Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

SAWO DIA WEKELO 5

“Nyokambe la wenya anyu lo yoho yoleki dimɛna”

“Nyokambe la wenya anyu lo yoho yoleki dimɛna”

“Nyendake dimɛna woho wakɛndakɛndanyu, aha oko akanga wa dinginya, koko oko akanga wa tomba. Nyokambe la wenya anyu lo yoho yoleki dimɛna.”​—ƐF. 5:15, 16.

OSAMBO 8 Jehowa ekɔ eshamelo kaso

AWUI WAYƆTƐKƐTAMA *

1. Ngande wakokaso mbetsha wenya kaamɛ la Jehowa?

SHO nangaka mbetsha wenya kaamɛ l’anto wayakiyanyaso dikambo diawɔ. Wadi l’omi ngɛnangɛnaka mbetsha wenya lam’asawɔ. Ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka ngɛnangɛnaka monga kaamɛ l’angɛnyi awɔ. Ndo sho tshɛ ngɛnangɛnaka mbetsha wenya kaamɛ l’asekaso ambetawudi. Laadiko di’awui asɔ tshɛ, sho nangaka mbetsha wenya kaamɛ la Nzambi kaso. Sho koka nsala dui sɔ lo mbɔlɔmbaka, lo mbadiaka Ɔtɛkɛta ande, lo kanaka yimba lo sangwelo diande ndo lo waonga ande w’amɛna. Etena ketshaso kaamɛ la Jehowa kekɔ ohomba efula!​—Os. 139:17.

2. Okakatanu akɔna wele la so?

2 Kaanga mbangɛnangɛnaso mbetsha wenya kaamɛ la Jehowa, sho mongaka l’okakatanu ɔmɔtshi. Tekɔ l’awui efula wa nsala lo lɔsɛnɔ, diakɔ diele koka monga okakatanu dia sho nsala ekongelo ka salaka akambo wa lo nyuma. Olimu aso, ɛkɛndɛ wa lo nkumbo ndo awui akina w’ohomba koka tɔsɛ etena k’efula ko ndjokoma ko taya bu nto l’etena ka nɔmba, ka mbeka kana ka nkana yimba.

3. Naa dui dikina diakoka tɔsɛ etena?

3 Ekɔ dikambo dikina diakoka tɔsɛ etena k’efula. Naka hatendji ɔlɔlɔ, kete sho koka ndjetawɔ di’awui wele bu mɛtɛ kɔlɔ ndjotɔsɛ etena kakokaso nkamba la tɔ dia ndeka ndjasukanya la Jehowa. Ɛnyɛlɔ, tɔsɛdingole dikambo dia ɔkɔkwɛlɔ wa demba. Sho tshɛ kondjaka wahɔ lo nkɔkɔla demba. Ɔkɔkwɛlɔ wa demba wɔsɔnyiso koka monga wa dimɛna, koko naka sho mbetsha etena kamboleka lɔkɔ, kete hatotoyokondja etena k’efula ka ndjasha l’akambo wa lo nyuma. Sho pombaka ntetemala nama ɔkɔkwɛlɔ wa demba lo dihole diawɔ.​—Tok. 25:27; 1 Tim. 4:8.

4. Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?

4 Lo sawo nɛ, tayɔsɛdingola lande na kahombaso mbetsha awui woleki ohomba lo dihole dia ntondo. Tayɔsɛdingola nto woho wakokaso nkamba la wenya aso lo yoho yoleki dimɛna lo dikambo dia Jehowa ndo wahɔ wakokaso nkondja lo nkamba la wenya aso la lomba.

SALA ƐSƆNƐLƆ WA LOMBA NDO ETSHA AWUI WOLEKI OHOMBA LO DIHOLE DIA NTONDO

5. Ngande wakoka ɔsɛdingwelo wa dako diatanema lo Ɛfɛsɔ 5:15-17 nkimanyiya ɔlɔngɔlɔngɔ kana osekaseka dia nsɔna yoho ya lɔsɛnɔ yoleki dimɛna?

5 Sɔna yoho ya lɔsɛnɔ yoleki dimɛna. Ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka mbaleka ndjakiyanya lo kɛnɛ kendana la yoho yoleki dimɛna yakokawɔ nkamba la lɔsɛnɔ lawɔ. Lo wedi okina, andaki wa la kalasa ndo ase nkumbo wele bu ambetawudi koka mbatshutshuya dia mbɔtɔ kalasa ya laadiko l’oyango wa vɔ ndjokondja olimu wa lokumu l’andja ɔnɛ. Weho wa kalasa shɔ koka mbaɔsɛ etena k’efula. Lo wedi okina, ambutshi ndo angɛnyi wa l’etshumanelo koka nkeketsha ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka dia mbetsha lɔsɛnɔ lawɔ l’olimu wa Jehowa. Kakɔna kakoka nkimanyiya ɔlɔngɔlɔngɔ kana osekaseka walanga Jehowa dia mbɔsa yɛdikɔ ya dimɛna? Nde koka nkondja wahɔ lo mbadia Ɛfɛsɔ 5:15-17 ndo nkana yimba l’avɛsa asɔ. (Adia.) L’ɔkɔngɔ w’ɔlɔngɔlɔngɔ kana osekaseka mbadia avɛsa asɔ, nde koka ndjambola ɔnɛ: ‘Naa “lolango la Jehowa”? Yɛdikɔ yakɔna yayowɔngɛnyangɛnya? Etombelo akɔna wayonga naka dimi nkamba la wenya ami lo yoho yoleki dimɛna?’ Ohɔ “dia nshi nyɛ yekɔ kɔlɔ,” ndo andja ɔnɛ walɔmbwama oma le Satana wayanga nkomɛ kem’edja. Ayonga dui dia lomba dia sho nkamba la lɔsɛnɔ laso lo yoho yangɛnyangɛnya Jehowa.

6. Ɔsɔnwɛlɔ akɔna wakasale Mariya, ndo lande na kakiwɔ ɔsɔnwɛlɔ wa lomba?

6 Etsha awui woleki ohomba lo dihole dia ntondo. Lo tena dimɔtshi nkamba la wenya aso lo yoho yoleki dimɛna mendanaka la nsala ɛsɔnwɛlɔ lam’asa awui ahende wele bu mɛtɛ kɔlɔ. Ɔkɔndɔ weyama dimɛna wendana la woho wakatshu Yeso dia tembola Mariya la Maata lakawɔ mɛnyaka mɛtɛ ka dui sɔ. Maata aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia nongola Yeso oko ɔngɛndangɛnda, diakɔ diele nde akalɔngɔsɔla mbo ya ndɛ efula lo dikambo diande. Koko kadiyɛnde, Mariya akakondja wahɔ lo wembwelo ɔsɔ, nde akadjasɛ suke la Nkumadiɔndjɔ ndo akahokamɛka wetshelo ande. Kaanga mbele kɛnɛ kakasale Maata komonga kɔlɔ, koko Yeso akate ate Mariya “ambɔsɔna kɛnɛ koleki dimɛna.” (Luka 10:38-42, nɔtɛ) L’edjedja ka wonya, ondo Mariya akohɛ ndo mbo ya ndɛ yakandawasha lo diaaso sɔ, koko sho koka monga l’eshikikelo dia nde kombohɛ pondjo kɛnɛ kakandeke oma le Yeso. Oko wakangɛnangɛna Mariya etena ka tshitshɛ kakandetsha kaamɛ la Yeso, sho ngɛnangɛnaka etena ketshaso kaamɛ la Jehowa. Ngande wakokaso nkamba la wenya aso lo yoho yoleki dimɛna?

KAMBA LA WENYA AYƐ LO YOHO YOLEKI DIMƐNA LO DIKAMBO DIA JEHOWA

7. Lande na kele ekɔ ohomba dia nɔmbaka, mbekaka ndo kanaka yimba?

7 Eya dia dɔmbɛlɔ, wekelo ndo okanelo wa yimba wekɔ etenyi kɛmɔtshi k’ɔtɛmwɛlɔ aso. Etena kalɔmbaso, sho sawolaka la Shɛso lele l’olongo, latoka ngandji k’efula. (Os. 5:7) Etena kekaso Bible, sho kondjaka “ewo ka Nzambi,” ɔnɛ lele Kiɔkɔ ya lomba tshɛ. (Tok. 2:1-5) Etena kakanaso yimba, sho sɛdingolaka lonto la dimɛna la Jehowa ndo sangwelo diande lo dikambo dia ditongami tshɛ ndo woho wendanaso la sangwelo sɔ. Ɔsɔ mbele yoho yoleki dimɛna ya nkamba la wenya aso. Ko ngande wakokaso nkondja etena ka nsala dui sɔ?

Onde wɛ hakoke nyanga dihole diele londjo bu dia wɛ nsala wekelo w’onto ndamɛ? (Enda odingɔ 8-9)

8. Wetshelo akɔna wakondjaso oma lo woho wakakambe Yeso l’etena kande l’oswe wa shɛnga?

8 Naka kokaka, nsɔna dihole diele londjo bu. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka Yeso. La ntondo ka nde ntatɛ olimu ande la nkɛtɛ, Yeso aketsha nshi 40 l’oswe wa shɛnga. (Luka 4:1, 2) Lo dihole diaki londjo bu sɔ, Yeso akakoke nɔmba Jehowa ndo nkana yimba lo dikambo dia lolango la She le nde. Aha la taamu, lo nsala ngasɔ Yeso akayalɔngɔsɔla dikambo di’ehemba waki suke la mbokomɛ. Wahɔ akɔna wakokayɛ nkondja oma l’ɛnyɛlɔ ka Yeso? Naka wɛ ekɔ lo nkumbo kɛmɔtshi ka woke, kete mbeyaka monga ko aha tena tshɛ mbakokayɛ ntana dihole diele londjo bu dihole dikina la ngelo. Lo tena dia ngasɔ, wɛ koka nyanga dihole diele londjo bu dihole dikina. Kɛsɔ mbasala Julie etena kalangande mbetsha wenya kaamɛ la Jehowa lo dɔmbɛlɔ. Nde l’omɛnde wekɔ lo mbidjasɛ la France lo luudu lɔmɔtshi ladjasɛ anto efula, ndo ekɔ tshondo y’okakatanu di’onto monga ndamɛ aha l’onto mbofukutanya. Julie mbutaka ate: “Diakɔ diele dimi tshɔka lo parkɛ lushi tshɛ. Lɛkɔ, dimi kokaka monga dimɛ, ndjasha lo kɛnɛ kasalami ndo nsawola mɛtɛ la Jehowa.”

9. Kaanga mbakinde l’akambo efula wa nsala, kakɔna kakasalaka Yeso dia mɛnya dia nde akɔsaka diɔtɔnganelo diasande la Jehowa la nɛmɔ?

9 Yeso aki l’akambo efula wa nsala lo lɔsɛnɔ. Etena kakandakambaka olimu ande la nkɛtɛ, elui w’anto wakatawoyelaka lo dihole la dihole, ndo anto asɔ tshɛ waki l’ohomba ande. Lo diaaso dimɔtshi, “osomba w’otondo wakatshumana la soko” dia mbɛna. Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, Yeso akatshungolaka etena ka mbidja yimba lo diɔtɔnganelo diasande la Jehowa. La hiotshihotshi, nde “akatshu lo dihole dia diɛta” lɛnɛ akandatetsha wenya kaamɛ la She.​—Makɔ 1:32-35.

10-11. Lo ndjela Mateo 26:40, 41, dako diakɔna di’ohomba diakasha Yeso ambeki ande lo ekambɔ ka Ngɛtɛsɛmanɛ, ko kakɔna kakete?

10 L’otsho w’ekomelo ka lɔsɛnɔ lande lanɛ la nkɛtɛ, etena kaki olimu ande suke la komɛ, Yeso akayange nto dihole diele londjo bu lɛnɛ akandakoke tokana yimba ndo tɔlɔmba. Nde akatane dihole sɔ l’ekambɔ ka Ngɛtɛsɛmanɛ. (Mat. 26:36) Lo diaaso sɔ, Yeso akasha ambeki ande dako di’ohomba efula diendana la dɔmbɛlɔ.

11 Tɔsɛdingole kɛnɛ kakete. Etena kakawakome l’ekambɔ ka Ngɛtɛsɛmanɛ, aki l’otsho w’efula ondo ambolekana midi k’otsho. Yeso akalɔmbɛ apɔstɔlɔ ɔnɛ “nyɔsɛnake,” ko nde akatshu dia tɔlɔmba. (Mat. 26:37-39) Koko lam’akandalɔmbaka, vɔ wakalale djɔ. Etena kakandatane woladi, Yeso akaakeketsha nto ɔnɛ “nyosungukale ndo nyotetemale nɔmba.” (Adia Mateo 26:40, 41.) Nde akashihodia ɔnɛ vɔ waki l’ekiyanu efula ndo wakalɛmbɛ. La kɛtshi tshɛ Yeso akeye ɔnɛ “demba mbele wɔdu.” Koko mbala hiende kina, Yeso akatshu dia tɔlɔmba ndo etena kakandakalola nde akatane ambeki ande walala djɔ lo dihole dia nɔmba.​—Mat. 26:42-45.

Onde wɛ hakoke ndjatshungwɛ etena ka nɔmba etena kahayataleke nɛmba? (Enda odingɔ 12)

12. Akokaso nsala naka lo tena dimɔtshi tekɔ l’ekiyanu efula kana tambɔlɛmba efula dia nɔmba?

12 Sɔna etena ka dimɛna. Lo tena dimɔtshi, sho koka monga l’ekiyanu efula kana nɛmba efula dia nɔmba. Naka dui sɔ diambokokomɛka, kete eya dia wɛ bu wɛmɛ. Akokayɛ nsala? Anto amɔtshi waki la mbekelo ka ndjasukanya la Jehowa lo dɔmbɛlɔ l’ekomelo ka lushi wakɛnyi dia ekɔ ohomba efula nsala dɔmbɛlɔ yema tshitshɛ la ntondo la dikɔlɔ etena kahawataleke nɛmba. Akina wakɛnyi dia kiongamu yɔsawɔ etena kalɔmbawɔ koka monga la shɛngiya efula. Ko kayotota naka wɛ ekɔ l’ekiyanu efula kana ambɔkɔmɔ efula dia nɔmba? Tɛ Jehowa woho wayaokayɛ. Wɛ koka monga l’eshikikelo dia Shɛso kokana kɛtshi efula ayokohokamɛ.​—Os. 139:4.

Onde wɛ hakoke mbewɔ nkadimola ndo fundanɛ mesajɛ wonya weyɛ lo nsanganya? (Enda odingɔ 13-14)

13. Ngande wakoka tshulatshula mfukutanya etena ketshaso kaamɛ la Jehowa?

13 Ewɔ awui wekola yimba etena kekayɛ. Dɔmbɛlɔ bu yoho tshɔi tsho yakokaso nkamba la yɔ dia nkeketsha dimama diasaso la Jehowa. Wekelo w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo wɔtwɛlɔ wa nsanganya ya l’etshumanelo kokaka nto tokimanyiya dia ndeka ndjasukanya la Nzambi. Onde ekɔ dui dimɔtshi diakokayɛ nsala diakoka kokimanyiya dia nkamba lo yoho yoleki dimɛna la etena kekayɛ ndo etena keyɛ lo nsanganya ya l’etshumanelo? Yambola ɔnɛ: ‘Awui akɔna wekola yimba yami etena kemi lo nsanganya kana etena kekami?’ Onde mbeyaka monga wetawelo wa telefɔnɛ, nkadimola kana fundanɛ mesajɛ lo telefɔnɛ kayɛ kana lo dihomɔ dikina dia tshulatshula? Ɛlɔ kɛnɛ miliyara y’anto yekɔ la dihomɔ di’ohomba sɔ. Eyangelo ɛmɔtshi mɛnyaka ɔnɛ dia ndjasha lo dui dimɔtshi, monga tsho la telefɔnɛ suke la so koka mbekola yimba yaso. Ombetsha ɔmɔtshi wa psychologie mbutaka ate: “Yimba yayɛ honga lo dui diasalayɛ. Yimba yayɛ yayekɔ dihole dikina.” Ntondo ka nsanganya ya weke ndo ya rɛjɔ ntatɛ, mbala efula vɔ totɛka ɔnɛ sho kokaka mbidja telefɔnɛ yaso l’adidimo kana nsala diaha yɔ mfukutanya anto akina. Onde hatokoke nsala woho akɔ waamɛ etena keso shoamɛ diaha tshulatshula diaso tofukutanya ndo mfukutanya etena ketshaso kaamɛ la Jehowa?

14. Lo ndjela Filipɛ 4:6, 7, ngande wayotokimanyiya Jehowa dia mbidja yimba?

14 Lɔmba Jehowa dia kokimanyiya dia wɛ mbidja yimba. Kam’ashihodiayɛ dia yimba yayɛ yekɔ lo mbekɔ etena kekayɛ kana keyɛ lo losanganya la l’etshumanelo, lɔmba Jehowa dia kokimanyiya. Naka wɛ ekɔ la lonyangu kana l’ekiyanu, kete ondo honga dui dia wɔdu dia wɛ mbidja yimba tshɛ lo tshɛ ndo ndjasha l’akambo wa lo nyuma, koko ekɔ ohomba dia wɛ nsala dui sɔ. Lɔmba dia nkondja wɔladi wayolama aha tsho otema ayɛ, koko ndo ‘yimba yayɛ.’​—Adia Filipɛ 4:6, 7.

MBETSHA WENYA KAAMƐ LA JEHOWA TELAKA WAHƆ EFULA

15. Naa wahɔ ɔmɔtshi woonga lo mbetsha wenya kaamɛ la Jehowa?

15 Naka wɛ mbɔsa etena ka sawolaka, ka pokamɛka ndo kanaka yimba lo dikambo dia Jehowa, kete wɛ ayokondja wahɔ efula. Lo ngande? Ntondotondo, wɛ ayɔsaka tɛdikɔ t’amɛna efula. Bible toshikikɛka dia “ɔnɛ latɛngɔlaka kaamɛ la akanga wa lomba ayonga kanga lomba.” (Tok. 13:20) Ɔnkɔnɛ, lam’ele wɛ ekɔ lo mbetsha wenya kaamɛ la ɔnɛ lele Kiɔkɔ ya lomba, Jehowa, wɛ ayonga la lomba efula. Wɛ ayoshihodia dimɛna woho wa mbɔngɛnyangɛnya ndo mbewɔ nsala ɛsɔnwɛlɔ wonyangiya.

16. Ngande wele mbetsha wenya kaamɛ la Jehowa ndowanyaka yoho yaso ya mbetsha?

16 Dui dia hende, wɛ ayonga ombetsha wa manamana. Etena kekaso l’onto ɔmɔtshi Bible, oyango ɔmɔtshi woleki ohomba wele la so ele, nkimanyiya ombeki aso dia nde ndjasukanya la Jehowa. Lam’ayototalekaka nsawola la Shɛso lele l’olongo, mbayotalekaka ngandji kawokaso mfula ndo mbayototalekaka monga l’akoka wa mbetsha ombeki aso dia nde mboolanga. Mɛtɛ ka dui sɔ kakɛnama le Yeso. Nde akatɛkɛtaka dimɛna lo dikambo dia She, akakambe l’ɛtɛkɛta woludi la ngandji ko dui sɔ diakakonya ambeki ande wa kɔlamelo dia vɔ nanga Jehowa ndo vɔ lawɔ.​—Jni. 17:25, 26.

17. Lande na kele dɔmbɛlɔ ndo wekelo tokimanyiyaka dia nkeketsha mbetawɔ kaso?

17 Dui dia sato, mbetawɔ kayɛ kayoleka nkeketala. Tɔsɛdingole kɛnɛ kasalema etena kalɔmbayɛ Nzambi dia kɔlɔmbɔla, dia kokeketsha kana dia kosukɛ. Etena tshɛ kakadimola Jehowa alɔmbɛlɔ asɔ, mbetawɔ kayɛ le nde fulaka. (1 Jni. 5:15) Naa dui dikina diakoka kokimanyiya dia nkeketsha mbetawɔ kayɛ? Wekelo w’onto ndamɛ. Ohɔ dia “mbetawɔ ndjaaka oma lo kɛnɛ koka onto.” (Rɔmɔ 10:17) Dia nkeketsha mbetawɔ nɔmbamaka akambo efula, koko aha monga tsho la ewo. Naa dui dikina diahombaso nsala?

18. Sha ɛnyɛlɔ kɛnya lande na kahombaso kanaka yimba.

18 Sho pombaka kanaka yimba la kɛnɛ kekaso. Tɔsɛdingole kɛnɛ kakakomɛ ofundji wa Osambo 77. Nde akakɔmɔ nɛ dia nde akayaoke dia nde l’asekande ase Isariyɛlɛ kombetawɔma nto le Jehowa. Ekiyanu ɛsɔ komboshaka djɔ. (Divɛsa 2-8) Kakɔna kakandasale? Nde akatɛ Jehowa ate: “Dimi layokana yimba la kɛnɛ tshɛ kasalayɛ ndo dimi layokana yimba la etsha ayɛ.” (Divɛsa 12) Lo mɛtɛ, omembi w’esambo akeyaka dimɛna akambo wakasalɛ Jehowa wodja Ande lo nshi yakete, koko pami kaki l’ekiyanu kɛsɔ akambola ate: “Onde Nzambi ambohɛ dia pomuya lokolo l’ɔlɔ, kana onde nkɛlɛ kande kambokomiya kɛtshi kande?” (Divɛsa 9) Omembi w’esambo akakane yimba la etsha wa Jehowa ndo lo woho wakandɛnya kɛtshi la ngandji lo nshi yakete. (Divɛsa 11) Etombelo akɔna wakonge? Omembi w’esambo akayoshikikɛ dia Jehowa kokalɛ wodja Ande. (Divɛsa 15) Woho akɔ waamɛ mbele, mbetawɔ kayɛ kayoleka monga wolo naka wɛ nkana yimba lo kɛnɛ kakashile Jehowa salɛ ekambi ande ndo lo kɛnɛ kakandakosalɛ.

19. Naa wahɔ okina wayotokondja lo mbetsha wenya kaamɛ la Jehowa?

19 Dui dia nɛi, ndo dioleki ohomba, ngandji kokayɛ Jehowa kayoleka mfula. Oleki waonga akina tshɛ, ngandji kayokotshutshuya dia nkitanyiya Jehowa, ndjahondja dia mbɔngɛnyangɛnya ndo mbikikɛ oseka ohemba tshɛ. (Mat. 22:37-39; 1 Kɔr. 13:4, 7; 1 Jni. 5:3) Ndooko dui dioleki ndjasukanya la Jehowa ndo monga la lɔngɛnyi la ma ma la nde!​—Os. 63:1-8.

20. Ngande wamboyokongɛ etena kayɛ dia mbetshaka wenya kaamɛ la Jehowa?

20 Tohɔ dia dɔmbɛlɔ, wekelo ndo okanelo wa yimba wekɔ etenyi kɛmɔtshi k’ɔtɛmwɛlɔ aso. L’ɛnyɛlɔ ka Yeso, toyange ahole wele londjo bu dia mbetsha wenya kaamɛ la Jehowa. Tonya diangɔ diele bu ohomba diakoka mbekola yimba yaso. Lɔmba Jehowa dia kokimanyiya dia ndjasha etena kasalayɛ akambo wa lo nyuma. Naka wɛ nkamba lo yoho yoleki dimɛna la wenya ayɛ oma ko kakianɛ, kete Jehowa ayokosha lɔsɛnɔ la pondjo l’andja w’oyoyo waki Nzambi.​—Makɔ 4:24.

OSAMBO 28 Tɔtɔ la Jehowa ɔngɛnyi

^ od. 5 Jehowa ekɔ Ɔngɛnyi aso woleki dimɛna. Sho mbɔsaka lɔngɛnyi lasaso la nde la nɛmɔ, ndo sho nangaka mbeeya dimɛna. Mbɔsaka etena dia mbeya onto ɔmɔtshi. Ngasɔ mbediɔ naka sho nangaka ntetemala monga la diɔtɔnganelo la Jehowa. Tekɔ l’awui efula wa nsala lo lɔsɛnɔ nshi nyɛ, ko ngande wakokaso nkondja etena ka ndjasukanya la Shɛso lele l’olongo ndo wahɔ akɔna wayotokondja lo nsala dui sɔ?