Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

DUI 1

Ɛlɔlɔ waya lo monga la ndjakimɛ

Ɛlɔlɔ waya lo monga la ndjakimɛ

NDJAKIMƐ KƐDIKƐDI NA?

Ndjakimɛ ekɔ dikoka dia

  • mbeya kongɛɛ

  • mbewɔ nsala akambo l’esasesase

  • nsala kɛnɛ kahombayɛ nsala oyadi tɔ hatokɔngɛnyangɛnya

  • mbetsha ehomba w’anto akina la ntondo ka wayɛ

LANDE NA KELE NDJAKIMƐ EKƆ OHOMBA?

Ana wele la ndjakimɛ k’efula tonaka nsala dui dimɔtshi dia kɔlɔ oyadi diɔ mɛnamaka oko di’ekɔ ɔlɔlɔ. Koko, ana wele bu la ndjakimɛ k’efula koka

  • monga akanga wa ngala

  • monga l’ɔkɔmwɛlɔ

  • nnɔ mfɔka, wanu kana didjoyadjoya dikina

  • monga anto walɛ ɔlɛlɛ

Wekelo ɔmɔtshi mɛnyaka di’anto waki la ndjakimɛ oma ko dikɛnda hawoleke monga la hemɔ, ekakatanu wendana la falanga ndo hawoleke mɔnyɔla ɛlɛmbɛ etena kongawɔ epalanga. Wekelo ɔsɔ mbakakonya Angela Duckworth, ombetsha wa psychologie wa lo Université wa Pennsylvanie dia mbuta ɔnɛ: “Ndooko dionga dioleki ndjakimɛ ohomba le onto.”

WOHO WA MBETSHA ANA DIA MONGA LA NDJAKIMƐ

Sala la wolo dia keema kayɛ ndjala keema.

TƆNDƆ DIA LO BIBLE: “‘Eelo’ kanyu kayale eelo, ‘keema’ kanyu kayale keema.”​—Mateo 5:37.

Ɔna dikɛnda pembaka dia mbeya kana ombutshi hatshikitanya yɛdikɔ yande mbala mɔtshi lo nyɛnganyɛnga kaanga l’atei w’anto. Naka ombutshi ntshikitanya yɛdikɔ yande, kete ɔna ayotetemalaka nsala dui sɔ etena kalangande nkondja ɛngɔ kɛmɔtshi.

Lo wedi okina, naka ombutshi ntona dui dimɔtshi ndo hatshikitanya yɛdikɔ yande, kete ɔna ayeka dui dimɔtshi di’ohomba lo lɔsɛnɔ, mbuta ate aha mbala tshɛ mbakokaso nkondja kɛnɛ kalangaso. Dɔkɔtɛlɛ David Walsh mbutaka ɔnɛ: “Kaanga mbakokayɛ mfɔnya di’onto lakondja kɛnɛ tshɛ kalangande mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ, mbeyaka monga ko aha ngasɔ mbediɔ. Anto wakeke dia monga la ndjakimɛ ndeka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Bu djembetelo ya ngandji mbetawɔ di’ana aso mbola la kanyi y’ɔnɛ mbala tshɛ vɔ koka nkondja kɛnɛ tshɛ kalangawɔ.” *

Naka wɛ hasha ɔnayɛ kɛnɛ tshɛ kalɔmbande etena kekende dikɛnda, kete ayonga dui dia wɔdu le nde dia ndjonga la ndjakimɛ, ɛnyɛlɔ naka wambootshutshuya dia nnɔ didjoyadjoya, dia nsala awui wa mindo wa dieyanelo ntondo ka diwala kana dia nsala dui dikina tshɛ diakoka mbosalɛ kana salɛ anto akina kɔlɔ.

Kimanyiya ɔnayɛ dia mbeya etombelo tshɛ w’ɛlɔlɔ ndo wa kɔlɔ.

TƆNDƆ DIA LO BIBLE: “Onto l’onto ayona kɛnɛ konɛnde.”​—Ngalatiya 6:7.

Ana anyu pombaka nshihodia ɔnɛ kɛnɛ tshɛ kasalawɔ kekɔ la etombelo ɛmɔtshi ndo ɔnɛ naka vɔ bu la ndjakimɛ, kete wayonga l’etombelo wa kɔlɔ. Ɛnyɛlɔ naka ɔnayɛ monga yomalomala, kete ondo anto wayowewewɔka. Koko, naka nde monga la ndjakimɛ etena koosolawɔ kana naka nde nkonga la solo dia lotutsha lo dihole dia mbetshanya la wɔ ɛtɛkɛta, kete anto wayowolanga. Kimanyiya ɔnayɛ dia nshihodia dia lɔsɛnɔ lande layoleka monga dimɛna naka nde monga la ndjakimɛ.

Kimanyiya ɔnayɛ dia mbeya akambo woleki ohomba.

TƆNDƆ DIA LO BIBLE: “Nshikikɛ akambo woleki ohomba.”​—Filipɛ 1:10.

Ndjakimɛ tokimanyiyaka diaha nsala awui wa kɔlɔ, koko ndo dia nsala awui ondo wahatalange nsala wele sho pombaka mbasala. Ekɔ ohomba di’ɔnayɛ mbeka dia nsala awui woleki ohomba ndo mbadja lo dihole dia ntondo. Ɛnyɛlɔ, nde pombaka ntondo nsala dɛvwara diande ko ndjɔkɛnya l’ɔkɔngɔ.

Onga ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ.

TƆNDƆ DIA LO BIBLE: “Dimi lambonyosha ɛnyɛlɔ dia nyu lawɔ nsala woho wonyosalemi.”​—Joani 13:15.

Ɔnayɛ ayɛna kɛnɛ kasalayɛ etena katomba dui dimɔtshi diakomadia. Ɛnyande oma lo ɛnyɛlɔ kayɛ dia ndjakimɛ mongaka l’etombelo w’ɛlɔlɔ. Ɛnyɛlɔ etena kasala ɔnayɛ dui dimɔtshi dia kɔlɔ, onde wɛ salaka akambo la nkɛlɛ kana wɛ tshikalaka ki?

^ od. 20 Mbɔsama oma lo dibuku Non : pourquoi les enfants, quel que soit leur âge, ont besoin de l’entendre. Comment les parents peuvent le dire.