1-2. Ngande wakokaso ndjela dako diele lo Tokedi 4:25? Sha ɛnyɛlɔ.

TƆSƐDINGOLE bɛnyɛlɔ nɛ. Kadiyɛso kɛmɔtshi k’osombe ekɔ lo nkanyiya tena di’amɛna diakandetsha lo nshi yakete. Kaanga mbele lɔsɛnɔ lande lamboleka monga l’ekakatanu l’etena kɛnɛ, nde ekɔ lo ntetemala nsala kɛnɛ tshɛ kakokande nsala lo dikambo di’olimu wa Jehowa. (1 Kɔr. 15:58) Lushi tshɛ, nde kanyiyaka woho wayondonga nde l’anto wokande ngandji l’andja w’oyoyo wakalake Nzambi. Kadiyɛso kekina ekɔ lo mbohɔ kɔlɔ kakosalɛ osekande ombetawudi, koko nde ambɔsa yɛdikɔ ya minya dui sɔ yimba. (Kɔl. 3:13) Ɔnangɛso ɔmɔtshi ekɔ lo mbohɔ munga yakandasale lo nshi yakete, koko nde ekɔ lo mbidja yimba lo woho wakokande ntshikala la kɔlamelo le Jehowa l’etena kɛnɛ.​—Os. 51:10.

² Lo dui diakɔna diafɔna Akristo asato asɔ? Vɔ tshɛ wekɔ lo mbohɔ kɛnɛ kakakomɛ lo nshi yakete, koko vɔ hawotetemala mbidja yimba l’awui akɔ. Koko vɔ ‘wekɔ lo menda tɛɛ’ otsha lo nshi yayaye.​—Adia Tokedi 4:25.

3. Lande na kahombaso ‘mendaka tɛɛ’ otsha lo nshi yayaye?

³ Lande na kele ekɔ ohomba dia sho ‘mendaka tɛɛ’ otsha lo nshi yayaye? Oko wahakoke onto nsembɔ tɔɔ l’ɔnɔngɔ naka nde tɛwɛwɔka l’ɔkɔngɔ, mbele hatokoke ntshɔ otsha la ntondo l’olimu wa Jehowa naka sho kanyiyaka mbala la mbala awui wakatokomɛ.​—Luka 9:62.

4. Kakɔna kayangaso nsɛdingola lo sawo nɛ?

⁴ Lo sawo nɛ, tayanga nsɛdingola tolonga tosato takoka tokonya dia sho mbohɔka akambo wa lo nshi yakete. Akambo akɔ vɔanɛ: 1) olengolengo, 2) namɛ anto tokumbɛkumbɛ, ndo 3) ndjaɛndja onongo amboleka. Lo djonga la djonga, tayɛna woho wakoka atɔndɔ wa lo Bible tokimanyiya diaha mbika  washo lo “akambo wakatatshike l’ɔkɔngɔ,” koko dia nsembɔ tɔɔ lo “akambo wele la ntondo.”​—Flpɛ. 3:13.

5. Kakɔna kata Ondaki 7:10 kahatahombe nsala?

⁵ Adia Ondaki 7:10. Tolembete dia divɛsa nɛ hate dia ekɔ kɔlɔ mimbola ɔnɛ: “Lande na kaki nshi y’edjedja amɛna?” Mbohɔ awui w’amɛna ekɔ woshasha w’oma le Jehowa. Koko divɛsa diakɔ mbutaka ɔnɛ: “Totake wate: ‘Lande na kele nshi y’edjedja ndeka nshi nyɛ amɛna?’” L’ɛtɛkɛta ekina, djonga yele lanɛ ele ya mbɛdika lɔsɛnɔ laki laso lo nshi ya ntondo la lɔsɛnɔ laya laso nshi nyɛ, ko mbuta ɔnɛ awui tshɛ wamboleka kɔlɔ nshi nyɛ. Ekadimwelo kekina ka Bible kadimolaka divɛsa sɔ ɔnɛ: “Tumbulaki wati: ‘Okoko wana wakaleki nshi ya ntundu nshi nye ololo?’ Ne dia aha uma lu yimba kambulaye umbula oso.”

6. Lande na kele bu dui dia lomba dia sho ntetemala nkanyiya ɔnɛ lɔsɛnɔ laki laso lo nshi yakete ndeka lɔsɛnɔ laso la nshi nyɛ dimɛna? Sha ɛnyɛlɔ.

⁶ Lande na kele bu dui dia lomba dia sho ntetemala nkanyiya ɔnɛ lɔsɛnɔ laki laso lo nshi yakete ndeka lɔsɛnɔ laya laso nshi nyɛ dimɛna? Olengolengo koka tokonya dia sho mbohɔka paka awui w’amɛna waki laso lo nshi yakete. Kana vɔ koka tokonya dia minya yimba l’ekakatanu wakatokomɛ. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ k’ase Isariyɛlɛ wa lo nshi y’edjedja. L’ɔkɔngɔ wa vɔ ntomba oma l’Edjibito, vɔ wakohɛ esadi eto lɔsɛnɔ la paa laki lawɔ lɛkɔ, koko vɔ wakake washo paka lo mbo ya ndɛ y’amɛna yaki lawɔ lɛkɔ. Vɔ wakate ɔnɛ: “Ande nse, kɔkɔmbrɛ, pastɛkɛ, atungudu w’akatshi, atungudu w’ekama ndo atungudu wa hayi wakatalɛka ɔlɛlɛ lo Edjibito lee!” (Wal. 11:5) Ko onde mɛtɛ vɔ wakalɛka mbo ya ndɛ shɔ “ɔlɛlɛ”? Ndooko. Ase Isariyɛlɛ wakadiɛnɛ efula. L’etena kɛsɔ, vɔ wakasɔkishama efula oko ɛhɔmbɔ l’Edjibito. (Eto. 1:13, 14; 3:6-9) Koko l’ɔkɔngɔ diko, vɔ wakohɛ dihɛnyɔki sɔ ndo wakayokombola akambo wa lo nshi yakete. Vɔ wakɔshi yɛdikɔ ya mbika washo l’akambo w’amɛna wakete lo dihole dia mbika washo l’akambo w’amɛna wakaasalɛ Jehowa. Jehowa kɔngɛnangɛna lɔkɛwɔ lawɔ lɔsɔ.​—Wal. 11:10.

7. Kakɔna kakakimanyiya kadiyɛso kɛmɔtshi dia mbewɔ djonga ya monga la olengolengo?

 ⁷ Ngande wakokaso mbewɔ djonga ya monga la olengolengo? Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka kadiyɛso kɛmɔtshi kakatatɛ nkamba lo Bɛtɛlɛ ka la Brooklyn lo 1945. Ɛnɔnyi ɛmɔtshi l’ɔkɔngɔ, nde akatshukana l’ose Bɛtɛlɛ ɔmɔtshi ndo vɔ wakakambɛ Jehowa kaamɛ l’edja k’ɛnɔnyi efula. Koko lo 1976, omɛnde akatate hemɔ. Nde mbutaka dia lam’akɛnyi omɛnde dia nyɔi kande kaya suke, nde akawosha alako amɔtshi w’eshika dia mbokimanyiya dia ntondoya lo lɔsɛnɔ lande la wadi aki odo. Nde akawotɛ ate: “Takonge la diwala di’ɔngɛnɔngɛnɔ diele anto efula watongaka la diɔ.” Koko nde akookeketsha nto ate: “Todjake yimba l’akambo wakete, kaanga mbele awui akɔ wayotetemalaka koyɛ lo yimba. L’edjedja ka wonya, wɛ ayoyaoka dimɛna. Tongake onto lele la lonyangu kana ɔkɛtshi oto. Ngɛnangɛna ɛtshɔkɔ wakatakondja. . . . Mbohɔ akambo ekɔ woshasha wakatosha Nzambi.” Ɔsɔ mɛtɛ aki alako w’amɛna efula!

8. Ngande wakakondja kadiyɛso kɛmɔtshi wahɔ oma lo dako diakawosha omɛnde?

⁸ Kadiyɛso kɛsɔ akayele dako diakawosha omɛnde. Nde akakambɛ Jehowa la kɔlamelo tshɛ polo ndo lam’akandavu ele l’ɛnɔnyi 92. Ɛnɔnyi ɛmɔtshi la ntondo, nde akate ate: “Etena kakaloyami washo l’ɔkɔngɔ lo ɛnɔnyi ndekana 63 l’olimu wa Jehowa wa lo tena tshɛ, dimi koka mbuta ɔnɛ lakonge la lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ mɛtɛ.” Lande na? Nde mbutaka ate: “Kɛnɛ mɛtɛ kakambisha lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ ele nkumbo kaso ka diambo k’onto l’ɔnango ndo elongamelo ka nsɛna kaamɛ l’anangɛso l’akadiyɛso lo paradiso ka la nkɛtɛ, takambɛ Otungi aso wa woke, Jehowa, Nzambi ɔtɔi ka mɛtɛ pondjo pondjo.” * Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula k’onto ɔmɔtshi lakende tɛɛ otsha lo nshi yayaye!

9. Lo ndjela Akambo w’ase Lɛwi 19:18, djekoleko l’etena kakɔna kakokaso monga l’okakatanu diaha nama tokumbɛkumbɛ?

⁹ Adia Akambo w’ase Lɛwi 19:18. Mbala efula sho mongaka l’okakatanu diaha nama kumbɛkumbɛ djekoleko naka onto lakatosalɛ kɔlɔ ekɔ osekaso ombetawudi, ɔngɛnyi aso wa ma ma, kana owotɔ aso. Tɔshi ɛnyɛlɔ ka kadiyɛso kɛmɔtshi kele osekande ombetawudi akomamatanyɛ ɔnɛ nde akave falanga yande. L’ɔkɔngɔ diko, kadiyɛso kakɔ akayɔlɔmba edimanyielo, koko kadiyɛso kakawamamatanyɛ akatetemala mbidja yimba lo kɛnɛ kakatombe. Onde wɛ atayaokaka oko nde? Oyadi tatahomanaka la dui dia ngasɔ, ondo efula l’atei aso wambolamaka tokumbɛkumbɛ ndo wakate ɔnɛ hawohɛki dui diakɔ pondjo.

10. Kakɔna kakoka tokimanyiya etena kokaso dia hatokoke dimanyiya kɔlɔ kakawatosalɛ?

¹⁰ Kakɔna kakoka tokimanyiya etena kokaso dia hatokoke dimanyiya kɔlɔ kakawatosalɛ? Tohɔ dia Jehowa mɛnaka awui tshɛ. Nde mbeyaka awui tshɛ wambotokomɛ, mbidja ndo awui wele bu la losembwe watosalɛwɔ. (Hɛb. 4:13) Nde nyangaka etena kɛnande tasowa. (Isa. 63:9) Ndo nde ndakaka dia nde ayonya paa tshɛ yaya oma l’awui wa kɔlɔ watosalɛwɔ.​—Ɛny. 21:3, 4.

11. Wahɔ akɔna wakondjaso etena katshikaso namɛ anto tokumbɛkumbɛ?

¹¹ Sho pombaka mbohɔ nto ɔnɛ etena katshikaso namɛ anto tokumbɛkumbɛ, sho kondjaka wahɔ. Kɛsɔ mbakayoshihodia kadiyɛso kakawamamatanyɛ ɔnɛ ambova falanga. L’edjedja ka wonya, nde akayotshika namɛ kadiyɛso kakɔ tokumbɛkumbɛ. Nde akayoshihodia ɔnɛ etena kadimanyiyaso anto akina, Jehowa todimanyiyaka ndo sho. (Mat. 6:14) Nde kondjiha washo lo kɔlɔ kakosalɛ osekande ombetawudi, koko nde akatshike mbolamɛ kumbɛkumbɛ. Etombelo wakonge ele, kadiyɛso akayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo akayonga l’akoka wa ndjasha l’olimu wa Jehowa.

12. Wetshelo akɔna wakondjaso oma lo 1 Joani 3:19, 20?

¹² Adia 1 Joani 3:19, 20. Sho tshɛ ndjaɛndja onongo lo tena dimɔtshi. Ɛnyɛlɔ, amɔtshi ndjaɛndjaka onongo l’ɔtɛ w’akambo wakawasale ntondo ka mbeka akambo wa mɛtɛ. Akina ndjaɛndjaka onongo l’ɔtɛ wa munga yakawasale l’ɔkɔngɔ wa batisimu kawɔ. Dui sɔ komɛka anto efula. (Rɔmɔ 3:23) Lo mɛtɛ, sho nangaka nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Koko “sho tshɛ takanaka mbala efula.” (Jak 3:2; Rɔmɔ 7:21-23) Kaanga mbele hatolange ndjaɛndja onongo, dui sɔ mongaka la wahɔ ɛmɔtshi. Lande na? Nɛ dia ndjaɛndja onongo koka totshutshuya dia ndjalowanya ndo ndjashikikɛ diaha kalolɛ munga yaso.​—Hɛb. 12:12, 13.

13. Lande na kahombaso mbewɔ djonga ya ndjaɛndja onongo amboleka?

¹³ Lo wedi okina, onto koka ndjaɛndja onongo amboleka, mbuta ate ntetemala ndjaɛndja onongo kaanga l’ɔkɔngɔ wa nde ndjatshumoya ndo wa Jehowa mɛnya dia nde ambodimanyiya. Yoho ya ndjaɛndja onongo shɔ koka monga waale efula. (Os. 31:10; 38:3, 4) Lo ngande? Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka kadiyɛso kɛmɔtshi kakayaɛndja onongo l’ɔtɛ wa pɛkato yakandasale lo nshi yakete. Nde akate ate: “Lakayaoke dia handjokoka ndjasha l’olimu wa Jehowa nɛ dia ondo dimi hatoshimbamɛ.” Anto efula l’atei aso koka ndjaoka oko kadiyɛso kɛsɔ. Ekɔ ohomba efula dia sho mbewɔ djonga ya ndjaɛndja onongo amboleka. Ndo nto, tokanyiya ɔngɛnɔngɛnɔ wayonga la Satana naka sho mpekɔ, etena kele Jehowa atatohekɔ!​—Ɛdika la 2 Kɔrɛtɔ 2:5-7, 11.

14. Ngande wakokaso monga l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa atatohekɔ?

¹⁴ Koko sho koka ndjambola ɔnɛ: “Ngande  wakokaso monga l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa atapekɔ?’ Lo yoho mɔtshi, etena kokaso dimbola sɔ, tekɔ ndo l’okadimwelo wa dimbola diakɔ. Ambeta ɛnɔnyi efula, Tshoto y’Etangelo yakate ɔnɛ: “Sho koka ntakana ndo nkɔ mbala efula l’ɔtɛ wa mbekelo kɛmɔtshi kakonɛma wolo aha la sho mbeya. . . . Tatoshishake elongamelo. Totake ɔnɛ wɛ akasale pɛkato kahakoke dimanyiyama. Ngasɔ mbalanga Satana dia wɛ nkanyiya. Naka wɛ ekɔ lo nyanga l’ɔtɛ wa munga yakayasale, kete dui sɔ mɛnyaka dia wɛ bu onto la kɔlɔ ndo Jehowa koka kodimanyiya. Tɔkɔmɔke dia nkalola le Nzambi l’okitshakitsha ndo l’otema ɔtɔi, yanga dia nde kodimanyiya ndo kokimanyiya. Tshɔka le nde oko watotshɔka ɔna le she, oyadi mbala ngana yamboyosala munga kakɔ kaamɛ, ko Jehowa ayokokimanyiya l’ɔtɛ w’ɔlɔlɔ ande waheyama mbɛdika.” *

15-16. Ngande wakayaoke anto amɔtshi lam’akawashihodia ɔnɛ Jehowa atawahekɔ?

¹⁵ Ekambi wa Jehowa efula wakakondja ekeketshelo etena kakawashihodia ɔnɛ Jehowa atawahekɔ. Ɛnyɛlɔ, ambeta ɛnɔnyi ɛmɔtshi, ɔnangɛso ɔmɔtshi akanandema la ɛnyɛlɔ kakatondjama lo asawo wele l’ɔtɛ ɔnɛ: “Bible tshikitanyaka nsɛnɔ y’anto.” Lo sawo dimɔtshi, kadiyɛso kɛmɔtshi akasuya ɔnɛ l’ɔtɛ w’awui wa kɔlɔ wakokomɛ, aki wolo dia nde mbetawɔ ɔnɛ Jehowa koka mbooka ngandji. Nde akadiɛnɛ la tokanyi tɔsɔ l’edja k’ɛnɔnyi efula l’ɔkɔngɔ wa nde batizama. Koko, etena kakandakane yimba l’oshinga w’etshungwelo, nde akayotatɛ nkanyiya lo yoho yotshikitanyi. *

¹⁶ Ngande wakonge ɔkɔndɔ ɔsɔ la shɛngiya le ɔnangɛso ɔsɔ? Nde akafunde ate: “Lam’akimi ɔlɔngɔlɔngɔ, lakalɔshanaka la mbekelo ka mendaka esato wɛnyawɔ anto etakataka. Atete edja, lakayokalolɛ mbekelo kakɔ. Lakayange ekimanyielo oma le dikumanyi di’Akristo ndo lakasale la wolo dia mpama dia ntondoya okakatanu ami. Dikumanyi diakashikikɛ ɔnɛ Nzambi mbokakami ngandji ndo kɛtshi. Koko lo tena dimɔtshi, dimi ndjaɔsaka oko onto l’anyanya, ndo oko Jehowa hakoke mbokami ngandji. Wadielo w’ɔkɔndɔ wa kadiyɛso kɛsɔ  akakimanyiya mɛtɛ. Kakianɛ, lamboshihodia dia etena kafɔnyami ɔnɛ Nzambi hakoke dimanyiyami, lo yoho mɔtshi lekɔ lo mbuta ɔnɛ olambo w’Ɔnande hawokoke nkomba pɛkato yami. Lakalame sawo sɔ dia dimi diadiaka ndo kanaka la diɔ yimba etena tshɛ kandjɛ tokanyi ta ndjaɔsa oko onto l’anyanya.”

17. Ngande wakewɔ ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ djonga ya ndjaɛndja onongo amboleka?

¹⁷ Bɛnyɛlɔ diele oko sɔ, toholaka ɛnyɛlɔ k’ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ. Ntondo ka nde monga Okristo, nde akasale pɛkato efula ya weke. Pɔɔlɔ akohɔka kɛnɛ kakandasale, koko nde kondeka mbika washo lɔkɔ. (1 Tim. 1:12-15) Nde akɔshi oshinga w’etshungwelo oko woshasha wakawosha Nzambi. (Ngal. 2:20) Pɔɔlɔ akewɔ djonga ya ndjaɛndja onongo amboleka ndo akasale tshɛ dia mbisha Nzambi kɛnɛ kakaleke ɔlɔlɔ le nde.

18. Kakɔna kamboteka lo sawo nɛ?

¹⁸ Kakɔna kamboteka lo nsɛdingola tolonga tambotɛna lo sawo nɛ? 1) Mbohɔ awui w’amɛna ekɔ woshasha w’oma le Jehowa; koko oyadi lɔsɛnɔ la dimɛna la ngande laki laso lo nshi yakete, lɔsɛnɔ laso la l’andja w’oyoyo layoleka dimɛna. 2) Anto akina koka tosalɛ kɔlɔ, koko naka sho mbadimanyiya, kete tayotetemala kambɛ Jehowa. 3) Ndjaɛndja onongo amboleka koka toshimba dia kambɛ Jehowa l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Diakɔ diele, l’ɛnyɛlɔ ka Pɔɔlɔ, sho pombaka mbetawɔ ɔnɛ Jehowa akatodimanyiya.

19. Ngande weyaso dia l’andja w’oyoyo hatotonyanga l’ɔtɛ w’akambo wa lo nshi yakete?

¹⁹ Tekɔ l’elongamelo ka nsɛna pondjo pondjo. Ndo l’andja w’oyoyo waki Nzambi, hatotonyanga l’ɔtɛ w’akambo wa lo nshi yakete. Lo kɛnɛ kendana l’etena kɛsɔ, Bible mbutaka ɔnɛ: “Akambo wa ntondo hawotohɔma nto.” (Isa. 65:17) Tokanyiya yema: Amɔtshi l’atei aso wambotshunda l’olimu wa Jehowa, koko l’andja w’oyoyo, tayonga ɛlɔngɔlɔngɔ nto. (Jɔbɔ 33:25) Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ toyashikikɛ diaha mbohɔka akambo wa lo nshi yakete. Koko nyɛsɔ tendake tɛɛ otsha lo nshi yayaye ndo tosale kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala dia sho ndjɔsɛna l’andja akɔ.