• Ɔnayɛ ekɔ lo nsala akambo la otako tshɛ, koko nde eke paka la ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi!

• Nde kombolaka dia onto tshɛ mbosalɛ akambo lo yoho ya laande.

Wɛ koka ndjambola ɔnɛ: ‘Lande na kasalande awui lo yoho nyɛ?’ ‘Dimi nangaka dia nde ndjaoka dimɛna, koko aha nde mfɔnya dia nde ndeka anto akina tshɛ!’

Onde kokaka mbetsha ɔna dia nde monga la okitshakitsha aha la mfukutanya nɛmɔ diande?

Lo ɛnɔnyi weke kambeta, ambutshi wakakeketshama dia nkotsha nsaki y’anawɔ, mbawandola l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ kaanga naka hawosadi dui dimɔ dia dimɛna, mbawangola ndo mbasha dilanya. Akafɔnyamaka dia naka ana ndjaoka dia wekɔ anto wa laande, kete vɔ wayola dimɛna ndo wayoyaɔsa la nɛmɔ. Ko, naa etombelo wambonga la dui sɔ? Dibuku Lɔlɔnga la lokaki (Angɛlɛ) mbutaka ɔnɛ: “Lo dihole dia vɔ monga ana wele l’ekanelo ka dimɛna, ana wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ, shambo ya ndjaɔsa vɔamɛ la nɛmɔ ambokonya ana dia vɔ ndjaalanga lo yɛdikɔ yamboleka.”

Ana efula wakole la kanyi ya ndjatombola lo yɛdikɔ yamboleka hawoyalɔngɔsɔla dia vɔ koka mpomana la ɔkɔmwɛlɔ, diɔnyɔ, ndo etombelo wa kɔlɔ lo tena dimɔ lo lɔsɛnɔ. Lam’ele vɔ waketshama dia mbika washo lo nsaki yawɔ hita, vɔ mɛnaka wolo dia monga la diɔtɔnganelo diaviya l’anto oko epalanga. Etombelo wele la dui sɔ ele, efula ka l’atei awɔ diɛnɛka l’ekiyanu ndo l’ɔkɔmwɛlɔ.

Ana ndjaɔsaka la nɛmɔ dia mɛtɛ aha oma lo mbatɛka mbala la mbala dia vɔ wekɔ anto wa laande, koko oma lo kɛnɛ kasalawɔ l’otema ɔtɔi. Kɛsɔ nɔmbaka awui efula oleki vɔ ndjaɛkɛ le wɔ vɔamɛ. Vɔ pombaka mbeka, mbidja l’etsha ndo mpamia akoka wahombama la yambalo tshɛ. (Tokedi 22:29) Vɔ pombaka nto mbidja yimba lo dikambo di’ehomba w’anto akina. (1 Kɔrɛtɔ 10:24) Awui asɔ tshɛ nɔmbaka dia monga l’okitshakitsha.

Andolande l’etena mɛtɛ kasungana. Naka ɔnayɛ ambokotsha dimɛna lo kalasa, andolande. Naka nde hakotshisha, tɛndjake ombetsha onongo mbala kakɔ ɔtɔi. Kɛsɔ koka monga dui dia wolo dia nkimanyiya ɔnayɛ dia monga l’okitshakitsha. Koko, kimanyiyande dia nde nsala woho wakokande ndjokotsha dimɛna efula mbala kayaye.

Ngolande l’etena kakoka. Kɛsɔ halembetshiya dia wɛ pombaka mɔnyɔla ɔnayɛ lo oseka munga tshɛ kasalande. (Kɔlɔsayi 3:21) Koko munga ya weke pombaka mingɔma. Kɛsɔ mbahomba salema ndo lo dikambo dia lɔkɛwɔ la kɔlɔ. Naka aha ngasɔ, kete kɛsɔ koka ndjokoma mbekelo kayonga wolo kinya.

Ɛnyɛlɔ, tɔshi di’ɔnayɛ ekɔ la mbekelo ka ndjafuna. Naka wɛ hawongodi, kete nde koka ndjonga l’otako ndo anto akina koka ndjotatɛ mbeewɔ. Diakɔ diele, lembetshiya ɔnayɛ dia ofunu ekɔ kɔlɔ le nde ndo koka mbokonya dia nde mbɔsa nsɔnyi. (Tokedi 27:2) Lembetshiya ɔnayɛ nto dia le onto lele l’ekanelo ka dimɛna, bu ohomba dia nde salɛ anto akina piblisite y’akoka ande. Lo mbosha engwelo ka ngasɔ la ngandji tshɛ, wɛ ayowetsha dia nde monga l’okitshakitsha aha la nshisha nɛmɔ diande.​—Tɔndɔ dia lo Bible: Mateo 23:12.

Lɔngɔsɔla ɔnayɛ lo dikambo di’awui weta lo lɔsɛnɔ. Nkotsha oseka dui tshɛ diakombola ɔna koka mbokonya dia nde ndjaoka dia ɔsɔ ekɔ awui wele nde ekɔ la lotshungɔ la paka vɔ mbosalɛ. Ɛnyɛlɔ, naka ɔnayɛ nangaka nkondja ɛngɔ kɛmɔ kele wɛ bu la tɔ, lembetshiyande lande na kele ekɔ ohomba nsɛna lo ndjela kɛnɛ kakakongɛma dia nkamba la falanga. Naka wɛ ekɔ lo nanga mbitola yɛdikɔ yakanyɔshi dia ntomba dihole dimɔ dia tɔkɔkɔla demba kana dia ntshɔ dihole dimɔ, wɛ koka mbolembetshiya dia ɔkɔmwɛlɔ ekɔ dui dimɔ dia lo lɔsɛnɔ ndo wɛ koka mboletshiya woho wakayakandola ɔkɔmwɛlɔ wa ngasɔ. Lo dihole dia nyanga dia nkokɛ anayɛ oma lo oseka sui tshɛ, lɔngɔsɔlawɔ dikambo di’ekakatanu wayoyohomana la wɔ etena kayowonga epalanga.​—Tɔndɔ dia lo Bible: Tokedi 29:21.

Keketshande dia nde kahaka. Ɛnya ɔnayɛ dia “ɔngɛnɔngɛnɔ waya lo mbisha ndeka wa nongola.” (Etsha 20:35) Ngande wakokanyu nsala dui sɔ? Nyu koka nsala listɛ l’anto wele l’ohomba wa nsomba diangɔ, falanga ya mfuta mututu kana mutuka kana nɔngɔsɔla ɛngɔ kɛmɔ. Oma laasɔ, tshɔka kaamɛ la ɔnayɛ etena katayakimanyiya anto asɔ. Etawɔ dia ɔnayɛ mɛna ɔngɛnɔngɛnɔ ayɛ woho wambokotshama oyango ayɛ etena katayakotsha ehomba w’anto akina. Lo nsala ngasɔ, wɛ ayetsha ɔnayɛ dia monga l’okitshakitsha lo yoho ya dimɛna efula, mbuta ate oma lo ɛnyɛlɔ.​—Tɔndɔ dia lo Bible: Luka 6:38.