ANTO efula mbeyaka dia ambeta ɛnɔnyi efula, ase Edjibito wakalekaka nkamba l’akatshi w’etombatomba kɛmɔtshi kelɛwɔ papirusɛ dia mfunda. Ase Ngirika la ase Rɔmɔ wakafundaka lo papirusɛ. * Koko, anto hawoleke mbeya dia wakakambaka nto la papirusɛ dia nsala masuwa.

Ambeta oko ɛnɔnyi ndekana 2 500, omvutshi Isaya akafunde di’anto wadjasɛ “l’ɛtshi ka nkɛtɛ ka ɛkɛdi wa Etiyɔpiya . . . tomaka antomami lo ndjale, tehɔka ashi lo waato wakasalema la papirusɛ.” L’ɔkɔngɔ diko, omvutshi Jɛrɛmiya akayota di’ase Mediya l’ase Pɛrɛsiya wayɔtwɛ osomba wa Babilɔna, ndo wayotshumba “masuwa awɔ wa papirusɛ” dia mbasekɛ diaha vɔ ndjashimbɛ.​—Isa. 18:1, 2; Jɛr. 51:32.

Bible kakasambiyama oma le Nzambi, diakɔ diele ambeki wa Bible kokashimɔ oma lo diangɔ diakashola atshimi w’emindo wɛnya dia wakasalaka mɛtɛ masuwa la papirusɛ lo nshi yakafundamaka Bible. (2 Tim. 3:16) Kakɔna kakawashola? Atshimi w’emindo wakashola tolembetelo tɛnya dia wakasalaka masuwa la papirusɛ l’Edjibito.

Awui wakawasangaka lo waombo w’ase Edjibito wakɛnyaka woho wakawakambaka la papirusɛ ndo wakawasalaka masuwa. Apami wakahembolaka ekendeka wa papirusɛ, wakakelekaka ndo oma laasɔ mbamamatanya wolo. Ekendeka wa papirusɛ wekɔ l’atshuku asato. Diakɔ diele, etena kakawakelekaka ekendeka ɛsɔ dia mbamamatanya, ekendeka ɛsɔ wakamamatanaka wolo. Lo ndjela dibuku dimɔtshi, masuwa wa papirusɛ waki otale wolekanyi mɛtrɛ 17, ndo lɛkɛ tshɛ laki la kahi 10 kana 12.

Papirusɛ akatombaka l’okidi w’ɔkɛdi wa Nilɛ. Ndo nto, aki yema wɔdu nsala masuwa wa papirusɛ. Kaanga mbele esongo mbakawayolekaka nkamba la wɔ dia nsala waato w’etale, mɛnamaka dia wakatetemalaka nkamba la waato ndo la masuwa wa totshitshɛ wa papirusɛ.

Anto efula wakatetemala nkamba la masuwa wa papirusɛ wa lo nshi y’edjedja edja efula. Lo ndjela ofundji w’ose Grɛkɛ Plutarch, lakasɛnaka lam’asa ntambe ka ntondo la ntambe ka hende T.D., anto efula wa lo nshi yande wakatetemala nkamba la waato wa papirusɛ.