Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

SAWO DIA WEKELO 4

Totetemale mbokana ngandji k’efula

Totetemale mbokana ngandji k’efula

“Lo kɛnɛ kendana la ngandji k’onto l’ɔnango, nyokane ngandji k’efula.”​—RƆMƆ 12:10.

OSAMBO 109 Tokane ngandji k’efula oma k’ɛse otema

AWUI WAYƆTƐKƐTAMA *

1. Kakɔna kɛnya dia ase nkumbo efula hawoleke mbokana ngandji?

BIBLE kakatatshi dia lo nshi y’ekomelo, anto hawotonga la “ngandji ka lam’asa ase nkumbo.” (2 Tim. 3:1, 3) Tekɔ lo mɛna woho wakotshama prɔfɛsiya kɛsɔ ɛlɔ kɛnɛ. Ɛnyɛlɔ, miliyɔ ya nkumbo yambokakitɔna l’ɔtɛ w’odiakelo w’awala ndo dui sɔ konyaka ambutshi dia mbokana nkɛlɛ lam’asawɔ ndo ana ndjaokaka dia hawokama ngandji. Kaanga ase nkumbo wodjashi lo luudu laamɛ koka monga ko bu la diɔtɔnganelo dia dimɛna lam’asawɔ. Ondaki ɔmɔtshi wa waa nkumbo mbutaka ate: “Papa, mama ndo ana hawosawola lam’asawɔ, ndo vɔ mbetshaka wenya awɔ efula lo nkamba la ɔrdinatɛrɛ, tablɛtɛ ndo telefɔnɛ yawɔ kana lo tɔkɛnyɔ ta vidɛo. Kaanga mbasɛna ase nkumbo lo luudu ɔtɔi, vɔ haweyana dimɛna.”

2-3. a) Lo ndjela Rɔmɔ 12:10, sho pombaka monga la ngandji k’efula otsha le waa na? b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?

2 Sho hatohombe monga anto wahokana ngandji oko ase andja ɔnɛ. (Rɔmɔ 12:2) Koko, sho pombaka monga la ngandji k’efula, aha tsho otsha le ase nkumbo kaso, koko ndo otsha le anangɛso l’akadiyɛso wa l’etshumanelo. (Adia Rɔmɔ 12:10.) Mbokana ngandji k’efula kɛdikɛdi na? Ɔsɔ ekɔ woho wayaoka ase nkumbo etena kewɔ la diɔtɔnganelo dia ma ma lam’asawɔ. Ngandji kɛsɔ mbahombaso monga la tɔ otsha le nkumbo kaso ka lo nyuma, mbuta ate otsha le anangɛso l’akadiyɛso w’Akristo. Etena kokanaso ngandji k’efula, sho kimanyiyaka onto tshɛ dia kambɛ Jehowa lo kaamɛ ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ.​—Mika 2:12.

3 Dia tokimanyiya dia monga la woho wa ngandji ka ngasɔ ndo kikɛnɛmɔla, nyɛsɔ tende wetshelo wakokaso nkondja oma lo bɛnyɛlɔ di’oma lo Bible.

JEHOWA EKƆ LA “NGANDJI K’EFULA”

4. Ngande watokimanyiya Jakɔba 5:11 dia mɛnya lowando l’efula lo ngandji katoka Jehowa?

4 Bible totɛka awui wendana la waonga w’amɛna efula waki Jehowa. Ɛnyɛlɔ, tɔ mbutaka dia “Nzambi ekɔ ngandji.” (1 Jni. 4:8) Etelo kɛsɔ tokotolaka oya le nde. Koko Bible mbutaka nto dia Jehowa “ekɔ la ngandji k’efula.” (Adia Jakɔba 5:11.) Ɔsɔ ekɔ ɛtɛkɛta w’amɛna watɛnya ngandji k’efula katoka Jehowa!

5. Ngande wɛnya Jehowa kɛtshi, ndo ngande wakokaso mbookoya?

5 Tolembete dia Jakɔba 5:11 mbɛdikaka ngandji k’efula ka Jehowa la dionga dikina diatokotola oya le nde, mbuta ate kɛtshi kande. (Eto. 34:6) Yoho mɔtshi yɛnya Jehowa kɛtshi katokande ele lo todimanyiyɛ munga yaso. (Os. 51:1) Lo Bible, kɛtshi halembetshiya tsho dimanyiya onto ɔmɔtshi munga yande. Kɛtshi kekɔ nsaki k’efula konga l’onto l’otema etena kɛnande onto ɔmɔtshi asowa ndo dui sɔ mbotshutshuyaka dia nkimanyiya onto ɔsɔ. Jehowa mbutaka dia nsaki k’efula kele lande ndeka kɛnɛ kele la mama otsha le ɔnande. (Isa. 49:15) Etena keso l’ɔkɛyi, kɛtshi katoka Jehowa mbotshutshuyaka dia tokimanyiya. (Os. 37:39; 1 Kɔr. 10:13) Sho koka mɛnya kɛtshi kokaso anangɛso l’akadiyɛso lo mbaadimanyiya ndo aha mbalamɛ tokumbɛkumbɛ etena katosalɛwɔ kɔlɔ. (Ɛf. 4:32) Koko yoho ya ntondo yakokaso mɛnya kɛtshi ele lo nsukɛ anangɛso l’akadiyɛso etena kewɔ l’ekakatanu. Etena katotshutshuya ngandji dia mboka anto akina kɛtshi, sho mbokoyaka Jehowa, lele ɛnyɛlɔ koleki dimɛna k’onto lele la ngandji k’efula.​—Ɛf. 5:1.

JƆNATANA NDE LA DAVIDƐ WAKI LA “DIMAMA DIA LƆNGƐNYI”

6. Ngande wakɛnya Jɔnatana nde la Davidɛ ngandji k’efula kakawokanaka?

6 Bible kekɔ l’ɛkɔndɔ w’anto wele keema kokele wakokanaka ngandji k’efula. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kaki Jɔnatana nde la Davidɛ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Jɔnatana nde la Davidɛ wakayonga la dimama dia lɔngɛnyi la wolo, ndo Jɔnatana akatatɛ mbolanga oko wayalangande.” (1 Sa. 18:1) Davidɛ akasɔnama dia ndjɔhɛna Saolo oko nkumekanga. L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, Saolo akayoka Davidɛ kandjema k’efula ndo akayange dia mbodiaka. Koko Jɔnatana y’ɔnaki Saolo kosukɛ she etena kakandalangaka ndjaka Davidɛ. Jɔnatana nde la Davidɛ wakashana daka dia ntshikala angɛnyi ndo dia kimanyiyanaka lam’asawɔ nshi tshɛ.​—1 Sa. 20:42.

Jɔnatana nde la Davidɛ waki angɛnyi wa ma ma kaanga mbele Jɔnatana akolɛ Davidɛ etale (Enda odingɔ 6-9)

7. Naa dui dimɔtshi diakakoke nshimba Jɔnatana nde la Davidɛ dia monga angɛnyi?

7 Ngandji k’efula kaki lam’asa Jɔnatana la Davidɛ mɛnamaka lo yoho ya diambo etena kasɛdingolaso awui amɔtshi wakakoke mbashimba dia vɔ monga angɛnyi. Ɛnyɛlɔ, Jɔnatana akolɛ Davidɛ l’ɛnɔnyi oko 30. Jɔnatana akakoke mbuta dia nde hakoke monga ɔngɛnyi w’onto leke dikɛnda efula ndo lele atahokɔ akambo. Koko, Jɔnatana komonga la kanyi shɔ, nde aki la dilɛmiɛlɔ di’efula otsha le Davidɛ.

8. Lande na kafɔnyayɛ dia Jɔnatana aki ɔngɛnyi w’oshika le Davidɛ?

8 Jɔnatana akakoke mboka Davidɛ kandjema. Oko wakinde ɔna nkumekanga Saolo, Jɔnatana akakoke ntshininala lo kanyi y’ɔnɛ nde mbele la lotshungɔ la monga okitɔ. (1 Sa. 20:31) Koko Jɔnatana aki l’okitshakitsha, ndo nde aki la kɔlamelo le Jehowa. Ɔnkɔnɛ, nde akasukɛ tshɛ lo tshɛ yɛdikɔ yakɔshi Jehowa ya nsɔna Davidɛ oko nkumekanga kayela. Nde aki nto la kɔlamelo le Davidɛ, kaanga mbele dui sɔ diakasha Saolo nkɛlɛ k’efula.​—1 Sa. 20:32-34.

9. Onde Jɔnatana akɔsaka Davidɛ oko okonyanya? Lembetshiya.

9 Jɔnatana akokaka Davidɛ ngandji k’efula, ɔnkɔnɛ nde kɔmbɔsaka oko okonyanya ande. Jɔnatana aki omboki wa mpito wa manamana ndo ɔndɔshi w’ata waki la dihonga. Nde la Saolo ka she wakanyanyemaka lo woho “wakawaleke mpongo lowango” ndo “wakawaleke ntambwɛ wolo.” (2 Sa. 1:22, 23) Ɔnkɔnɛ, Jɔnatana akakoke ndjatombola l’ɔtɛ w’awui wa diambo wakandasale. Koko, Jɔnatana komonga la shɛmanedi kana la kandjema. Jɔnatana akangɛnangɛnaka Davidɛ l’ɔtɛ wa dihonga diande ndo wakandayaɛkɛka le Jehowa. Lo mɛtɛ, aki l’ɔkɔngɔ wa Davidɛ ndjaka Ngɔliyatɛ mbakatatɛ Jɔnatana mbooka ngandji oko wakandayaokaka. Ngande wakokaso mboka anangɛso l’akadiyɛso ngandji k’efula ka ngasɔ?

NGANDE WAKOKASO MBOKANA NGANDJI K’EFULA ƐLƆ KƐNƐ?

10. Kakɔna kalembetshiya etelo k’ɔnɛ “nyokane ngandji k’efula k’oma k’ɛse otema lam’asanyu”?

10 Bible totɛka ɔnɛ: “Nyokane ngandji k’efula k’oma k’ɛse otema lam’asanyu.” (1 Pe. 1:22) Jehowa toshaka ɛnyɛlɔ lo dikambo sɔ. Nde ekɔ la ngandji k’efula woho ɔnɛ wele naka tekɔ la kɔlamelo le nde, kete nde ayotokaka ngandji nshi tshɛ. (Rɔmɔ 8:38, 39) Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yokadimɔmi ɔnɛ “k’efula” mbelaka kanyi y’onto ladja welo w’efula dia nkɛnɛmɔla ngandji. Tena dimɔtshi, bu dui dia wɔdu dia mboka anangɛso l’akadiyɛso ngandji. Etena katonyangiya anto akina, sho pombaka ntetemala ndjela dako diata ɔnɛ “nyokikane onto la wonyande lo ngandji, nyadja welo wa l’otema ɔtɔi dia nkokɛ kaamɛ ka lo nyuma lo dimama dia wɔladi.” (Ɛf. 4:1-3) Naka sho nsala la wolo dia nama “dimama dia wɔladi,” kete hatotɛnaka paka munga y’anangɛso. Tayosala la wolo dia mɛna anangɛso woho wawaɛna Jehowa.​—1 Sa. 16:7; Os. 130:3.

Pɔɔlɔ akakeketsha Evodiya la Sutukɛ dia mbeka dia monga la tokanyi takɔ taamɛ. Lo tena dimɔtshi, mongaka okakatanu le so dia mbɔtɔnganɛ l’anangɛso l’akadiyɛso (Enda odingɔ 11)

11. Lande na kele tena dimɔtshi koka monga wolo dia nkɛnɛmɔla ngandji k’efula?

11 Bu dui dia wɔdu dia monga la ngandji k’efula otsha le anangɛso l’akadiyɛso, djekoleko naka sho mbeyaka munga yawɔ. Ondo okakatanu ɔsɔ mbaki l’Akristo amɔtshi wa lo ntambe ka ntondo. Ɛnyɛlɔ, Evodiya nde la Sutukɛ komonga ondo l’okakatanu dia vɔ nkamba kaamɛ “dihɛka lo dihɛka [vɔ la Pɔɔlɔ] dikambo dia lokumu l’ɔlɔlɔ.” Koko l’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ ɛmɔtshi, vɔ wakonge l’okakatanu dia mbokana lam’asawɔ. Diakɔ diakaakeketsha Pɔɔlɔ dia vɔ “monga la kanyi ɔtɔi lo Nkumadiɔndjɔ.”​—Flpɛ. 4:2, 3.

Dikumanyi di’ɛlɔngɔlɔngɔ la dikumanyi di’epalanga kokaka monga la lɔngɛnyi la wolo lam’asawɔ (Enda odingɔ 12)

12. Ngande wakokaso mboka anangɛso l’akadiyɛso ngandji k’efula?

12 Ngande wakokaso mboka anangɛso l’akadiyɛso ngandji k’efula ɛlɔ kɛnɛ? Naka sho nyanga dia mbeya asekaso ambetawudi dimɛna, kete mbeyaka monga wɔdu sho mbamana fundo ndo mbaoka ngandji k’efula. Ɛnɔnyi wele l’onto kana mbekelo yande hahombe todjɛ wekamu. Tohɔ dia Jɔnatana akolɛ Davidi l’ɛnɔnyi oko 30, koko nde akonge la lɔngɛnyi l’oshika la nde. Onde ekɔ onto ɔmɔtshi l’etshumanelo kanyu lokole kana loleyɛ lakokayɛ mbɔtɔ la nde ɔngɛnyi? Naka wɛ nsala ngasɔ, kete wɛ ayokoka mɛnya dia wɛ “mbokaka nkumbo k’otondo k’anangɛso ngandji.”​—1 Pe. 2:17.

Enda odingɔ 12 *

13. Lande na kele hatokoke monga la lɔngɛnyi la ma ma l’onto tshɛ la l’etshumanelo?

13 Onde monga la ngandji k’efula otsha le asekaso ambetawudi nembetshiyaka monga la lɔngɛnyi la ma ma l’onto tshɛ la l’etshumanelo? Ndooko, dui sɔ hakoke salema. Bu kɔlɔ di’onto ndeka mbekesanɛ l’anto amɔtshi l’ɔtɛ wayashawɔ lo weho w’akambo waamɛ. Yeso akelɛ apɔstɔlɔ ande tshɛ ate “angɛnyi,” koko nde aki la ngandji ka laande otsha le Joani. (Jni. 13:23; 15:15; 20:2) Koko Yeso kosalɛka Joani akambo w’ɛlɔlɔ ndeka akina. Ɛnyɛlɔ, etena kakalɔmbɛ Joani nde la Jakɔba y’ɔnango dihole dia lokumu lo Diolelo diaki Nzambi, Yeso akawatɛ ate: “Aha dimi mbasha onto lotshungɔ la nde mbidjasɛ lo lonya lami l’omi kana la lɔmɔsɔ.” (Makɔ 10:35-40) Dia mbokoya Yeso, hatohombe salɛ angɛnyi aso w’eshika akambo w’ɛlɔlɔ ndeka anto akina. (Jak. 2:3, 4) Dui sɔ mbeyaka ndjokeketsha yimba ya diatɔnelo yele bu la dihole l’etshumanelo k’Akristo.​—Judɛ 17-19.

14. Lo ndjela Filipɛ 2:3, kakɔna kayotokimanyiya dia mbewɔ yimba ya shɛmanedi?

14 Etena kokanaso ngandji k’efula lam’asaso, sho kokɛka etshumanelo oma lo yimba ya shɛmanedi. Tohɔ dia Jɔnatana komboka Davidɛ kandjema ndo konyanga dia monga nkumekanga lo dihole diande. Sho tshɛ koka mbokoya ɛnyɛlɔ kaki Jɔnatana. Tatɔsake asekaso ambetawudi oko ekonyanya aso l’ɔtɛ w’akoka awɔ, ‘koko tosale akambo tshɛ la okitshakitsha, tɔshi dia anto akina toleka.’ (Adia Filipɛ 2:3.) Tohɔ di’ɔmɔmɔ l’atei aso koka nsala dui dimɔtshi diayokimanyiya etshumanelo. Naka sho ntetemala monga l’okitshakitsha, kete tayɛna waonga w’ɛlɔlɔ wele l’anangɛso l’akadiyɛso ndo tayokondja wahɔ oma l’ɛnyɛlɔ kawɔ ka kɔlamelo.​—1 Kɔr. 12:21-25.

15. Wetshelo akɔna wakondjayɛ oma lo kɛnɛ kakakomɛ Tanya la nkumbo kande?

15 Etena kahomanaso l’ehemba wakiso konongamɛ, Jehowa tokeketshaka oma lo ngandji k’efula katoka anangɛso l’akadiyɛso ndo oma l’ekimanyielo ka shikaa katoshawɔ. Tende kɛnɛ kakakomɛ nkumbo kɛmɔtshi l’ɔkɔngɔ wa vɔ mbɔtɔ l’ekongelo ka Lushi la samalo ka Losanganya la wedja efula lakasalema l’États-Unis lo 2019, losanganya laki l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Ngandji hakomɛ pondjo!” Tanya, mama kɛmɔtshi kele l’ana asato mbutaka ate: “Etena kakatatakalolaka otsha l’ɔtɛlɛ wakatahange, mutuka ɔmɔtshi wakakɔmɔla mutuka aso. Ndooko onto lakahomɔ, koko takatombe oma lo mutuka ndo takemala l’otadimbo tele la wɔma w’efula. Onto ɔmɔtshi akatotɛ dia sho mbɔtɔ lo mutuka ande dia sho ndjakokɛ. Ɔsɔ aki ɔnangɛso ɔmɔtshi laki nde lawɔ oma lo losanganya la woke lɔsɔ. Koko aha ndamɛ oto mbakemala lawɔ. Ɛmɛnyi wa Jehowa etanu wakaye oma la Suède dia ndjɔtɔ lo losangaya lɔsɔ wakemala vɔ lawɔ. Akadiyɛso wakatokumbatɛ la wangasanu tshɛ dimi la ɔnami la womoto, dui sɔ mbakiso mɛtɛ l’ohomba. Lakawatɛ dia takayaokaka dimɛna, koko vɔ konanga totshika. Vɔ wakatshikala la so polo etena kakaye aseka enganga, ndo wakayashikikɛ dia taki l’ɛngɔ tshɛ kakiso l’ohomba. L’etena ka paa kɛsɔ, takɛnyi dia Jehowa tokaka ngandji. Dui diakatokomɛ sɔ keketshaka ngandji kokaso anangɛso l’akadiyɛso ndo diɔ fudiaka ngandji ndo lowando lele laso otsha le Jehowa.” Onde wɛ kokaka mbohɔ etena kɛmɔtshi kakiyɛ l’ohomba w’ekimanyielo ndo kakakoke osekayɛ ombetawudi ɔmɔtshi ngandji k’efula?

16. Ɛkɔkɔ akɔna wele laso wa mbokana ngandji k’efula lam’asaso?

16 Tende etombelo w’amɛna wakondjaso etena kokanaso ngandji k’efula lam’asaso. Sho keketshaka anangɛso l’akadiyɛso etena kahomanawɔ l’ekakatanu. Sho keketshaka kaamɛ kele l’atei w’ekambi waki Nzambi. Sho mɛnyaka dia tekɔ ambeki wa Yeso, ndo dui sɔ kotolaka anto wele l’etema w’ɛlɔlɔ oya l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. Laadiko di’akambo asɔ tshɛ, sho tombolaka Jehowa “Shɛso ka kɛtshi ndo Nzambi k’esambelo tshɛ.” (2 Kɔr. 1:3) Nyɛsɔ sho tshɛ totetemale mbokana ndo nkɛnɛmɔla ngandji k’efula lam’asaso!

OSAMBO 130 Todimanyiyanake

^ od. 5 Yeso akate di’ambeki ande wayeyama oma lo ngandji kele lam’asawɔ. Sho tshɛ salaka la wolo dia nkɛnɛmɔla ngandji kɛsɔ. Sho koka nkeketsha ngandji kokaso anangɛso lo monga la ngandji k’efula, mbuta ate woho wa ngandji kakɛnɛmɔla ase nkumbo wele ma ma. Sawo nɛ diayotokimanyiya dia monga la ngandji k’efula otsha le anangɛso l’akadiyɛso wa l’etshumanelo.

^ od. 55 ELEMBETSHIELO W’OSATO: Ekumanyi kɛmɔtshi k’ɔlɔngɔlɔngɔ lakondja wahɔ oma lo diewo dia ekumanyi kekina k’osombe ambolongɔma dimɛna laka ekumanyi k’osombe. Vɔ la wadɛwɔ wambɛnyanya ngandji ndo lokaho.