Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Tokondja wetshelo oma le ekambi wa Jehowa wa kɔlamelo

Tokondja wetshelo oma le ekambi wa Jehowa wa kɔlamelo

‘Kakɔna kakɔlɔmba Jehowa? Paka dia monga la losembwe, dia nanga kɔlamelo, ndo dia nkɛndakɛnda la okitshakitsha kaamɛ la Nzambi kayɛ!’—MIKA 6:8.

ESAMBO: 63, 43

1, 2. Ngande wakɛnya Davidɛ kɔlamelo yande le Nzambi? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

 SAOLO nde l’asɔlayi ande 3 000 wakatayangaka Davidɛ l’oswe wa Judeya dia mbodiaka. Koko l’otsho ɔmɔtshi, Davidɛ nde l’anto ande wakashola dihole diaki Saolo nde l’asɔlayi ande. Vɔ tshɛ waki lo djɔ, ɔnkɔnɛ Davidɛ nde la Abishai wakakɛndakɛnda la yewo dia ndekana asɔlayi ndo wakakome lanɛ waki Saolo. Abishai akatɛ Davidɛ lo hiɔtɛhɔtɛ ate: ‘Lam’alangayɛ, otshike mbomamatanya la dikɔnga nɛ la nkɛtɛ mbala ɔtɔi ndo hantosala mbala hiende.’ Koko Davidɛ kombetawɔ dia nde ndjaka Saolo. Nde akatɛ Abishai ate: ‘Toosalɛke kɔlɔ, nɛ dia akɔna akoka mbahɛ okitami wa Jehowa lonya ko nde ntshikala aha la onongo?’ Oma laasɔ, Davidɛ akate ate: ‘Haafɔnya dia lo ndjela kanyi ya Jehowa dimi koka mbahɛ okitami wa Jehowa lonya!’—1 Samuele 26:8-12.

2 Davidɛ akashihodia kɛnɛ kakandahombe nsala dia monga la kɔlamelo le Jehowa. Nde akeyaka dia nde pombaka nɛmiya Saolo, ndo nde komonga kaanga la kanyi ya mbosalɛ kɔlɔ. Lande na? Nɛ dia Nzambi mbakasɔnɛ Saolo dia monga nkumenga k’Isariyɛlɛ. Ɛlɔ kɛnɛ, oko wakidiɔ lo nshi y’edjedja, Jehowa nangaka di’ekambi ande tshɛ monga la kɔlamelo le nde ndo nɛmiya wanɛ wakandasha yema ya lowandji.—Adia Mika 6:8.

3. Ngande wakɛnya Abishai kɔlamelo yande le Davidɛ?

3 Abishai akalɛmiyaka Davidɛ lam’ele nde akeyaka dia Nzambi mbakasɔnɛ Davidɛ dia monga nkumekanga. Koko l’ɔkɔngɔ wa nde nkoma nkumkenga, Davidɛ akasale pɛkato ya weke. Nde akonana la wadi aki Uriya ndo oma laasɔ nde akatɛ Jɔaba dia nsala tshɛ dia Uriya mvɔ lo ta. (2 Samuele 11:2-4, 14, 15; 1 Ekondo 2:16) Jɔaba aki ɔnango Abishai, ɔnkɔnɛ Abishai akakoke mbeya kɛnɛ kakasale Davidɛ, koko nde akatetemala nɛmiya Davidɛ. Laadiko dia laasɔ, Abishai aki owandji w’asɔlayi ndo nde akakoke nkamba la lowandji lande dia ndjaetɛ nkumekanga, koko nde kosala dui sɔ. Lo dihole dia nde nsala ngasɔ, nde akakambɛ Davidɛ ndo akokokɛ oma le atunyi ande.—2 Samuele 10:10; 20:6; 21:15-17.

4. a) Ngande wele Davidɛ ekɔ ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ k’onto laki la kɔlamelo le Nzambi? b) Naa bɛnyɛlɔ dikina diayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?

4 Davidɛ aki la kɔlamelo le Jehowa lo lɔsɛnɔ lande l’otondo. Etena kakinde dikɛnda, nde akadiake dikongote dia pami diakawelɛka Ngɔliyatɛ ɔnɛ lakatɛngaka Jehowa ndo ase Isariyɛlɛ. (1 Samuele 17:23, 26, 48-51) Etena kakakome Davidɛ nkumekanga, Natana laki omvutshi wa Jehowa akawongola l’ɔtɛ wa pɛkato yakandasale. Mbala kakɔ ɔtɔi, Davidɛ aketawɔ dia nde akasale pɛkato ndo akayatshumoya. (2 Samuele 12:1-5, 13) L’ɔkɔngɔ diko, etena kakakome Davidɛ opalanga, nde akakimɔ diangɔ efula dia nɛmɔ dia mbikisha tɛmpɛlɔ ka Jehowa. (1 Ekondo 29:1-5) Mbokɛmaka hwe dia kaanga mbakasale Davidɛ munga efula lo lɔsɛnɔ lande, nde kotshika pondjo dia monga la kɔlamelo le Nzambi. (​Osambu 51:4, 10; 86:2) Lo sawo nɛ, tayɔkɛtshanya ɛnyɛlɔ kaki Davidɛ ndo k’anto akina wakasɛnaka lo nshi yande ndo tayeka woho wakokaso monga la kɔlamelo le Jehowa oleki otsha le oseka onto tshɛ. Ndo tayɔsɛdingola waonga akina wayotokimanyiya dia nsala dui sɔ.

ONDE WƐ AYONGA LA KƆLAMELO LE JEHOWA?

5. Wetshelo akɔna wambotokondja oma lo munga kaki Abishai?

5 Etena kakalange Abishai ndjaka Saolo, nde akalangaka monga la kɔlamelo otsha le Davidɛ. Koko lam’ele Davidɛ akeyaka dia ayonga kɔlɔ ‘salɛ okitami wa Jehowa’ kɔlɔ, nde kombetawɔ dia Abishai ndjaka nkumekanga. (1 Samuele 26:8-11) Dui sɔ toshaka wetshelo w’ohomba w’ɔnɛ: Etena kalangaso mbeya le onto akɔna ahombaso monga la kɔlamelo ntondo, sho pombaka nkana yimba lo kɛnɛ kendana l’atɔndɔ wa lo Bible wakoka tokimanyiya lo dikambo diele la ntondo kaso.

Ekɔ ohomba efula monga la kɔlamelo le Jehowa oleki otsha le onto akɔna tshɛ

6. Kaanga mbele keema kɔlɔ monga la kɔlamelo le nkumbo kaso ndo le angɛnyi aso, lande na kahombaso monga la yewo lo dikambo sɔ?

6 Kema kɔlɔ monga la kɔlamelo le onto ɔmɔtshi lokaso ngandji, ɛnyɛlɔ ɔngɛnyi aso kana ose nkumbo kaso. Koko lam’ele sho keema kokele, tokanyi taso kokaka tokesa. (Jeremiya 17:9) Ɔnkɔnɛ naka onto lokaso ngandji ambosala dui dimɔtshi dia kɔlɔ ndo ambotshika akambo wa mɛtɛ, sho pombaka mbohɔ dia ekɔ ohomba efula monga la kɔlamelo le Jehowa oleki otsha le onto akɔna tshɛ.—Adia Mateo 22:37.

7. Ngande wakatshikala kadiyɛso kɛmɔtshi la kɔlamelo le Nzambi la ntondo k’okakatanu ɔmɔtshi wa wolo?

7 Naka onto ɔmɔtshi la lo nkumbo kayɛ ambotshanyema oma l’etshumanelo, wɛ kokaka mɛnya Jehowa dia wɛ ekɔ la kɔlamelo le Nde. Ɛnyɛlɔ, lushi lɔmɔtshi nyango aki Anne lakatshanyema akawelɛ lo telefɔnɛ dia mbotɛ ɔnɛ nde nangaka ndja ndjowenda. [1] (Enda nɔtɛ ka la koma.) Nyango aki Anne mbutaka dia nde komonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lam’ele nkumbo kande wakatonaka nsawola la nde. Dui sɔ diakasha Anne lonyangu, ndo nde akolake dia mbokadimola lo mukanda. La ntondo ka nde mfunda mukanda, Anne akakane yimba lo atɔndɔ amɔtshi wa lo Bible. (1 Kɔrɛtɔ 5:11; 2 Joani 9-11) Oma laasɔ, lo mukanda akɔ, nde akalembetshiya la ngandji tshɛ dia nyango mbakatshike nkumbo etena kakandasale pɛkato ndo kakandatone ndjatshumoya. Anne akatɛ nyango dia yoho yaamɛ yakandakoke monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ nto ele kalolɛ Jehowa.—Jakɔba 4:8.

8. Naa waonga wayotokimanyiya dia monga la kɔlamelo le Nzambi?

8 Ekambi waki Nzambi wa kɔlamelo wa lo nshi ya Davidɛ waki la okitshakitsha, la ngandji ndo la dihonga. Nyɛsɔ teende nganɛ wakoka waonga asɔ tokimanyiya dia sho monga la kɔlamelo le Jehowa.

SHO POMBAKA MONGA LA OKITSHAKITSHA

9. Lande na kakalange Abinɛrɛ ndjaka Davidɛ?

9 Ɔnaki Saolo le Jɔnatana ndo Abinɛrɛ laki owandji w’alembe w’ase Isariyɛlɛ wakɛnyi Davidɛ ayɛmbɛɛ nkumekanga Saolo ɔtɛ waki Ngɔliyatɛ. Jɔnatana akakome ɔngɛnyi waki Davidɛ ndo akatshikala la kɔlamelo le nde. (1 Samuele 17:57–18:3) Koko Abinɛrɛ kosala ngasɔ. L’ɔkɔngɔ diko, nde akayokimanyiya Saolo, ɔnɛ lakalangaka ndjaka Davidɛ. (1 Samuele 26:1-5; Osambu 54:3) Jɔnatana nde la Abinɛrɛ wakeyaka dia Nzambi akalangaka dia Davidɛ monga nkumekanga ka hende k’Isariyɛlɛ. Koko l’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka Saolo, Abinɛrɛ kosukɛ Davidɛ. Koko nde akayange dia mbidja Ishi-Bɔshɛtɛ, ɔnaki Saolo nkumekanga. L’ɔkɔngɔ diko, Abinɛrɛ akayolangaka ndjaetɛ nkumekanga, ndo ondo l’ɔtɛ wa dui ɔsɔ mbakandeyana la wadi aki nkumekanga Saolo ɔmɔtshi. (2 Samuele 2:8-10; 3:6-11) Lande na kele kanyi yaki Jɔnatana lo dikambo dia Davidɛ yakatshikitana la nyɛ yaki la Abinɛrɛ? Nɛ dia Jɔnatana aki la kɔlamelo le Jehowa ndo l’okitshakitsha, koko Abinɛrɛ komonga la kɔlamelo ndo l’okitshakitsha.

10. Lande na kele Abisalɔmɔ komonga la kɔlamelo le Nzambi?

10 Abisalɔmɔ, ɔnaki nkumekanga Davidɛ komonga la kɔlamelo le Nzambi nɛ dia nde komonga la okitshakitsha. Nde akalange monga nkumekanga, ɔnkɔnɛ nde akɔshi ‘pusupusu, mfalasa ndo apami 50 dia vɔ talawɔka la ntondo kande.’ (2 Samuele 15:1) Ndo nto nde aketawoya ase Isariyɛlɛ efula dia vɔ monga la kɔlamelo le nde. Nde akalange ndo dia ndjaka she, kaanga mbakandeyaka dia Jehowa mbakadje she nkumekanga k’Isariyɛlɛ.—2 Samuele 15:13, 14; 17:1-4.

11. Ngande wakokaso nkondja wahɔ oma lo ɛkɔndɔ wa lo Bible wendana la Abinɛrɛ, Abisalɔmɔ ndo kaki Baruka?

11 Etena kele onto bu la okitshakitsha ndo kalangande monga la lowandji l’efula, ekɔ wolo le nde dia ntshikala la kɔlamelo le Nzambi. Lo mɛtɛ, sho mbokaka Jehowa ngandji, ndo sho hatolange monga la lokaki ndo monga kɔlɔ oko Abinɛrɛ nde la Abisalɔmɔ. Koko sho pombaka monga la yewo diaha sho ndjotatɛ nkombola dia monga la falanga efula kana olimu wayotokonya dia ndjaɔsa oko anto wa lokumu. Dui sɔ mbeyaka ndjolanya diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa. Lo ntena dimɔtshi, Baruka laki sekeletɛlɛ kaki Jɛrɛmiya akakombola diangɔ dimɔtshi diakinde komonga la diɔ ndo nde komonga nto l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’olimu wakandakambɛka Nzambi. Oma laasɔ, Jehowa akatɛ Baruka ate: ‘Eenda, kɛnɛ kakamahike, dimi lekɔ lo kihandjola, ndo kɛnɛ kakamonɛ, dimi lekɔ lo kionula, wodja w’otondo. Koko wɛ ekɔ lo ndjayangɛ diangɔ dia weke. Tshika nyanga diangɔ sɔ.’ (Jeremiya 45:4, 5) Baruka akakitanyiya kɛnɛ kakawotɛ Jehowa. Sho lawɔ pombaka kitanyiyaka kɛnɛ katotɛ Jehowa, nɛ dia kem’edja nde ayanga ndanya andja ɔnɛ wa kɔlɔ.

Etena kalɔmbayɛ ɔnanyɔ dia nyanga ekimanyielo ka dikumanyi, wɛ mɛnyaka ɔlɔlɔ ayɛ le nde ndo kɔlamelo yayɛ le Jehowa

12. Ɛnya lande na kele hatokoke monga la kɔlamelo le Nzambi naka tekɔ la lokaki.

12 Daniel, ɔnangɛso ɔmɔtshi lodjashi la Mexique akashikikɛ onto akɔna lahombande monga la kɔlamelo le nde. Nde akalange ntshuka ɔna womoto ɔmɔtshi laki kɔtɛmɔlaka Jehowa. Daniel mbutaka ate: “Kaanga l’ɔkɔngɔ wa dimi nkoma ombatshi mboka, dimi lakatetemala fundanɛ la nde lo tshimbo y’Ɛtɛrnɛtɛ.” Koko l’ɔkɔngɔ diko ɔnangɛso akayashihodiaka dia nde akasalaka paka kɛnɛ kakandalangaka. Nde komonga la kɔlamelo le Jehowa ndo nde akahombe monga l’okitshakitsha. Ɔnkɔnɛ, nde akasawola la ekumanyi kɛmɔtshi kambohokɔ akambo awui wendana l’osekaseka akɔ. Daniel mbutaka ate: “Nde akakimanyiya dia dimi nshihodia ɔnɛ dia monga la kɔlamelo le Nzambi, dimi pombaka ntshika dia fundanɛ la nde. L’ɔkɔngɔ wa dimi nsala alɔmbɛlɔ efula ndo wa dimi ndelɛ Jehowa, dimi lakasale kɛnɛ kakandambutɛ kɛsɔ. Yema tshitshɛ oma laasɔ, ɔngɛnɔngɛnɔ ami l’olimu w’esambishelo wakafule.” Ɛlɔ kɛnɛ Daniel ekɔ la wadi loka Jehowa ngandji, ndo nde ekɔ lo nkamba oko omendji w’otshimbedi.

MONGA LA KƆLAMELO LE NZAMBI TOKIMANYIYAKA DIA SHO MONGA ƆLƆLƆ

13. Ngande wakatshikala Natana la kɔlamelo le Nzambi ndo le Davidɛ etena kakasale Davidɛ pɛkato?

13 Etena keso la kɔlamelo le Jehowa, sho koka nto monga la kɔlamelo otsha le anto akina ndo mbakimanyiya lo yoho yoleki tshɛ dimɛna. Omvutshi Natana akatshikala la kɔlamelo le Jehowa ndo nde aki nto la kɔlamelo le Davidɛ. L’ɔkɔngɔ wa Davidɛ mbɔsa wadi akana ndo ndjaka omi aki womoto ɔsɔ, Jehowa akatome Natana dia tolaka Davidɛ. Natana aki la dihonga ndo akakitanyiya Jehowa. Koko nde akasale akambo la lomba ndo akatɛkɛta la Davidɛ la ngandji tshɛ. Nde akalange nkimanyiya Davidɛ dia nde nshihodia dia nde akasale pɛkato ya weke. Ɔnkɔnɛ nde akawotɛ ɔkɔndɔ wa kanga ɔngɔnyi lakave tshɔi y’ɔkɔkɔ ya pami kɛmɔtshi kaki kanga wola. Etena kakoke Davidɛ dikambo sɔ, nde akandama la nkɛlɛ k’efula lo kɛnɛ kakasale kanga ɔngɔnyi ɔsɔ. Oma laasɔ, Natana akawotɛ ate: ‘Wɛ kele pami kɛsɔ!’ Davidɛ akashihodia dia nde akasalɛ Jehowa kɔlɔ.—2 Samuele 12:1-7, 13.

14. Ngande wakokayɛ monga la kɔlamelo le Jehowa ndo le angɛnyi kana ewotɔ ayɛ?

14 Wɛ lawɔ kokaka monga ntondo la kɔlamelo le Jehowa ndo monga la kɔlamelo le anto akina lo monga ɔlɔlɔ. Ɛnyɛlɔ, wɛ koka monga la djembetelo yɛnya di’ɔnangɛso ɔmɔtshi ambosala pɛkato ka woke. Wɛ koka nkombola ntshikala la kɔlamelo le nde, djekokelo naka nde ekɔ ɔngɛnyi ayɛ w’oshika kana ose nkumbo kayɛ ɔmɔtshi. Koko wɛ mbeyaka nto dia ekɔ ohomba efula dia monga la kɔlamelo le Jehowa. Ɔnkɔnɛ, l’ɛnyɛlɔ kaki Natana, nkitanyiya Jehowa, koko onga ɔlɔlɔ otsha le ɔnanyɔ. Tɛnde dia nde pombaka nɔmba dikumanyi ekimanyielo ndo mbatɛ kɛnɛ kamondosala aha la ntshimbatshimba. Naka nde hasadi ngasɔ, kete wɛ pombaka mbutɛ dikumanyi wɛmamɛ. Lo nsala ngasɔ, wɛ ayotshikala la kɔlamelo le Jehowa. Ndo l’etena kakɔ kaamɛ, wɛ ayɛnya dia wɛ ekɔ ɔlɔlɔ le ɔnanyɔ nɛ dia dikumanyi kokaka mbokimanyiya dia nde nyomonga nto la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Jehowa. Vɔ wayowongola la wɔlamu ndo la ngandji.—Adia Akambu w’Asi Lewi 5:1; Ngalatiya 6:1.

TEKƆ L’OHOMBA WA DIHONGA DIA MONGA LA KƆLAMELO LE NZAMBI

15, 16. Lande na kakahombe Hushai monga la dihonga dia monga la kɔlamelo le Nzambi?

15 Hushai aki ɔngɛnyi ɔmɔtshi wa kɔlamelo waki nkumekanga Davidɛ. Etena kakalange anto mbidja Abisalɔmɔ nkumekanga, Hushai akahombe monga la dihonga dia ntshikala la kɔlamelo le Davidɛ ndo le Nzambi. Nde akeyaka dia Abisalɔmɔ akakome la Jɛrusalɛma kaamɛ l’asɔlayi ande ndo ɔnɛ Davidɛ akashile ndawɔ. (2 Samuele 15:13; 16:15) Ko kakɔna kakasale Hushai? Onde nde akatshike Davidɛ ko nsukɛ Abisalɔmɔ? Keema. Kaanga mbaki Davidɛ aya osombe ndo anto efula wakalangaka mbodiaka, Hushai akatshikala la kɔlamelo le nde nɛ dia Jehowa mbakasɔnɛ Davidɛ dia monga nkumekanga. Ɔnkɔnɛ Hushai akatshu lo Dikona di’esongo w’ɔlivɛ dia tohomana la Davidɛ.—2 Samuele 15:30, 32.

16 Davidɛ akalɔmbɛ Hushai dia nde nkalola la Jɛrusalɛma ndo toyaɛnya oko ɔngɛnyi w’Abisalɔmɔ dia nde mbetawoya Abisalɔmɔ dia mpokamɛ dako diande lo dihole dia dako diaki Ahitɔfɛlɛ. Hushai aki la dihonga ndo nde akadje lɔsɛnɔ lande lo waale dia nkitanyiya Davidɛ ndo dia ntshikala la kɔlamelo le Jehowa. Davidɛ akalɔmbɛ dia Jehowa nkimanyiya Hushai, ko dui sɔ diakasalema. Abisalɔmɔ akakitanyiya dako diaki Hushai lo dihole dia dako diaki Ahitɔfɛlɛ.—2 Samuele 15:31; 17:14.

17. Lande na kahombaso monga la dihonga dia monga la kɔlamelo?

17 Sho pombaka monga la dihonga dia monga la kɔlamelo le Jehowa ndo mbookitanyiya lo dihole dia sho nsala kɛnɛ kalanga ase nkumbo kaso, asekaso wa l’olimu kana ewandji wa lɛɛta. Ɛnyɛlɔ, ntatɛ oma ko dikɛnda diande, Taro ladjasɛ lo wodja wa Japon, akasale tshɛ kakinde l’akoka wa nsala dia ngɛnyangɛnya ambutshi ande. Nde akaakitanyiyaka ndo aki la kɔlamelo le wɔ, aha l’ɔtɛ wakandahombaka nsala dikambo sɔ, koko l’ɔtɛ wakandawaokaka ngandji. Koko etena kakandatatɛ mbeka Bible l’Ɛmɛnyi wa Jehowa, ambutshi ande wakalange dia nde ntshika wekelo ɔsɔ. Dui sɔ diakonyangiya, ndo aki tshondo y’okakatanu le nde dia mbatɛ dia nde akɔshi yɛdikɔ ya tshɔka lo nsanganya. Taro mbutaka ate: “Vɔ waki la nkɛlɛ k’efula woho wele l’edja k’ɛnɔnyi efula vɔ wakambutɛ diaha dimi ndjaaka ndjowaenda. Lakalɔmbɛ Jehowa dihonga diaha dimi ntshikitanya yɛdikɔ yami. Ɛlɔ kɛnɛ, vɔ wambotshikitanya dionga diawɔ, ndo lokoka mbaembolaka mbala la mbala.”—Adia Tukedi 29:25.

18. Wahɔ akɔna wamboyokondja oma lo sawo dia wekelo nɛ?

18 L’ɛnyɛlɔ ka Davidɛ, Jɔnatana, Natana ndo kaki Hushai, sho lawɔ koka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ waya lo monga la kɔlamelo le Jehowa. Hatokombola pondjo monga oko Abinɛrɛ nde la Abisalɔmɔ wanɛ waki komonga la kɔlamelo. Ekɔ mɛtɛ dia sho keema kokele ndo sho salaka munga. Koko nyɛsɔ tɛnya Jehowa ɔnɛ monga la kɔlamelo le nde mbele dikambo dioleki tshɛ ohomba lo nsɛnɔ yaso.

^ [1] (odingo 7) Nkombo mɔtshi yakatshikitanyema.