ONDE WƐMƐ NDJAƆSAKA OKO ONTO LELE L’ƆNGƐNƆNGƐNƆ? Naka ngasɔ, kakɔna kakosha ɔngɛnɔngɛnɔ? Onde nkumbo kayɛ, olimu ayɛ, dietawɔ diayɛ dia l’ɔtɛmwɛlɔ? Mbeyaka monga ko wɛ ekɔ lo nomɔlomɔ dia nkondja ɛngɔ kɛmɔtshi kakoka kosha ɔngɛnɔngɛnɔ, ɛnyɛlɔ oko mana kalasa, nkondja olimu wa dimɛna kana nsomba mutuka w’oyoyo.

Anto efula mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kakotshawɔ oyango ɔmɔtshi kana etena kakondjawɔ ɛngɔ kɛmɔtshi kakawakombolaka. Ko edja ka ngande kaviya ɔngɛnɔngɛnɔ wa ngasɔ? Mbala efula, vɔ mongaka paka wa lo tshanda mɔtshi tsho, ndo koka mbela ɔkɔmwɛlɔ.

Vɔ nembetshiyaka ɔngɛnɔngɛnɔ oko woho wa ndjaoka dimɛna woye oma lo dimama dia pondjo, oma lo nsaki ya ngɛnangɛna la kɛnɛ kele l’onto yakonya lo ɔlɔ w’efula lo lɔsɛnɔ, ndo oma lo nsaki ka lootɔ kakonya dia ɔlɔ ntetemala monga.

Ndo nto, lam’ele ɔsɔ ekɔ woho wa ndjaoka dimɛna watatetemala, ɔngɛnɔngɛnɔ nembetshiyamaka aha oko dihole shikaa diatatshu onto kana oyango ɔmɔtshi, koko oko lɔkɛndɔ. Mbuta ɔnɛ: “Layonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena . . .” ekɔ mɛtɛ otaloyelo w’ɔngɛnɔngɛnɔ.

Tɔshi ɛnyɛlɔ, ɛdika ɔngɛnɔngɛnɔ la monga la yoonge ya dimɛna. Ngande watotosalaka dia monga la yoonge ya dimɛna? Sho tosalaka awui la lomba lo dikambo dia diangɔ dia ndɛ, lo osutshesutshelo wa demba ndo lo awui tshɛ wa lo lɔsɛnɔ. Woho akɔ waamɛ mbele, ɔngɛnɔngɛnɔ ndjaaka oma lo salaka awui amɔtshi w’amɛna lo lɔsɛnɔ, nsɛna lo ndjela atɔndɔ w’eshika.

Naa atɔndɔ kana waonga amɔtshi wa lo lɔsɛnɔ watanema lo mboka k’ɔngɛnɔngɛnɔ? Kaanga mbele atɔndɔ amɔtshi ndeka akina ohomba, atɔndɔ wayela anɛ wekɔ ohomba wa mamba:

• ƆNGƐNƆNGƐNƆ WA KƐNƐ KELE L’ONTO NDO LOKAHO

• YOONGE YA DEMBA YA DIMƐNA NDO EKIKELO

• NGANDJI

• EDIMANYIELO

• OYANGO LO LƆSƐNƆ

• ELONGAMELO

Dibuku dia lomba dialɛmiyama efula mbutaka ɔnɛ: “Ɔngɛnɔngɛnɔ le wanɛ waha la onongo lo mboka kawɔ.” (Osambo 119:1) Ɛsɔ tɔsɛdingole dui sɔ.