Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Tokoya angɛnyi w’eshika waki Jehowa

Tokoya angɛnyi w’eshika waki Jehowa

‘Lɔngɛnyi la ma ma la Jehowa lekɔ le wanɛ wawooka wɔma.’—​OSAMBU 25:14.

ESAMBO: 106, 118

1-3. a) Lande na kakokaso monga l’eshikikelo ɔnɛ sho koka nkoma angɛnyi wa Nzambi? b) Anto akɔna wayangaso ntɛkɛta dikambo diawɔ lo sawo nɛ?

 LO BIBLE, Abrahama mbelamɛka ɔnɛ ɔngɛnyi wa Nzambi mbala shato. (2 Ekondo 20:7; Isaya 41:8; Jakɔba 2:23) Nde mbele onto laamɛ lakelamɛ mbala kakɔ ɔtɔi lo Bible ɔnɛ ɔngɛnyi wa Nzambi. Onde dui sɔ nembetshiyaka dia Abrahama ndaamɛ oto mbakakome ɔngɛnyi wa Jehowa? Ndooko. Bible mɛnyaka dia sho tshɛ koka nkondja diɛsɛ sɔ.

2 Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndola l’ɛkɔndɔ w’apami la wamato efula wa kɔlamelo, wanɛ wakokaka Jehowa wɔma, waki la mbetawɔ lende ndo wakakome angɛnyi ande w’eshika. (AdiaOsambu 25:14.) Vɔ wekɔ lo “olui a woke w’ɛmɛnyi” wakate Pɔɔlɔ. Anto asɔ tshɛ waki angɛnyi wa Nzambi.—Hɛbɛru 12:1.

3 Nyɛsɔ tɔsɛdingole la yambalo tshɛ angɛnyi asato waki Jehowa wɔtɛkɛtami lo Bible: 1) Ruta, wadi aki odo la kɔlamelo l’ose Mɔaba, 2) Hɛzɛkiya, nkumekanga ka kɔlamelo k’ose Juda, ndo 3) Mariya, nyango Yeso laki l’okitshakitsha. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma le ɔmɔmɔ wa l’atei awɔ lo woho wakawakome angɛnyi wa Nzambi?

NDE AKƐNYA NGANDJI KA KƆLAMELO

4, 5. Yɛdikɔ yakɔna ya wolo yakɔshi Ruta, ndo lande na kakiyɔ wolo? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

4 Naɔmi nde la wadi w’ana ande, Ruta nde la Ɔrɔpa wakande lɔkɛndɔ l’otale oma la Mɔaba otsha l’Isariyɛlɛ. Lo mboka, Ɔrɔpa akɔshi yɛdikɔ ya nkalola otsha la Mɔaba. Koko, Naɔmi akɔshi yɛdikɔ ya nkalola otsha l’Isariyɛlɛ, ngelo kande ka lootɔ. Kakɔna kakahombe Ruta nsala? Nde akahombe mbɔsa yɛdikɔ ya wolo efula. Onde nde akahombe nkalola otsha la Mɔaba le nkumbo kande, ko kana ntshikala la Naɔmi k’okilo ande ndo minda la nde lɔkɛndɔ otsha la Bɛtɛlɛhɛma?—Ruta 1:1-8, 14.

5 Nkumbo kaki Ruta kakadjasɛka la Mɔaba. Nde akakoke nkalola le wɔ, ndo ondo vɔ wakakoke mbokokɛ. Nde akeyaka anto, ɔtɛkɛta ndo mbekelo y’ase Mɔaba. Naɔmi kokoka ndaka Ruta kaanga dikambo ɔtɔi la Bɛtɛlɛhɛma. Naɔmi aki la wɔma dia nde hokoka mbotanɛ omi kana dihole dia mbidjasɛ. Diakɔ diele, Naɔmi akawotɛ dia nde nkalola otsha la Mɔaba. Oko wakatadiɛnyi, Ɔrɔpa ‘akakalola otsha lakawɔ ndo le tozambizambi tawɔ.’ (Ruta 1:9-15) Koko, Ruta kombetawɔ nkalola lakawɔ ndo le tozambizambi tawɔ.

6. a) Yɛdikɔ yakɔna ya la lomba yakɔshi Ruta? b) Lande na kele Bɔaza akate dia Ruta aki oko onto lakaye ndjoyanga eshamelo l’ahafu wa Jehowa?

6 Mɛnamaka dia Ruta akeke akambo wendana la Jehowa oma le omɛnde kana oma le okilo ande Naɔmi. Nde akeke ɔnɛ Jehowa bu oko tozambizambi tele oko t’ase Mɔaba. Nde akokaka Jehowa ngandji ndo nde akeyaka dia Jehowa mbahombande mboka ngandji ndo ntɛmɔla. Ɔnkɔnɛ, Ruta akasale ɔsɔnwɛlɔ wa lomba. Nde akatɛ Naɔmi ate: ‘Wodja ayɛ wayonga wodja ami ndo Nzambi kayɛ ayonga Nzambi kami.’ (Ruta 1:16) Etema aso munandemaka etena kakanyiyaso ngandji kakokaka Ruta Naɔmi. Koko kɛnɛ kaleka tambiya ele ngandji kakokaka Ruta Jehowa. Dui sɔ diakayambiya Bɔaza, lakayowandolaka l’ɔkɔngɔ lo woho ‘wakandayoyanga eshamelo lo ahafu wa Jehowa.’ (Adia Ruta 2:12.) Ɛtɛkɛta wakakambe la Bɔaza kokaka tohola woho wayanga ɔna fudu ekokelo l’ahafu w’ombutshi atɔ. (​Osambu 36:7; 91:1-4) Woho akɔ waamɛ mbele, Jehowa akakokɛ Ruta la ngandji tshɛ ndo akofute l’ɔtɛ wa mbetawɔ kande. Ruta komonga kaanga la ɔkɔkɔ ɔtɔi wa nyanga lo yɛdikɔ yakandɔshi.

7. Kakɔna kakoka nkimanyiya wanɛ wengenga dia nkimɔ nsɛnɔ yawɔ le Jehowa?

7 Anto efula mbekaka akambo wendana la Jehowa, koko hawɔsɔnɛ dia nyanga eshamelo le nde. Vɔ mengengaka dia nkimɔ nsɛnɔ yawɔ le nde ndo dia batizama. Naka ndo wɛ kayaoka ngasɔ, nkanyiya lande na kengengayɛ. Onto tshɛ kambɛka nzambi kɛmɔtshi kana kekina. (Jashua 24:15) Ɔsɔnwɛlɔ wa lomba ele wa kambɛ Nzambi ka mɛtɛ. Etena kayakimɔyɛ le Jehowa, wɛ mɛnyaka dia wɛ ekɔ la mbetawɔ le nde ɔnɛ nde ayonga eshamelo kayɛ. Ndo nde ayokokimanyiya dia wɛ ntetemala mbokambɛ oyadi okakatanu tshɛ wakoka mpomana la yɛ. Kɛsɔ mbakasalɛ Nzambi Ruta.

‘NDE AKAMAMEMA JEHOWA’

8. Kɔndɔla woho wakole Hɛzɛkiya.

8 Woho wakole Hɛzɛkiya akatshikitana etale efula la woho wakole Ruta. Nde aki onto ɔmɔtshi la lo wodja wakayakimɔ le Nzambi. Koko, aha ase Isariyɛlɛ tshɛ mbakatshikala la kɔlamelo. Nkumekanga Ahaza, ka she aki Hɛzɛkiya, aki onto la kɔlɔ. Nde kɔnɛmiyaka tɛmpɛlɔ ka Nzambi ndo aketawoya anto akina dia ntɛmɔla tozambizambi tokina. Ahaza akatshumbe kaanga anango Hɛzɛkiya amɔtshi wasɛna lo dja oko olambo le jambizambi mɔtshi ya kashi. Hɛzɛkiya kombodiama dimɛna!—2 Khumi ya Dikanga 16:2-4, 10-17; 2 Ekondo 28:13.

9, 10. a) Lande na kakakoke Hɛzɛkiya nkɔmɔ esadi eto? b) Lande na kahatahombe momalɛ Nzambi? c) Lande na kahatahombe mfɔnya dia woho wakatole wayoshikikɛ woho w’onto wayotoyonga?

9 Ɛnyɛlɔ ka kɔlɔ kaki Ahaza kakakoke nkonya ɔnande Hɛzɛkiya dia nkɔmɔ kana momalɛ Jehowa. Ɛlɔ kɛnɛ, anto amɔtshi wakikɛ oleki kɛnɛ kakakikɛ Hɛzɛkiya ndjaokaka dia vɔ wekɔ l’ɛkɔkɔ w’eshika wa ‘momalɛ Jehowa’ kana momalɛ okongamelo ande. (Tukedi 19:3) Anto akina ndjaokaka dia wodielo awɔ wa kɔlɔ mbeyaka mbakonya dia ndjonga la lɔsɛnɔ la kɔlɔ kana ndjokoya munga y’ambutshi awɔ. (Ezekiyele 18:2, 3) Onde tokanyi tɔsɔ tekɔ ta mɛtɛ?

10 Lɔsɛnɔ la Hɛzɛkiya mbishaka okadimwelo lo dimbola sɔ ɔnɛ keema! Sho bu l’ɔkɔkɔ w’oshika wa ndjokoma lo momalɛ Jehowa. Nde hasale di’awui wa kɔlɔ komɛ anto. (Jobo 34:10) Ekɔ mɛtɛ dia ambutshi koka mbetsha anawɔ dia nsala awui w’ɛlɔlɔ kana wa kɔlɔ. (Tukedi 22:6; Kɔlɔsayi 3:21) Koko, dui sɔ halembetshiya dia woho wakatole lo nkumbo kaso kashikikɛ woho w’onto wayotonga. Lande na? Nɛ dia Jehowa akatosha lotshungɔ la nsala ɛsɔnwɛlɔ, dui dialembetshiya ɔnɛ sho kokaka nsɔna dia nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ kana kɛnɛ kele kɔlɔ. (Euhwelu k’Elembe 30:19) Ngande wakakambe Hɛzɛkiya la woshasha wa nɛmɔ ɔsɔ?

11. Kakɔna kaketɛ Hɛzɛkiya nkumekanga ka dimɛna efula la Juda?

11 Kaanga mbaki she nkumekanga ka kɔlɔ efula la Juda, Hɛzɛkiya akonge onto l’ɔlɔlɔ efula. (Adia 2 Khumi ya Dikanga 18:5, 6.) Nde kɔsɔna dia ndjela ɛnyɛlɔ ka kɔlɔ ka she. Koko, nde akahokamɛka la yambalo tshɛ aprɔfɛta wa Jehowa, ɛnyɛlɔ oko Isaya, Mika, ndo Hɔsɛa. Nde akadje yimba lo alako ndo lo engwelo kawɔ. Dui sɔ diakokimanyiya dia nde nkandola ekakatanu efula wakatasadi she. Nde akɛdia tɛmpɛlɔ, akalɔmbɛ Jehowa dia nde dimanyiya anto pɛkato ndo akalanya dikishi diaki lo wodja w’otondo. (2 Ekondo 29:1-11, 18-24; 31:1) L’ɔkɔngɔ diko, etena kakanɛ Senakɛribɛ nkumekanga k’ase Asuriya dia ndjɔlɔsha Jɛrusalɛma, Hɛzɛkiya akɛnya dihonga ndo mbetawɔ k’efula. Nde akayaɛkɛ lo ekokelo ka Jehowa ndo akakeketsha wodja ande. (2 Ekondo 32:7, 8) Lo etena kɛmɔtshi Hɛzɛkiya akayonga l’otako, koko Jehowa akawongola ndo nde akayakitshakitsha. (2 Ekondo 32:24-26) Mbokɛma hwe dia, Hɛzɛkiya ekɔ ɛnyɛlɔ ka dimɛna ka sho mbokoya. Nde kombetawɔ dia woho wakandodiama kɔlɔ lo nkumbo kawɔ ndanya lɔsɛnɔ lande. Koko, nde akɛnya dia nde aki ɔngɛnyi wa Jehowa.

12. L’ɛnyɛlɔ ka Hɛzɛkiya, ngande wambɛnya anto efula ɛlɔ kɛnɛ dia wekɔ angɛnyi wa Jehowa?

12 Ɛlɔ kɛnɛ, andja wekɔ kɔlɔ efula ndo anto hawokana ngandji ndo ana efula wekɔ lo mbola aha la vɔ monga la ambutshi wawaoka ngandji ndo wakokɛ. (2 Timɔte 3:1-5) Kaanga mbele Akristo efula ɛlɔ kɛnɛ wakodiama lo nkumbo yaki l’ekakatanu efula, vɔ wakasɔnɛ dia nkeketsha lɔngɛnyi lasawɔ la Jehowa. L’ɛnyɛlɔ ka Hɛzɛkiya, vɔ wakɛnya dia woho wakawodiama koshikikɛ woho w’onto wakawahombe ndjonga lo nshi yayaye. Nzambi akatosha lotshungɔ la nsɔna kɛnɛ kele ɔlɔlɔ kana kɔlɔ ndo sho koka nsɔna dia mbokambɛ ndo mbɔlɛmiya oko wakasale Hɛzɛkiya.

“OKAMBI WAKI JEHOWA KEMI!”

13, 14. Lande na kakakoke ɔkɛndɛ wa Mariya mɛnama oko ɔkɛndɔ wa wolo efula, ko ngande wakandakadimola ondjelo Ngabriyɛlɛ?

13 Ɛnɔnyi efula l’ɔkɔngɔ wa nshi ya Hɛzɛkiya, womoto ɔmɔtshi laki la okitshakitsha lakawelɛka Mariya, akonge la lɔngɛnyi la laande la Jehowa ndo akalongola ɔkɛndɛ wa laande. Nde akahombe ntshɔ diemi, mbota ɔna ndo mbodia Ɔna Nzambi! Jehowa akahombe mbooka ngandji ndo akayaɛkɛ le Mariya lo woho wakandawosha nɛmɔ dia diambo sɔ. Kakɔna kakandasale etena kakandoke mbala kande ka ntondo akambo wendana l’ɔkɛndɛ ɔsɔ?

14 Sho tɛkɛtaka mbala efula akambo wendana la diɛsɛ dia woke diakalongola Mariya. Ko, kakɔna kakandakoke mboka wɔma? Ɛnyɛlɔ, ondjelo Ngabriyɛlɛ akawotɛ ate nde ayotshɔ diemi aha la mbeyana la pami. Koko ondjelo Ngabriyɛlɛ konembetshiya ase nkumbo kande kana asukanyi ande woho wakandatshu diemi sɔ. Kakɔna kakawahombe mfɔnya? Ngande wakandahombe mbetawoya Yɔsɛfu dia nde hashishisha kɔlamelo yande otsha le nde? Laadiko dia laasɔ, nde akakondja ɔkɛndɛ wa woke efula dia mbodia Ɔna Nzambi oko onto! Hateye ekiyanu tshɛ waki la Mariya, koko sho mbeyaka kɛnɛ kakandasale l’ɔkɔngɔ wa ondjelo Ngabriyɛlɛ ntɛkɛta la nde. Nde akate ate: “Okambi waki Jehowa kemi! Diatshame le mi oko watayɛ.”—Luka 1:26-38.

15. Lande na kele mbetawɔ kaki Mariya kaki ka diambo efula?

15 Mariya aki la mbetawɔ ka diambo efula! Nde aki suke dia nsala oseka dikambo tshɛ diakawɔlɔmbɛ oko wakinde okambi a womoto. Nde aki l’eshikikelo dia Jehowa ayokotsha ehomba ande ndo ayowokokɛ. Ngande wakakoke Mariya monga la mbetawɔ ka wolo ka ngasɔ? Hatotɔ la mbetawɔ. Koko, sho koka monga la mbetawɔ naka sho mbidja welo dia monga la tɔ ndo nɔmba Nzambi dia nde ntshɔkɔla welo wadjaso. (Ngalatiya 5:22; Ɛfɛsɔ 2:8) Mariya akakambe wolo efula dia nkeketsha mbetawɔ kande. Ngande weyaso dui sɔ? Nyɛsɔ tɔsɛdingole woho wakandahokamɛ ndo kɛnɛ kakandatɛkɛta lo dikambo sɔ.

16. Kakɔna kɛnya dia Mariya aki onto lakahokamɛka dimɛna?

16 Woho wakandahokamɛ. Bible mbutaka ɔnɛ, sho “pombaka monga suke dia mpokamɛ, ɔkɔkɛ dia ntɛkɛta.” (Jakɔba 1:19) Mariya akahokamɛka dimɛna. Bible mɛnyaka dia nde akahokamɛka la yambalo tshɛ awui wakandoke, djekoleko awui wakandeke lo kɛnɛ kendana la Jehowa. Nde akayatshungolɛka etena dia nkana yimba lo awui w’ohomba asɔ. Ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi ka dui sɔ aki lam’akotɔ Yeso etena kakaye alami w’ɛkɔkɔ dia ndjotɛ Mariya losango l’oma le ondjelo. L’ɔkɔngɔ diko, etena kaki Yeso la ɛnɔnyi 12, nde akate dui dimɔtshi diakambiya Mariya. Lo bɛnyɛlɔ diakɔ pende, Mariya akahokamɛka, akohɔka ndo akakanyiyaka la yambalo tshɛ awui wakandoke.—Adia Luka 2:16-19, 49, 51.

17. Wetshelo akɔna wakondjaso oma le Mariya lo yoho yakandatɛkɛtaka?

17 Kɛnɛ kakatɛkɛta Mariya. Bible hatotɛ awui efula lo kɛnɛ kakatɛkɛta Mariya. Sawo diande dioleki otale tanemaka lo Luka 1:46-55. Ɛtɛkɛta ɛnɛ mɛnyaka dia Mariya akeyaka Afundelo wa lo Hɛbɛru dimɛna efula. Lo ngande? Ɛtɛkɛta waki Mariya fɔnaka la ɛtɛkɛta wa lo dɔmbɛlɔ dia Hana, nyango Samuɛlɛ. (1 Samuele 2:1-10) Mɛnamaka dia Mariya akashile Afundelo oko mbala 20 lo ɛtɛkɛta ande. Mbokɛmaka hwe dia nde akalangaka ntɛkɛta akambo wa mɛtɛ wakandeke oma le Ɔngɛnyi ande woleki woke, mbuta ate Jehowa.

18. Lo yoho yakɔna yakokaso mbokoya mbetawɔ kaki Mariya?

18 L’ɛnyɛlɔ ka Mariya, sho koka nongola ɔkɛndɛ oma le Jehowa wakokaso mɛna ɔnɛ wekɔ wolo efula le so. Nyɛsɔ tokoya ɛnyɛlɔ kande. L’okitshakitsha tshɛ tetawɔ ɔkɛndɛ akɔ ndo tonge l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa ayotokimanyiya. Ndo nto, sho koka mbokoya mbetawɔ kaki Mariya etena kahokamɛso Jehowa ndo kakanaso yimba lo awui ande wakateke ndo asangwelo ande. Oma laasɔ, sho koka mbutɛ anto l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ awui wakateke.—​Osambu 77:11, 12; Luka 8:18; Rɔmɔ 10:15.

19. Oko wokoyaso bɛnyɛlɔ dia mbetawɔ di’amɛna sɔ, lo dikambo diakɔna diayotonga l’eshikikelo?

19 Mbokɛmaka hwe dia Ruta, Hɛzɛkiya, ndo Mariya waki angɛnyi wa Jehowa, paka oko waki Abrahama. Vɔ waki lo “olui a woke w’ɛmɛnyi” waki la diɛsɛ dia nkoma angɛnyi wa Nzambi. Ɔnkɔnɛ, totetemale mbokoya bɛnyɛlɔ dia mbetawɔ di’amɛna sɔ. (Hɛbɛru 6:11, 12) Naka sho nsala ngasɔ, kete tayotetemala nongamɛ difuto diayosha Jehowa angɛnyi ande pondjo pondjo!