1. Lende akokaso mbeya awui wendana la nshi yayaye?

ONDE wɛ atayelaka nsango lo televiziɔ ko wɛ ndjambola wate: ‘Onde awui anɛ wayoleka ntshɔ otsha lo kɔlɔ?’ Mpokoso ndo awui wa ngala wekɔ efula diakɔ dietawɔ anto amɔtshi dia sho pombaka monga nsuke l’ekomelo k’andja. Onde mɛtɛ? Onde ekɔ woho ɔmɔtshi wa mbeya kɛnɛ kayosalema lo nshi yayaye? Eelo. Kaanga mbele anto hawokoke mbuta kɛnɛ kayosalema, Jehowa Nzambi ekɔ l’akoka wa nsala dui sɔ. Lo Bible, nde totɛka awui wendana la nshi yaso yayaye ndo kɛnɛ kayokomɛ nkɛtɛ.—Isaya 46:10; Jakɔba 4:14.

2, 3. Kakɔna kakalange ambeki waki Yeso mbeya ndo ngande wakaakadimola Yeso?

² Etena kadiaso lo Bible awui wendana l’ekomelo k’andja, dui sɔ nembetshiyaka aha ekomelo k’okama wa nkɛtɛ, koko ekomelo k’akambo wa kɔlɔ. Yeso aketsha anto dia Diolelo diaki Nzambi diayolɛ nkɛtɛ. (Luka 4:43) Ambeki ande wakalange mbeya etena kakahombe Diolelo diaki Nzambi ndja ndo vɔ wakambola Yeso ɔnɛ: “Etena kakɔna kayosalema akambo asɔ, ndo djembetelo yakɔna yayɛnya woongelo ayɛ ndo etena k’ekomelo ka dikongɛ di’akambo?” (Mateo 24:3) Yeso kombasha datɛ shikaa, koko akawatɛ akambo wayosalema yema la ntondo k’ekomelo k’andja ɔnɛ. Kɛnɛ kakate Yeso dia kayosalema mbɛnaso ɛlɔ kɛnɛ.

³ Lo tshapita nyɛ, tayɛna tolembetelo tɛnya dia tekɔ lo nsɛna l’etena ka la ntondo k’ekomelo k’andja. Ntondotondo, tayɛna akambo wendana la ta diakalɔma l’olongo  dia sho nshihodia lande na kambolana akambo lanɛ la nkɛtɛ.

4, 5. a)  Kakɔna kakatombe l’olongo yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa Yeso nkoma Nkumekanga? b) Lo ndjela Ɛnyɛlɔ 12:12, kakɔna kakatombe la nkɛtɛ l’ɔkɔngɔ wa Satana mbikashema oma l’olongo?

⁴ Lo tshapita 8, takɛnyi dia Yeso akakome Nkumekanga l’olongo lo ɔnɔnyi 1914. (Danyɛlɛ 7:13, 14) Dibuku dia Ɛnyɛlɔ totɛka kɛnɛ kakatombe ɔnɛ: “Ta diakatombe l’olongo: Mikayɛlɛ [kitshimudi ate Yeso] l’andjelo ande wakalɔ la dragɔ [Satana], ko dragɔ l’andjelo ande wakaalɔsha.” * Satana l’ɛdiɛngɛ ande wakalɛndjama ko wakakashema la nkɛtɛ. Ohokanyiya ɔlɔ wakoke andjelo! Ko ayotota lo dikambo di’anto wa la nkɛtɛ? Bible mbutaka dia etena k’ofukutanu kakahombe monga le anto. Lande na? Nɛ dia Diabolo ekɔ la nkɛlɛ k’efula, “eeya dia etena kambootshikalɛ kaya mondo.”—Ɛnyɛlɔ 12:7, 9, 12.

⁵ Diabolo ekɔ lo mbidja ofukutanu wa mamba la nkɛtɛ. Nde ekɔ la nkɛlɛ k’efula nɛ dia etena kambootshikalɛ dia Nzambi mbonya kaya mondo. Nyɛsɔ tende kɛnɛ kakate Yeso dia kayosalema lo nshi y’ekomelo.—Enda nɔtɛ ka la koma 24.

6, 7. Akokaso mbuta lo dikambo di’ata ndo dia ndjala ɛlɔ kɛnɛ?

⁶ Ata. Yeso akate ate: “Wodja wayɔlɔsha wodja okina ndo diolelo diayɔlɔsha diolelo dikina.” (Mateo 24:7) Anto efula wakadiakema lo ata lo nshi yaso nyɛ oleki etena kekina tshɛ ka l’ɔkɔndɔ. Alapɔlɔ wa tshunda dimɔtshi (Worldwatch Institute) mɛnyaka dia ntatɛ 1914  anto ndekana miliyɔ 100 wambovɔ lo ata. Lofulo l’anto wambovɔ lo ata l’ɛnɔnyi 100 wa lam’asa 1900 la 2000 lekɔ mbala shato ndeka lofulo l’anto lakadiakema lo ɛnɔnyi 1 900 wakete. Ohokanyiya yema lonyangu ndo paa dia mboka dia miliyɔ y’anto wakavu l’ɔtɛ wa ata!

⁷ Ndjala. Yeso akate ate: ‘Ndjala ya kasha yayonga.’ (Mateo 24:7) Kaanga mbele diangɔ dia ndɛ diamboleka ngɔna nshi nyɛ oleki nshi yakete, anto efula bu la diangɔ dia ndɛ efula. Lande na? Nɛ dia vɔ bu la falanga yahombama dia nsomba diangɔ dia ndɛ kana bu la dikambɔ dia monɛ diangɔ. Ndekana miliyara ɔtɔi k’anto wekɔ lo nsɛna la l’ɛse ka dɔlara ɔtɔi lo lushi. Tshunda dielɛwɔ Organisation mondiale de la santé mbutaka dia miliyɔ y’ana wekɔ lo mvɔ ɔnɔnyi tshɛ, ɔkɔkɔ woleki ele vɔ bu la diangɔ dia ndɛ diahombama dia vɔ ntshikala la lɔsɛnɔ.

8, 9. Kakɔna kɛnya dia prɔfɛsiya yaki Yeso yendana l’adidimu wa nkɛtɛ ndo l’elando yambokotshama?

⁸ Adidimu wa nkɛtɛ. Yeso akate ate: “Adidimu wa nkɛtɛ wa wolo wayoyala.” (Luka 21:11)  Adidimu wa nkɛtɛ wa wolo efula wekɔ lo salema ɔnɔnyi tshɛ. Ntatɛ lo 1900, anto ndekana miliyɔ hiende wambovɔ la adidimu wa nkɛtɛ. Ndo kaanga mbele awui wa tshulatshula wambokimanyiya ɛlɔ kɛnɛ dia mbeya la ntondo didimu dia nkɛtɛ diayosalema oleki nshi ya ntondo, anto efula waakavu la adidimu wa nkɛtɛ.

⁹ Elando. Yeso akate dia “elando” wayoyala. Hemɔ ya wolo yayohomba diangana esadi esadi ndo ndjaka anto efula. (Luka 21:11) Kaanga mbele adɔkɔtɛlɛ wambeka woho wa nsaka weho wa hemɔ efula, hemɔ yahakɔnɔ yekekɔ. Alapɔlɔ ɔmɔtshi mbutaka dia ɔnɔnyi tshɛ, miliyɔ y’anto wekɔ lo mvɔ la hemɔ yele oko lɔkɔsu la lohondja, malariya la kɔlɛra. Aha laasɔ ato, adɔkɔtɛlɛ wamboshola hemɔ y’eyoyo 30 ndo efula ka l’atei ayɔ bu l’okanga.

10. Ngande wakotshama 2 Timɔte 3:1-5 ɛlɔ kɛnɛ?

¹⁰ Lo 2 Timɔte 3:1-5 Bible mbuta ɔnɛ: “Lo nshi y’ekomelo, tena dia paa dia wolo mbikikɛ  diayoyala.” Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akakɔndɔla waonga wayonga l’anto efula lo nshi y’ekomelo. Nde akate dia anto

• wayoyalanga

• wayolanga falanga

• hawotokitanyiya awui w’ambutshi awɔ

• waha la kɔlamelo

• waha la ngandji ka lam’asa ase nkumbo

• waha la ndjakimɛ

• akanga wa ngala ndo w’ekonda

• anangi w’ɛngɛnɔngɛnɔ lo dihole dia monga anangi wa Nzambi

• wayonga la ɛnamelo k’anto wayasha l’awui wa Nzambi, koko wayotona dia mbokitanyiya

11. Lo ndjela Osambo 92:7, kakɔna kayokomɛ anto wa kɔlɔ?

¹¹ Onde waonga asɔ mbaya l’anto efula wa lo ngelo kanyu? L’andja w’otondo, anto efula wekɔ la waonga asɔ. Koko kem’edja, Nzambi ayanga nsala dui dimɔtshi lo dikambo diawɔ. Nde ndakaka ɔnɛ: “Etena katomba akanga wa kɔlɔ oko adiyo ndo kangɔna atshi wa kɔlɔ tshɛ, ele dia vɔ ndanyema pondjo.”—Osambo 92:7.

12, 13. Kakɔna kambotetsha Jehowa lo nshi y’ekomelo?

¹² Bible akatatshi dia lo nshi y’ekomelo, andja wayolola la paa ndo la asui. Koko Bible mbutaka nto dia akambo w’ɛlɔlɔ wayoyala.

¹³ Oshihodielo wa Bible. Omvutshi Danyɛlɛ akafunde akambo wendana la nshi y’ekomelo. Nde akate ate: “Ewo ka mɛtɛ kayoyala efula.” (Danyɛlɛ 12:4) Nzambi akahombe mbisha ekambi ande dikoka dia nshihodia Bible oleki lo nshi ya ntondo. Jehowa ekɔ lo nsala dikambo sɔ djekoleko ntatɛ oma lo 1914. Ɛnyɛlɔ, nde akatetsha ohomba wa lokombo lande ndo sangwelo diande lo dikambo dia nkɛtɛ, kaamɛ ndo akambo wa mɛtɛ wendana la oshinga w’etshungwelo, kɛnɛ katokomɛ etena kavɔso ndo eolwelo. Takeke dia paka Diolelo diaki Nzambi mbakoka nkandola ekakatanu aso tshɛ. Takeke nto woho wakokaso monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo woho wakokaso nsɛna lo yoho ya ngɛnyangɛnya Nzambi. Ko kakɔna kasala ekambi waki Nzambi la kɛnɛ kakaweke? Prɔfɛsiya kekina mbishaka okadimwelo lo dimbola sɔ.—Enda nɔtɛ ka la koma 21 ndo 25.

14. Lende asambishama lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo ndo waa na walisambisha?

¹⁴ Olimu w’esambishelo wa lo nkɛtɛ k’otondo. Lo ntɛkɛta dikambo dia nshi y’ekomelo, Yeso akate ate: “Lokumu l’ɔlɔlɔ lɔnɛ la Diolelo layosambishama lo nkɛtɛ k’otondo.” (Mateo 24:3, 14) Lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo lekɔ lo sambishama lo wedja ndekana 230 ndo lo ɛtɛkɛta ndekana 700. Eelo, lo nkɛtɛ k’otondo, Ɛmɛnyi wa Jehowa w’oma lo “wedja tshɛ, oma lo waoho tshɛ” wekɔ lo nkimanyiya anto dia vɔ mbeya ele Diolelo ndo kɛnɛ kayodiosalɛ anto. (Ɛnyɛlɔ 7:9) Ndo vɔ wekɔ lo nsala dui sɔ aha la mbafutsha falanga. Kaanga  mbahetshamawɔ ndo mbahɛnyahɛnyamawɔ oma le anto efula, ndooko ɛngɔ kakoka mbashimba dia vɔ nsambisha, paka oko wakatatshi Yeso.—Luka 21:17.

15. a) Onde wɛ mbetawɔka dia tekɔ lo nsɛna lo nshi y’ekomelo ndo lande na? b) Kakɔna kayokomɛ wanɛ wakitanyiya Jehowa ndo wanɛ wahasale dui sɔ?

¹⁵ Onde wɛ mbetawɔka dia tekɔ lo nsɛna lo nshi y’ekomelo? Prɔfɛsiya efula ya lo Bible yendana la nshi y’ekomelo yekɔ lo kotshama. Kem’edja, Jehowa ayanga mbɔsa yɛdikɔ ya memɛ esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ ndo “ekomelo” kayoya. (Mateo 24:14) Ekomelo kɛdikɛdi na? Ɔsɔ ekɔ Aramangɛdɔna, etena kayonya Nzambi akambo wa kɔlɔ tshɛ. Jehowa ayokamba la Yeso ndo l’andjelo ande wa wolo dia ndanya onto tshɛ latona monga l’okitanyiya le Nde ndo le Ɔnande. (2 Tɛsalɔnika 1:6-9) L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, Satana l’ɛdiɛngɛ ande hawotokesa anto nto. Ndo wanɛ tshɛ walanga monga l’okitanyiya le Nzambi ndo wetawɔ Diolelo diande wayɛna woho wayokotshama alaka tshɛ waki Nzambi.—Ɛnyɛlɔ 20:1-3; 21:3-5.

16. Lam’ele ekomelo kamboleka nsukana, kakɔna kahombayɛ nsala?

¹⁶ Andja ɔnɛ walɔmbɔma oma le Satana wayanga nkomɛ. Ɔnkɔnɛ ekɔ ohomba efula sho ndjambola ɔnɛ: ‘Kakɔna kahombami nsala?’ Jehowa nangaka dia wɛ mbeka lo yɛdikɔ yakokayɛ mbeka akambo w’oma lo Bible. Wɛ pombaka mbɔsa wekelo ayɛ oko dui di’ohomba efula. (Joani 17:3) Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ la nsanganya lomingu tshɛ dia nkimanyiya anto dia vɔ nshihodia Bible. Ɔtɔka lo nsanganya shɔ mbala la mbala. (Adia Hɛbɛru 10:24, 25.) Naka wɛ ambeka dia wɛ pombaka nsala etshikitanu, tokake wɔma dia nsala etshikitanu akɔ. Etena kayoyosala etshikitanu akɔ,  lɔngɛnyi lele lam’asayɛ la Jehowa layoleka nkeketala.—Jakɔba 4:8.

17. Lande na kayokashimɔ anto efula etena kayoya ekomelo?

¹⁷ Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akalembetshiya dia elanyelo k’awui wa kɔlɔ kayoya etena kahalongamɛ anto efula, oko “wovi l’otsho.” (1 Tɛsalɔnika 5:2) Yeso akate dia anto efula hawotodja yimba lo tolembetelo tayɛnya dia tekɔ lo nsɛna lo nshi y’ekomelo. Nde akate ate: “Oko waki lo nshi ya Nɔa mbayonga woongelo wa Ɔna onto [kana lo nshi y’ekomelo]. Nɛ dia lo nshi shɔ, la ntondo ka Mvula k’elola, anto wakalɛka, wakanɔka, apami wakatshukaka ndo wamato wakatshukamaka polo ndo lushi lakɔtɔ Nɔa lo waato wa luudu, vɔ kombidja yimba edja ndo lam’akaye Mvula k’elola, ko tɔ kakawakumɛ vɔ tshɛ. Ngasɔ mbayonga ndo woongelo wa Ɔna onto.”—Mateo 24:37-39.

18. Ɔhɛmwɛlɔ akɔna wakatosha Yeso?

¹⁸ Yeso akatɔhɛmɔla diaha timba taso mbekɔ “la deshi dia tshambandeko ndo la nɔshi dia tshambandeko ndo la ekiyanu wa lo lɔsɛnɔ.” Nde akate dia ekomelo kayoya la shashimoya, “oko shunyi ya djonga.” Nde akate nto dia “lɔ layoya le anto tshɛ wodjashi laadiko dia nkɛtɛ k’otondo.” Oma laasɔ, nde akakotsha ate: “Nyɔsɛnake ndo nyɔlɔmbake l’ɔsɛngɔsɛngɔ tena tshɛ dia nyu ndjohanda l’akambo asɔ tshɛ wahomba salema ndo dia nyu ndjemala la ntondo k’Ɔna onto.” (Luka 21:34-36) Lande na kele ekɔ ohomba efula dia mbidja yimba l’ɔhɛmwɛlɔ wakasha Yeso? Nɛ dia kem’edja, andja wa kɔlɔ waki Satana wayolanyema. Paka wanɛ wetawɔma le Jehowa la Yeso mbayohandɔ l’ekomelo ndo mbayɔsɛna pondjo pondjo l’andja w’oyoyo.—Joani 3:16; 2 Petero 3:13.