Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

EKIMANYIELO LE WANƐ WELE L’ƆKƐYI

Kɛnɛ kakokayɛ nsala nshi nyɛ​—Dia ndɔshana l’ɔkɛyi

Kɛnɛ kakokayɛ nsala nshi nyɛ​—Dia ndɔshana l’ɔkɛyi

Naka wɛ ekɔ lo nyanga alako dia wɛ ndɔshana l’ɔkɛyi, kete eya dia wɛ koka ntana tokanyi nunu akumi ndo tɔmɔtshi mbeyaka ndeka tokina ohomba. Ondo ekɔ ngasɔ, nɛ dia oko wakatadiɛnyi lo sawo dietshi, onto l’onto ekɔ la woho ande wongande l’ɔkɛyi. Kɛnɛ kele dimɛna le onto ɔmɔtshi mbeyaka monga ko bu dimɛna le onto okina.

Kaanga mbediɔ ngasɔ, ekɔ alako amɔtshi w’ohomba wakakimanyiya anto efula. Mbala efula andaki wa weke mbakasha alako asɔ ndo alako akɔ wekɔ l’atɔndɔ wakokayɛ mbɛkɛ otema watanema lo dibuku dimɔtshi di’edjedja diele la lomba, mbuta ate Bible.

1: ETAWƆ OSUKƆ W’OMA LE ASE NKUMBO NDO ANGƐNYI

  • Tomanyi tɔmɔtshi mbutaka dia ɔsɔ mbele dui dioleki ohomba dia ndɔshana l’ɔkɛyi. Koko, lo tena dimɔtshi wɛ mbeyaka nkombola monga wɛmɛ. Wɛ mbeyaka kaanga mboka wanɛ wasala la wolo dia kokimanyiya nkɛlɛ. Ɔsɔ ekɔ awui watosalemaka.

  • Eya dia aha paka wɛ kongi lale anto wonya tshɛ, koko tosalake dia mbatshanya dia vɔ mimɔ oma laleyɛ. Mbala mɔtshi, wɛ mbeyaka ndjonga l’ohomba w’osukɔ awɔ otsha la ntondo. La loshilambo tshɛ, tɛ anto kɛnɛ keyɛ l’ohomba l’etena kengo ndo kɛnɛ keyɛ bu l’ohomba.

  • Lo ndjela ehomba ayɛ, onga la wɛdimo lam’asa etena keyɛ l’anto akina la etena kahombayɛ monga wɛmɛ.

TƆNDƆ: “Anto 2 ndeka onto 1, . . . Nɛ dia naka ɔmɔtshi l’atei awɔ ambɔkɔ, okina kokaka nkimanyiya osekande.”​—Ondaki 4:9, 10.

2: DJA YIMBA LO OLEELO AYƐ, NDO ƆSA ETENA KA SUTSHASUTSHAKA DEMBA

  • Oleelo wa la wɛdimo ayokokimanyiya dia minya ekiyanu waya oma l’ɔkɛyi. Sala la wolo dia ndɛka elowa wotshikitanyi, akatshikatshi ndo diangɔ diele bu la prɔtɛinɛ efula.

  • Kɔnɔke ashi efula ndo dinɔnɔ dikina diakimanyiya yoonge ya demba.

  • Naka wɛ hoke nsaki ka ndɛ efula, kete kɔlɛke yema tshitshɛ koko mbala efula. Wɛ koka nto mimbola dɔkɔtɛlɛ diayɛ diangɔ dikina diahombayɛ ndɛka. *

  • Nkɛndakɛnda esadi esadi kana weho ekina w’osutshesutshelo wa demba koka nkitshakitsha tokanyi ta kɔlɔ. Osutshesutshelo wa demba ayokokimanyiya diaha wɛ mbidjaka yimba lo woho wakayashishɛ onto lokayɛ ngandji kana ayokokimanyiya diaha wɛ mbidjaka yimba lɔkɔ.

TƆNDƆ: “Ndooko onto laheca demba dyaakinde hita; koko nde dileshaka ndo dilɔngɔsɔlaka.”​—Ɛfɛsɔ 5:29, Dyookaneelo Dy’oyooyo.

3: LALAKA EFULA

  • Djɔ yokongaka nshi tshɛ ohomba efula, koko yɔ yekɔ ohomba efula djekoleko le wanɛ wele l’ɔkɛyi, dikambo dui sɔ koka mbela ɔlɛmbɛlɔ w’efula.

  • Kɛba lo lofulo l’eloko ndo wanu wanɔyɛ, nɛ dia diangɔ sɔ tshɛ koka monga la shɛngiya lo djɔ yayɛ.

TƆNDƆ: “Ndeka dimɛna monga la yema ya diomuyelo tshitshɛ lo dihole dia monga la olimu efula wa wolo ko tatshanyaka lɔpɛpɛ.”—Ondaki 4:6.

4: ONGA SUKE DIA NTSHIKITANYA KANYI

  • Eya dia onto l’onto ekɔ la woho ande wongande l’ɔkɛyi. Laasɔ, wɛ pombaka nshihodia kɛnɛ kakoka ndeka monga dimɛna le yɛ.

  • Anto efula mɛnaka dia mbitɛ anto akina ɔkɛyi awɔ mbakimanyiyaka dia vɔ ndɔshana la wɔ, koko anto akina hawolange mbitɛ anto akina ɔkɛyi wele la wɔ. Tomanyi wekɔ la tokanyi totshikitanyi lo ohomba wa mbitɛ anto akina woho wayaoka onto dia ndɔshana l’ɔkɛyi. Naka wɛ ekɔ lo nanga mbitɛ onto ɔmɔtshi woho wayaokayɛ koko wɛ ekɔ lo mengenga dia nsala dikambo sɔ, kete ayonga wɔdu wɛ ntatɛ la mbutɛ ɔngɛnyi ayɛ ɔmɔ w’oshika woho wayaokayɛ.

  • Anto amɔtshi mɛnaka dia ndela mbakimanyiyaka dia ndɔshana l’ɔkɛyi awɔ, kaanga mbele mɛnamaka di’anto akina ndɔshanaka l’ɔkɛyi awɔ aha kaanga la ndela efula.

TƆNDƆ: “Otema tshɛ mbeyaka ololo awɔ hita.”​—Tokedi 14:10, New International Version.

5: EWƆ MBEKELO YA KƆLƆ

  • Anto amɔtshi wambovusha nɔɔka wanu lo tshambandeko kana didjoyadjoya dia minya lonyangu lele la wɔ. Sala dia “nkitshakitsha” ɔkɛyi lo yoho ya ngasɔ ekɔ oko onto layadiaka. Ekimanyielo tshɛ kakoka onto nongola mbeyaka mɛnama oko ka lo tshanda mɔtshi tsho ndo dui sɔ koka ndjonga l’etombelo wa kɔlɔ efula. Yanga toho taha bu waale takoka kokimanyiya dia nkitshakitsha ekiyanu ayɛ.

TƆNDƆ: “Nyɛsɔ toyaɛdia oma lo mindo tshɛ.”​—2 Kɔrɛtɔ 7:1.

6: ONGA LA WƐDIMO LO WOHO WAKAMBAYƐ LA WENYA AYƐ

  • Lo dihole dia ndekaka nkanyiya (paka dikambo dia kandji kele la wɔ) anto efula mɛnaka ohomba mbetsha wenya efula lo nsala dui dimɔtshi (diawakimanyiya diaha vɔ ndeka nkanyiya dikambo dia paa kawɔ).

  • Wɛ mbeyaka ntana ekimanyielo ka lo tshanda mɔtshi lo ndowanya kana keketshana la angɛnyi ayɛ, mbeka awui amɔ w’eyoyo kana ndjasha lo nkɔkɔla demba.

  • Etena katete nshi, ondo tokanyi tayɛ mbeyaka ntshikitana. Wɛ mbeyaka ndjɛna dia wɛ hayoleka nkanyiya efula dikambo dia ɔkɛyi ayɛ ndo ɔsɔ ekɔ yoho mɔtshi y’ɔkɔnwɛlɔ wa dimɛna w’oma lo kandji.

TƆNDƆ: “Dikambo tshɛ diekɔ la etena kadiɔ, . . . etena ka ndela la etena ka mbɔla; etena ka monga la lonyangu la etena ka nnɔ lokombe.”​—Ondaki 3:1, 4.

7: TETEMALA LA MBEKELO Y’AMƐNA

  • Oma l’etatelo, onga la mbekelo y’amɛna.

  • Etena kakongɛyɛ wonya wayoyolalaka, wayoyotshɔka l’olimu ndo wayoyosalaka awui akina, wɛ koka monga la lɔsɛnɔ la dimɛna.

  • Yashaka efula l’awui w’ɛlɔlɔ wakoka kokimanyiya diaha wɛ ndeka monga l’ekiyanu.

TƆNDƆ: “Nde ayonga l’okakatanu dia mɛna woho watete nshi ya lɔsɛnɔ lande, nɛ dia Nzambi ka mɛtɛ mboshaka olimu la ɔngɛnɔngɛnɔ l’otema ande.”​—Ondaki 5:20.

8: EWƆ DIA MBƆSA TƐDIKƆ TA WEKE ESADI ESADI

  • Anto efula wɔsa tɛdikɔ ta weke esadi esadi l’ɔkɔngɔ wa vɔ mvusha onto ɔmɔtshi lokawɔ ngandji ndjonyangaka l’ɔkɔngɔ l’ɔtɛ wa tɛdikɔ tawɔ.

  • Naka kokaka, konga yema l’ɔkɔngɔ w’etena kɛmɔ kakoka la ntondo ka wɛ monɔ, ntshikitanya olimu, kana minya diangɔ diaki onto lakiyɛ la ngandji.

TƆNDƆ: “Asangwelo wa kanga etete konyaka mɛtɛ lo otondoyelo, koko wanɛ tshɛ wasala akambo la esasesase wayonga wola ndooko onyake.”​—Tokedi 21:5.

9: OHƆ LAKIYƐ LA NGANDJI

  • Anto efula wavusha wakiwɔ mɛnaka dia ekɔ ohomba nsala awui amɔ dia vɔ tetemalaka mbohɔka onto lakiwɔ lakavu.

  • Wɛ mbeyaka mɛna ohomba ntshumanya foto kana ekanda ɛmɔtshi dia mbidja lo kalupɛ kɛmɔtshi kele la awui w’amɛna ndo ɛkɔndɔ wakombolayɛ mbohɔka.

  • Omba diangɔ diayokokimanyiyaka dia wɛ mbohɔka tena dia amɛna ndo koyodiendake l’ɔkɔngɔ etena kayoyonga la diaaso.

TƆNDƆ: “Nyohɔ nshi yakete.”​—Eohwelo k’Ɛlɛmbɛ 32:7.

10: OMUYA

  • Wɛ mbeyaka mɛna ohomba mbɔsa vakashi.

  • Naka wɛ bu la nshi ya vakashi efula, kete wɛ koka nsala dui dimɔtshi dia dimɛna l’edja ka lushi ɔtɔi kana hiende, ɛnyɛlɔ oko nkɛnya kɛnyɔ mɔtshi, membola dihole dimɔ dialamawɔ disɛlasɛla (musée) kana mɛngɔla yema lo mutuka.

  • Kaanga wɛ nsala dui dimɔ diahayatosalaka mbala la mbala koka kokimanyiya dia ndɔshana l’ɔkɛyi wele la yɛ.

TƆNDƆ: “Nyoye nyuamɛ, totshu lo dihole dia diɛta kele nyotomuya yema.”​—Makɔ 6:31.

11: KIMANYIYAKA ANTO AKINA

  • Ohɔ dia wenya tshɛ wetshayɛ dia nkimanyiya anto akina koka kokimanyiya ndo wɛ lawɔ dia ndjaoka dimɛna.

  • Wɛ koka ntatɛ nkimanyiya anto akina wele la lɔkɔnyɔ l’ɔtɛ wakavu onto lakiyɛ lokayɛ ngandji ɛnyɛlɔ oko, angɛnyi kana ewotɔ wakoka monga l’ohomba w’onto ɔmɔtshi lakahana la wɔ kandji ndo lakoka nshihodia woho wayaokawɔ.

  • Sukɛ ndo nsamba anto akina koka kokimanyiya dia wɛ nyomonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo monga l’oyango wele la yɛ ohomba.

TƆNDƆ: “Ɔngɛnɔngɛnɔ waya lo mbisha ndeka wa nongola.”​—Etsha 20:35.

12: NYOMƆSƐDINGOLA AWUI WOLEKI OHOMBA LE YƐ

  • Ɔkɛyi koka kokimanyiya dia wɛ nshihodia kɛnɛ kele mɛtɛ ohomba.

  • Kondja wahɔ lo nkamba la diaaso sɔ dia wɛ nkana yimba lo woho wa lɔsɛnɔ lasɛnayɛ.

  • Naka kokaka, sala etshikitanu lo kɛnɛ koleki ohomba kakokayɛ nsala.

TƆNDƆ: “Ndeka dimɛna ntshɔ lo luudu l’otanda lo dihole dia ntshɔ lo luudu la fɛtɛ, nɛ dia ɔsɔ kele ekomelo k’onto tshɛ ndo onto lasɛna pombaka nama dui sɔ l’otema.”​—Ondaki 7:2.

Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, ndooko dui diayonya kandji kokayɛ tshɛ lo tshɛ. Koko, anto efula wanɛ wakavusha onto ɔmɔtshi lokawɔ ngandji koka nshikikɛ oma lo kɛnɛ kakaakomɛ dia nsala awui w’amɛna, ɛnyɛlɔ oko wanɛ woshidiso lo sawo nɛ akawakimanyiya dia vɔ ntana esambelo. Lo mɛtɛ, ɔnɛ bu listɛ lele la awui tshɛ wendana la woho wa ndɔshana l’ɔkɛyi. Koko naka wɛ mpemba dia nkamba l’alako anɛ, kete wɛ mbeyaka mɛna dia wayokosha ekimanyielo k’efula.

^ od. 13 Emɔ! bu la ɔkɛndɛ wa mɛnya osakelo ɔmɔtshi wa laande wahomba onto sakemɛ.