ETENA kakayalɔngɔsɔlaka ase Isariyɛlɛ wa lo nshi y’edjedja dia ntehɔ ɔkɛdi wa Jɔrdana otsha lo nkɛtɛ yakaalake Nzambi, anto amɔtshi wakaye dia ndjowaembola. Anto wakaye dia ndjowaenda asɔ waki wamato w’ase wedja wakalɔmbɛ apami dia ntshɔ lo fɛtɛ. Ɔsɔ akakoke mɛnama oko diaaso dia laande. Monga l’angɛnyi w’eyoyo, nkɛnya lokombe ndo ndɛ diangɔ di’amɛna akakoke monga dui dia dimɛna efula. Koko mbekelo ndo kɛwɔ ya wamato asɔ kɔmbɔtɔnɛka la Ɛlɛmbɛ wakasha Nzambi Isariyɛlɛ, apami amɔtshi w’ase Isariyɛlɛ wakakoke mfɔnya ɔnɛ: ‘Hatotɔsɛngiyama oma le wɔ. Tayonga la shɛnɔdi.’

 Kakɔna kakatombe? Ɔkɔndɔ akɔ wakasambiyama, totɛka ɔnɛ: “Anto wakayotatɛ nsala awui wa mindo wa dieyanelo vɔ la wamato w’ase Mɔaba.” L’etena kɛsɔ, wamato asɔ wakalangaka di’apami w’ase Isariyɛlɛ asɔ ntɛmɔla tozambizambi ta kashi. Ndo kɛsɔ mbakawasale! Diakɔ diele “Jehowa akomalɛ ase Isariyɛlɛ.”​—Wal. 25:1-3.

Ase Isariyɛlɛ asɔ wakasekola Ɛlɛmbɛ wa Nzambi lo toho tohende: Vɔ wakakusamɛ dikishi ndo wakasale awui wa mindo wa dieyanelo. Nunu di’anto wakavu l’ɔtɛ w’ohindodi awɔ. (Eto. 20:4, 5, 14; Eoh. 13:6-9) Lande na kaki kɛnɛ kakawasale kɛsɔ kɔlɔ efula? Etena. Otondonga apami asɔ kosekola Ɛlɛmbɛ wa Nzambi, nunu di’ase Isariyɛlɛ asɔ wototehɔ Jɔrdana otsha lo Nkɛtɛ ya Daka.​—Wal. 25:5, 9.

Lo kɛnɛ kendana l’awui asɔ, ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akafunde ate: “Akambo asɔ wakaakomɛ oko bɛnyɛlɔ ndo vɔ wakafundama dia tɔhɛmɔla sho wanɛ wele komelo ya akongɛ w’akambo yamboya.” (1 Kɔr. 10:7-11) Aha la taamu, Satana akangɛnangɛna l’ɔtɛ wakasale ase Isariyɛlɛ asɔ pɛkato ka woke ndo woho wakiwɔ kokoka mbɔtɔ lo Nkɛtɛ ya Daka. Ekɔ dui dia lomba le so dia mbidja yimba l’ɔhɛmwɛlɔ ɔsɔ, teya dia oyango wa Satana ele dia toshimba diaha sho mbɔtɔ l’andja w’oyoyo waki Nzambi!

Satana nangaka salɛ Akristo kɔlɔ lo nkamba la tolonga teyande dimɛna ndo takandande anto efula. Oko wakatatshi l’etatelo, Satana akakambe la awui wa mindo wa dieyanelo dia munda ase Isariyɛlɛ. Lo nshi yaso nyɛ, awui wa mindo wekɔ lo ntetemala monga djonga ya waale efula. Yoho mɔtshi yakokaso mindama l’awui wa mindo ele wendelo w’esato wɛnyawɔ anto etakataka.

Ɛlɔ kɛnɛ, onto koka menda esato wɛnyawɔ anto etakataka aha l’anto akina mbeya. Lo ɛnɔnyi wakete, onto lakalangaka menda esato wɛnyawɔ anto etakataka akahombaka ntshɔ lo dihole dia tɔkɛnyɔ dia tenda filmɛ ya kɔlɔ kana ntshɔ lo makashinyi wasondjawɔ abuku wele l’esato wele anto etakataka. Anto efula kotshɔka dia tenda awui asɔ nɛ dia wakokaka sɔnyi di’anto mbaɛna lɛkɔ kana suke la laawɔ. Koko nshi nyɛ, onto lɔtɔ l’Ɛtɛrnɛtɛ koka menda esato wɛnyawɔ anto etakataka l’olimu kana lo mutuka. Lo wedja efula, pami kana womoto koka menda esato wɛnyawɔ anto etakataka aha la mimɔ oma la ngelo.

Koko aha laasɔ ato. Amboleka monga dui dia wɔdu menda esato wɛnyawɔ anto etakataka lo nkamba la tablɛtɛ, telefɔnɛ ndo ɔrdinatɛrɛ. Etena katakɛndakɛnda anto lo shinga kana kewɔ lo bisi kana lo kawolo, vɔ koka menda esato wa mindo lo telefɔnɛ, tablɛtɛ kana ɔrdinatɛrɛ.

Lam’ele aya dui dia wɔdu dia menda esato wɛnyawɔ anto etakataka ndo dia mbishɛ kɛnɛ kasala onto, esato wɛnyawɔ anto etakataka salɛka anto efula kɔlɔ nshi nyɛ oleki l’ɛnɔnyi wakete. Anto efula wenda esato wɛnyawɔ anto etakataka ndanyaka awala awɔ, ndjanyaka nɛmɔ ndo ndanyaka nkum’otema kawɔ. Kɛnɛ koleki tshɛ kɔlɔ ele, vɔ mongaka lo waale wa ndanya diɔtɔnganelo diasawɔ la Nzambi. Wɛ koka monga l’eshikikelo ɔnɛ esato wɛnyawɔ anto etakataka salɛka wanɛ wawaenda kɔlɔ. Lo toho efula, dui sɔ mongaka la shɛngiya ya kɔlɔ efula le anto. Shɛngiya ya kɔlɔ shɔ koka tashilaka ɔkɔkɛ ɔkɔkɛ, koko yɔ koka ntshikala edja efula.

Koko sho pombaka mbeya ɔnɛ Jehowa tokokɛka oma lo djonga ya Satana shɔ. Naka sho nangaka dia Jehowa tokokɛ, sho pombaka nsala kɛnɛ kaki apami w’ase Isariyɛlɛ kosala, mbuta ate ‘mbokitanyiya tshɛ lo tshɛ.’ (Eto. 19:5) Sho pombaka mbeya dia Nzambi petshaka esato wɛnyawɔ anto etakataka. Lande na kataso ngasɔ?

Tokane yimba la dui nɛ: Ɛlɛmbɛ wakasha Nzambi wodja w’Isariyɛlɛ wakatshikitana la wedja ekina. Oko ehele, Ɛlɛmbɛ  ɛsɔ wakakoke nkakitola ase Isariyɛlɛ l’anto wakadinge ndo ditshelo diawɔ dia kɔlɔ. (Eoh. 4:6-8) Ɛlɛmbɛ ɛsɔ wakɛnyaka hwe dui dia mɛtɛ di’ohomba nɛ: Jehowa petshaka awui wa mindo wa dieyanelo.

Lo nshila awui wa kɔlɔ wakasalaka ase wedja wakaadinge, Jehowa akatɛ ase Isariyɛlɛ ate: “Tanyosalake kɛnɛ kasalawɔ lo wodja wa Kanana lɛnɛ atamanyɔtɔlɛ. . . . Wodja waya mindo, . . . dimi layosha anto wodjashi lɔkɔ dilanya l’ɔtɛ wa munga yawɔ.” Le Nzambi k’ekila k’Isariyɛlɛ, lɔsɛnɔ l’ase Kanana laki mindo efula woho wele wodja wakawadjasɛka wakayonga mindo kana wakayosambemɛ.​—Lɛw. 18:3, 25.

Kaanga mbakasha Jehowa ase Kanana dilanya, anto akina wakatetemala nsala awui wa mindo wa dieyanelo. Ɛnɔnyi ndekana 1500 l’ɔkɔngɔ, Pɔɔlɔ akatɛkɛta dikambo dia wedja wakadjasɛka Akristo ɔnɛ vɔ wakanya “yimba tshɛ lo ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ.” Lo mɛtɛ, “vɔ wa[ka]yasha lo lɔkɛwɔ la fumbɔ nsɔnyi lo nsala weho tshɛ w’akambo wa mindo la lokaki tshɛ.” (Ɛf. 4:17-19) Ɛlɔ kɛnɛ nto, anto efula hawoke sɔnyi dia nsala awui wa mindo. Oyadi kakɔna tshɛ, atɛmɔdi wa mɛtɛ pombaka mbewɔ menda awui wa mindo w’anto wa l’andja ɔnɛ.

Esato wɛnyawɔ anto etakataka hawosha Nzambi kɛnɛmɔ. Nde akatonge anto lo efanelo kande ndo lo ndjela woho wende ndo akatosha akoka wa mbeya ɔnɛ dui nɛ diekɔ ɔlɔlɔ kana kɔlɔ. La lomba tshɛ, Nzambi akadje elelo wakoka lo kɛnɛ kendana l’awui wa dieyanelo. Awui asɔ wakakongɛma dia salemaka lo yoho ya dimɛna ndo yasha ɔngɛnɔngɛnɔ lo diwala. (Eta. 1:26-28; Tok. 5:18, 19) Ko kakɔna kasala wanɛ watondja kana wasukɛ esato wɛnyawɔ anto etakataka? Vɔ hawɔshi atɔndɔ wa Nzambi wendana la lɔkɛwɔ la nɛmɔ. Lo mɛtɛ, anto wasukɛ esato wɛnyawɔ anto etakataka hawɔlɛmiya Jehowa. Nzambi ayolombosha wanɛ wahakitanyiya atɔndɔ ande lo woho watondjawɔ kana wasukɛwɔ awui wa mindo.​—Rɔmɔ 1:24-27.

Kayotota lo dikambo di’anto wadia kana wenda esato wɛnyawɔ anto etakataka la lolango? Anto amɔtshi mbeyaka mfɔnya ɔnɛ ɔsɔ ekɔ kɛnyɔ yele bu la waale. Koko, lo nsala ngasɔ vɔ wekɔ lo nsukɛ anto wahalɛmiya atɔndɔ wa Jehowa. Ondo mbeyaka monga ko aha ɔsɔ mbele oyango awɔ etena katatɛwɔ  menda esato wɛnyawɔ anto etakataka. Koko, Bible mɛnyaka hwe dia atɛmɔdi wa Nzambi ka mɛtɛ pombaka mpetsha esato wɛnyawɔ anto etakataka. Tɔ mbutaka ɔnɛ: “Nyu wanɛ walanga Jehowa, nyohetsha kɛnɛ kele kɔlɔ.”​—Os. 97:10.

Kaanga wanɛ wahalange menda esato wɛnyawɔ anto etakataka koka monga l’okakatanu dia mbaewɔ. Sho bu kokele, ndo sho pombaka ndɔsha dia nshika tanga la ntondo ka nsaki ya kɔlɔ ya dieyanelo. Ndo nto, otema aso wele keema kokele koka tokonya dia nsekola ɛlɛmbɛ wa Nzambi. (Jɛr. 17:9) Koko anto efula waya Akristo wekɔ lo mbidja otshumba lo ta sɔ. Mbeya dui sɔ, koka kokeketsha naka wɛ la wɔ ekɔ lo ndɔ ta diakɔ diamɛ. Tende woho wakoka Ɔtɛkɛta wa Nzambi kokimanyiya dia mbewɔ djonga ya Satana ya menda esato wɛnyawɔ anto etakataka.

Oko wakatatɛkɛtshi la diko, ase Isariyɛlɛ efula waketawɔ dia nsaki ya kɔlɔ mbakonya lo waale. Dui dia ngasɔ koka tokomɛ ɛlɔ kɛnɛ. Jakɔba y’ɔnango Yeso akatɛkɛta lo waale wele la dui sɔ ate: “Onto l’onto . . . kotwama[ka] ndo kesama[ka] la nsaki kande hita. Ko nsaki kakɔ lam’atshɔtɔ diemi, tɔ mbotaka pɛkato.” (Jak. 1:14, 15) Etena kafula nsaki kɛmɔtshi ka kɔlɔ l’otema w’onto, ondo onto ɔsɔ koka ndjosala pɛkato. Diakɔ diele, sho pombaka minya tokanyi t’awui wa mindo tshɛ, mbuta ate aha tikanyiya.

Naka tokanyi t’awui wa mindo tambokoyɛ lo yimba, kete nsala dui dimɔtshi aha la ntshimbatshimba. Yeso akate ate: “Naka lonya kana lokolo layɛ kotakanyaka, kete hembolalɔ ndo kashalɔ. . . . Ndo nto, naka sso diayɛ kotakanyaka, kete kundoladiɔ ndo kashadiɔ.” (Mat. 18:8, 9) Yeso kokeketshaka anto dia vɔ ndjahembola tenyi dimɔtshi dia demba. Nde akɛnyaka ohomba wa minya kɛnɛ kakonya onto dia ntakana, aha la ntshimbatshimba ndo la dihonga tshɛ. Ngande wakokaso nkamba la dako sɔ diendana la mbewɔ esato wɛnyawɔ anto etakataka?

Naka wɛ ambɛna esato wɛnyawɔ anto etakataka, tɔfɔnyake ɔnɛ ‘dimi koka nkandola dui nɛ.’ Nya washo aha la ntshimbatshimba. Dima televiziɔ ko wonya akɔ. Dima ɔrdinatɛrɛ, telefɔnɛ kana tablɛtɛ mbala kakɔ ɔtɔi.  Kanyiya dui dikina dia dimɛna. Nsala dui sɔ koka kokimanyiya dia mbahemɛ tokanyi tayɛ lo dihole dia mbetawɔ dia nsaki ya kɔlɔ kahemɛ.

Akokayɛ nsala naka wɛ ambotshikaka menda esato wɛnyawɔ anto etakataka, koko esato akɔ wekɔ lo koyɛ lo yimba mbala la mbala? Esato wɛnyawɔ anto etakataka kana tokanyi koka ntshikala edja efula lo yimba y’onto. Vɔ koka ndja lo yimba etena tshɛ. Naka dui sɔ diambokokomɛ, kete wɛ koka mboka dia wɛ otshutshuyama dia nsala dui dimɔtshi dia kɔlɔ, ɛnyɛlɔ nsala esuse. Diakɔ diele, eya dia tokanyi tɔsɔ koka ndja la shashimoya ndo yalɔngɔsɔla dia ndɔshana la tɔ.

Leka ndjashikikɛ dia nkanyiya ndo nsala akambo lo yoho yalanga Nzambi. Onga oko ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ, laketawɔ dia “mbahemɛka demba dia[nde] ndo dietɛka oko mfumbe.” (1 Kɔr. 9:27) Tetawɔke dia nsaki ya kɔlɔ konda oko mfumbe. Yela dako dia lo Bible nɛ: “Nyohilwame lo nɔngɔsɔla timba tanyu dia nyuamɛ mbeya dimɛna lolango la Nzambi l’ɔlɔlɔ, letawɔma ndo la kokele.” (Rɔmɔ 12:2) Ohɔ dia: Nkanyiya ndo nsala akambo lo yoho yɔtɔnɛ la lolango la Nzambi mbishaka ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula oleki nkitanyiya nsaki ya kɔlɔ.

Sala la wolo dia nkimɛ avɛsa amɔtshi wa lo Bible. Oma laasɔ, naka tokanyi ta kɔlɔ tambokoyɛ lo yimba, kete kana yimba la avɛsa asɔ. Avɛsa wele oko wanɛ: Osambo 119:37; Isaya 52:11; Mateo 5:28; Ɛfɛsɔ 5:3; Kɔlɔsayi 3:5; ndo 1 Tɛsalɔnika 4:4-8 wayokokimanyiya dia mbɔsa esato wɛnyawɔ anto etakataka woho wawaɔsa Jehowa ndo mbeya kɛnɛ kalongamɛnde le yɛ.

Ahombayɛ nsala naka lo diaaso dimɔtshi wɛ hayokoka ndjakimɛ dia menda kana nkanyiya awui wa mindo? La yambalo tshɛ yela Yeso lele Ɛnyɛlɔ kaso. (1 Pe. 2:21) Satana akatetemala mpemba Yeso l’ɔkɔngɔ wa batisimu kande. Kakɔna kakasale Yeso? Nde akatetemala nshika tanga. Nde akashike ntanga la ntondo k’ehemba wa Satana lo nkamba l’afundelo mbala la mbala. Nde akate ate: “Satana, mɔ!” ko Satana akotshike. Lam’ele Yeso kopekɔ dia ndɔshana la Diabolo, wɛ lawɔ tohekɔke. (Mat. 4:1-11) Satana la andja ande wayotetemala nsala la wolo dia ndodia yimba yayɛ la tokanyi t’awui wa mindo, koko tohekɔke ndɔshana la nde. Wɛ koka mbidja esato wɛnyawɔ anto etakataka otshumba. Jehowa ayokokimanyiya dia wɛ mbidja otunyi ayɛ otshumba.

Yaɛkɛ tshɛ le Jehowa lo dɔmbɛlɔ. Pɔɔlɔ akate ate: “Nyote Nzambi ehomba anyu lo dɔmbɛlɔ . . . ko wɔladi wa Nzambi woleki tokanyi tshɛ wayolama etema anyu la timba tanyu lo tshimbo ya Kristo Yeso.” (Flpɛ. 4:6, 7) Wɔladi wa Nzambi wayokokimanyiya dia ndɔshana la pɛkato. Naka wɛ ndjasukanya la Jehowa, “nde ayoyasukanya la [yɛ].”​—Jak. 4:8.

Ekokelo koleki tshɛ k’oma lo waale tshɛ kele la yɛ ele Omboledi w’andja w’otondo ekɔ suke la yɛ. Yeso akate ate: “Owandji w’andja ɔnɛ [Satana] ekɔ lo ndjaye. Ndo nde hambaheme.” (Jni. 14:30) Lande na kaki Yeso l’eshikikelo ka ngasɔ? Nde akalembetshiya etena kɛmɔtshi ate: “Ɔnɛ lakantome ekɔ kaamɛ la mi. Nde kotshikami dimɛ, nɛ dia dimi tosalaka nshi tshɛ kɛnɛ kawɔngɛnyangɛnya.” (Jni. 8:29) Naka wɛ nsala awui asɔ dia ngɛnyangɛnya Jehowa, kete nde hokokalɛ wɛ lawɔ. Ewɔ djonga ya menda esato wɛnyawɔ anto etakataka ko Satana hokahemɛ.