1. Kakɔna kakate Yeso lo dikambo dia diangɔ dia nɛmɔ dia l’olongo?

AHA diangɔ dia nɛmɔ tshɛ mbakoka mɛnama. Lo mɛtɛ, diangɔ dioleki nɛmɔ hadiɛnama. Lo Dako dia lo Dikona, Yeso akashile diangɔ dia nɛmɔ dia l’olongo dioleki lomombo la l’emunyi la fwa. Oma laasɔ nde akakotsha dui dia mɛtɛ nɛ: “Lɛnɛ ele ɛngɔ kayɛ ka nɛmɔ, lɛkɔ mbayoyala ndo otema ayɛ.” (Mat. 6:19-21) Etema aso wayototshutshuya dia mbesa diangɔ diɔsaso la nɛmɔ. Sho mombaka “diangɔ dia nɛmɔ l’olongo” lo ndjakondjɛ lokombo l’ɔlɔlɔ kana mbetawɔma le Nzambi. Yeso akalembetshiya ɔnɛ, diangɔ dia nɛmɔ sɔ hakoke pondjo nanyema kana mbivama.

2. a) Lo ndjela 2 Kɔrɛtɔ 4:17, 18, lo na atokeketsha Pɔɔlɔ dia mbika washo? b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?

² Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akatokeketsha dia “[sho mbika] washo . . . lo diangɔ diahɛnama.” (Adia 2 Kɔrɛtɔ 4:17, 18.) L’atei wa diangɔ dia nɛmɔ diahɛnama sɔ mbele ndo ɛtshɔkɔ wayotokondja l’andja w’oyoyo wa Nzambi. Lo sawo nɛ tayɔsɛdingola diangɔ dia nɛmɔ nɛi diahɛnama diakokaso nkondja wahɔ oma ko kakianɛ, diangɔ diakɔ ko: Lɔngɛnyi lasaso la Nzambi, woshasha wa dɔmbɛlɔ, ekimanyielo ka nyuma k’ekila ka Nzambi ndo osukɔ wakondjaso oma l’olongo l’olimu w’esambishelo. Tayɔsɛdingola nto woho wakokaso mɛnya dia tekɔ la lowando le Jehowa l’ɔtɛ wa diangɔ dia nɛmɔ diahɛnama sɔ.

3. Naa ɛngɔ ka nɛmɔ kahɛnama koleki tshɛ, ndo ngande wakoka dui sɔ salema?

³ Lɔngɛnyi lasaso la Jehowa Nzambi mbele ɛngɔ ka nɛmɔ kahɛnama  koleki tshɛ. (Os. 25:14) Ngande wakoka Nzambi mbɔtɔ ɔngɛnyi la atshi wa pɛkato ko nde ntetemala monga ekila? Nde koka nsala dui sɔ nɛ dia oshinga w’etshungwelo wa Yeso ‘minyaka pɛkato y’anto wa l’andja.’ (Jni. 1:29) Jehowa akeye la ntondo ɔnɛ sangwelo diande dia ntomɛ anto Oshimbedi diayokotshama. Diakɔ diakakoke Nzambi mbɔtɔ lɔngɛnyi l’anto wakasɛnaka ntondo ka Kristo mvɔ.​—Rɔmɔ 3:25.

4. Sha bɛnyɛlɔ dimɔtshi di’apami wakayala angɛnyi wa Nzambi wakasɛnaka ntondo ka Kristo ndja.

⁴ Tende apami amɔtshi wakasɛnaka la ntondo ka Kristo ndja wakonge angɛnyi wa Nzambi. Abrahama aki onto laki la mbetawɔ k’efula. Ɛnɔnyi ndekana 1 000 l’ɔkɔngɔ wa Abrahama mvɔ, Jehowa akawelɛ ɔnɛ “ɔngɛnyi ami.” (Isa. 41:8) Dui sɔ nembetshiyaka ɔnɛ oyadi anto wambovɔ, Jehowa tetemalaka mbaɔsa oko angɛnyi ande wa ma ma. Abrahama ekɔ la lɔsɛnɔ lo yimba ya Jehowa. (Luka 20:37, 38) Ɛnyɛlɔ kekina ekɔ ka Jɔbɔ. Etena kakasangana andjelo l’olongo, Jehowa akatɛkɛta dimɛna lo dikambo dia Jɔbɔ. Jehowa akawelɛ ɔnɛ “onto lele la olowanyi, loka Nzambi wɔma ndo lakayanganya la kɛnɛ kele kɔlɔ.” (Jɔbɔ 1:6-8) Ndo ngande wakayaoke Jehowa lo dikambo dia Danyɛlɛ lakakambɛka Nzambi la kɔlamelo tshɛ lo wodja w’apanganu ɛnɔnyi oko 80? Andjelo wakashikikɛ pami k’osombe kɛsɔ mbala shato ɔnɛ nde aki “onto lele la nɛmɔ efula” le Nzambi. (Dan. 9:23; 10:11, 19) Sho koka monga l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa ekɔ lo nomɔlomɔ mɛna lushi layondolola angɛnyi ande wavɔ wokande ngandji.​—Jɔbɔ 14:15.

5. Kakɔna kalɔmbama dia monga la lɔngɛnyi la ma ma la Jehowa?

⁵ Anto wele keema kokele angana wele la lɔngɛnyi la ma ma la Jehowa ɛlɔ kɛnɛ? Vɔ wekɔ miliyɔ. Sho mbeyaka dui sɔ nɛ dia apami, wamato ndo ana efula wele lo nkɛtɛ k’otondo wekɔ lo mɛnya oma lo dionga diawɔ dia vɔ nangaka monga angɛnyi wa Nzambi. Jehowa ekɔ “ɔngɛnyi wa ma ma la anto wosembwe.” (Tok. 3:32) Lɔngɛnyi lɔsɔ koka ndjala l’ɔtɛ wa mbetawɔ kele lawɔ lo oshinga w’etshungwelo wa Yeso. L’ɔtɛ wa dui sɔ, Jehowa mbetawɔka dia sho ndjakimɔ le nde ndo batizama. Etena katakolaso wanya w’ohomba asɔ, sho mongaka l’atei wa miliyɔ ya Akristo wakayakimɔ ndo wakabatizama wakɔtɔ “ɔngɛnyi wa ma ma” la Onto loleki woke l’andja w’otondo!

6. Ngande wakokaso mɛnya dia sho mbɔsaka lɔngɛnyi lasaso la Nzambi la nɛmɔ?

⁶ Ngande wakokaso mɛnya dia sho mbɔsaka lɔngɛnyi lasaso la Nzambi la nɛmɔ? L’ɛnyɛlɔ ka Abrahama ndo Jɔbɔ wanɛ wakatshikala la kɔlamelo le Nzambi l’edja k’ɛnɔnyi ndekana lokama, sho pombaka ntshikala la kɔlamelo oyadi edja kakɔna kambotokambɛ Jehowa lo dikongɛ di’omusu nɛ. L’ɛnyɛlɔ ka Danyɛlɛ, sho pombaka mbɔsa lɔngɛnyi lasaso la Nzambi la nɛmɔ ndeka ndo nsɛnɔ yaso. (Dan. 6:7, 10, 16, 22) L’ekimanyielo ka Jehowa, sho koka mbikikɛ ohemba akɔna tshɛ wahomana laso ndo oma laasɔ ntetemala nama dimama diasaso la nde.​—Flpɛ. 4:13.

7. a) Lo ndjela Tokedi 15:8, ngande wayaoka Jehowa lo dikambo dia alɔmbɛlɔ aso? b) Ngande wakadimola Jehowa alɔmbɛlɔ aso?

⁷ Ɛngɔ kekina ka nɛmɔ kahɛnama ele dɔmbɛlɔ. Angɛnyi wa ma ma ngɛnangɛnaka mbutanɛ tokanyi ndo nsaki yawɔ. Onde ngasɔ mbediɔ ndo lo lɔngɛnyi lasaso la Jehowa? Eelo! Jehowa tɛkɛtaka la so lo tshimbo ya Ɔtɛkɛta ande, ndo lɔkɔ nde totɛka tokanyi ndo nsaki yande. Sho sawolaka la nde lo dɔmbɛlɔ, ndo sho koka mbotɛ tokanyi la nsaki yaso y’oma k’ɛse otema. Jehowa ngɛnangɛnaka etena kahokamɛnde alɔmbɛlɔ aso. (Adia Tokedi 15:8.) Oko wende ɔngɛnyi aso wa ngandji, Jehowa  hahokamɛ tsho alɔmbɛlɔ aso, koko nde mbakadimolaka. Lo tena dimɔtshi okadimwelo ndjaka esadi. Lo tena dikina ondo sho pombaka ntetemala nɔmba dia dikambo dimɔtshi. Koko, sho koka monga l’eshikikelo ɔnɛ okadimwelo wayoya l’etena kahombama ndo lo yoho yoleki dimɛna. Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, okadimwelo w’oma le Nzambi koka ntshikitana la kɛnɛ kalongamɛso. Ɛnyɛlɔ, lo dihole dia minya ohemba ɔmɔtshi, nde koka tosha lomba ndo wolo “wa mbikikɛ ohemba akɔ.”​—1 Kɔr. 10:13.

8. Ngande wakokaso mɛnya lowando laso l’ɔtɛ wa woshasha wa dɔmbɛlɔ?

⁸ Ngande wakokaso mɛnya lowando laso l’ɔtɛ wa woshasha wa nɛmɔ wa dɔmbɛlɔ ɔsɔ? Yoho mɔtshi ele lo nkitanyiya dako dia Jehowa diata ɔnɛ “nyotetemale nɔmba.” (1 Tɛs. 5:17) Jehowa hatotshutshuya dia nɔmba. Koko nde nɛmiyaka lotshungɔ laso ndo nde tokeketshaka ɔnɛ “nyotetemale nɔmba.” (Rɔmɔ 12:12) Ɔnkɔnɛ sho koka mɛnya lowando laso lo nɔmbaka mbala la mbala lushi tshɛ. Sho pombaka mbidjaka ɛtɛkɛta wa eokelo ka losaka ndo watombola Jehowa lo alɔmbɛlɔ aso.​—Os. 145:2, 3.

9. Ngande wayaoka ɔnangɛso ɔmɔtshi lo dikambo dia dɔmbɛlɔ, ndo ngande wayaokayɛ lo dikambo dia diɔ?

⁹ Lo yɛdikɔ yambotokambɛ Jehowa edja ndo yambotɛna toho takadimolande alɔmbɛlɔ aso, mbahombaso ndeka monga la lowando l’ɔtɛ wa dɔmbɛlɔ. Ɛnyɛlɔ, Chris ekɔ ɔnangɛso laki lo olimu wa lo tena tshɛ l’edja k’ɛnɔnyi 47. Nde mbutaka ate: “Dimi ngɛnangɛnaka mbetɔ la pindju ka pɛ l’oyango wa nɔmba Jehowa. Ekɔ dui dia dimɛna efula nsawola la Jehowa kamatomba wonya ndo etena kele diangɔ tshɛ elangala! Dui sɔ tshutshuyakami dia mbosha losaka l’ɔtɛ wa weshasha ande tshɛ, mbidja ndo woshasha wa dɔmbɛlɔ. Oma laasɔ, l’ɔkɔngɔ wa nɔmba l’ekomelo ka lushi, dimi koka ntshɔ dia tolala la nkum’otema ka pudipudi.”

10. Lande na kahombaso mbɔsa nyuma k’ekila ka Nzambi la nɛmɔ?

¹⁰ Wolo wa Nzambi wakamba olimu ekɔ woshasha okina wahɛnama wahombaso mbɔsa la nɛmɔ. Yeso akatokeketsha dia ntetemala nɔmba dia nkondja nyuma k’ekila. (Luka 11:9, 13)  Lo tshimbo ya nyuma kande, Jehowa toshaka “wolo woleki wɔnɛ wokongaka l’onto.” (2 Kɔr. 4:7; Ets. 1:8) L’ekimanyielo ka nyuma ka Nzambi, sho koka mbikikɛ ohemba akɔna tshɛ wakoka tokomɛ.

11. Lo toho takɔna takoka nyuma k’ekila tokimanyiya?

¹¹ Nyuma k’ekila koka tokimanyiya dia nkotsha ɛkɛndɛ aso wa l’olimu wa Nzambi. Nyuma ka Nzambi koka ndowanya akoka ndo diewo diaso. Sho mbeyaka dia tekɔ lo nkondja etombelo w’ɛlɔlɔ l’olimu wa Nzambi paka diɛsɛ la ekimanyielo ka nyuma ka Nzambi.

12. Lo ndjela Osambo 139:23, 24, sho koka nɔmba dia nyuma k’ekila tokimanyiya dia nsala na?

¹² Yoho kina yakokaso mɛnya dia sho mbɔsaka nyuma k’ekila ka Nzambi la nɛmɔ ele lo nɔmbaka dia tɔ tokimanyiya dia sho mbishola tokanyi kana nsaki ya kɔlɔ yele l’otema aso. (Adia Osambo 139:23, 24.) Naka sho nsala dɔmbɛlɔ dia ngasɔ, kete Jehowa ayotokimanyiya lo tshimbo ya nyuma kande dia sho mbishola tokanyi kana nsaki ya kɔlɔ. Ndo naka tamboshola tokanyi kana nsaki ya kɔlɔ, kete sho pombaka nɔmba dia Nzambi tosha nyuma kande dia tɔ tosha wolo wa minya tokanyi kana nsaki shɔ. Lo nsala ngasɔ, tayɛnya dia tamboyashikikɛ diaha nsala dui tshɛ diakoka nkonya Jehowa diaha tokimanyiya la nyuma kande k’ekila.​—Ɛf. 4:30.

13. Ngande wakokaso mfudia lowando laso l’ɔtɛ wa nyuma k’ekila?

¹³ Sho koka mfudia lowando l’ɔtɛ wa nyuma k’ekila lo nkana yimba la kɛnɛ kasalema nshi nyɛ diɛsɛ la nyuma kakɔ. Ntondo ka Yeso mbidɛ l’olongo, nde akatɛ ambeki ande ate: “Nyu nyayolongola wolo lam’ayoya nyuma k’ekila le nyu ndo nyayoyala ɛmɛnyi ami . . . polo ndo l’ahole woleki etale wa lo nkɛtɛ.” (Ets. 1:8) Ɛtɛkɛta ɛsɔ wekɔ lo kotshama lo yoho ya diambo. L’ekimanyielo ka nyuma k’ekila, atɛmɔdi wa Jehowa oko miliyɔ enanɛi l’etenyi wambotshumanyema oma l’atshuku tshɛ wa nkɛtɛ. Ndo nto, tekɔ lo paradiso ka lo nyuma nɛ dia nyuma ka Nzambi tokimanyiyaka dia nkɛnɛmɔla waonga w’amɛna, ɛnyɛlɔ ngandji, ɔngɛnɔngɛnɔ, wɔladi, solo dia lotutsha, ɔlɔlɔ w’otema, ɔlɔlɔ, mbetawɔ, memakana ndo ndjakimɛ. Waonga asɔ mbakenga “olowa wa  nyuma.” (Ngal. 5:22, 23) Nyuma k’ekila kekɔ mɛtɛ woshasha wa nɛmɔ efula!

14. Naa osukɔ wahɛnama wonga laso etena kasambishaso?

¹⁴ “Nkamba kaamɛ” la Jehowa ndo la etenyi k’okongamelo ande ka l’olongo ekɔ ɛngɔ ka nɛmɔ kahɛnama kele laso. (2 Kɔr. 6:1) Sho salaka dui sɔ etena tshɛ kakambaso olimu wa mbetɛ anto ambeki. Pɔɔlɔ akate lo dikambo diande ndo dia wanɛ wakamba olimu ɔsɔ ate: “Tekɔ ekambi kaamɛ la Nzambi.” (1 Kɔr. 3:9) Etena kakambaso olimu w’Okristo ɔsɔ, sho mongaka nto ekambi kaamɛ la Yeso. Tohɔ dia l’ɔkɔngɔ wa nde mbidjangɛ ambeki ande ɔnɛ “nyetɛ anto wa lo wedja tshɛ ambeki,” Yeso akate ate: “Dimi lekɔ la nyu.” (Mat. 28:19, 20) Ko kayotota dikambo dia andjelo? Ekɔ mɛtɛ tshondo y’ɔtshɔkɔ dia andjelo tɔlɔmbɔla etena kewoyaso “wanɛ wodjashi la nkɛtɛ” “lokumu l’ɔlɔlɔ la pondjo”!​—Ɛny. 14:6.

15. Sha ɛnyɛlɔ k’oma lo Bible kɛnya ɔkɛndɛ w’ohomba wele la Jehowa l’olimu aso w’esambishelo.

¹⁵ Kakɔna kasalema diɛsɛ la osukɔ w’oma l’olongo ɔsɔ? Etena konɛso losango la Diolelo, ntɔngɔ mɔtshi kɔka l’etema w’amɛna ndo yɔ pamaka. (Mat. 13:18, 23) Onto akɔna asala dia ntɔngɔ y’akambo wa mɛtɛ shɔ mpama ndo ntɔ elowa? Yeso akalembetshiya ɔnɛ ndooko onto lakoka monga ombeki ande “paka Papa . . . kookotodi.” (Jni. 6:44) Bible mbishaka ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi shikaa kendana la dikambo sɔ. Tohɔ diaaso dimɔtshi diakasambisha Pɔɔlɔ olui ɔmɔtshi wa wamato l’andja w’osomba wa Filipɛ. Tolembete kɛnɛ kata Bible lo dikambo dia womoto ɔmɔtshi l’atei awɔ lakawelɛka Ludiya ɔnɛ: “Jehowa akadihola otema ande dia nde mpokamɛ akambo wakataka Pɔɔlɔ.” (Ets. 16:13-15) L’ɛnyɛlɔ ka Ludiya, Jehowa ekɔ lo nkotola miliyɔ y’anto akina.

16. Onto akɔna ahombaso ntombola l’ɔtɛ w’etombelo tshɛ w’amɛna wakondjaso l’esambishelo?

¹⁶ Onto akɔna mɛtɛ ahombaso ntombola naka tambonga l’etombelo w’ɛlɔlɔ l’esambishelo? Pɔɔlɔ akakadimola dimbola sɔ etena kakandafunde ɛtɛkɛta wayela ɛnɛ lo dikambo di’etshumanelo ka la Kɔrɛtɔ ɔnɛ: “Dimi lakonɛ, Apolo akatɛ ashi, koko Nzambi kakodia diangɔ diakɔ, diaha oyadi ɔnɛ lonɛ kana ɔnɛ latɛ ashi ndjatombola, koko paka Nzambi ladiodia.” (1 Kɔr. 3:6, 7) L’ɛnyɛlɔ ka Pɔɔlɔ, sho pombaka tena tshɛ ntombola Jehowa l’ɔtɛ wa etombelo tshɛ w’amɛna wakondjaso l’esambishelo.

17. Ngande wakokaso mɛnya lowando laso l’ɔtɛ wa diɛsɛ diele laso dia “nkamba kaamɛ” la Nzambi, Kristo ndo andjelo?

¹⁷ Ngande wakokaso mɛnya dia tekɔ la lowando l’ɔtɛ wa diɛsɛ diele laso dia “nkamba kaamɛ” la Nzambi, Kristo ndo andjelo? Sho koka nsala dui sɔ lo nyangaka l’ohetoheto tshɛ waaso wa mbewoya anto akina lokumu l’ɔlɔlɔ. Ekɔ toho efula ta nsala dui sɔ, ɛnyɛlɔ sambishaka “lo sɛkɛ ndo lo luudu la luudu.” (Ets. 20:20) Anto efula sambishaka nto lo tshakitudi. Etena kahomanawɔ l’ɔngɛndangɛnda, vɔ mboshaka mɔyɔ la lɔngɛnyi tshɛ ndo vɔ tatɛka nsawola la nde. Naka onto akɔ ambetawɔ, vɔ mbewoyaka losango la Diolelo l’ɔkɔmi tshɛ.

18-19. a) Ngande watɛso ashi lo ntɔngɔ y’akambo wa mɛtɛ? b) Sha ɛnyɛlɔ kɛnya woho wakakimanyiya Jehowa ombeki wa Bible ɔmɔtshi.

¹⁸ Oko weso “ekambi kaamɛ la Nzambi,” hatohombe monɛka ntɔngɔ y’akambo wa mɛtɛ tsho, koko sho pombaka mbitɛka ndo ashi lɔkɔ. Naka onto ambɛnya nsaki, sho pombaka nsala la wolo dia nkalola dia tosawola la nde kana nkongɛ di’onto okina tosawola la nde l’oyango wa ntatɛ wekelo wa Bible. Etena katahame ombeki, sho ngɛnangɛnaka etena kɛnaso woho wakamba Jehowa olimu l’otema ndo lo yimba y’ombeki.

 ¹⁹ Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka Raphalalani, laki wetshi la Afrique du Sud. Nde akalangaka kɛnɛ kakandekaka lo wekelo ande wa Bible. Koko nde aki l’okakatanu wa woke dia mbetawɔ kɛnɛ kata Ɔtɛkɛta wa Nzambi lo dikambo dia nsawola la anto wakavu. (Eoh. 18:10-12) Yema yema, nde akayetawɔ dia Nzambi ntshikitanya ekanelo kande. Ndo l’ɔkɔngɔ diko, nde akayotshika monga wetshi kaanga mbele olimu ɔsɔ oto mbaki lande. Raphalalani laya ɛlɔ kɛnɛ l’ɛnɔnyi 60 mbutaka ate: “Lekɔ la lowando l’efula le Ɛmɛnyi wa Jehowa l’ɔtɛ wakawakimanyiya lo toho efula, ɛnyɛlɔ dia ntana olimu. Kɛnɛ koleki tshɛ ele, lekɔ la lowando le Jehowa l’ɔtɛ wambondokimanyiya dia ntshikitanya lɔsɛnɔ lami woho wele kakianɛ losambisha oko Ɔmɛnyi ande wambobatizama.”

20. Kakɔna kamboyoyashikikɛ dia nsala?

²⁰ Lo sawo nɛ tambɔsɛdingola diangɔ dia nɛmɔ nɛi diahɛnama. Ɛngɔ koleki nɛmɔ tshɛ l’atei adiɔ ele diɛsɛ diele laso dia Jehowa monga Ɔngɛnyi aso wa ma ma. Dui sɔ tokimanyiyaka dia nkondja wahɔ oma lo diangɔ dikina dia nɛmɔ diahɛnama, mbuta ate ndjasukanya la nde lo dɔmbɛlɔ, nkondja ekimanyielo ka nyuma kande k’ekila ndo nkondja osukɔ w’oma l’olongo l’olimu w’esambishelo. Ɔnkɔnɛ nyɛsɔ toyashikikɛ dia mfudia lowando laso l’ɔtɛ wa diangɔ dia nɛmɔ sɔ diahɛnama. Ndo nyɛsɔ toshake Jehowa losaka tena tshɛ l’ɔtɛ wende Ɔngɛnyi aso w’oshika.