Evanjiliyɔ wa Luka mɛnyaka dia Yeso akɔmbɔla wɔɔmbɔ wa Isaya dia mbadia, oma laasɔ ko nde mɔmba. L’ekomelo ka Evanjiliyɔ wa Joani, Joani nde lawɔ akatɛkɛta dia wɛɔmbɔ lo mbuta dia takandakoke mfunda lo wɔɔmbɔ ande tolembetelo tshɛ takasale Yeso.​—Luka 4:16-20; Joani 20:30; 21:25.

Ngande wakasalemaka wɛɔmbɔ w’Afundelo? Dihomɔ diele oko lokoho la nyama, lokoho la mbudi kana l’ɔkɔkɔ, kana papirisɛ mbakawamamatanyaka kaamɛ dia nsala wɔɔmbɔ. Kɛsɔ akakokaka mɔmbama la danga ko alɛta wakafundamaka waki l’etei. Efundelo wakɛnamaka lo waa kɔlɔnɛ ya totshitshɛ ya lo wekeke yaki lo wɔɔmbɔ. Naka wɔɔmbɔ waki otale, wakadjaka tosongo lo tokoma dia ombadi tɔɔmbɔlaka la lonya lɔmɔtshi ndo tɔɔmbaka la lonya lokina edja ndo nde ambotana dihole diakombolande.

Dibuku dimɔtshi (The Anchor Bible Dictionary) mbutaka dia “wahɔ waki la wɔɔmbɔ w’otale efula [mbala mɔtshi suke la mɛtrɛ 10] ele vɔ waki la tshondo ya dibuku di’otondo lo vɔlimɛ ya tshitshɛ naka wamboshila la mɔmba.” Ɛnyɛlɔ, wakafɔnyaka dia Evanjiliɔ wa Luka, wakakoke monga la wɔɔmbɔ waki la mɛtrɛ oko 9.5 l’otale. Lo tena dimɔtshi, wakahembolaka tokoma ta wɔɔmbɔ, wakashikaka ɛtshi ka dive dia mbetɛ ɔsɛlɔ ndo wakakitaka alangi.

Ntatɛ lam’akatatɛ olimu w’ɔlɔmbɛdi kambema lo Isariyɛlɛ, paka pami ɔtɔi mbakakambaka lo etena tshɛ oko ɔlɔmbɛdi wa laadiko, l’etatelo nde akasɔnamaka dia nsala olimu ɔsɔ lɔsɛnɔ lande l’otondo. (Walelu 35:25) Arɔna mbaaki onto la ntondo lakakambe olimu ɔsɔ. Oma laasɔ, ombutshi wa pami ndjosambiyɛ ɔnande la pami l’enondo diɛsɛ sɔ. (Etumbelu 29:9) Ana w’apami efula wa lo ɔlɔndji waki Arɔna wakakambe oko ɛlɔmbɛdi, koko paka ananga ato mbakakambe oko ɛlɔmbɛdi wa laadiko.

Etena kakayotatɛ Isariyɛlɛ nɔmbɔma oma le wedja ekina, ɛnɔmbɔdi waki komonga ase Isariyɛlɛ wakasɔnaka ndo wakanyaka ɛlɔmbɛdi wa laadiko w’ase Juda etena tshɛ kakawalangaka. Ɔnkɔnɛ, akɛnama dia wanɛ wakawatatɛ nsɔna asɔ wakasɔnamaka suke la mbala tshɛ oma lo nkumbo yakɔsamaka la nɛmɔ, mbala efula oma lo ɔlɔndji waki Arɔna. Etelo k’ɔnɛ “ewandji w’ɛlɔmbɛdi” mendanaka la ɛtɛ wa wanɛ wakakambaka olimu w’ɔlɔmbɛdi. Ondo ewandji w’ɛlɔmbɛdi wakikɔ ɛtɛ wa lo eloyi 24 wa lo olimu w’ɔlɔmbɛdi, apami wa lokumu wa lo nkumbo ya ɛlɔmbɛdi wa laadiko ndo wanɛ waki lo nkumbo ya ɛlɔmbɛdi wa laadiko wakawayonyaka, ɛnyɛlɔ oko Anasi.​—1 Ekondo 24:1-19; Mateo 2:4; Makɔ 8:31; Etsha 4:6.