Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

SAWO DIA WEKELO 38

Sala akambo la lomba l’etena ka wɔladi

Sala akambo la lomba l’etena ka wɔladi

“Wodja komonga la ofukutanu ndo ndooko onto lakɔɔlɔsha lo ɛnɔnyi ɛsɔ, nɛ dia Jehowa akawosha momuya.” ​—2 ƐK. 14:6.

OSAMBO 60 Lɔ layonga panda le wɔ

AWUI WAYƆTƐKƐTAMA *

1. Etena kakɔna kakokadiɔ monga okakatanu dia kambɛ Jehowa?

ETENA kakɔna kafɔnyayɛ kele koka ndeka monga okakatanu dia kambɛ Jehowa? Onde etena keyɛ l’ekakatanu kana etena kele yema ya wɔladi? Etena kahomanaso l’ekakatanu, sho mongaka suke dia ndjaɛkɛ le Jehowa. Ko kakɔna katotosalaka etena keso lo wɔladi? Onde lo tena dimɔtshi sho ndjohɛka diekɔ ohomba kambɛ Nzambi? Jehowa akahɛmɔla ase Isariyɛlɛ lo kɛnɛ kendana la dui sɔ.​—Eoh. 6:10-12.

Nkumekanga Asa akasale akambo la dihonga dia ndɔsha ɔtɛmwɛlɔ wa kashi (Enda odingɔ 2) *

2. Ɛnyɛlɔ kakɔna kakatotshikɛ nkumekanga Asa?

2 Nkumekanga Asa akatotshikɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula k’onto lakasale akambo la lomba lo ndjaɛkɛ tshɛ le Jehowa. Nde akakambɛ Jehowa aha paka lo tena dia kɔlɔ nto, koko ndo lo tena dia wɔladi. Oma k’etatelo, “otema waki Asa wakakimɔma tshɛ lo tshɛ le Jehowa.” (1 Ku. 15:14, nɔtɛ) Yoho mɔtshi yakɛnya Asa ndjakimɔ kande ele lo minya ɔtɛmwɛlɔ wa kashi oma la Juda. Bible mbutaka ɔnɛ: “Nde akanya dilambwelo di’ase wedja ekina ndo ahole wa la diko; nde akaatshatsha dimɛta dia l’ave ndo akahendjahendja dimɛta dia l’esongo.” (2 Ɛk. 14:3, 5) Nde akanya Maaka tshɛnde ka womoto oma lo dihole diande dia nyango nkumekanga. Lande na? Nɛ dia tshɛnde akasukɛka ɔtɛmwɛlɔ wa kashi w’ekishi kɛmɔtshi.​—1 Ku. 15:11-13.

3. Kakɔna kayangaso nsɛdingola lo sawo nɛ?

3 Asa kokomɛ tsho lo minya ɔtɛmwɛlɔ wa kashi oma lo wodja. Nde akasukɛ ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi, lo nkimanyiya diolelo dia Juda dia nkalola le Jehowa. Jehowa akatshɔkɔla Asa ndo ase Isariyɛlɛ lo mbasha etena ka wɔladi. * L’edja k’ɛnɔnyi dikumi lo ɛlɔmbwɛlɔ ka Asa, “wodja komonga la ofukutanu.” (2 Ɛk. 14:1, 4, 6) Lo sawo nɛ, tayɛna woho wakakambe Asa la etena ka wɔladi kɛsɔ. Oma laasɔ, tayɔsɛdingola ɛnyɛlɔ k’Akristo wa lo ntambe ka ntondo wele l’ɛnyɛlɔ ka Asa, wakakambe dimɛna la etena ka wɔladi. L’ekomelo, tayokadimola dimbola nɛ: Naka wɛ ekɔ lo mbidjasɛ lo wodja washawɔ lotshungɔ la ntɛmɔla, ngande wakokayɛ nkamba dimɛna la etena ka wɔladi kɛsɔ?

WOHO WAKAKAMBE ASA LA ETENA KA WƆLADI

4. Lo ndjela 2 Ɛkɔndɔ 14:2, 6, 7, ngande wakakambe Asa la etena ka wɔladi?

4 Adia 2 Ɛkɔndɔ 14:2, 6, 7Asa akatɛ wodja ande ɔnɛ Jehowa “[mbakawa]sha momuya lo wedi akɔ tshɛ.” Asa kɔmbɔsa etena ka wɔladi kɛsɔ oko etena ka nkɔkɔla demba. Koko, nde akatatɛ mbika esomba, mpele, totshoto ndo nkuke. Nde akatɛ wodja wa Juda ate: “Wodja weke lo anya aso.” Kakɔna kakalange Asa mbuta? Nde akalange mbuta ɔnɛ anto koka mbeteta lɛnɛ alangawɔ lo wodja wakawasha Jehowa ndo mbika aha la ndɔshama oma le atunyi. Nde akakeketsha anto dia nkamba dimɛna la etena ka wɔladi kɛsɔ.

5. Lande na kakakeketsha Asa asɔlayi ande?

5 Asa akakambe la etena ka wɔladi kɛsɔ nto dia nkeketsha asɔlayi ande. (2 Ɛk. 14:8) Onde dui sɔ mɛnyaka dia nde kondjaɛkɛka le Jehowa? Ndooko. Koko, Asa akeyaka ɔnɛ oko wakinde nkumekanga, nde mbaki l’ɔkɛndɛ wa nɔngɔsɔla timba t’anto lo kɛnɛ kendana la efukutanu wakakoke ndjoyala lo nshi y’otsha la ntondo. Asa akeyaka dia ondo etena ka wɔladi kaki l’ase Juda hotshikala pondjo pondjo, ndo ngasɔ mbakidiɔ.

WOHO WAKAKAMBE AKRISTO WA LO NTAMBE KA NTONDO LA ETENA KA WƆLADI

6. Ngande wakakambe Akristo wa lo ntambe ka ntondo la etena ka wɔladi?

6 Kaanga mbele mbala efula Akristo wa lo ntambe ka ntondo wakahɛnyahɛnyamaka, vɔ waki ndo la tena dia wɔladi. Ngande wakakambe ambeki asɔ la waaso asɔ? Apami la wamato wa kɔlamelo asɔ wakasambishaka lokumu l’ɔlɔlɔ aha la mpekɔ. Ɔkɔndɔ wa lo Etsha mbutaka dia vɔ “[w]akakɛndakɛnda lo wɔma wa Jehowa.” Vɔ wakatetemala nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ ndo etombelo waki la dui sɔ ele, vɔ ‘wakatatetemalaka fulanɛ.’ Jehowa akaatshɔkɔla l’ɔtɛ wakawasambisha l’etena ka wɔladi kɛsɔ l’ohetoheto tshɛ.​—Ets. 9:26-31.

7-8. Kakɔna kakasale Pɔɔlɔ l’asekande akina etena kakawakondja diaaso? Lembetshiya.

7 Ambeki wa lo ntambe ka ntondo wakakambe la diaaso tshɛ diakawakondja dia dianganya lokumu l’ɔlɔlɔ. Ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi ele, etena kakashihodia ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ dia lokuke la woke lambodihwɛ etena kakinde l’Ɛfɛsɔ, nde akakambe la diaaso sɔ dia nsambisha ndo mbetɛ anto ambeki l’osomba ɔsɔ.​—1 Kɔr. 16:8, 9.

8 Pɔɔlɔ l’Akristo akina wakakondja diaaso dikina dia nsambisha etena kakatombe dikambo diendana la wonyelo wa mpota lo 49 T.D. (Ets. 15:23-29) L’ɔkɔngɔ wa yɛdikɔ shɔ mbewoyama lo tshumanelo, ambeki wakadje welo w’efula dia mbewoya “lokumu l’ɔlɔlɔ lendana l’ɔtɛkɛta wa Jehowa.” (Ets. 15:30-35) Etombelo akɔna wakonge? Bible mbutaka ɔnɛ: “Tshumanelo diakatatetemalaka nkeketala lo mbetawɔ ndo lofulo l’anto lakatadɛka lushi la lushi.”​—Ets. 16:4, 5.

WOHO WA NKAMBA LA ETENA KA WƆLADI NSHI NYƐ

9. Ngande wele awui lo wedja efula wa nshi nyɛ, ndo kakɔna kakokaso ndjambola?

9 Lo wedja efula wa nshi nyɛ, sho kokaka nsambisha aha l’ofukutanu. Onde wɛ ekɔ lo mbidjasɛ lo wedja wenyu la lotshungɔ la ntɛmɔla? Naka eelo, kete yambola ɔnɛ: ‘Ngande wakambami la lotshungɔ lɔsɔ?’ Nshi y’ekomelo nyɛ yekɔ dimɛna efula le ekambi wa Jehowa, nɛ dia nshi nyɛ mbambowoleka nkamba olimu wa woke efula w’esambishelo ndo wa wetshelo lo yoho yahatasalemaka ndooko lushi l’andja ɔnɛ. (Makɔ 13:10) Ekambi wa Jehowa wekɔ la waaso wa nsala akambo efula.

Anto efula kondjaka ɛtshɔkɔ lo ntshɔ dia tosambisha lo wodja okina kana lo nsambisha anto watɛkɛta ɔtɛkɛta okina (Enda odingɔ 10-12) *

10. Kakɔna katokeketsha 2 Timɔte 4:2 dia nsala?

10 Ngande wakokayɛ nkamba dimɛna la etena ka wɔladi? (Adia 2 Timɔte 4:2.) Lande na kahayasɛdingola awui wele layɛ dia menda kana wɛ kana ose nkumbo kayɛ ɔmɔtshi koka mpamia olimu ande w’esambishelo, ɛnyɛlɔ lo nkamba oko ombatshi mboka? Ɔnɛ bu etena ka ndjamɔtshɛ ɛngɔnyi la lomombo la l’emunyi, diangɔ diahateta kaamɛ la so lo mfɔnu ka woke.​—Tok. 11:4; Mat. 6:31-33; 1 Jni. 2:15-17.

11. Kakɔna kakasale apandjudi amɔtshi dia nsambisha anto efula lokumu l’ɔlɔlɔ?

11 Apandjudi efula wakeke ɔtɛkɛta okina l’oyango wa vɔ monga l’akoka wa nsambisha ndo mbetsha anto akina l’ɔtɛkɛta okina. Okongamelo wa Nzambi mbasukɛka lo ntondja ekanda walembetshiya Bible l’ɛtɛkɛta efula. Ɛnyɛlɔ lo 2010, ekanda aso waki l’ɛtɛkɛta oko 500. Ɛlɔ kɛnɛ, ekanda aso wekɔ l’ɛtɛkɛta ndekana 1 000!

12. Ngande wakondja anto wahɔ lo mboka losango la Diolelo l’ɔtɛkɛta awɔ wa lootɔ? Sha ɛnyɛlɔ.

12 Etena koka anto akambo wa mɛtɛ w’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi l’ɔtɛkɛta awɔ wa lootɔ, dui sɔ mongaka la shɛngiya yakɔna le wɔ? Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka kadiyɛso kɛmɔtshi kakakondja wahɔ lo losanganya la rɛjɔ lakasalema la Memphis, Tennessee, l’États-Unis. Losanganya lɔsɔ lakasalema lo Kinyarwanda, ɔtɛkɛta waleka tɛkɛtama lo Rwanda, watɛkɛtama lo Congo (Kinshasa), ndo l’Ouganda. L’ɔkɔngɔ wa losanganya lɔsɔ, kadiyɛso kakɔ kakatɛkɛtaka Kinyarwanda akate ate: “Ɔnɛ mbambonga mbala kami ka ntondo ka nkondja wahɔ tshɛ lo tshɛ oma lo losanganya la woke la nganɛ ntatɛ lakamonɔ l’États-Unis ambeta ɛnɔnyi 17.” Mbokɛmaka hwe dia kadiyɛso kɛsɔ akanandema efula etena kakandayele losanganya lɔsɔ l’ɔtɛkɛta ande wa lootɔ. Naka awui wele layɛ koshaka diaaso, onde wɛ hakoke mbeka ɔtɛkɛta okina dia nkimanyiya anto amɔtshi wele l’ɛtshi kayɛ ka nkɛtɛ? Shi dui sɔ diekɔ dimɛna, djekoleko lam’ele l’ɛtshi ka nkɛtɛ k’etshumanelo kanyu ekɔ anto amɔtshi waleka ndjaoka dimɛna etena katɛkɛtawɔ ɔtɛkɛta okina? Welo wayoyodja wayokosha ɔngɛnɔngɛnɔ efula.

13. Ngande wakakambe anangɛso wa la Russie la etena ka wɔladi?

13 Aha anangɛso tshɛ mbadjasɛ lo wedja wele anto la lotshungɔ la nsambisha lo sɛkɛ. Lo wedja ɛmɔtshi, anangɛso bu la lotshungɔ la nsambisha lo sɛkɛ nɛ dia lɛɛta akadjɛ olimu aso w’esambishelo elelo ɛmɔtshi. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ k’anangɛso wa la Russie. Vɔ wakahɛnyahɛnyama l’edja k’ɛnɔnyi akumi, koko lo Ngɔndɔ ka sato 1991, lɛɛta aketawɔ olimu awɔ. L’etena kɛsɔ, aki apandjudi wa Diolelo oko 16 000 la Russie! Ɛnɔnyi 20 l’ɔkɔngɔ, lofulo l’apandjudi lakalekana 160 000! Mbokɛmaka hwe di’anangɛso wakasale akambo la lomba etena kakawakondja diaaso dia nsambisha aha la vɔ mbashimba. Etena ka wɔladi kɛsɔ kombiviya. Koko otshikitanu wakonge ɔsɔ kombashishɛ ohetoheto awɔ l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. Vɔ wekɔ lo ntetemala kambɛ Jehowa lo nkamba la toho tshɛ tahombama.

ETENA KA WƆLADI HATOVIYA

L’ɔkɔngɔ wa nkumekanga Asa nɔmba l’etete, Jehowa akasale dia Juda mbidja leemba la woke l’asɔlayi otshumba (Enda odingɔ 14-15)

14-15. Ngande wakakambe Jehowa la wolo ande lo wahɔ wa Asa?

14 Lo nshi ya Asa, etena ka wɔladi kakayokomɛ. Leemba la woke l’asɔlayi, miliyɔ k’otondo wakaye oma l’Etiyɔpiya. Zɛra, kɔmanda kawɔ aki l’eshikikelo dia nde l’asɔlayi ande wayɔlɛndja Juda. Koko nkumekanga Asa akayaɛkɛ, aha lo lofulo l’asɔlayi, koko le Jehowa, Nzambi kande. Asa akalɔmbɛ ate: “Jehowa Nzambi kaso le, otokimanyiya nɛ dia tamboyaɛkɛ le yɛ, ndo lo lokombo layɛ kambotoya dia ndjɔlɔsha olui w’anto ɔnɛ.”​—2 Ɛk. 14:11.

15 Kaanga mbele lofulo l’asɔlayi w’ase Etiyɔpiya lakaleke lofulo l’asɔlayi wa Asa suke la ndodia l’ahende, Asa akeyaka dia Jehowa ekɔ la wolo ndo l’akoka wa nkimanyiya ekambi Ande. Ndo Jehowa kombosha sɔnyi. Asɔlayi w’ase Etiyɔpiya wakalɛndjama lo yoho yoleki tshɛ kɔlɔ.​—2 Ɛk. 14:8-13.

16. Ngande weyaso dia etena ka wɔladi kayokomɛ?

16 Kaanga mbele hateye tshɛ lo tshɛ kɛnɛ kayotokomɛ onto l’onto lo nshi yayaye, sho mbeyaka dia etena tshɛ ka wɔladi kele l’ekambi wa Nzambi kayongaka lo tshanda mɔtshi tsho. Tohɔ dia, Yeso akatɛ ambeki ande ɔnɛ lo nshi y’ekomelo, anto wa lo ‘wedja tshɛ wayonyohetsha.’ (Mat. 24:9) Woho akɔ waamɛ mbele, ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akate ɔnɛ: “Wanɛ tshɛ wakombola nsɛna la omamemelo le Nzambi kaamɛ la Kristo Yeso, vɔ lawɔ wayɔhɛnyahɛnyama.” (2 Tim. 3:12) Satana ekɔ la “nkɛlɛ k’efula,” ndo hatokoke mbewɔ etombelo w’oma lo nkɛlɛ kande.​—Ɛny. 12:12.

17. Lo toho takɔna takoka mbetawɔ kaso pembama?

17 Kem’edja, sho tshɛ tayohomana l’ehemba wendana la olowanyi aso. Kem’edja nto, “mfɔnu ka woke kayoyala woho wahatayalaka oma ko etatelo k’andja polo ndo kakianɛ.” (Mat. 24:21) L’etena kɛsɔ, ase nkumbo mbeyaka tɔlɔsha ndo olimu aso mbeyaka shimbama. (Mat. 10:35, 36) L’ɛnyɛlɔ ka Asa, onde sho tshɛ onto l’onto ayoyaɛkɛ le Jehowa dia nkondja ekimanyielo ndo ekokelo?

18. Lo ndjela Hɛbɛru 10:38, 39, kakɔna kayotokimanyiya dia ndjalɔngɔsɔla dikambo di’etena kayokomɛ wɔladi?

18 Jehowa ekɔ lo tɔlɔngɔsɔla lo nyuma dikambo di’awui watokongɛ la ntondo. Nde ekɔ lo nɔmbɔla “ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo kɛsɔ” dia tolesha lo nyuma lo “tosha mbo ya ndɛ l’etena kahombama” dia tokimanyiya dia ntetemala ntɛmɔla Jehowa. (Mat. 24:45) Koko sho pombaka nsala kɛnɛ katɔlɔmbande ndo monga la mbetawɔ kahayɛkayɛka le Jehowa.​—Adia Hɛbɛru 10:38, 39.

19-20. Lo ndjela 1 Ɛkɔndɔ 28:9, ambola akɔna wahombaso ndjaoka, ndo lande na kahombaso ndjaoka ambola akɔ?

19 L’ɛnyɛlɔ ka nkumekanga Asa, sho pombaka ‘nyanga Jehowa.’ (2 Ɛk. 14:4; 15:1, 2) Sho tatɛka nsala oyangelo ɔsɔ lo mbeya Jehowa ndo batizama. Sho kambaka la diaaso tshɛ diakondjaso dia nkeketsha ngandji kokaso Jehowa. Dia nsɛdingola kɛnɛ kasalaso lo kɛnɛ kendana la dui sɔ, sho pombaka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi mbɔtɔka mbala la mbala nsanganya ya l’etshumanelo?’ Etena kɔtɔso nsanganya yalɔngɔswama oma le okongamelo wa Jehowa, sho kondjaka ekeketshelo ka lo nyuma ka mɛtɛ kaamɛ l’angɛnyi aso watokeketsha. (Mat. 11:28) Sho pombaka ndjambola nto ɔnɛ: ‘Onde dimi mbekaka Bible mbala la mbala?’ Naka wɛ ekɔ lo mbidjasɛ l’ase nkumbo kayɛ, onde wɛ salaka ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo lomingu tshɛ? Naka wɛ ekɔ lo mbidjasɛ wɛmɛ, onde wɛ tshungolaka etena ka mbeka, oko wɛ ekɔ lo nkumbo? Ndo nto, onde wɛ ndjashaka efula l’olimu w’esambishelo ndo wa mbetɛ anto ambeki?

20 Lande na kahombaso ndjaoka ambola asɔ? Bible totɛka ɔnɛ Jehowa sɛdingolaka tokanyi ndo kɛnɛ kele l’etema aso, diakɔ diele sho pombaka nsala woho akɔ waamɛ. (Adia 1 Ɛkɔndɔ 28:9.) Naka tambɛna dia sho pombaka nsala etshikitanu ɛmɔtshi lo kɛnɛ kendana la eyango aso, lɔkɛwɔ laso kana ekanelo kaso, kete sho pombaka nɔmba Jehowa ekimanyielo dia sho nsala etshikitanu ɛsɔ. Ɔnɛ mbele etena ka sho ndjalɔngɔsɔla dikambo di’ehemba watokongɛ lo nshi yayaye. Tetawɔke ndooko dikambo koshimba dia nsala akambo la lomba l’etena ka wɔladi!

OSAMBO 62 Osambo w’oyoyo

^ od. 5 Onde wɛ ekɔ lo mbidjasɛ lo wodja wenyu la lotshungɔ la ntɛmɔla Jehowa? Naka eelo, ngande wakambayɛ la etena ka wɔladi kɛsɔ? Sawo nɛ diayokokimanyiya dia mbeya woho wakokayɛ mbokoya Asa nkumekanga ka Juda ndo Akristo wa lo ntambe ka ntondo. Vɔ wakakambe dimɛna la wenya awɔ etena kaki komonga ofukutanu.

^ od. 3 ELEMBETSHIELO W’AWUI AMƆTSHI: Tshɛkɛta “wɔladi” hendana tsho la etena kele ta bu. Tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru shɔ mbelaka nto kanyi ya monga la yoonge ya dimɛna, monga lo ekokelo ndo lo ki.

^ od. 57 ELEMBETSHIELO W’OSATO: Nkumekanga Asa anya tshɛnde ka womoto oma lo dihole diande nɛ dia nde akasukɛka ɔtɛmwɛlɔ wa kashi. Anto waki la kɔlamelo wakasukɛka nkumekanga Asa wakayele ɛnyɛlɔ kande ndo wakalanya mpingu.

^ od. 59 ELEMBETSHIELO W’OSATO: Wadi l’omi amɔtshi wele l’ohetoheto wekɔ lo nsala dia mbetɛ nsɛnɔ yawɔ ɔsɛlɛngɛ dia tokamba lɛnɛ ewɔ l’ohomba efula w’apandjudi.