Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

DUI 6

Ohomba w’atɔndɔ wendana la lɔkɛwɔ

Ohomba w’atɔndɔ wendana la lɔkɛwɔ

ATƆNDƆ WENDANA LA LƆKƐWƆ KƐDIKƐDI NA?

Anto wayela atɔndɔ wendana la lɔkɛwɔ shihodiaka kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɔlɔ. Le wɔ, atɔndɔ asɔ hawolemanɛ la woho wayaokawɔ l’etena kɛmɔtshi. Koko, vɔ ndjelaka atɔndɔ lo kɛnɛ tshɛ kasalawɔ oyadi kaanga anto hawowaɛnyi.

LANDE NA KELE ATƆNDƆ WENDANA LA LƆKƐWƆ OHOMBA?

Wekɔ lo mpɔpa ana awui wa kashi wendana la lɔkɛwɔ, oyadi oma le anto watshɔ la wɔ lo kalasa, mishiki wahokamɛwɔ, filmɛ yendawɔ ndo awui wendawɔ lo televiziɔ. Tɔsɛngiya tɔsɔ koka mbidja dietawɔ diawɔ lo kɛnɛ kendana la ɔlɔlɔ la kɔlɔ lo waale.

Ɔsɔ ekɔ okakatanu wa wolo le ana wele l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi. Dibuku dimɔtshi (Beyond the Big Talk) mbutaka ɔnɛ: “Ana pombaka mbeya di’anto efula wayowatshutshuya dia monga la yoho mɔtshi ya lɔkɛwɔ di’anto akina mbalanga. Diakɔ diele, ekɔ ohomba vɔ mbeka dia nsala kɛnɛ keyawɔ dia kekɔ ɔlɔlɔ, oyadi kaanga angɛnyi awɔ hawokingɛnangɛna.” Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, ambutshi pombaka mbetsha anawɔ awui asɔ la ntondo ka vɔ monga tohanda.

WOHO WA MBETSHA ATƆNDƆ WENDANA LA LƆKƐWƆ

Etshande hwe kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɔlɔ.

TƆNDƆ DIA LO BIBLE: ‘Anto wambotshunda . . . wekɔ la wolo wa shɛnɔdi wambekiyama dia ntshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ.’​—Hɛbɛru 5:14.

  • Kamba la tɔtɛkɛta tɛnya hwe kɛnɛ kele ɔlɔlɔ ndo kele kɔlɔ. Kamba l’awui weta lushi la lushi ndo ɛnyawɔ otshikitanu wele lam’asa awui anɛ: “Dui nɛ diekɔ losembwe,” kana “dui nɛ bu losembwe;” “dui nɛ diekɔ ɔlɔlɔ,” kana “dui nɛ diekɔ kɔlɔ.” L’edjedja ka wonya, ɔnayɛ ayeka awui w’amɛna wahombande nsala ndo awui wa kɔlɔ wahandahombe nsala.

  • Lembetshiya lande na kele dui dimɔtshi ɔlɔlɔ kana kɔlɔ. Ɛnyɛlɔ, okawɔ ambola wayela anɛ: Lande na kele ekɔ ohomba monga la losembwe? Ngande wele mbuta kashi ndanyaka lɔngɛnyi? Lande na kele mbiva ekɔ kɔlɔ? Kimanyiya ɔnayɛ dia monga la kum’otema ka dimɛna dia mbeya ntshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ.

  • Ɛnyande wahɔ wayondokondja lo nkitanyiya atɔndɔ wendana la lɔkɛwɔ. Wɛ koka mbotɛ ɔnɛ: “Naka wɛ monga la losembwe, kete anto wayoyaɛkɛ le yɛ, ndo naka wɛ monga onto ɔlɔlɔ, kete anto wayongaka la le yɛ.”

Nkumbo kayɛ keyame oko anto walɛmiya atɔndɔ.

TƆNDƆ DIA LO BIBLE: “Nyotetemale ndjasɛdingola dia mbeya kana nyekɔ lo mbetawɔ.”​—2 Kɔrɛtɔ 13:5.

  • Nkumbo kayɛ keyame oko anto walɛmiya atɔndɔ wendana la lɔkɛwɔ, ko wɛ ayokoka mbuta ɔnɛ:

    • “Hatote kashi lo nkumbo kaso.”

    • “Hatɔkɔmwana ndo hatohagwanɛ.”

    • “Hatotondjanɛ efata.”

Ɔnayɛ ayɛna di’atɔndɔ wendana la lɔkɛwɔ bu tsho ɛlɛmbɛ, koko ekɔ awui wahomba ase nkumbo kayɛ mbeyama dia vɔ mbasalaka.

  • Kamba l’awui weta lushi la lushi dia mbetsha ɔnayɛ. Wɛ koka mbɛdika atɔndɔ wayelayɛ la wanɛ wa la kalasa kana wɛnyawɔ lo televiziɔ. Oka ɔnayɛ ambola wele oko: “Kakɔna kotoyosala?” “Ngande wotokandola nkumbo kaso dikambo nɛ?”

Keketsha yɛdikɔ y’ɔnayɛ ya nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.

TƆNDƆ DIA LO BIBLE: “Nyotetemale monga la nkum’otema k’ɔlɔlɔ.”​—1 Petero 3:16.

  • Andolande l’ɔtɛ wa dionga diande dia dimɛna. Naka ɔnayɛ ambosala dui dimɔtshi dia dimɛna, andolande l’ɔtɛ wa dui sɔ ndo lembetshiyande lande na kawandolayɛ. Ɛnyɛlɔ, wɛ koka mbotɛ wate: “Wɛ akasadi akambo la losembwe. Lekɔ l’ofunu lo dikambo diayɛ.” Naka ɔnayɛ ambokosholɛ dia nde akasadi dui dimɔtshi dia kɔlɔ, andolande l’otema ɔtɔi la ntondo ka wɛ ndjowongola.

  • Ngolande naka nde ambosala dui dia kɔlɔ. Ɔnayɛ pombaka mbeya dia kɛnɛ kakandasadi kekɔ kɔlɔ ndo woho wele lɔkɛwɔ lande lambotshikitana la lɔnɛ lele l’ase nkumbo kawɔ. Ambutshi amɔtshi hawotɛ anawɔ dia wakasadi dui dimɔtshi dia kɔlɔ, nɛ dia vɔ hawolange mbanyangiya, koko naka ambutshi nembetshiya anawɔ dia kɛnɛ kakawasadi kekɔ kɔlɔ, kete dui sɔ diayowakimanyiya dia ndowanya kum’etema yawɔ ndo mbewɔ nsala dui dimɔtshi dia kɔlɔ lushi lokina.