Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

TSHAPITA 35

Dako dia lɔɔka dia lo Dikona

Dako dia lɔɔka dia lo Dikona

MATEO 5:1–7:29 LUKA 6:17-49

  • DAKO DIA LO DIKONA

Yeso akahombe nɛmba l’ɔkɔngɔ wa nde nɔmba otsho w’otondo ko oma laasɔ nde nsɔna ambeki 12 oko apɔstɔlɔ. Wonya wambohotɔ, koko nde eke la wolo ndo la nsaki ka nkimanyiya anto. Nde akasale dui sɔ l’omamu wa dikona dimɔtshi dia la Ngalileya ondo komonga etale la Kapɛrnauma, dihole diakandalɔmbɔlaka olimu ande.

Elui w’anto wakaye le nde oma l’ahole wa ntale. Amɔtshi wakaye oma lo sidɛ, oma la Jɛrusalɛma ndo oma l’ahole wa la Judeya. Akina wakaye oma la Tura la Sidɔna, esomba wa lo nɔrdɛ owɛstɛ waki l’omamu w’ashi. Lande na kakawayangaka Yeso? “Dia ndjoohokamɛ ndo dia ndjɔkɔnɔ oma lo hemɔ yawɔ.” Ndo kɛsɔ mbakasalema mɛtɛ, mbuta ate Yeso ‘akaakɔnɔla vɔ tshɛ.’ Ohokanyiya yema! Anto tshɛ waki la hemɔ wambɔkɔnɔ. Yeso akakimanyiya nto “wanɛ wakahɛnyahɛnyamaka la ɛdiɛngɛ,” mbuta ate anto wakasoyamaka oma le andjelo wa kɔlɔ wa Satana.​—Luka 6:17-19.

Oma laasɔ, Yeso akatane dihole diekitanedi l’omamu wa dikona ndo olui w’anto wakodinge. Ambeki ande, djekoleko apɔstɔlɔ ande 12 mbakaleke ondo sukana la nde. Anto tshɛ wakalomɔlomɔka dia mpokamɛ ombetsha ɔsɔ waki l’akoka wa nsala awui wa diambo wa ngasɔ. Yeso akasha dako diele ampokami ande tshɛ wakakondja wahɔ. Oma ko etena kɛsɔ, efula k’anto akina waheyama mbadia wakakondja wahɔ oma lo dako sɔ. Sho lawɔ koka nkondja wahɔ oma lɔkɔ, nɛ dia akambo wa mɛtɛ wa lotshimola wakalembetshiyama lo yoho ya wɔdu ndo yokɛma hwe. Yeso akakambe la bɛnyɛlɔ dia wɔdu ndo l’akambo weya anto dimɛna. Kɛsɔ akakimanyiya dia tokanyi tande mbokɛma le anto tshɛ wakayangaka lɔsɛnɔ loleki dimɛna lɔtɔnɛ la lolango la Nzambi. Naa awui w’ohomba wa lo dako dia Yeso wadietɛ dako dia lɔɔka?

WAA NA WELE MƐTƐ L’ƆNGƐNƆNGƐNƆ?

Onto tshɛ nangaka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Lo mbeya dui sɔ, Yeso akatatɛ lo ntɛkɛta dikambo dia wanɛ wele mɛtɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Ohokanyiya woho wakakotola dui sɔ yambalo y’ampokami ande. Koko awui amɔtshi wakaatshindja wɔɔngɔ.

Nde akate ate: “Ɔngɛnɔngɛnɔ le wanɛ weya ehomba awɔ wa lo nyuma, nɛ dia Diolelo dia l’olongo diekɔ diawɔ. Ɔngɛnɔngɛnɔ le wanɛ walela, nɛ dia vɔ wayosambema. . . . Ɔngɛnɔngɛnɔ le wanɛ wele la ndjala ndo la mposa k’akambo w’ɛlɔlɔ, nɛ dia vɔ wayolota . . . Ɔngɛnɔngɛnɔ le wanɛ wahɛnyahɛnyama l’ɔtɛ wasalawɔ kɛnɛ kele ɔlɔlɔ, nɛ dia Diolelo dia l’olongo diekɔ diawɔ. Ɔngɛnɔngɛnɔ le nyu etena kayowonyɔtɛnga, kayowonyɔhɛnyahɛnya . . . lo dikambo diami. Nyɔngɛnɛngɛnɛ, nyonge l’ɔlɔ w’efula.”​—Mateo 5:3-12.

Kakɔna kakalange Yeso mbuta lam’akandate ɔnɛ: “Ɔngɛnɔngɛnɔ”? Yeso konanga ntɛkɛta dikambo di’ɔngɛnɔngɛnɔ kana mboka tsho ɔlɔ, wele oko onto lambetsha lushi la dimɛna. Ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ ekɔ ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula. Vɔ wekɔ ɔlɔ wa mɛtɛ, yoho mɔtshi ya ndjaoka dimɛna ndo monga la lɔsɛnɔ la dimɛna.

Yeso akate dia wanɛ weya ehomba awɔ wa lo nyuma, wayakiyanya l’ɔtɛ wewɔ atshi wa pɛkato ndo weya ndo wakambɛ Nzambi, wekɔ mɛtɛ anto wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Oyadi kaanga vɔ wekɔ lo petshama kana pɛnyahɛnyama lo woho wasalawɔ lolango la Nzambi, vɔ wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ nɛ dia vɔ mbeyaka dia wekɔ lo mbɔngɛnyangɛnya ndo ɔnɛ nde ayowafuta lo mbasha lɔsɛnɔ la pondjo.

Koko, anto efula mbɔsaka dia monga l’ɔngɔnyi ndo nyanga awui washa onto ɔlɔ mbasha onto ɔngɛnɔngɛnɔ. Koko aha kɛsɔ mbakate Yeso. Lo nkotola yambalo lo kɛnɛ kakahombe tshutshuya ampokami ande efula lo kana yimba, nde akate ate: “Mananu le nyu akanga w’ɛngɔnyi, nɛ dia nyu nyekɔ lo nongola esambelo kanyu. Mananu le nyu wanɛ wambolota l’etena kɛnɛ, nɛ dia nyu nyayoka ndjala. Mananu le nyu wanɛ wɔla l’etena kɛnɛ, nɛ dia nyayonga la otanda ndo nyayolela. Mananu kayale etena tshɛ kayɔtɛkɛta anto tshɛ dimɛna lo dikambo dianyu, nɛ dia ngasɔ mbakasalɛ watshɛwɔ amvutshi wa kashi.”​—Luka 6:24-26.

Lande na kele monga l’ɔngɔnyi, ngɛnangɛna ndo mandɔma oma le anto akina mbelaka mananu? Nɛ dia naka onto ɔmɔtshi ekɔ la diangɔ sɔ ndo ekɔ lo ngɛnangɛna la diɔ, nde mbeyaka ndjonya yimba dia kambɛ Nzambi ndo nshisha ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ. Yeso kombuta dia monga tsho wola kana monga la ndjala mbishaka ɔngɛnɔngɛnɔ. Koko, mbala efula anto wele la paa mbeetawɔ wetshelo wa Yeso ndo mbakondja ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ.

Lo ntɛkɛta dikambo di’ambeki ande, Yeso akate ate: “Nyu nyekɔ lɛɛhɔ la la nkɛtɛ.” (Mateo 5:13) Lo mɛtɛ, vɔ bu lɛɛhɔ la mɛtɛ mɛtɛ. Koko lɛɛhɔ kokɛka ɛngɔ. Tota dia lɛɛhɔ diakakitshamaka suke la elambwelo lo tɛmpɛlɔ ka Nzambi ndo wakakambaka la lɔ dia mbidja lɛɛhɔ l’elambo. Lɔ lekɔ nto didjidji dia lotshungɔ l’oma lo elanelo ndo ɛhɔndɛlɔ. (Akambo w’ase Lɛwi 2:13; Ɛzɛkiyɛlɛ 43:23, 24) Ambeki wa Yeso wekɔ “lɛɛhɔ la la nkɛtɛ” lo woho wele shɛngiya yawɔ le anto akina shimbɛka anto ndo mbakimanyiyaka diaha vɔ nshisha diɔtɔnganelo diele lam’asawɔ la Nzambi ndo diaha vɔ monga la lɔkɛwɔ la mindo. Eelo, losango lawɔ koka nshimbɛ nsɛnɔ ya wanɛ tshɛ wa lihokamɛ.

Yeso akatɛ ambeki ande nto ate: “Nyu nyekɔ osase wa l’andja ɔnɛ.” Hawotokitshaka tala l’ɛse ka kisaka, koko vɔ dikitshaka l’ekundji ka tala kana lɛnɛ akokadiɔ mbisha osase. Diakɔ diele Yeso akate ate: “Osase anyu wahɛtɛ la ntondo k’anto dia vɔ mɛna etsha anyu w’ɛlɔlɔ ko wayotombola Shɛnyu lele l’olongo.”​—Mateo 5:14-16.

ƆLƐMBƐ WA LAADIKO EFULA DIKAMBO DIA AMBEKI ANDE

Ewandji w’ɔtɛmwɛlɔ w’ase Juda wakɔsaka Yeso oko onto lakɔnyɔlaka Ɛlɛmbɛ wa Nzambi ndo atete edja vɔ wakɔtɔ sheke dia mbodiaka. Ɔnkɔnɛ Yeso akate hwe ate: “Tanyɔfɔnyake dia dimi lakaye dia ndjolanya Ɛlɛmbɛ kana Amvutshi. Dimi lakaye, aha dia ndjowalanya, koko dia ndjowakotsha.”​—Mateo 5:17.

Eelo, Yeso akɔsaka Ɛlɛmbɛ wa Nzambi la nɛmɔ di’efula ndo nde akatshutshuyaka anto akina dia nsala woho akɔ waamɛ. Nde akate ate: “Ɔnkɔnɛ, onto tshɛ lɔnyɔla didjango dimɔtshi dioleki tshitshɛ ndo letsha anto akina dia nsala dui sɔ ayelamɛ ɔnɛ loleki tshitshɛ lo kɛnɛ kendana la Diolelo dia l’olongo.” Nde akalange mbuta di’onto ɔsɔ hatɔtɔ lo Diolelo. Nde akatetemala mbuta ate: “Koko onto tshɛ lakitanyiya ndo letsha anto akina wadjango akɔ ayelamɛ ɔnɛ loleki woke lo kɛnɛ kendana la Diolelo dia l’olongo.”​—Mateo 5:19.

Yeso akaanya kaanga dionga diakoka ndjokonya onto dia mɔnyɔla Ɛlɛmbɛ wa Nzambi. L’ɔkɔngɔ wa nde mɛnya dia Ɛlɛmbɛ mbutaka ɔnɛ: “Todiakake,” Yeso akakotsha ate: “Onto tshɛ latetemala momalɛ ɔnango ayolomboshama.” (Mateo 5:21, 22) Ntetemala momalɛ onto ekɔ dui dia kɔlɔ efula, diɔ mbeyaka ndjokonya lo ndjaka onto. Ɔnkɔnɛ, Yeso akalembetshiya polo lo yɛdikɔ yakɔna yahomba onto mbidja welo dia mbidja wɔladi ate: “Naka wɛ ekɔ lo ndjaye la woshasha ayɛ lo elambwelo ko wɛ ambohɔ dia ɔnanyɔ ekɔ la yɛ la dikambo dimɔtshi, tshika woshasha ayɛ la ntondo ka elambwelo kele kalola. Tokotodja ntondo wɔladi lam’asayɛ la ɔnanyɔ, oma laasɔ koye, koyokimɔ woshasha ayɛ.”​—Mateo 5:23, 24.

Didjango dikina dia l’Ɛlɛmbɛ ekɔ didjango diendana la loseka. Yeso akate ate: “Nyu nyakoke kɛnɛ kakatama ɔnɛ: ‘Tosalake loseka.’ Koko, dimi lambonyotɛ nte: Onto tshɛ latetemala menda womoto polo lo mbokombola, nde amboshila nsala la nde loseka l’otema ande.” (Mateo 5:27, 28) Yeso kɔtɛkɛtaka tsho dikambo dia tokanyi ta mindo takoka toyɛ yema lo yimba; koko nde akadjaka dikako vɔlɛ lo mɛnya kɔlɔ kele la dikambo sɔ etena kakandatɛkɛta dikambo di’onto “latetemala menda.” Mbala efula ntetemala menda monyiyaka nsaki y’awui wa dieyanelo. Oma laasɔ, etena katanema diaaso, dui sɔ koka ndjokonya onto dia nsala loseka. Ngande wakoka onto mbewɔ dui sɔ? Mbeyaka monga ohomba mbɔsa tɛdikɔ ta wolo. Yeso akate ate: “Naka sso diayɛ dia lonya l’omi kotakanyaka, kete kundoladiɔ ndo kashadiɔ. . . . Naka lonya layɛ l’omi kotakanyaka, kete hembolalɔ ndo kashalɔ.”​—Mateo 5:29, 30.

Dia nshimbɛ nsɛnɔ yawɔ, anto amɔtshi waketawɔ mpembola etenyi kawɔ ka demba kambolana la hemɔ. Yeso akate dia ndeka dimɛna ‘mbikasha’ ɛngɔ tshɛ, oyadi ɛngɔ kele la nɛmɔ oko sso kana lonya dia mbewɔ tokanyi ta awui wa mindo wa dieyanelo ndo akambo wakokatɔ nkonya onto dia nsala. Yeso akalembetshiya ate: “Ndeka dimɛna wɛ nshisha etenyi kɛmɔtshi ka demba lo dihole dia wɛ mbikashema la tshondo lo Ngɛhɛna,” (dihole diakawatshumbaka mindo diaki l’andja wa mpele dia Jɛrusalɛma), mbuta ate elanyelo ka pondjo.

Yeso akasha nto alako wendana la anto wanyangiyana ndo wasalanɛ akambo wa kɔlɔ. Nde akate ate “Tanyɔlɔshanake la onto a kɔlɔ. Onto tshɛ lakɔkɔmɔla lowala lo tama dia lonya l’omi, shande ndo tama dikina.” (Mateo 5:39) Dui sɔ halange mbuta ɔnɛ onto hakoke ndjakokɛ kana nshimbɛ nkumbo kande naka tɔ kaya lo waale. Yeso akatɛkɛta dia lowala latowɔkɔmɔlaka onto aha dia nde mbokala waale kana dia ndjaka onto okina; koko nde akatɛkɛta lanɛ dikambo dia lɔtɛngɔ. Nde akate dia naka onto ɔmɔtshi amboyanga dia ndɔ la yɛ ta kana ambokosola, ambokɔkɔmɔla lowala kana ambokamba l’ɛtɛkɛta wa lɔtɛngɔ, hatohombe nsɔmbɔya.

Dako sɔ mbɔtɔnɛka la Ɛlɛmbɛ wa Nzambi wa nanga wonya ayɛ onto. Diakɔ diele Yeso akasha ampokami ande dako nɛ ate: “Nyotetemale nanga atunyi anyu ndo nyotetemale nɔmba dikambo dia wanɛ wanyɔhɛnyahɛnya.” Nde akasha ɔkɔkɔ wa woke wendana la dikambo sɔ ate: “Dia nyu monga ana wa Shɛnyu lele l’olongo, nɛ dia nde potoyaka wonya le anto wa kɔlɔ ndo le anto w’ɛlɔlɔ ndo ndɔshaka mvula le anto w’ɛlɔlɔ ndo le anto wa kɔlɔ.”​—Mateo 5:44, 45.

Yeso akakomiya etenyi kɛnɛ ka sawo diande lo mbuta ate: “Nyu pombaka monga kokele oko wele Shɛnyu lele l’olongo kokele.” (Mateo 5:48) Mbokɛmaka hwe dia nde konanga mbuta dia anto pombaka monga kokele tshɛ lo tshɛ. Koko lo mbokoya Nzambi, sho kokaka mɛnya ngandji kaso oyadi kaanga le atunyi aso. Lo nkamba la ɛtɛkɛta ekina nde akate ate: “Nyotetemale mbokana kɛtshi oko wokana Shɛnyu kɛtshi.”​—Luka 6:36.

DƆMBƐLƆ NDO NDJAƐKƐ LE NZAMBI

Yeso akatetemala la dako diande lo mbutɛ ampokami ande ate: “Nyewɔ, tanyotshake akambo w’ɛlɔlɔ la ntondo k’anto la oyango wa vɔ nyɛna.” Yeso akɛnya dia mɛnya ɔlɔlɔ aso lo yoho yele bu dimɛna ekɔ kɔlɔ, lo nkotsha ate: “Etena kashayɛ anto weshasha wa kɛtshi, todake dimama la ntondo kayɛ oko watosalaka akanga wa dungi pende.” (Mateo 6:1, 2) Ndeka dimɛna mbisha woshasha wa kɛtshi lo woshɛshɛ.

Yeso akate nto ate: “Etena kalɔmbanyu, tanyosalake akambo oko akanga wa dungi pende, nɛ dia vɔ tolangaka nɔmba wemadi lo toshinangɔnga ndo l’asanga w’ɛsɛsɛ wa weke dia mɛnama le anto.” Lo dihole dia nsala ngasɔ, nde akate ate: “Etena kalangayɛ nɔmba, ɔtɔ lo luudu layɛ la l’etei ndo l’ɔkɔngɔ wa wɛ ndjiha lokuke, lɔmba Shɔ lele lo woshɛshɛ.” (Mateo 6:5, 6) Yeso kotona alɔmbɛlɔ tshɛ wa lo sɛkɛ, nɛ dia ndamɛ akasale alɔmbɛlɔ wa ngasɔ. Nde akate dikambo dia alɔmbɛlɔ watosalemaka dia mambiya ampokami kana dia nkondja lokumu oma le wɔ.

Nde akasha olui w’anto ɔsɔ dako nɛ ate: “Etena kalɔmbanyu, tanyokalolɛke akambo akɔ waamɛ oko watosalaka ase wedja.” (Mateo 6:7) Yeso konanga mbuta dia kawolɛka dɔmbɛlɔ lo dikambo ɔtɔi ekɔ kɔlɔ. Koko nde akɛnya dia bu dimɛna nkamba la ditelo diakatakimɛ l’ɔtɛ ‘lo kalolɛka akambo akɔ waamɛ’. Nde akasha dɔmbɛlɔ dia ɛnyɛlɔ diele l’akambo esambele. Akambo asato wa ntondo mendanaka la mbeya lotshungɔ lele la Nzambi la nɔmbɔla ndo asangwelo ande, mbuta ate dia lokombo lande nkidiama, dia Diolelo diande ndja ndo dia lolango lande salema. Paka l’ɔkɔngɔ w’awui asɔ mbahombaso nɔmba awui aso hita oko mbo ya ndɛ ya lushi la lushi, edimanyielo ka pɛkato ndo diaha sho pembama oleki woho wakokaso mbikikɛ ndo dia sho tshungɔma oma le kanga kɔlɔ.

Ohomba wa ngande wahomba monga la diangɔ diele la so le so? Yeso akalake olui w’anto ate: “Nyotshike ndjaombɛ diangɔ dia nɛmɔ la nkɛtɛ lɛnɛ akoka loombo la matadi ndanya ndo lɛnɛ akoka wevi ntondola ko mbiva.” Ɛtɛkɛta ɛsɔ mbokɛmaka mɛtɛ! Diangɔ dia l’emunyi koka ndo mpɔnda ndo monga la diɔ ndooko la wahɔ lo washo wa Nzambi. Ɔnkɔnɛ, Yeso akayokotsha ate: “Nyoyaombe diangɔ dia nɛmɔ l’olongo.” Sho koka nsala dui sɔ lo mbetɛ olimu waki Nzambi lo dihole dia ntondo lo lɔsɛnɔ. Ndooko onto lakoka tɔkɔsɔla diɔtɔnganelo dia dimɛna diele lam’asaso la Nzambi kana difuto diayotokondja oma lɔkɔ dia lɔsɛnɔ la pondjo. Ɔnkɔnɛ, ɛtɛkɛta waki Yeso wayela ɛnɛ wekɔ mɛtɛ: “Lɛnɛ ele ɛngɔ kayɛ ka nɛmɔ, lɛkɔ mbayoyala ndo otema ayɛ.”​—Mateo 6:19-21.

Dia tɔtɔmiya dui sɔ, Yeso akasha ɛnyɛlɔ kɛnɛ ate: “Sso mbele tala dia demba. Ɔnkɔnɛ, naka sso diayɛ mbikama lo dui di’ɔlɔlɔ, kete demba diayɛ di’otondo diayonga osase. Koko, naka sso diayɛ kɔmiyaka, kete demba diayɛ di’otondo diayonga wodjima.” (Mateo 6:22, 23) Etena kakamba sso diaso dia didjidji dimɛna, diɔ diekɔ oko osase wa tala le demba diaso. Koko dia monga ngasɔ, sso diaso pombaka tɔlɔngana lo ɛngɔ ɔtɔi; naka aha ngasɔ, kete tayoyɔsa lɔsɛnɔ lo yoho ya kɔlɔ. Ndjasha tshɛ lo lomombo la l’emunyi lo dihole dia kambɛ Nzambi, ayolembetshiya dia ‘demba diaso di’otondo monga lo wodjima,’ ondo lo ntatɛ nsala akambo wele bu la losembwe.

Oma laasɔ, Yeso akasha ɛnyɛlɔ ka wolo efula ɔnɛ: “Ndooko onto lakoka kambɛ ewandji 2 olimu, nɛ dia nde ayohetsha ɔmɔtshi ko ayolanga okina, kana nde ayɛkama ɔmɔtshi ko ayɛkɔ okina. Nyu hanyokoke kambɛ Nzambi la ɛngɔnyi olimu oko ɛhɔmbɔ.”​—Mateo 6:24.

Ondo anto amɔtshi wakahokamɛka Yeso wakayakiyanyaka lo woho wahombawɔ mbɔsa ehomba awɔ wa l’emunyi. Ɔnkɔnɛ, nde akawashikikɛ dia vɔ hawohombe ndjakiyanya lo dikambo sɔ naka vɔ mbetsha olimu wa Nzambi lo dihole dia ntondo, lo mbuta ɔnɛ: “Nyende dimɛna tofudu ta l’olongo. Tɔ hatoonɛ, hatone ndo hatoombe diangɔ l’odiko, koko Shɛnyu lele l’olongo tileshaka.”​—Mateo 6:26.

Ko kayotota lo dikambo dia alɛmbɔlɛmbɔ wa l’oswe waki lo dikona sɔ? Yeso akate dia “kaanga Sɔlɔmɔna lo lotombo lande tshɛ kɔndɔta oko ɔtɔi ɔmɔtshi l’atei awɔ.” Dui sɔ ɛnyadiɔ? “Ko naka Nzambi ndɔtshaka tombatomba diɛnama ɛlɔ ko loyi diambokashema lo dja ngasɔ, kete hoke nyu! Shi nde ayoleka nyɔlɔtsha?” (Mateo 6:29, 30) Yeso akate la lomba tshɛ ɔnɛ: “Tanyoyakiyanyake pondjo nyate: ‘Ayotɔlɛ na?’ kana: ‘Ayotɔnɔ na?’ Kana: ‘Ayotɔlɔta na?’ . . . Shɛnyu lele l’olongo mbeyaka dia nyekɔ l’ohomba wa diangɔ sɔ tshɛ. Diakɔ diele, nyotetemale nyanga ntondo Diolelo la losembwe laki Nzambi, ko nde ayonyokotshɛ diangɔ dikina sɔ tshɛ.”​—Mateo 6:31-33.

WOHO WA NKONDJA LƆSƐNƆ

Apɔstɔlɔ ndo anto akina w’etema ɛlɔlɔ wakalangaka nsɛna lo yoho yangɛnyangɛnya Nzambi, koko komonga dikambo dia wɔdu lo ndjela awui wakahomanaka la wɔ. Ɛnyɛlɔ, Afarisɛ efula waki la diɔnyɔ ndo wakalomboshaka anto akina lo yoho ya kɔlɔ efula. Ɔnkɔnɛ Yeso akalake ampokami ande ate: “Nyotshike nombosha diaha nyu nomboshama, nɛ dia woho walomboshanyu anto akina mbayowonyolombosha.”​—Mateo 7:1, 2.

Ekɔ waale efula ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka Afarisɛ waki la diɔnyɔ efula, oko wakɛnya Yeso lo mbuta ate: “Kanga tshungu hakoke nɔmbɔla kanga tshungu, shi mɛtɛ? Nɛ dia vɔ akɔ 2 wayɔkɔ lo difuku, shi mɛtɛ?” Ko ngande wahomba ampokami wa Yeso mbɔsa anto akina? Aha la sso dia diɔnyɔ, nɛ dia dui sɔ mbeyaka monga kɔlɔ efula. Nde akawambola ate: “Ngande wakokayɛ mbutɛ ɔnanyɔ wate: ‘Ɔnalengo, yaka konya fumbufumbu yele lo sso diayɛ,’ ko wɛ hɛnyi etenyi k’osongo kele lo sso diayɛ? Wɛ kanga dungi pende le, tokotanyisha etenyi k’osongo kele lo sso diayɛ ko wɛ ayɛna dimɛna woho wa minya fumbufumbu yele lo sso di’ɔnanyɔ.”​—Luka 6:39-42.

Kɛsɔ hɛnya dia ambeki hawohombe nombosha kaanga onto. Yeso akaalake ate: “Tanyoshake mfɔ ɛngɔ k’ekila, tanyokɛke nsombo adidi anyu w’oshinga wolo.” (Mateo 7:6) Akambo wa mɛtɛ w’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi wekɔ la nɛmɔ efula oko adidi w’oshinga wolo wa didjidji. Naka anto amɔtshi salaka akambo oko waa nyama, mbuta ate hawɔshi akambo wa mɛtɛ asɔ la nɛmɔ, kete ambeki pombaka mbatshika ko ntshɔ toyanga wanɛ wawahokamɛ.

Lo kalolɛ nto akambo wendana dɔmbɛlɔ, Yeso akatɛtɛ l’ohomba wa ntetemala nɔmba, lo mbuta ate: “Nyotetemale nɔmba, ko wayonyosha.” Nzambi mongaka suke dia nkadimola lo alɔmbɛlɔ, oko wakadje Yeso dikako vɔlɛ lo dikambo sɔ lo mimbola ɔnɛ: “Onto akɔna l’atei anyu lele, naka ɔnande mbɔlɔmba mapa ko nde mbosha dive? . . . Ɔnkɔnɛ naka nyu, kaanga mbenyu akanga wa kɔlɔ, mbeyaka mbisha ananyu weshasha w’ɛlɔlɔ, kete hoke Shɛnyu lele l’olongo! Shi nde ayoleka mbisha diangɔ di’ɛlɔlɔ le wanɛ wɔɔlɔmba?”​—Mateo 7:7-11.

Oma laasɔ, Yeso akatɛkɛta dia kɛnɛ kakayokoma ɔlɛmbɛ wa diambo efula wendana la lɔkɛwɔ lo mbuta ɔnɛ: “Ɔnkɔnɛ, akambo tshɛ walanganyu anto nyosalɛ, nyu la wɔ pombaka mbasalɛwɔ.” Onde hatohombe sho tshɛ ndjela ndo nkamba la dako dia engwelo sɔ lo diɔtɔnganelo diasaso l’anto akina? Koko, nsala dui sɔ mbeyaka monga dikambo dia wolo, oko wɛnyamadiɔ lo dako dia Yeso di’ɔnɛ: “Nyɔtɔ lo soko dia tshitshɛ, nɛ dia soko dia woke ndo di’enanɔnanɔ ekɔ mboka katɔla lo elanyelo. Anto efula mbɔtɔka lɔkɔ. Koko soko dia tshitshɛ la mboka ka tshitshɛ tɔlaka lo lɔsɛnɔ. Anto yema tshitshɛ tsho mbatokiɛnaka.”​—Mateo 7:12-14.

Lam’ele aki anto amɔtshi wakakoke nyanga dia ntakoya ambeki mboka kakonya lo lɔsɛnɔ, Yeso akahɛmɔla ɔnɛ: “Nyewɔ amvutshi wa kashi waya le nyu wɔlɔtshi dikoho di’ɛkɔkɔ, koko l’etei wekɔ ndjaondo ya ngala.” (Mateo 7:15) Yeso akate dia esongo w’ɛlɔlɔ la esongo wa kɔlɔ mbeyamaka oma l’elowa awɔ. Ngasɔ mbediɔ ndo le anto. Ɔnkɔnɛ, sho koka mbeya amvutshi wa kashi oma lo wetshelo ndo oma lo ditshelo diawɔ. Eelo, Yeso akalembetshiya dia aha tsho kɛnɛ kata onto mbawetɛ ombeki ande, koko ndo kɛnɛ kasala onto. Anto amɔtshi mbutaka dia Yeso ekɔ Nkumadiɔndjɔ kawɔ, ko kayotota naka hawosale lolango la Nzambi? Yeso akate ate: “Dimi layowatɛ nte: ‘Dimi haanyeye kaanga yema! Nyomangane, nyu atshi w’akambo wa kɔlɔ!’”​—Mateo 7:23.

Lo nkomiya la dako diande, Yeso akate ate: “Onto tshɛ lahokamɛ ɛtɛkɛta ami ɛnɛ ndo lawakitanyiya ayonga oko onto la kɛsɔ lakake luudu lande laadiko dia dive. Mvula yakalɔ, dola diakaye, ndo mpɛpɛ ya wolo yakapɛpɛ ndo yakakɔmama lo luudu lakɔ, koko lɔ konyukɔ, nɛ dia lɔ lakakama laadiko dia dive.” (Mateo 7:24, 25) Lande na kahanyukwe luudu lɔsɔ? Nɛ dia pami kakɔ “akatshime etale ko nde lika laadiko dia dive.” (Luka 6:48) Nɔmbamaka akambo efula lo dihole dia mpokamɛ tsho ɛtɛkɛta wa Yeso. Sho pombaka nsala la wolo dia ‘nkamba la wɔ.’

Ko kayotota lo dikambo di’onto “lahokamɛ ɛtɛkɛta” ko “hawakitanyiya”? Nde ekɔ “oko kanga enginya lakake luudu lande lo lɔsɛnga.” (Mateo 7:26) Mvula, dola ndo mpɛpɛ yayonyukola luudu lɔsɔ.

Elui w’anto wakaambe yoho yaketsha Yeso lo dako diande sɔ. Nde aketsha oko onto lele la lowandji, koko aha oko ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ. Ondo anto efula wakohokamɛ wakakome ambeki ande.