1-2. Ondjelo ambondotɛ wamato lo diombo diakawakundɛ Yeso, ndo Yeso ambowasha ɛlɔmbwɛlɔ akɔna?

TEKƆ la pindju ka pɛɛ, lo Nisana 16, 33 T.D. Olui wa wamato woka Nzambi wɔma wele la lɔkɔnyɔ wekɔ lo tatshu otsha lo diombo, lɛnɛ akawakundɛ Nkumadiɔndjɔ Yeso Kristo ambeta eshidi 36. Etena kambowokoma lo dihole diakawokundɛ, walanga ndjalɔngɔsɔla dia mbitɛ odo diangɔ di’opumu ndo malashi, vɔ wambamba efula dia ntana ndooko ɛngɔ lo diombo! Ondjelo ambotɛ wamato asɔ ɔnɛ Yeso akolwe oma lo nyɔi, nde ambokotsha ate: “Nde ambeta la ntondo kanyu otsha la Ngalileya. Nyu nyayotowɛna lɛkɔ.”​—Mat. 28:1-7; Luka 23:56; 24:10.

² L’ɔkɔngɔ wa wamato asɔ mimɔ oma lo diombo, Yeso ndamɛ amboya suke la wɔ ndo ambowasha ɛlɔmbwɛlɔ wayela ɛnɛ: “Nyotshu nyotote analengo dia vɔ ntshɔ la Ngalileya, lɛkɔ mbayowotɔmɛna.” (Mat. 28:10) Yeso aki la alako amɔtshi w’ohomba efula wa mbisha ambeki ande, diakɔ diele losanganya lɔsɔ mbele dui dia ntondo diakandakongɛ l’ɔkɔngɔ wa eolwelo kande!

3-4. Lande na kakokaso mbuta diaha apɔstɔlɔ ato mbakawasha didjango diele lo Mateo 28:19, 20? (Enda osato wele lo lohoso.)

³ Adia Mateo 28:16-20. Lo losanganya lakakongɛ Yeso, nde akatɛkɛta dikambo di’olimu w’ohomba efula wakahombe ambeki ande nkamba lo ntambe ka ntondo, mbuta ate olimu akɔ waamɛ wakambaso ɛlɔ kɛnɛ. Yeso akate ate: “Ɔnkɔnɛ, nyotshu ndo nyetɛ anto wa lo wedja tshɛ ambeki, . . . nyowaetshake dia nkitanyiya akambo tshɛ wamomonyodjangɛ.”

⁴ Yeso nangaka di’ambeki ande tshɛ nsambisha. Aha apɔstɔlɔ  wa kɔlamelo 11 ato mbakandasha didjango sɔ. Ngande wakokaso nshikikɛ dui sɔ? Onde apɔstɔlɔ ato mbakikɔ etena kakandasha didjango dia mbetɛ anto ambeki lo dikona sɔ dia Ngalileya? Tohɔ dia ondjelo akatɛ wamato ɔnɛ: “Nyu  nyayotowɛna [la Ngalileya].” Ɔnkɔnɛ, mbokɛmaka dia ndo wamato wa kɔlamelo mbakikɔ lo diaaso sɔ. Koko atakomɛ. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akate dia Yeso “akɛnama mbala kakɔ ɔtɔi le anangɛso ndekana 500.” (1 Kɔr. 15:6) Lo dihole diakɔna?

5. Wetshelo akɔna wakondjaso lo 1 Kɔrɛtɔ 15:6?

⁵ Tekɔ l’ɛkɔkɔ w’eshika wa nkanyiya ɔnɛ Pɔɔlɔ akatɛkɛtaka dia losanganya lakasalema la Ngalileya lɔtɛkɛtami lo Mateo tshapita 28. Ɛkɔkɔ akɔna? Ntondotondo, ambeki wa Yeso efula waki ase Ngalileya. Diakɔ diele, lo dihole dia ntshɔ lo luudu lɔmɔtshi la Jɛrusalɛma, dikona dia Ngalileya aki dihole dia dimɛna diakakoke leemba la woke l’anto ntshumana. Ɔkɔkɔ wa hende, l’ɔkɔngɔ wa eolwelo ka Yeso, nde akashile mɛnana l’apɔstɔlɔ ande 11 lo luudu lɔmɔtshi la Jɛrusalɛma. Otondonga Yeso akalange mbitɛ paka apɔstɔlɔ ato dia nsambisha ndo mbetɛ anto ambeki, tshike nde otokoka nsala dui sɔ la Jɛrusalɛma lo dihole dia mbalɔmba vɔ la wamato ndo anto akina dia tosangana la nde la Ngalileya.​—Luka 24:33, 36.

6. Ngande wɛnya Mateo 28:20 di’anto wekɔ lo nkitanyiya didjango dia mbetɛ anto ambeki ɛlɔ kɛnɛ, ndo polo lo yɛdikɔ yakɔna yakitanyiyama didjango sɔ?

⁶ Tɔsɛdingole ɔkɔkɔ wa sato w’ohomba. Didjango dia Yeso dia mbetɛ anto ambeki kokomɛ tsho le Akristo wakasɛnaka lo ntambe ka ntondo. Ngande weyaso dui sɔ? Yeso akakomiya alako wakandasha ambeki ande l’ɛtɛkɛta ɛnɛ: “Dimi lekɔ la nyu nshi tshɛ polo l’etena k’ekomelo ka dikongɛ di’akambo.” (Mat. 28:20) Oko wakate Yeso, anto efula wekɔ lo mbetɛ anto ambeki ɛlɔ kɛnɛ. Tokanyiya yema! Suke l’anto 300 000 wekɔ lo batizama dia monga Ɛmɛnyi wa Jehowa ndo monga ambeki wa Yeso Kristo ɔnɔnyi tshɛ!

7. Kakɔna kayangaso nsɛdingola, ndo lande na?

⁷ Anto efula weka Bible pamaka polo lo batisimu. Koko, mɛnamaka di’anto amɔtshi weka la so Bible mbala la mbala mbokaka wɔma dia batizama. Vɔ ngɛnangɛnaka wekelo, koko vɔ hawotetemala polo lo batisimu. Naka wɛ ekɔ lo mbeka l’onto ɔmɔtshi Bible, kete tekɔ l’eshikikelo dia wɛ nangaka dia nkimanyiya ombeki ayɛ dia nkamba la kɛnɛ kekande ndo dia monga ombeki wa Kristo. Lo sawo nɛ, tayɔsɛdingola woho wakokaso minanda otema w’ombeki ndo woho wakokaso mbokimanyiya dia mpama lo nyuma. Lande na kahombaso nsɛdingola dui sɔ? Nɛ dia lo tena dimɔtshi, ondo ayonga ohomba dia sho mbɔsa yɛdikɔ ya ntetemala la wekelo kana memɛ.

8. Lande na kakokadiɔ monga okakatanu dia minanda otema w’ombeki?

⁸ Jehowa nangaka di’anto mbokambɛ l’ɔtɛ wa ngandji kawokawɔ. Diakɔ diele, oyango aso ele dia nkimanyiya ambeki dia nshihodia ɔnɛ Jehowa ndjakiyanyaka efula lo dikambo diawɔ onto l’onto ndo ɔnɛ nde mbaokaka ngandji k’efula. Sho nangaka mbakimanyiya dia mɛna ɔnɛ Jehowa ekɔ “she ana wa tshike ndo okokedi wa wadi waki edo.” (Os. 68:5) Naka ambeki ayɛ wamboshihodia ngandji kawaoka Nzambi, kete ondo etema awɔ wayonandema ndo ngandji kawokawɔ kayohama. Ambeki amɔtshi koka monga l’okakatanu dia mɛna dia Jehowa ekɔ Shɛwɔ ka ngandji, nɛ dia ambutshi awɔ w’apami kombaokaka ngandji. (2 Tim. 3:1, 3) Diakɔ diele, etena kalɔmbɔlayɛ wekelo wa Bible, leka ntɛkɛta dikambo dia waonga wa Jehowa wangɛnyangɛnya. Kimanyiya ambeki ayɛ dia nshihodia ɔnɛ Nzambi kaso ka ngandji nangaka dia vɔ nkondja  lɔsɛnɔ la pondjo ndo nde ekɔ suke dia mbakimanyiya dia nkotsha oyango ɔsɔ. Naa awui akina wakokaso nsala?

9-10. Ekanda akɔna wahombaso nkamba la wɔ dia nɔmbɔla wekelo wa Bible, ndo lande na kele paka ekanda ɛsɔ?

⁹ Kamba la dibuku “Kakɔna kakoka Bible tetsha?” ndo “Woho wa ntshikala lo ngandji ka Nzambi.” Ekanda ɛsɔ wakakongɛma lo yoho ya laande dia tokimanyiya dia minanda etema w’ambeki aso. Ɛnyɛlɔ, tshapita 1 ya dibuku Bible tetsha kadimolaka ambola anɛ: Onde Nzambi hayakiyanya dikambo diaso ndo ekɔ otema wolo?, Ngande wayaoka Nzambi etena kɛnande anto wasowa?, ndo Onde wɛ koka monga ɔngɛnyi wa Jehowa? Kayotota dikambo dia dibuku Tshikala lo ngandji ka Nzambi? Okanda ɔnɛ wayokimanyiya ombeki dia mbeya ɔnɛ nkamba l’atɔndɔ wa lo Bible koka ndowanya lɔsɛnɔ lande ndo ndeka mbosukanya la Jehowa. Oyadi kaanga wɛ ambetshaka anto akina ekanda ɛnɛ, lɔngɔsɔlaka oseka wekelo tshɛ dimɛna ndo eya ehomba shikaa w’ombeki tshɛ.

 ¹⁰ Ko, tɔshi di’ombeki ambɔngɛnangɛna sawo dimɔtshi diɔtɛkɛtami lo okanda ɔmɔtshi wele bu lo Ɛngɔ kombaso dihomɔ dia mbetsha. Ondo wɛ koka mbokeketsha dia mbadia okanda ɔsɔ lo ndamɛ dia nkokimanyiya dia wɛ ntetemala la nɔmbɔla wekelo lo nkamba la dihomɔ dialɔmbawɔ dia mbeka l’anto Bible diɔtɛkɛtshiso kakiye.

11. Etena kakɔna kahombaso ntatɛ ndo nkomiya wekelo la dɔmbɛlɔ, ndo ngande wakokayɛ ntatɛ sawo diendana la dɔmbɛlɔ?

¹¹ Tatɛ wekelo la dɔmbɛlɔ. Mbala efula, ekɔ ohomba ntatɛ ndo nkomiya wekelo la dɔmbɛlɔ aha la ntshimbatshimba, mbala efula mingu ngana l’ɔkɔngɔ wa ntatɛ mbeka l’onto mbala la mbala. Sho pombaka nkimanyiya ombeki dia nshihodia ɔnɛ sho koka nshihodia Ɔtɛkɛta wa Nzambi paka l’ekimanyielo ka nyuma ka Nzambi. Embetsha ɛmɔtshi wa Bible tatɛka la sawo diendana la dɔmbɛlɔ lo mbadia Jakɔba 1:5, divɛsa diata ɔnɛ: “Naka onto ɔmɔtshi l’atei anyu ekɔ l’ohomba wa lomba, nde atetemale nɔmba Nzambi.” Oma laasɔ, ɔnɛ lalɔmbɔla wekelo mimbolaka ombeki ɔnɛ: “Ngande wakokaso nkondja lomba oma le Nzambi?” Ondo ombeki ayetawɔ ɔnɛ sho pombaka nɔmba Nzambi.

12. Ngande wakokayɛ nkamba la Osambo 139:2-4 dia nkimanyiya ombeki ɔmɔtshi dia ndowanya alɔmbɛlɔ ande?

¹² Etsha ombeki ayɛ woho wa nɔmba. Shikikɛnde ɔnɛ Jehowa nangaka mpokamɛ alɔmbɛlɔ ande w’oma k’ɛse otema. Lembetshiyande ɔnɛ lo alɔmbɛlɔ aso wa lo woshɛshɛ, sho koka kɛnɛmɔlɛ Jehowa otema aso, mbuta ate mbotɛ awui wakokaso monga l’okandokando dia mbutɛ onto akɔna tshɛ. Laadiko dia laasɔ, Jehowa okeyaka tokanyi taso t’oma k’ɛse otema. (Adia Osambo 139:2-4.) Sho koka nto nkeketsha ombeki aso dia nɔmba Nzambi dia mbokimanyiya dia ntshikitanya tokanyi tande ta kɔlɔ ndo ntshika mbekelo ya kɔlɔ. Tɔshi dia onto ɔmɔtshi leka Bible ekɔ lo ntetemala nsala fɛtɛ kɛmɔtshi k’apanganu. Nde mbeyaka dia tɔ kekɔ kɔlɔ, koko kɛnɛ kele mɛtɛ ele nde nangaka awui amɔtshi wa lɔkɔ. Keketshande dia mbitɛ Jehowa woho wayaokande shikaa ndo mbɔlɔmba dia mbokimanyiya dia nde nanga paka kɛnɛ kalanga Nzambi.​—Os. 97:10.

13. a) Lande na kahombaso nɔmba ambeki aso dia mbɔtɔ lo nsanganya aha la ntshimbatshimba? b) Ngande wakokaso nsala di’ombeki ndjaoka oko onto lele lakawɔ etena kende lo Mbalasa ka Diolelo?

¹³ Lɔmba ombeki ayɛ wa Bible dia ntshɔ lo nsanganya aha la ntshimbatshimba. Kɛnɛ koka ombeki ayɛ ndo kɛnande lo nsanganya y’Akristo koka minanda otema ande ndo mbokimanyiya dia mpama. Ɛnyande vidɛo Kakɔna kasalema lo Mbalasa ka Diolelo? ndo lɔmbande la ngandji tshɛ dia ntshɔ la yɛ lo losanganya. Shande dikuta dia nde mfuta mutuka kana mututu naka kokaka. Ekɔ dimɛna nɔmbaka apandjudi wotshikitanyi dia kotshindɛ dia teka l’ombeki. Lo nsala ngasɔ, ombeki ayɛ ayeya anto akina wa l’etshumanelo ndo ondo nde ayoleka ndjaoka oko onto lele lakawɔ etena kayondɔtɔ nsanganya yaso.

14. Kakɔna kakoka ntshutshuya ombeki dia mpama lo nyuma?

¹⁴ Oyango aso ele dia nkimanyiya ombeki aso wa Bible dia mpama lo nyuma. (Ɛf. 4:13) Naka onto ɔmɔtshi ambetawɔ mbeka Bible, kete ondo nde ambokotɔma lo wahɔ wayondokondja oma lo wekelo. Koko, etena kayotafulaka ngandji kokande Jehowa, ondo nde ayotatɛ nkanyiya woho wakokande nkimanyiya anto akina, mbidja ndo wanɛ wamboshilaka monga ase etshumanelo. (Mat. 22:37-39) Naka etena kambokoka, kete tengengake dia ntɛkɛta dikambo dia diɛsɛ dia nsukɛ olimu wa Diolelo la falanga.

15. Ngande wakokaso mɛnya ombeki wa Bible kɛnɛ kahombande nsala naka ekakatanu wambotomba?

 ¹⁵ Etsha ombeki ayɛ wa Bible kɛnɛ kahombande nsala etena katomba ekakatanu. Tɔshi dia ombeki ayɛ wele opandjudi wahatabatizama ambokotɛ dia onto ɔmɔtshi la l’etshumanelo ambonyangiya. Lo dihole dia mbeta wedi ɔmɔtshi, lande na kahayakoke mbolembetshiya kɛnɛ kata Bible kahombande nsala? Nde koka dimanyiya ɔnangɛso ɔsɔ kana naka nde hakoke nsala dui sɔ, kete nde kokaka nsawola l’onto ɔsɔ la ɔkɔmi ndo la ngandji l’oyango wa ‘nkimanyiya ɔnango dia nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.’ (Ɛdika la Mateo 18:15.) Kimanyiya ombeki ayɛ dia nɔngɔsɔla kɛnɛ kayondotota. Ɛnyande woho wa nkamba la Appication JW Library^®, Dibuku di’eyangelo di’Ɛmɛnyi wa Jehowa, ndo jw.org^® dia mbeya toho shikaa takokande nkandola okakatanu ɔsɔ. Naka nde ndeka nongola olowanyelo ntondo ka nde batizama, kete nde ayoleka monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna l’anto akina wa l’etshumanelo l’ɔkɔngɔ wa nde batizama.

16. Wahɔ akɔna wayoyokondja naka wɛ nɔmba opandjudi okina dia ntshɔ la yɛ dia teka l’ombeki Bible?

¹⁶ Lɔmba anto akina wa l’etshumanelo, ndo omendji w’otshimbedi etena kembolande etshumanelo, dia kotshindɛ dia teka l’ombeki. Lande na? Laadiko di’ɛkɔkɔ wakatatɛkɛtshi la diko, apandjudi akina koka monga l’akoka wa nkimanyiya ombeki ayɛ lo yoho yeyɛ bu l’akoka wa nsala dui sɔ. Ɛnyɛlɔ, tɔshi dia ombeki ekɔ lo nsala la wolo dia ntshika nnɔ mfɔka, koko ndjokalolɛka dui sɔ mbala efula. Lɔmba Ɔmɛnyi wa Jehowa wakatondoya mbekelo kɛsɔ, ondo l’ɔkɔngɔ wa kikalolɛ mbala efula, dia kotshindɛ dia teka l’ombeki. Opandjudi ɔsɔ koka mbisha ombeki ɔsɔ alako w’eshika wende l’ohomba wa mpokamɛ. Naka wɛ bu l’akoka wa nɔmbɔla wekelo la ntondo k’ɔnangɛso lele la diewo, kete lɔmbande dia nɔmbɔla wekelo lo diaaso sɔ. Lo oseka dui tshɛ, yanga dia nkondja wahɔ oma le anto akina wele la diewo. Ohɔ dia oyango aso ele wa nkimanyiya ombeki dia mpama lo nyuma.

17-18. Kakɔna kahombayɛ nsɛdingola etena kalangayɛ mbɔsa yɛdikɔ ya kana wɛ pombaka memɛ wekelo wa Bible?

¹⁷ Naka ombeki ayɛ wa Bible hasale etshikitanu lo lɔsɛnɔ lande, l’etena kɛmɔtshi ayonga ohomba wɛ ndjambola wate: ‘Onde dimi pombaka memɛ wekelo?’ Etena kasɛdingolayɛ dui sɔ, wɛ pombaka nkanyiya lo dikambo di’akoka wele l’onto akɔ. Mbɔsaka etena k’otale le anto amɔtshi dia mpama lo nyuma oleki anto akina. Yambola wate: ‘Onde ombeki ami ekɔ lo tahame lo yoho yakoka lo ndjela akoka ande?’ ‘Onde nde ambotatɛ “nkitanyiya,” kana nkamba la awui wekande?’ (Mat. 28:20) Ombeki ɔmɔtshi mbeyaka tahamaka ɔkɔkɛ, koko nde pombaka tasalaka etshikitanu yema yema lo lɔsɛnɔ lande.

¹⁸ Ko kayotota naka onto ɔmɔtshi leka Bible mɛnyaka yema tshitshɛ kana hɛnya dia nde  mbɔsaka wekelo la nɛmɔ? Tɔsɛdingole dui nɛ: Ombeki ayɛ amboshidiya mbeka dibuku Bible tetsha ndo ondo ambotatɛ mbeka dibuku Tshikala lo ngandji ka Nzambi, koko atɔtɔka kaanga losanganya la l’etshumanelo ɔtɔi ndo Eohwelo! Ndo mbala efula, nde tonaka dia mbeka l’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ w’anyanya. L’etena kɛsɔ, ayoleka dimɛna nsawola l’ombeki ayɛ hwe hwe. *

19. Kakɔna kakokayɛ mbitɛ onto lɛnama dia nde hɔshi wekelo ande wa Bible la nɛmɔ, ndo awui akɔna wahombayɛ nsɛdingola?

¹⁹ Wɛ koka ntatɛ mbombola ɔnɛ: ‘Naa okakatanu woleki wayoyonga la wɔ naka wɛ monga Ɔmɛnyi wa Jehowa?’ Ombeki koka nkadimola ate: ‘Dimi nangaka mbeka Bible, koko dimi hamongaki pondjo Ɔmɛnyi wa Jehowa!’ Naka kanyi shɔ mbele lande l’ɔkɔngɔ wa nde mbeka l’edja k’etena kɛmɔtshi, kete ndooko dui diɛnya dia nyu pombaka ntetemala la mbeka. Lo wedi okina, mbeyaka monga ko ombeki ayɛ ambokotɛ awui wele nde atakotɛka wootshindjatshindja. Ɛnyɛlɔ, ondo nde mbɔsaka dia nde hakoke pondjo nsambisha lo luudu la luudu. L’etena kayoyeya woho wayaokande kɛsɔ, wɛ koka mbeya dimɛna woho wa mbokimanyiya.

20. Ngande wele nshihodia Etsha 13:48 koka tokimanyiya dia nsɛdingola dia kana sho koka ntetemala mbeka l’onto Bible kana bu?

²⁰ Lonyangu ko, ambeki amɔtshi wekɔ oko ase Isariyɛlɛ wa lo nshi ya Ɛzɛkiyɛlɛ. Lo dikambo diawɔ, Jehowa akatɛ Ɛzɛkiyɛlɛ ate: “Eenda, le wɔ wɛ ekɔ oko osambo wa ngandji ka lam’asa pami la womoto wembama la ngɛngu ka dimɛna ndo wahomama la diewo tshɛ la ehomahoma k’eshinga. Vɔ wayoka ɛtɛkɛta ayɛ, koko ndooko onto layokamba la wɔ.” (Ɛzk. 33:32) Sho koka monga l’okakatanu dia mbitɛ onto ɔnɛ tayanga memɛ wekelo wa Bible. Koko, “etena kambotshikala kambosusama.” (1 Kɔr. 7:29) Lo dihole dia mbetsha wenya efula dia mbeka l’ombeki wahahame, sho pombaka nyanga onto okina lɛnya dia nde ekɔ “suke dia mbetawɔ akambo wa mɛtɛ wakonya lo lɔsɛnɔ la pondjo.”​—Adia Etsha 13:48.

21. Naa divɛsa dia l’ɔnɔnyi wa 2020, ndo diɔ diayotokimanyiya dia nsala na?

²¹ Lo 2020, divɛsa dia l’ɔnɔnyi diayotokimanyiya dia ndeka ndjasha dia ndowanya olimu aso wa mbetɛ anto ambeki. Dui sɔ mendanaka l’ɛtɛkɛta ɛmɔtshi wakate Yeso lo losanganya la lo dikona dimɔtshi dia la Ngalileya wata ɔnɛ: “Ɔnkɔnɛ, nyotshu ndo nyetɛ anto . . . ambeki, nyaabatize.”​—Mat. 28:19.