1. Oko wofundamidiɔ lo Ondaki 7:20, naa dikambo dia mɛtɛ diakate nkumekanga Sɔlɔmɔna?

 NKUMEKANGA Sɔlɔmɔna akafunde ate: “Ndooko onto ɔlɔlɔ la nkɛtɛ latosalaka nshi tshɛ ɔlɔlɔ ndo lahasale pondjo pɛkato.” (Ond. 7:20) Ɔsɔ ekɔ dikambo dia mɛtɛ! Sho tshɛ tekɔ atshi wa pɛkato. (1 Jni. 1:8) Diakɔ diele, sho tshɛ kombolaka dia Nzambi ndo asekaso anto todimanyiya.

2. Ngande wayaokaso etena katodimanyiya ɔngɛnyi aso wa ma ma?

² Aha la taamu, wɛ mbohɔka etena kakayanyangiya ɔngɛnyi ayɛ ɔmɔtshi wa ma ma. Wɛ akakombola dia mbidja akambo l’ɔnɔngɔ ndo nɔngɔsɔla diɔtɔnganelo dia lam’asayɛ la nde, diakɔ diakayɔlɔmbɛ edimanyielo l’otema ɔtɔi. Ngande wakayayaoke etena kakakodimanyiya ɔngɛnyi ayɛ l’otema ɔtɔi? Shi wɛ akayaoke dimɛna? Shi dui sɔ diakakosha ɔngɛnɔngɛnɔ!

3. Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?

³ Sho kombolaka dia Jehowa monga Ɔngɛnyi aso wa ma ma, koko lo tena dimɔtshi sho mbutaka kana salaka awui wawonyangiya. Lande na kakokaso monga l’eshikikelo dia Jehowa ekɔ suke dia todimanyiya? Naa otshikitanu wele lam’asa edimanyielo ka Jehowa la edimanyielo k’anto? Dia nkomiya, Nzambi dimanyiyaka anto akɔna?

4. Lande na kakokaso monga l’eshikikelo dia Jehowa ekɔ suke dia dimanyiya?

⁴ Ɔtɛkɛta wa Nzambi toshikikɛka dia Jehowa ekɔ suke dia dimanyiya.  Etena kakatɛkɛtaka Jehowa la Mɔsɛ lo Dikona dia Sinayi, Nde akawotɛ lo tshimbo y’ondjelo ate: “Jehowa, Jehowa, Nzambi ka kɛtshi ndo kokana kandji, kahoke nkɛlɛ esadi ndo koludi tɔɔ la ngandji ka kɔlamelo ndo la mɛtɛ, katɛnyaka ngandji kande ka kɔlamelo le nunu dia nɔnga, katodimanyiyaka munga, kɔlɔ ndo pɛkato.” (Eto. 34:6, 7) Jehowa ekɔ ɔlɔlɔ ndo nde ekɔ Nzambi kokana kɛtshi kele suke tena tshɛ dia dimanyiya atshi wa pɛkato wayatshumoya.​—Nɛh. 9:17; Os. 86:15.

5. Lo ndjela Osambo 103:13, 14, kakɔna kasala Jehowa l’ɔtɛ wateyande weho w’anto weso?

⁵ Oko wende Otungi aso, Jehowa mbeyaka oseka dikambo tshɛ diendana la so. Ɔsɔ ekɔ dui dia diambo! Nde mbeyaka oseka vuiwui tshɛ yendana l’onto tshɛ la lanɛ la nkɛtɛ. (Os. 139:15-17) Diakɔ diele, nde koka mɛna eongelo kele keema kokele kakatahowɔ oma le ambutshi aso. Nde mbeyaka nto kɛnɛ kakatahomana latɔ ndo kakatokonya woho w’onto weso. Kakɔna kasala Jehowa lo woho wateyande dimɛna? Kɛsɔ mbotshutshuyaka dia nde tosalɛ akambo la kɛtshi.​—Os. 78:39; adia Osambo 103:13, 14.

6. Ngande wakɛnya Jehowa dia nde ekɔ suke dia dimanyiya?

⁶ Jehowa akɛnya dia nde ekɔ suke dia todimanyiya. Nde shihodiaka dia l’ɔtɛ wakasale pami ka ntondo Adama pɛkato, sho tshɛ salaka pɛkato ndo mvɔka. (Rɔmɔ 5:12) Ndooko woho wakatakoke ndjatshungola kana ntshungola onto okina oma lo mananu kɛsɔ. (Os. 49:7-9) Koko Nzambi kaso ka ngandji akatoke kɛtshi ndo akasale dui dimɔtshi dia totshungola. Kakɔna kakandasale? Oko wadiɛnya Joani 3:16, Jehowa akatome Ɔnande ɛtɔi lakandote dia nde ndjotovwɛ. (Mat. 20:28; Rɔmɔ 5:19) Yeso akayadje lo dihole diaso, akahɛnyahɛnyama ndo akavu dia ntshungola wanɛ tshɛ wonga la mbetawɔ le nde. (Hɛb. 2:9) Ande kandji kakakoke monga la Jehowa dia mɛna Ɔnande la ngandji ele l’asa eko la nyɔi ndo adiakema nyɔi ka sɔnyi lee! Lo mɛtɛ, Jehowa totondokoka mbetawɔ dia Ɔnande mvɔ otondongaka nde halange dia todimanyiya.

7. Naa bɛnyɛlɔ dimɔtshi di’anto watɛkɛtama lo Bible diɛnya woho wadimanyiya Jehowa l’otema ɔtɔi?

⁷ Bible ndola la bɛnyɛlɔ di’anto wele Jehowa akaadimanyiya l’otema ɔtɔi. (Ɛf. 4:32)  Anto akɔna wakoyɛ lo yimba? Ondo wɛ kanyiyaka dikambo dia nkumekanga Manase. Pami ka kɔlɔ kɛsɔ akasalɛ Jehowa pɛkato lo toho ta kɔlɔ efula. Nde akatɛmɔlaka nzambi ya kashi ndo akakeketsha anto akina dia vɔ nsala oko nde. Nde akadiake anande hita ndo akaalambola le tozambizambi ta kashi. Nde akakome polo lo mbidja ekishi ka njambizambi ya kashi lo tɛmpɛlɔ k’ekila ka Jehowa. Bible mbutaka lo dikambo diande ɔnɛ: “Nde akasale kɛnɛ kaki kɔlɔ lo washo wa Jehowa lo yɛdikɔ y’efula dia mbookiya nkɛlɛ.” (2 Ɛk. 33:2-7) Koko, etena kakɛnya Manase ndjatshumoya ka mɛtɛ, Jehowa akodimanyiya l’otema ɔtɔi. Nzambi akokaloya nto lo dihole diande dia nkumekanga. (2 Ɛk. 33:12, 13) Ondo wɛ ekɔ lo nkanyiya nto dikambo dia nkumekanga Davidɛ, lakasalɛ Jehowa pɛkato ya weke, mbidja ndo loseka ndo ndjaka. Koko, etena kaketawɔ Davidɛ dia nde akasale pɛkato ndo ndjatshumoya l’otema ɔtɔi, Jehowa akodimanyiya. (2 Sa. 12:9, 10, 13, 14) Eelo, sho koka monga l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa ekɔ suke dia dimanyiya. Ndo oko wayotodiɛna, dikoka diande dia dimanyiya diekɔ dikoka dia laande diele bu oko di’ana w’anto.

8. Ngande wele woho wele Jehowa Shushi ya laande mongaka la shɛngiya lo dikoka diande dia dimanyiya?

⁸ Jehowa ekɔ “Shushi ya nkɛtɛ k’otondo.” (Eta. 18:25) Shushi y’oshika pombaka mbeya ɛlɛmbɛ dimɛna efula. Jehowa ekɔ Shushi yaso ndo nde shihodiaka dimɛna ɛlɛmbɛ, nɛ dia nde mbele Ombidji aso w’ɛlɛmbɛ. (Isa. 33:22) Ndooko leya kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ oko Jehowa. Kakɔna kahomba shushi y’oshika mbeya nto? Nde pombaka mbeya oseka vuiwui tshɛ yendana la dikambo la ntondo ka nde mbɔsa yɛdikɔ. Diakɔ diele, Jehowa mbele Shushi y’oshika nɛ dia mbala tshɛ nde mbeyaka kiambokambo tshɛ.

9. Awui akɔna weya Jehowa etena kɔsande yɛdikɔ ya dimanyiya onto kana bu?

⁹ Otshikitanyi la toshushi t’ana w’anto, mbala tshɛ Jehowa mbeyaka oseka vuiwui tshɛ yendana la dikambo. (Eta. 18:20, 21; Os. 90:8) Nde hakomɛ lo kɛnɛ kɛna kana kooka anto. Nde shihodiaka dimɛna woho wonga waonga wakahowɔ onto oma le ambutshi ande la shɛngiya, woho wakandodiama ndo dihole diadjasɛnde l’etsha ande. Jehowa mbeyaka nto kɛnɛ kele l’etema w’anto. Nde shihodiaka ɛkɔkɔ wakonya onto dia nsala dikambo dimɔtshi. Ndooko kɛnɛ kakoka mbishɛma lo washo wa Jehowa. (Hɛb. 4:13) Jehowa dimanyiyaka onto nɛ dia nde mbeyaka oseka vuiwui tshɛ.

10. Lande na kakokaso mbuta dia kilombo ka Jehowa mongaka tena tshɛ la losembwe? (Eohwelo k’Ɛlɛmbɛ 32:4)

¹⁰ Kilombo ka Jehowa kekɔ nshi tshɛ la losembwe. Nde bu la shɔnɔdi kaanga yema. Jehowa hadimanyiya onto l’ɔtɛ w’ɛnamelo kande, ekondjelo kande, woho wende la lokumu kana l’ɔtɛ w’akoka ande. (1 Sa. 16:7; Jak. 2:1-4) Ndooko onto lakoka ntshutshuya kana mbisha Jehowa etshimba. (2 Ɛk. 19:7) Tɛdikɔ tande hatɔsɛngiyama la wɔma kana la nsaki. (Eto. 34:7) Aha la taamu, Jehowa ekɔ Shushi yoleki tshɛ nɛ dia nde shihodiaka oseka vuiwui tshɛ yendana la dikambo.​—Adia Eohwelo k’Ɛlɛmbɛ 32:4.

11. Lo ngande wele woho wadimanyiya Jehowa ntshikitana la woho wadimanyiya anto?

¹¹ Afundji w’Afundelo wa lo Hɛbɛru wakeyaka dia dikoka dia Jehowa dia dimanyiya diekɔ dikoka dia laande. Lo tena dimɔtshi vɔ wakakambe la tshɛkɛta mɔtshi ya lo Hɛbɛru yakayolembetshiya dibuku dimɔtshi ɔnɛ: “Vɔ kambaka layɔ djekoleko dia mɛnya woho wadimanyiya  Nzambi otshi wa pɛkato ndo hawokambe layɔ kaanga yema lo kɛnɛ kendana la woho wadimanyiyana anto munga yawɔ.” Paka Jehowa onto mbele la wolo wa dimanyiya tshɛ lo tshɛ otshi wa pɛkato wayatshumoya. Etombelo akɔna wonga naka Jehowa ambotodimanyiya?

12-13. a) Kakɔna kangɛnyangɛnya onto etena kawodimanyiya Jehowa? b) Edja ka ngande katshikala wahɔ wakondja onto lo dimanyiyama oma le Jehowa?

¹² Etena ketawɔso dia Jehowa ambotodimanyiya, sho mongaka la “tena di’ekeketshelo,” wɔladi wa lo yimba ndo la nkum’otema ka pudipudi. Edimanyielo ka ngasɔ hakoke monga oma le anto, koko paka oma le “Jehowa ndaamɛ.” (Ets. 3:19) Etena katodimanyiya Jehowa, nde kaloyaka diɔtɔnganelo diasaso la nde tshɛ lo tshɛ wate kana sho kosala pɛkato.

¹³ L’ɔkɔngɔ wa Jehowa todimanyiya, nde hatɔshi nto oko anto wele la pɛkato kana tosha dilanya l’ɔtɛ wa pɛkato kakɔ. (Isa. 43:25; Jɛr. 31:34) Jehowa kitshaka pɛkato yaso etale “oko wanganyi ehotwelo la edjelo ka wonya etale.” * (Os. 103:12) Etena kakanyiyaso lo woho watodimanyiya Jehowa efula, sho mongaka la lowando l’efula ndo mbookaka wɔma. (Os. 130:4) Ko Jehowa anto akɔna wadimanyiyande?

14. Polo lanɛ, kakɔna kamboteka lo kɛnɛ kendana la woho wɔsa Jehowa yɛdikɔ ya dimanyiya?

¹⁴ Oko wambotodiɛna, etena kɔsa Jehowa yɛdikɔ ya dimanyiya onto, nde hɔshi yɛdikɔ shɔ lo menda woho wele pɛkato woke kana tshitshɛ. Laadiko dia laasɔ, takɛnyi dia Jehowa kambaka la diewo diande oko wende Otungi aso, Ombidji aso w’ɛlɛmbɛ ndo Shushi etena kɔsande yɛdikɔ ya kana nde ayodimanyiya onto. Awui akɔna wasɛdingola Jehowa la ntondo ka nde mbɔsa yɛdikɔ ya dimanyiya kana bu?

15. Lo ndjela Luka 12:47, 48, naa dui dimɔtshi diasɛdingola Jehowa?

¹⁵ Dui dimɔtshi diasɛdingola Jehowa ele dia mbeya kana otshi wa pɛkato akeye dia kɛnɛ kakandasale kaki kɔlɔ. Yeso akɛnya dui sɔ hwe oko wɔkɔndwamidiɔ lo Luka 12:47, 48. (Adia.) Onto lakongɛ dia nsala dui dia kɔlɔ ndo leya dimɛna ɔnɛ dui diasalande  hadiɔngɛnyangɛnya Jehowa, ambosala pɛkato ka woke. Onto la ngasɔ ekɔ lo waale waha dimanyiyama. (Makɔ 3:29; Jni. 9:41) Koko sho pombaka mbetawɔ dia lo tena dimɔtshi, takeyaka dia kɛnɛ kakatasale kaki kɔlɔ. La ntondo ka dui dia ngasɔ, onde elongamelo kekɔ ka sho dimanyiyama? Eelo! Ndo dui sɔ tokonyaka lo dui dikina diasɛdingola Jehowa la ntondo ka mbɔsa yɛdikɔ ya todimanyiya kana bu.

16. Ndjatshumoya kɛdikɛdi na ndo lande na kele dui sɔ diekɔ ohomba naka sho nangaka dia Jehowa todimanyiya?

¹⁶ Dui dikina diasɛdingola Jehowa ele dia mbeya kana otshi wa pɛkato ekɔ la ndjatshumoya ka mɛtɛ. Ndjatshumoya kɛdikɛdi na? Ndjatshumoya kɛdikɛdi “ntshikitanya nkanyi, dionga kana oyango.” Ndo nto, onto pombaka monga la lonyangu ndo nyanga efula l’ɔtɛ w’awui wa kɔlɔ wakandasale kana l’ɔtɛ wakinde kosala awui w’amɛna wakandahombe nsala. Onto lele la ndjatshumoya mongaka la lɔkɔnyɔ aha tsho l’ɔtɛ wakandasale awui wa kɔlɔ, koko ndo l’ɔtɛ wakinde la lonyuma la kɔlɔ lakokonya dia nsala awui wa kɔlɔ asɔ. Tohɔ dia nkumekanga Manase ndo Davidɛ vɔ akɔ ahende wakasale pɛkato ya weke; koko, Jehowa akaadimanyiya nɛ dia vɔ waki la ndjatshumoya ka mɛtɛ. (1 Ku. 14:8) Eelo, Jehowa todimanyiyaka paka naka nde ambɛna tolembetelo tɛnya dia tamboyatshumoya. Koko hatohombe komɛ tsho lo nyanga l’ɔtɛ wakatasale munga kana pɛkato. Sho pombaka monga suke dia ntshikitanya etsha aso. * Dui sɔ diambotokonya lo dui dikina diasɛdingola Jehowa.

17. Nkadimola otema kɛdikɛdi na ndo lande na kele dui sɔ diekɔ ohomba naka hatolange kalolɛ pɛkato ya lo nshi y’edjedja? (Isaya 55:7)

¹⁷ Nkadimola otema ekɔ dui dikina di’ohomba diasɛdingola Jehowa. Nkadimola otema kɛdikɛdi “mboka kɔlɔ ɔkɔngɔ.” Lo ɛtɛkɛta ekina onto pombaka ntshika nsala awui wa kɔlɔ ndo ntatɛ nsɛna lo yoho yalanga Jehowa. (Adia Isaya 55:7.) Onto pombaka ntshikitanya kanyi yande l’oyango wa nde nɔmbwama la tokanyi ta Jehowa. (Rɔmɔ 12:2; Ɛf. 4:23) Nde pombaka ndjashikikɛ dia ntshika ekanelo  ndo etsha ande wa kɔlɔ. (Kɔl. 3:7-10) Lo mɛtɛ, mbetawɔ kele laso l’olambo wa Kristo mbakimanyiya Jehowa dia todimanyiya ndo tɛdia oma lo pɛkato. Jehowa ayotodimanyiya l’ɔtɛ w’olambo ɔsɔ etena kɛnande dia tambodja welo wa l’otema ɔtɔi dia ntshikitanya lɔkɛwɔ laso.​—1 Jni. 1:7.

18. Kakɔna kambotɔsɛdingola lo kɛnɛ kendana la woho wadimanyiya Jehowa?

¹⁸ Nyɛsɔ tovusole lo tshena pe awui amɔtshi w’ohomba wambotɔsɛdingola. Jehowa ekɔ mɛtɛ Onto loleki dimanyiyana l’andja w’otondo. Lande na kakokaso mbuta dui sɔ? Ntondotondo, nde mongaka tena tshɛ suke dia dimanyiya. Dui dia hende, nde teyaka dimɛna efula. Nde mbeyaka oseka dikambo tshɛ diendana laso ndo nde mbele onto loleki nsungana dia nshikikɛ kana tekɔ la ndjatshumoya ka mɛtɛ. Ndo dui dia sato, Jehowa todimanyiyaka tshɛ lo tshɛ, ndo le nde ekɔ oko sho kosala pɛkato. Dui sɔ tokimanyiyaka dia monga la nkum’otema ka pudipudi ndo mbetawɔma le nde nto.

19. Kaanga mbeso keema kokele ndo mbayototetemalaka nsala pɛkato, lande na kakokaso monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ?

¹⁹ Lo mɛtɛ, l’edja tshɛ keso keema kokele tayotetemalaka nsala pɛkato. Koko, sho koka nkondja ekeketshelo oma lo ɛtɛkɛta wele lo Étude perspicace des Écritures, volume 2, lɛkɛ 765, lɛnɛ adiaso ɔnɛ: “Jehowa mbokanaka kɛtshi ndo nde mbeyaka di’ekambi ande wekɔ wɔdu, diakɔ diele vɔ hawohombe nyangaka tena tshɛ l’ɔtɛ wewɔ keema kokele ndo wasalawɔ munga. (Os. 103:8-14; 130:3) Naka vɔ nsala la wolo dia nkɛndakɛnda lo mboka ya Nzambi, kete vɔ koka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. (Flpɛ. 4:4-6; 1 Jni. 3:19-22).” Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ tshondo y’ekeketshelo!

20. Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo diayela?

²⁰ Tekɔ la lowando le Jehowa l’ɔtɛ wende suke dia todimanyiya naka sho nyanga mɛtɛ l’ɔtɛ wakatasale pɛkato. Ko ngande wakokaso mbokoya Jehowa lo dimanyiyana? Lo toho takɔna tele woho wadimanyiyanaso fɔnaka la woho wadimanyiya Jehowa, ko lo toho takɔna totshikitanyitɔ? Lande na kele nshihodia otshikitanu ɔsɔ ekɔ ohomba? Sawo diayela diayokadimola ambola asɔ.