Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

SAWO DIA WEKELO 12

Yakiyanya lo woho wayaoka anto akina

Yakiyanya lo woho wayaoka anto akina

“Nyu tshɛ . . . nyokane kandji.”​—1 PE. 3:8.

OSAMBO 90 Tokeketshanake

AWUI WAYƆTƐKƐTAMA *

1. Lo ndjela 1 Petero 3:8, lande na kangɛnangɛnaso monga kaamɛ l’anto wayakiyanya lo dikambo dia nsaki ndo di’ɔlɔlɔ aso?

SHO tshɛ ngɛnangɛnaka monga kaamɛ l’anto wayakiyanya lo dikambo dia nsaki ndo di’ɔlɔlɔ aso. Vɔ salaka la wolo dia ndjadja lo dihole diaso, dia nshihodia kɛnɛ kakanyiyaso ndo nsaki yaso. Vɔ mɛnaka la ntondo ehomba aso ndo tokimanyiyaka, tena dimɔtshi kaanga la ntondo ka sho mbalɔmba ekimanyielo kakɔ. Sho ngɛnangɛnaka anto wɛnya dia vɔ ‘tokaka kandji.’ *Adia 1 Petero 3:8.

2. Lande na kele mbeyaka monga ohomba dia sho mbidja welo dia mbokana kɛtshi?

2 Oko weso Akristo, sho tshɛ nangaka mbokana kɛtshi kana kandji. Koko, lo mɛtɛ mbeyaka monga ohomba mbidja welo dia nsala dui sɔ. Lande na? Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi ele, sho bu kokele. (Rɔmɔ 3:23) Diakɔ diele sho pombaka ndɔshana la mbekelo kakatotɔ la tɔ ka kanyiyaka paka lo dikambo diaso shoamɛ. Ndo nto, ondo anto amɔtshi l’atei aso wekɔ l’okakatanu dia mbokana kɛtshi l’ɔtɛ wa woho wakawodiama kana l’ɔtɛ w’awui wakaakomɛ lo lɔsɛnɔ. Laadiko dia laasɔ, sho koka sɛngiyama oma lo waonga wele l’anto wotodingi. Lo nshi y’ekomelo nyɛ, anto efula hawoyakiyanya dikambo di’anto akina. Koko, vɔ wekɔ lo ‘ndjalanga.’ (2 Tim. 3:1, 2) Kakɔna kayotokimanyiya dia ndɔshana l’ekakatanu ɛsɔ wasala diaha sho ndjakiyanya dikambo di’anto akina?

3. a) Ngande wakokaso ndjalowanya dia mbokanaka kandji? b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?

3 Sho koka ndjalowanya lo mɛnya dia sho mbokaka anto akina kandji lo mbokoya ɛnyɛlɔ ka Jehowa Nzambi la Ɔnande Yeso Kristo. Jehowa ekɔ Nzambi ka ngandji, ndo nde mbishaka ɛnyɛlɔ koleki dimɛna kendana la ndjakiyanya dikambo di’anto akina. (1 Jni. 4:8) Yeso akokoya lonto la She lo yoho ya kokele. (Jni. 14:9) Etena kakinde la nkɛtɛ, nde akɛnya woho wakoka onto mbokana kɛtshi. Lo sawo nɛ, tayɔsɛdingola ntondo woho wakɛnya Jehowa nde la Yeso dia vɔ mbokanaka kandji. Oma laasɔ, tayɔsɛdingola woho wakokaso mbokoya bɛnyɛlɔ diawɔ.

ƐNYƐLƆ KA JEHOWA KA WOHO WOKANDE ANTO KANDJI

4. Ngande wɛnya Isaya 63:7-9 ɔnɛ Jehowa ndjakiyanyaka dikambo di’ekambi ande?

4 Bible mbetshaka dia Jehowa ndjakiyanyaka dikambo di’ekambi ande. Ɛnyɛlɔ, tɔsɛdingole woho wakayaoke Jehowa etena kakadiɛnɛka ase Isariyɛlɛ w’edjedja l’ehemba wotshikitanyi. Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbutaka ɔnɛ: “Lo asui awɔ tshɛ nde akasowaka.” (Adia Isaya 63:7-9.) L’ɔkɔngɔ diko, lo tshimbo y’omvutshi Zɛkariya, Jehowa akate dia etena kakasowaka wodja ande nde akɔshi oko nde mbakawasalɛka dui sɔ. Jehowa akatɛ ekambi ande ate: “Ɔnɛ tshɛ lanyonanda ambonanda ɔna sso diami.” (Zɛk. 2:8) Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ yoho ya dimɛna yakɛnya Jehowa dia nde ndjakiyanyaka dikambo di’ekambi ande!

La kɛtshi tshɛ Jehowa akatondja ase Isariyɛlɛ oma lo lɔhɔmbɔ l’Edjibito (Enda odingɔ 5)

5. Sha ɛnyɛlɔ ka woho wakasale Jehowa dui dimɔtshi dia nkimanyiya ekambi ande wakasowaka.

5 Jehowa honge tsho la kɛtshi otsha le ekambi ande wasowa. Nde salaka dui dimɔtshi dia mbakimanyiya. Ɛnyɛlɔ, etena kakasowaka ase Isariyɛlɛ oko ɛhɔmbɔ l’Edjibito, Jehowa akashihodia paa kaki la wɔ ndo akasɛngiyama dia kinya. Jehowa akatɛ Mɔsɛ ate: “Dimi mɛtɛ lambɛna asui wa wodja ami . . . ndo lamboka alelo walelawɔ . . . Dimi mbeyaka dimɛna dia wekɔ lo nsowa efula. Dimi layanga mpolɔ dia taatshungola oma l’anya w’ase Edjibito.” (Eto. 3:7, 8) Lam’ele Jehowa akoke wodja ande kɛtshi, nde akaatshungola oma lo lɔhɔmbɔ. Ɛnɔnyi nkama l’ɔkɔngɔ, lo Nkɛtɛ ya Daka, atunyi wakalɔsha ase Isariyɛlɛ. Jehowa akandasale? Nde “akawaoke kɛtshi lam’akandoke akumu wakawakumaka l’ɔtɛ wakawaahɛnyahɛnyaka ndo wakawaasɔkishaka.” Mbala kɛsɔ nto, kɛtshi kakatshutshuya Jehowa dia nde nkimanyiya wodja ande. Nde akatome toshushi dia toshimbɛ ase Isariyɛlɛ oma le atunyi awɔ.​—Emb. 2:16, 18.

6. Sha ɛnyɛlɔ kɛnya woho wakayakiyanya Jehowa dikambo di’onto ɔmɔtshi laki l’ekanelo ka kɔlɔ.

6 Jehowa ndjakiyanyaka dikambo di’ekambi ande, kaanga etena kele tokanyi tawɔ bu t’amɛna. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka Jɔna. Nzambi akatome omvutshi ɔsɔ dia tewoya ase Niniva losango la kilombo. Lam’ele vɔ wakayatshumoya, Nzambi akɔshi yɛdikɔ yaha mbalanya. Koko, Jɔna kɔngɛnangɛna yɛdikɔ shɔ. Nde “akadunganɛ la nkɛlɛ” nɛ dia prɔfɛsiya kakandewoya kendana la elanyelo kokotshama. Koko Jehowa aki la solo dia lotutsha otsha le Jɔna ndo akookimanyiya dia ntshikitanya ekanelo kande. (Jɔna 3:10–4:11) L’etena kɛsɔ, Jɔna akashihodia wetshelo ndo Jehowa akayokamba la nde dia mfunda ɔkɔndɔ ɔnɛ lo wahɔ aso.​—Rɔmɔ 15:4. *

7. Woho wakasalɛ Jehowa ekambi ande akambo toshaka eshikikelo kakɔna?

7 Woho wakasalɛ Jehowa wodja ande akambo, toshikikɛka dia nde mbokaka ekambi ande kɛtshi. Nde mbeyaka paa ndo asui aso sho tshɛ. Jehowa “oto keya mɛtɛ otema w’onto.” (2 Ɛk. 6:30) Nde shihodiaka tokanyi taso, nsaki y’oma k’ɛse otema ndo elelo aso. Ndo “nde hatetawɔ dia [sho] pembama oleki kɛnɛ kakoka[so] mbikikɛ.” (1 Kɔr. 10:13) Daka sɔ toshaka mɛtɛ esambelo!

ƐNYƐLƆ KA YESO KA WOHO WOKANDE ANTO KANDJI

8-10. Awui akɔna wakakimanyiya Yeso dia ndjakiyanya lo dikambo di’anto?

8 Etena kakinde oko onto la nkɛtɛ, Yeso akayakiyanyaka efula lo dikambo di’anto. Awui oko asato mbakakimanyiya Yeso dia ndjakiyanya lo dikambo di’anto. Dui dia ntondo, oko wakadiatɛkɛtami oma l’etatelo, Yeso akakɛnɛmɔla lonto la She lele l’olongo lo yoho ya kokele. L’ɛnyɛlɔ ka She, Yeso akalangaka anto. Kaanga mbakandangɛnangɛna dikambo dia diangɔ tshɛ diakandakimanyiya Jehowa dia ntonga, Yeso “[a]kangɛnangɛna ana w’anto lo yoho ya laande.” (Tok. 8:31) Ngandji mbakatshutshuya Yeso dia ndjakiyanya dikambo di’anto akina.

9 Dui dia hende, l’ɛnyɛlɔ ka Jehowa, Yeso akakokaka mbadia lo etema. Nde akakokaka mbeya eyango ndo nsaki y’anto. (Mat. 9:4; Jni. 13:10, 11) Diakɔ diele, etena kakashihodiaka Yeso ɔnɛ anto wambɔkɔmɔ, kandji akootshutshuyaka dia mbasamba.​—Isa. 61:1, 2; Luka 4:17-21.

10 Dui dia sato, Yeso ndamɛ akadiɛnɛ l’ekakatanu ɛmɔtshi wakahomanaka l’anto. Ɛnyɛlɔ, mɛnamaka dia Yeso akodiama lo nkumbo k’ase wola. Lo nkamba kaamɛ la Yɔsɛfu she ka lodia, Yeso akeke woho wa nkamba olimu wa wolo. (Mat. 13:55; Makɔ 6:3) Mɛnamaka dia Yɔsɛfu akavu etena kɛmɔtshi ntondo ka Yeso ntatɛ olimu ande w’esambishelo. Diakɔ diele ondo Yeso akoke kandji l’ɔtɛ wakandavusha onto ɔmɔtshi lakandokaka ngandji. Ndo Yeso akeyaka kɛnɛ kalembetshiya monga lo nkumbo katɔnyi lo awui w’ɔtɛmwɛlɔ. (Jni. 7:5) Awui asɔ ndo akina mbakakimanyiya Yeso dia nshihodia ekakatanu ndo nsaki y’anto k’anto.

La kɛshi tshɛ Yeso akanya pami kɛmɔshi kaki ehoke oma l’atei w’anto ntondo ka nde mbɔkɔnɔla (Enda odingɔ 11)

11. Djekoleko l’etena kakɔna kakɛnamaka dia Yeso akayakiyanyaka dikambo di’anto? Lembetshiya. (Enda osato wele lo lohoso.)

11 Woho wakayakiyanyaka Yeso akɛnamaka djekoleko etena kakandasalaka ahindo. Yeso kosala ahindo tsho l’ɔtɛ wakandahombe nsala dui sɔ. Nde akokaka wanɛ wakasowaka “kɛtshi.” (Mat. 20:29-34; Makɔ 1:40-42) Ɛnyɛlɔ, ohokanyiya woho wakayaoke Yeso etena kakandanya pami kɛmɔtshi kaki ehoke oma l’atei w’anto ndo kakandɔkɔnɔla kana etena kakandolola ɔna ɛtɔi laki wadi aki odo. (Makɔ 7:32-35; Luka 7:12-15) Yeso akokaka anto kandji ndo akalangaka mbakimanyiya.

12. Ngande wɛnya Joani 11:32-35 dia Yeso akoke Maata la Mariya kandji?

12 Yeso akoke Maata la Mariya kandji. Etena kakandawaɛnyi la ɔkɛyi l’ɔtɛ wakawavusha ɔnangɛwɔ Lazaro, “Yeso akalele.” (Adia Joani 11:32-35.) Nde kondela tsho l’ɔtɛ wakandashisha ɔngɛnyi ande wa ma ma. Laadiko di’awui tshɛ, nde akeyaka dia nde ayanga mbolola Lazaro. Koko, Yeso akalele nɛ dia nde akashihodia ndo akanandema l’ɔtɛ w’ɔkɛyi waki l’angɛnyi ande wa ngandji.

13. Lande na kakeketshamaso lo mbeya dia Yeso mbokanaka kandji?

13 Mbeya dia Yeso akokanaka kandji tokeketshaka efula. Lo mɛtɛ, sho bu kokele oko nde. Koko, sho mbolangaka lo menda woho wakandasalɛka anto akambo. (1 Pe. 1:8) Sho keketshamaka dia mbeya ɔnɛ kakianɛ nde ekɔ lo mbolɛ oko Nkumekanga lo Diolelo dia Nzambi. Kem’edja nde ayanga minya asui tshɛ. Nde ekɔ lo dihole diahombama dia nkimanyiya anto dia nɔngɔsɔla awui tshɛ wa kɔlɔ wakalanya ɛlɔmbwɛlɔ ka Satana, nɛ dia Yeso nde lawɔ akasɛnɛ oko onto la nkɛtɛ. Lo mɛtɛ, tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia monga la Ɔnɔmbɔdi wakoka “toka kɛtshi lo wɛɔdu aso.”​—Hɛb. 2:17, 18; 4:15, 16.

TOKOYA ƐNYƐLƆ KA JEHOWA NDE LA YESO

14. Lo ndjela Ɛfɛsɔ 5:1, 2, kakɔna katshutshuyamaso dia nsala?

14 Etena kasɛdingolaso ɛnyɛlɔ ka Jehowa nde la Yeso, sho tshutshuyamaka dia mbokana kandji k’efula. (Adia Ɛfɛsɔ 5:1, 2.) Sho hatokoke mbadia l’etema w’anto oko vɔ. Koko, sho koka nsala la wolo dia nshihodia nsaki ndo ehomba w’anto. (2 Kɔr. 11:29) Otshikitanyi l’ase andja ɔnɛ wele la lokaki, tosale la wolo dia nkitanyiya dako nɛ: “Tanyendake paka wahɔ anyu hita eto, koko nyendake ndo wahɔ w’anto akina.”​—Flpɛ. 2:4.

(Enda odingɔ 15-19) *

15. Waa na wahomba mbokana kandji lo yoho ya laande?

15 Dikumanyi dia l’etshumanelo pombaka mbokana kandji lo yoho ya laande. Vɔ mbeyaka dia wayoyokoya la wɔ lo woho wasalɛwɔ ɛkɔkɔ walamawɔ akambo. (Hɛb. 13:17) Dia nkimanyiya asekawɔ ambetawudi, dikumanyi pombaka mbaoka kɛtshi. Ngande wakoka dikumanyi mɛnya dia vɔ mbokanaka kandji?

16. Kakɔna kasala ekumanyi kokana kɛtshi, ndo lande na kele dui sɔ ohomba?

16 Ekumanyi kokana kɛtshi mbetshaka wenya kaamɛ l’anango ndo akadiyɛnde w’Akristo. Nde mbokaka ambola ndo pokamɛka la yambalo ndo la solo dia lotutsha. Dui sɔ diekɔ ohomba djekoleko naka ɔkɔkɔ ɔmɔtshi nangaka nkɛnɛmɔla tokanyi tande koko ekɔ l’okakatanu dia ntana tɔtɛkɛta t’eshika. (Tok. 20:5) Etena ketawɔ ekumanyi mbetsha wenya kaamɛ la anango, wɛkamu w’efula, lɔngɛnyi ndo ngandji mongaka lam’asawɔ.​—Ets. 20:37.

17. Kakɔna kata anangɛso l’akadiyɛso efula kalekawɔ ngɛnangɛna le dikumanyi? Sha ɛnyɛlɔ.

17 Anangɛso l’akadiyɛso efula mbutaka ɔnɛ dionga dialekawɔ ngɛnangɛna le dikumanyi dia l’etshumanelo ele woho wayakiyanyawɔ dikambo di’anto akina. Lande na? Adelaide mbutaka ate: “Mongaka dui dia wɔdu nsawola la wɔ nɛ dia wɛ mbeyaka ɔnɛ vɔ wayoyadja lo dihole diayɛ.” Nde kotshaka ate: “Wɛ koka nshihodia dia vɔ kokaka kandji lo menda woho wakohokamɛwɔ etena katɛkɛtayɛ.” Ɔnangɛso ɔmɔtshi mbohɔka la lowando tshɛ ate: “Lakɛnyi ekumanyi kɛmɔtshi akɛdia asɔyi etena kakamawotɛka okakatanu ami. Hambohɛki dui sɔ pondjo.”​—Rɔmɔ 12:15.

18. Ngande wakokaso mboka anto akina kandji?

18 Lo mɛtɛ, aha dikumanyi to mbahomba mbokana kandji. Onto tshɛ la l’atei aso koka nkɛnɛmɔla dionga sɔ. Ngande? Nsala la wolo dia nshihodia ekakatanu wele l’ase nkumbo ndo asekaso ambetawudi. Yasha le ana wa tomangase wa l’etshumanelo, ase hemɔ, esombe, ndo wanɛ wambovusha onto ɔmɔtshi lokawɔ ngandji. Mbolakawɔ ekakatanu wele la wɔ. Hokamɛkawɔ la yambalo tshɛ etena kakotɛwɔ woho wayaokawɔ. Ɛnyawɔ dia wɛ shihodiaka mɛtɛ okakatanu wele la wɔ. Kimanyiyawɔ lo yoho tshɛ yakoka. Naka sho nsala ngasɔ, kete tayowaɛnya ngandji ka mɛtɛ.​—1 Jni. 3:18.

19. Lande na kahombaso monga la shɛnɔdi etena kalangaso nkimanyiya anto akina?

19 Sho pombaka monga la shɛnɔdi etena kalangaso nkimanyiya anto akina. Lande na? Nɛ dia anto salaka akambo lo toho totshikitanyi etena kewɔ l’ekakatanu. Amɔtshi nangaka mbuta ekakatanu awɔ, koko akina hawolange mbuta. Diakɔ diele, towate dia sho nangaka mbakimanyiya, koko sho pombaka mbewɔ mbaoka ambola waleka mendana l’onto ndamɛ. (1 Tɛs. 4:11) Kaanga etena katodihwɛ anto akina otema, ondo aha tena tshɛ mbayotetawɔka kɛnɛ katotɛwɔ. Koko, sho pombaka mbeyaka woho wayaokawɔ. Sho pombaka monga suke dia mpokamɛ ndo ɔkɔkɛ dia ntɛkɛta.​—Mat. 7:1; Jak. 1:19.

20. Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo diayela?

20 Laadiko dia mboka anto kɛtshi l’etshumanelo, sho nangaka mɛnya anto dionga dia dimɛna sɔ l’esambishelo. Ngande wakokaso mɛnya dia sho mbokanaka kɛtshi etena ketɛso anto ambeki? Tayɔsɛdingola dui sɔ lo sawo diayela.

OSAMBO 130 Todimanyiyanake

^ od. 5 Jehowa nde la Yeso ndjakiyanyaka dikambo di’anto akina. Lo sawo nɛ tayɔsɛdingola wetshelo wakokaso nkondja oma lo bɛnyɛlɔ diawɔ. Tayɔsɛdingola nto lande na kahombaso mbokana kandji ndo woho wakokaso nsala dui sɔ.

^ od. 1 ELEMBETSHIELO W’AWUI AMƆTSHI: Etelo k’ɔnɛ “nyokane kandji” nembetshiyaka nsala la wolo dia nshihodia woho wayaoka anto akina ndo ndjaoka woho akɔ waamɛ. (Rɔmɔ 12:15) Lo sawo nɛ, ‘mbokana kandji’ ndo “ndjakiyanya” nembetshiyaka dui ɔtɔi.

^ od. 6 Jehowa akoke ndo anto akina waki la kɔlamelo wakakɔmɔ kɛtshi. Tokanyiya dikambo dia ɔkɔndɔ wa Hana (1 Sa. 1:10-20), Elidja (1 Ku. 19:1-18), ndo Ɛbɛdɛ-Mɛlɛkɛ (Jɛr. 38:7-13; 39:15-18).

^ od. 65 ELEMBETSHIELO W’ESATO: Nsanganya ya lo Mbalasa ka Diolelo toshaka waaso efula wa monga la lɔngɛnyi la dimɛna. 1) Ekumanyi kɛmɔtshi asawola la ngandji tshɛ la opandjudi wa mangase la nyango, 2) papa kɛmɔtshi la ɔnande la womoto wakimanyiya kadiyɛso k’osombe dia mbɔtɔla lo mutuka, ndo 3) dikumanyi pende wahokamɛ la yambalo tshɛ kadiyɛso kɛmɔtshi kayanga ɛlɔmbwɛlɔ.