Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Shɛngiya yakɔna yele la tshulatshula le anayɛ?

Shɛngiya yakɔna yele la tshulatshula le anayɛ?

Mbeyaka monga tshondo y’okakatanu le epalanga dia mbeya nkamba la telefɔnɛ, tablɛtɛ kana dikongelo di’eyoyo, koko le akɛnda, dihomɔ sɔ diaya etenyi kɛmɔtshi ka lɔsɛnɔ lawɔ, diakɔ diele vɔ bu l’okakatanu dia nkamba la diɔ.

L’etena kakɔ kaamɛ, anto amɔtshi wakate dia ɛlɔngɔlɔngɔ wa leka mbetsha wenya l’Ɛtɛrnɛtɛ ndjongaka suke dia . . .

  • nkoma ɛhɔmbɔ wa dihomɔ diawɔ sɔ.

  • solana l’anto akina l’Ɛtɛrnɛtɛ.

  • menda esato wa mindo, oyadi la lolango lawɔ kana bu.

KƐNƐ KAHOMBAYƐ MBEYA

WƐ AYA ƆHƆMBƆ

Awui amɔtshi wele l’Ɛtɛrnɛtɛ, ɛnyɛlɔ tɔkɛnyɔ, takasalema l’oyango wa nkonya onto lakamba la tɔ dia nde nkoma ɔhɔmbɔ atɔ. Dibuku dimɔtshi (Reclaiming Conversation) mbutaka ɔnɛ: “Waa aplikasiɔ wa lo telefɔnɛ yaso wakasalema dia tokonya ɛhɔmbɔ ayɔ.” Etena tshɛ katataleke nkamba la waa aplikasiɔ wele la piblisite y’amundji w’okanda, mbatawaleke nkondja falanga efula.

DIMBOLA DIA NKANA LA DIƆ YIMBA: Onde mɛnamaka dia anayɛ ndekaka ndjasha lo telefɔnɛ kana tablɛtɛ yawɔ? Ngande wakokayɛ mbakimanyiya dia vɔ ndeka nkamba la wenya awɔ dimɛna?​—ƐFƐSƆ 5:15, 16.

ESOLANYI WA L’ƐTƐRNƐTƐ

Etena kewɔ l’Ɛtɛrnɛtɛ, anto amɔtshi tondjanɛka ɛtɛkɛta wa kɔlɔ, mongaka ɛsɛndji ndo ndjongaka ko hawodje yimba lo nsaki y’anto akina, awui wayokokaka nkonya l’esolanyi.

Anto amɔtshi wakamba la rɛzo sɔsio lo yoho ya kɔlɔ ndjongaka la nsaki ka nkombola ndeka nangema oma le anto akina ndo dia anto akina mbayela. Kana naka nde amboyoshola di’anto amɔtshi hawowelɛ, ɛnyɛlɔ lo fɛtɛ kɛmɔtshi, dui sɔ kokaka ndjokonya dia nde mfɔnya diele oko wakawɔnyɔdi.

DIMBOLA DIA NKANA LA DIƆ YIMBA: Onde anayɛ mongaka ɛsɛndji otsha le anto akina etena kewɔ l’Ɛtɛrnɛtɛ? (Ɛfɛsɔ 4:31) Onde vɔ toyaokaka kɔlɔ etena keyawɔ di’anto akina wekɔ lo nsala awui aha la vɔ monga lawɔ?

PƆRNƆGRAFI

Aya wɔdu efula menda awui wa mindo l’Ɛtɛrnɛtɛ. Prɔgramɛ mɔtshi ya lo telefɔnɛ kana tablɛtɛ kimanyiyaka ambutshi dia vɔ mɛnaka kɛnɛ kasala anawɔ l’Ɛtɛrnɛtɛ, koko tena efula prɔgramɛ shɔ hayolekaka nkamba.

Tomanɛ kana nongola mesajɛ w’awui wa mindo, mbala efula lo telefɔnɛ, kokaka monga kɔlɔ lo ndjela ɛlɛmbɛ wa lɛɛta. Lo tena dimɔtshi, ɛlɔngɔlɔngɔ watomanɛ kana wenda esato wa mindo w’ɛlɔngɔlɔngɔ ekina l’Ɛtɛrnɛtɛ koka mindama l’ɔtɛ wendawɔ esato wɛnyawɔ anto etakataka ndo ɔsɔ ekɔ tshondo y’onongo wa woke.

DIMBOLA DIA NKANA LA DIƆ YIMBA: Ngande wakokayɛ nkimanyiya anayɛ dia nshika ntanga la ntondo ka tɔsɛngiya ta menda kana tomanɛ esato wa kɔlɔ l’Ɛtɛrnɛtɛ?​—ƐFƐSƆ 5:3, 4.

KƐNƐ KAKOKAYƐ NSALA

ETSHAKA ANAYƐ

Kaanga mbele ana bu l’okakatanu wa nkamba la tshulatshula, vɔ wekɔ paka l’ohomba w’onto mbalɔmbɔla. Dibuku dimɔtshi (Indistractable) mɛnyaka dia naka vɔ mbisha ana telefɔnɛ kana tablɛtɛ la ntondo ka vɔ monga l’akoka wa nkamba la tɔ dimɛna, ekɔ oko “onto lokɛ ɔna l’oduwa etena kele watawetsha woho wa nde nsala osale.”

TƆNDƆ DIA LO BIBLE: “Etsha ɔna lo mboka kahombande ntshɔ; kaanga lam’ayondonga opalanga nde hatokitakɔ.”​—TOKEDI 22:6, NƆTƐ.

Enda alako amɔtshi wayoyolanga nkamba la wɔ kana mfunda tokanyi tayɛ hita.

  • Sawolaka la ɔnami woho wa hombande mongaka la lɔkɛwɔ la dimɛna ndo la loshilambo etena kende l’Ɛtɛrnɛtɛ

  • Kimanyiya ɔnami dia nde ndɔshanaka la tokanyi ta ndjaoka opoko

  • Sala kɛnɛ tshɛ kakokami nsala dia nkokɛ ɔnami oma l’awui wa kɔlɔ tshɛ wa l’Ɛtɛrnɛtɛ

  • Sɛdingolaka tena tshɛ telefɔnɛ k’ɔnami

  • Mbowɛdikɛka wenya wahombande mbetshaka l’Ɛtɛrnɛtɛ lushi tshɛ

  • Shimbaka ɔnami dia nkamba la telefɔnɛ kana tablɛtɛ etena kende ndamɛ, djekoleko naka nde olanga mbishama

  • Shimbaka ɔnami dia nkamba la telefɔnɛ etena kalangaso ndɛ kaamɛ