Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Yɛdikɔ yakɔna yayoyɔsa?

Yɛdikɔ yakɔna yayoyɔsa?

“Ambeyi wa fizikɛ mbutaka ɔnɛ aha tsho kokaka koko ekɔ mɛtɛ dia andja wakayatonge vɔamɛ oma lɛnɛ aha ndooko ɛngɔ.”​—Lo ndjela dibuku dimɔtshi (The Grand Design) diakafundama oma le ambeyi wa fizikɛ Stephen Hawking nde la Leonard diakatondjama lo 2010.

Lo Bible, Etatelo 1:1 mbutaka ɔnɛ: “Nzambi akatonge olongo la nkɛtɛ.”

Onde andja kana lɔsɛnɔ la tanema lɔkɔ lakatongama oma le Nzambi kana lakaye oyaya? Ɛtɛkɛta wa ambeyi wa siansɛ ahende woshilami lo sawo nɛ ndo ɛtɛkɛta wetatelo wa lo Bible mbishaka ekadimwelo ehende wotshikitanyi lo dimbola sɔ. Anto sukɛka tokanyi tɔsɔ tohende. Koko, anto efula bu l’eshikikelo. Anto mbidjaka taamu lo dikambo sɔ lo abuku wadia anto efula ndo lo waa emisiɔ wa televiziɔ.

Ondo embetsha ayɛ wa la kalasa wakate ndo la eshikikelo tshɛ dia andja ndo lɔsɛnɔ latanema lɔkɔ lakatombe mbala kakɔ ɔtɔi ndo ɔnɛ Otungi bu. Ko onde embetsha ayɛ wakakosha tolembetelo tɛnya ɔnɛ Otungi bu? Lo wedi okina, ondo wambokaka ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wetsha ɔnɛ Otungi ekɔ. Ko onde wakakosha tolembetelo tasukɛ kɛnɛ katawɔ kɛsɔ? Kana, onde vɔ wakakɔlɔmbɛ dia wɛ mbetawɔ kɛnɛ katawɔ l’ɔtɛ wa “mbetawɔ” kana l’ɔtɛ w’ɔtɛmwɛlɔ?

Aha la taamu, wɛ ambokanyiyaka dikambo dia dimbola sɔ, ndo ondo wɛ mbeyaka mbɔsa dia ndooko onto lakoka mbita l’eshikikelo dia Otungi ɔmɔtshi ekɔ. Ndo ondo wɛ koka ndjaoka dimbola dikina: Onde mɛtɛ ekɔ ohomba ntana okadimwelo?

Asawo wa lo Emɔ! kɛnɛ wayɛnya ntondotondo awui amɔtshi wakoka mbetawoya anto efula dia monga la mbetawɔ le Otungi. Ndo oma laasɔ, vɔ wayɛnya lande na kele ekɔ ohomba ntana ekadimwelo lo dimbola diendana la kiɔkɔ ya lɔsɛnɔ lanɛ la nkɛtɛ.