Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

SAWO DIA WEKELO 22

OSAMBO 127 Woho w’onto wahombami monga

Woho wa ntondoya diembwanelo di’otsha lo diwala

Woho wa ntondoya diembwanelo di’otsha lo diwala

“Ɛlɛngɛlɔ kahalanaki ka lonto loshɛmi l’etei k’otema . . . kele la nɛmɔ di’efula.”1 PE. 3:4.

KƐNƐ KAYOTEKA

Kɛnɛ kakoka nsala wanɛ wembwana dia ntondoya diembwanelo diawɔ ndo woho wakoka ase etshumanelo mbasukɛ.

1-2. Ngande wɔsa anto amɔtshi diembwanelo?

 DIEMBWANELO koka monga etena k’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo ka dimɛna efula. Naka wɛ ekɔ lo membwana l’etena kɛnɛ, kete aha la taamu wɛ kombolaka dia diɔ mbeta dimɛna. Ndo ngasɔ mbɛdiɔ le efula ka wanɛ wembwana. Tsion, a kadiyɛso kadjasɛ l’Éthiopie, mbutaka ate: “Etena koleki tshɛ ɔngɛnɔngɛnɔ kakamonge la tɔ lo lɔsɛnɔ lami ele etena kakamembwanaka l’omɛmi. Takasawolaka awui w’ohomba ndo takɔlaka. Laki l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula etena kakamashihodia dia lambotana onto lokami ngandji ndo lamboka ngandji.”

2 Koko, Alessio, ɔnangɛso ladjasɛ la Pays-Bas, mbutaka ate: “Aki dui dia dimɛna efula mbeya wadɛmi dimɛna etena kakatembwanaka, koko diembwanelo diaso diaki nto l’ekakatanu.” Lo sawo nɛ, tayɔsɛdingola ekakatanu ɛmɔtshi wakoka ntomba ndo atɔndɔ amɔtshi wa lo Bible wakoka nkimanyiya wanɛ wembwana dia membwana dimɛna. Tayɛna nto woho wakoka ase etshumanelo nsukɛ wanɛ wembwana.

OYANGO WA DIEMBWANELO

3. Oyango akɔna wele la diembwanelo? (Tokedi 20:25)

3 Kaanga mbele diembwanelo koka mbisha ɔngɛnɔngɛnɔ, diɔ diekɔ nto nna di’ohomba efula diakoka nkonya lo diwala. Lo lushi la diwala, atshukanyi tshikaka dɔkɔlɔkɔ la ntondo ka Jehowa dia mbokanaka ngandji ndo nɛmiyanaka edja tshɛ kayowonga la lɔsɛnɔ. La ntondo ka ntshika dɔkɔlɔkɔ tshɛ, sho pombaka nsɛdingola dui diakɔ dimɛna dimɛna. (Adia Tokedi 20:25.) Dui sɔ diekɔ mɛtɛ lo kɛnɛ kendana la dɔkɔlɔkɔ dia diwala. Diembwanelo kimanyiyaka omambedi tshɛ dia mbeya osekande dimɛna ndo mbɔsa yɛdikɔ ya dimɛna. Tena dimɔtshi yɛdikɔ shɔ ele dia ntshukana; tena dikina ya mpembola diembwanelo. Naka wanɛ wembwana wambohembola, kete dui sɔ halange mɛnya dia vɔ wambosala dui dimɔtshi dia kɔlɔ. Koko, kɛsɔ mɛnyaka dia diembwanelo diawɔ diambokotsha oyango adiɔ, mbuta ate diambakimanyiya dia mbɔsa yɛdikɔ ya dimɛna.

4. Lande na kahombaso mɛna diembwanelo la sso di’ɔlɔlɔ?

4 Lande na kele ekɔ ohomba dia pami la womoto wembwana mɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ? Etena kɛna enyemba akambo la sso di’ɔlɔlɔ, vɔ hawotembwana l’onto lewɔ bu la kanyi ya tshukana la nde. Aha paka enyemba eto mbahomba mɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ. Sho tshɛ pombaka mbeya oyango wele la diembwanelo di’otsha lo diwala. Ɛnyɛlɔ, amɔtshi fɔnyaka dia naka pami la womoto wekɔ lo membwana kete vɔ pombaka paka ntshukana. Shɛngiya yakɔna yonga la dui sɔ le Akristo w’enyemba? Melissa, kadiyɛso k’onyemba kadjasɛ l’États-Unis mbutaka ate: “Etena kembwana ɔnangɛso la kadiyɛso, Ɛmɛnyi ɛmɔtshi nongamɛka dia paka vɔ kotshukanyi. Etombelo wonga ele, anto amɔtshi wembwana tetemalaka membwana oyadi kaanga vɔ akɔ ahende hawɔtɔnɛ. Enyemba ekina mbewɔka tshɛ lo tshɛ dia membwana. Dui sɔ koka nkonya l’ekiyanu efula.”

EYA ONTO LEMBWANA LA YƐ DIMƐNA

5-6. Lande na kahomba wanɛ wembwana nsala la wolo di’onto l’onto mbeya wonyande dimɛna? (1 Petero 3:4)

5 Naka wɛ ekɔ lo membwana l’onto ɔmɔtshi, kakɔna kayokokimanyiya dia nshikikɛ kana nyu pombaka ntshukana kana bu? Eya onto lembwana la yɛ dimɛna. Ondo wɛ akeye awui amɔtshi wendana l’onto akɔ la ntondo ka nyu ntatɛ membwana. Koko wonya ɔnɛ wɛ aya la diaaso dia mbeya “lonto loshɛmi l’etei k’otema.” (Adia 1 Petero 3:4.) Etena kembwananyu, wɛ pombaka mbeya awui efula wendana la lonyuma lele l’onto lembwana la yɛ, lonto ndo yoho yande ya nkanyiya. Lam’atete nshi, wɛ ayonga l’akoka wa nkadimola lo ambola wele oko wanɛ: ‘Onde onto ɔnɛ ayonga olonganyi wa dimɛna le mi?’ (Tok. 31:​26, 27, 30; Ɛf. 5:33; 1 Tim. 5:8) ‘Onde tayokoka kotshanyɛka ehomba aso wa longandji? Onde tayokoka dimanyiyanaka?’ b (Rɔmɔ 3:23) Etena kekananyu waonga, tanyoheke dia: Kɛnɛ koleki ohomba bu woho wasanganyu lolemi, koko woho wayaɔtɔnganyiyanyu etena kenyu la tokanyi totshikitanyi.

6 Awui akɔna akina wahombayɛ mbeya wendana l’onto lembwana la yɛ? La ntondo ka ngandji kayɛ mfula otsha le onto akɔ, ondo wɛ pombaka nkɛtshanya la nde awui amɔtshi w’ohomba, ɛnyɛlɔ eyango wele lande. Ko kayotota lo dikambo di’awui wendana la yoonge, falanga kana awui wakete wakoka monga la shɛngiya l’ekanelo kande? Aha awui tshɛ mbele ohomba nkɛtshanya l’etatelo ka diembwanelo. (Ɛdika la Joani 16:12.) Naka wɛ mɛnaka di’atakoke wɛ nkadimola lo ambola amɔtshi wendana la lɔsɛnɔ layɛ, ewoyande. Koko lam’atete nshi, omambedi ayɛ ayonga l’ohomba wa mbeya awui asɔ dia nde mbɔsa yɛdikɔ ya dimɛna. L’etena kɛmɔtshi, wɛ ayohomba mbotɛ awui akɔ hwe hwe.

7. Ngande wakoka wanɛ wembwana mbeyana waonga? (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Etena kembwanayɛ l’onto ɔmɔtshi ladjasɛ etale.”) (Enda ndo esato.)

7 Ngande wakokayɛ mbeya mɛtɛ lonto lande? Yoho yoleki dimɛna ele nsawola awui hwe hwe, mbutanɛ mɛtɛ, mboka ambola ndo mpokamɛ dimɛna. (Tok. 20:5; Jak. 1:19) Dia nkotsha oyango ɔsɔ, nyu mbeyaka nsɔna awui amɔtshi wakonya l’asawo, oko ndɛ kaamɛ, sembola yema ekolo lo shinga ndo nsambisha. Nyu koka nto mbekana waonga etena ketshanyu wenya kaamɛ l’angɛnyi ndo la nkumbo yanyu. Ndo nto, nyokongɛ elimu wakoka nyosha diaaso di’onto l’onto mɛna kɛnɛ kasala osekande l’awui wotshikitanyi ndo la ntondo k’anto wotshikitanyi. Tende kɛnɛ kakasale Aschwin, ladjasɛ la Pays-Bas. Nde mbutaka lo dikambo dia diembwanelo diande la Alicia ate: “Takayangaka dia nsala tolimulimu tɔmɔtshi kaamɛ takakoke tokimanyiya di’onto l’onto mbeya dionga di’osekande. Mbala efula ɔsɔ aki awui wa totshitshɛ, oko nkatɛ yangɔ kana nsala elimu wa la ngelo. L’etena kakatasalaka tolimulimu tɔsɔ, takɛnyi lo awui akɔna wele onto l’onto la wolo ndo wɛɔdu.”

Naka oko amambedi nyekɔ lo ndjasha l’awui wanyosha diaaso dia nsawola, kete ondo nyayonga suke di’onto l’onto mbeya osekande dimɛna (Enda odingɔ 7-8)


8. Wahɔ akɔna wakoka wanɛ wembwana nkondja lo mbekaka kaamɛ?

8 Nyu koka nto nsala dia mbekana waonga etena kasalanyu awui wa lo nyuma kaamɛ. Naka nyambotshukana, kete nyayonga l’ohomba w’etena ka salaka ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo dia Nzambi monga onto loleki ohomba lo diwala dianyu. (Ond. 4:12) Ko lande na kahanyasale ekongelo ka mbekaka kaamɛ l’etena kɛnɛ kaakanyembwana? Eelo, nyatonge atshukanyi etena kekenyu lo diembwanelo ndo ɔnangɛso atakome owandji wa kadiyɛso. Koko, etena kayonyekaka kaamɛ, mbayonyoteyaka woho wayaoka onto okina lo dikambo dia Jehowa. Max nde la Laysa, atshukanyi wadjasɛ l’États-Unis wakakondja wahɔ okina. Nde mbutaka ate: “Kam’akatatatɛ membwana, takatatɛ mbeka ekanda watɛkɛta dikambo dia diembwanelo, dia diwala ndo dia lɔsɛnɔ la nkumbo. Wekelo w’ekanda ɛsɔ, wakatokimanyiya dia monga l’asawo efula w’amɛna wotokoka monga okakatanu le so dia nkɛtshanya.”

AWUI AKINA WA MBIDJA YIMBA

9. Awui akɔna wahomba wanɛ wembwana nsɛdingola etena kɔsawɔ yɛdikɔ lo kɛnɛ kendana l’onto lahombawɔ mbutɛ awui wendana la diembwanelo diawɔ?

9 Akɔna akokanyu mbutɛ awui wendana la diembwanelo dianyu? Nyu wanɛ wembwana mbahomba nshikikɛ. L’etatelo ka diembwanelo dianyu, ondo nyu koka mbutɛ anto angana ato. (Tok. 17:27) Lo nsala ngasɔ, ondo nyayewɔ ambola efula wendana la diembwanelo dianyu ndo diaha anto nyotshutshuya dia mbɔsa yɛdikɔ. Koko, naka hanyote ndooko onto, kete nyayoyokoma lo ndjaanganya l’anto akina diaha vɔ mbeya. Dui sɔ koka monga waale. Laasɔ ayonga dui dia lomba mbewoya wanɛ wakoka nyosha alako w’amɛna ndo ekimanyielo ka shikaa. (Tok. 15:22) Ɛnyɛlɔ, nyu koka mbutɛ ase nkumbo amɔtshi, angɛnyi wambotshunda kana dikumanyi di’Akristo.

10. Kakɔna kakoka wanɛ wembwana nsala dia ntetemala membwana lo yoho ya dimɛna? (Tokedi 22:3)

10 Ngande wakokanyu ntetemala membwana lo yoho ya dimɛna? Etena katahame ngandji kele lam’asanyu, mbayoleka onto l’onto kotwama otsha le osekande. Kakɔna kakoka nyokimanyiya dia mbewɔ nsala dui diayonyangiya Jehowa? (1 Kɔr. 6:18) Nyewɔ asawo w’awui wa mindo, nyewɔ mongaka nyuamɛ ato ndo nnɔ wanu efula. (Ɛf. 5:3) Awui asɔ koka nomialomia nsaki ya dieyanelo ndo ntɛwɔla yɛdikɔ yanyu ya nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Lande na kahanyakɛtshanya mbala la mbala tɛdikɔ takokanyu mbɔsa dia membwana lo yoho ya dimɛna? (Adia Tokedi 22:3.) Tende kɛnɛ kakakimanyiya Dawit nde la Almaz wadjasɛ l’Éthiopie. Vɔ mbutaka ɔnɛ: “Takahombaka mbetsha etena kaamɛ lo ahole wele anto efula kana kaamɛ l’angɛnyi akina. Ndooko lushi lakatongaka shoamɛ oyadi lo mutuka kana lo luudu. Lo nsala ngasɔ, takewɔka awui wakakokaka tokonya l’ohemba.”

11. Awui akɔna wahomba nsɛdingola wanɛ wembwana etena kɔsawɔ yɛdikɔ ya mɛnyanya ngandji?

11 Ko kayotota lo kɛnɛ kendana la mɛnyanya ngandji? Nyu koka kiɛnyanya lo toho tɔmɔtshi l’edja tshɛ katanyembwana. Koko, naka nsaki ka dieyanelo kamboleka monga wolo, kete ayonga okakatanu w’efula dia mbɔsa yɛdikɔ ya dimɛna. (Lem. 1:2; 2:6) Wɛnyanyelo wa ngandji koka nyokonya esadi eto lo nsala dui dia mindo. (Tok. 6:27) L’etatelo ka diembwanelo dianyu, nyɔkɛtshanyake elelo wayonyoyadjɛ wɔtɔnɛ l’atɔndɔ wa lo Bible. c (1 Tɛs. 4:​3-7) Nyoyambole ɔnɛ: ‘Ngande wayɔsa anto wa lɛnɛ adjasɛso tshelo ya mɛnyanya ngandji lam’asaso? Onde totshelo tɔsɔ monyiyaka nsaki ya dieyanelo le so?’

12. Kakɔna kakoka wanɛ wembwana mbeya lo kɛnɛ kendana l’ekakatanu ndo ewanu wakoka ntomba etena kembwanawɔ?

12 Ngande wakokanyu nkandola ekakatanu ndo awui wahanyɔtɔnɛ? Kakɔna kayonyosala naka nyekɔ lo mana mbala la mbala? Onde dui sɔ mɛnyaka dia hanyokoke ntshukana? Ndooko; atshukanyi tshɛ mongaka l’ekakatanu lo tena dimɔtshi. Diwala di’oshika kengama l’anto ahende wakoka nkamba kaamɛ dia ntondoya ekakatanu wele lawɔ. Laasɔ woho wakandolanyu ekakatanu l’etena kɛnɛ mbeyaka mɛnya dia kana nyayotondoya lo diwala dianyu. Nyu koka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde sho kɛtshanyaka akambo la wɔladi ndo la dilɛmiɛlɔ tshɛ? Onde sho mongaka suke dia mbetawɔ munga yaso ndo nsala etshikitanu? Onde sho mongaka suke dia mbetawɔ munga, nɔmba edimanyielo ndo dimanyiyana?’ (Ɛf. 4:​31, 32) Koko, naka nyu manaka mbala la mbala etena kembwananyu, kete ondo dui sɔ hatokandɔma l’ɔkɔngɔ wa nyu ntshukana. Naka wɛ amboyoshihodia di’onto akɔ honga olonganyi wa dimɛna le yɛ, kete pembola diembwanelo ayoleka dimɛna le nyu nyu akɔ ahende. d

13. Awui akɔna wakoka nkimanyiya wanɛ wembwana dia nshikikɛ edja ka ngande kahombawɔ membwana?

13 Edja ka ngande kahomba diembwanelo mbiviya? Mbɔsa tɛdikɔ esadi mbelaka nshi tshɛ etombelo wa kɔlɔ. (Tok. 21:5) Laasɔ diembwanelo dianyu pombaka monga yema y’otale di’onto l’onto mbeya osekande dimɛna. Koko, hanyohombe ntaloya diembwanelo l’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ w’anyanya. Bible mbutaka nto ɔnɛ: “Elongamelo kahatakotshama mbishaka paa l’asolo.” (Tok. 13:12) Ndo nto, etena tshɛ katanyembwana mbataleke monga wolo le nyu dia nshika ntanga lo nsaki ya dieyanelo. (1 Kɔr. 7:9) Lo dihole dia ndeka mbidja yimba lo edja kahomba diembwanelo dianyu mbɔsa, nyu koka ndjambola ɔnɛ: ‘Kakɔna keekemi l’ohomba wa mbeya lo dikambo di’onto akɔ dia dimi mbɔsa yɛdikɔ?’

NGANDE WAKOKA ANTO AKINA NSUKƐ WANƐ WEMBWANA?

14. Lo toho takɔna shikaa takoka anto akina nsukɛ wanɛ wembwana? (Enda ndo osato.)

14 Naka tekɔ lo mbeya anto wembwana, ngande wakokaso mbakimanyiya? Sho koka mbaelɛ dia ndjɔlɛ la so yangɔ, l’ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo kana etena kakɔkɔlaso demba. (Rɔmɔ 12:13) Lo tena dia ngasɔ, vɔ wayoleka mbeyana waonga. Onde vɔ wekɔ l’ohomba w’otshindedi, w’ekolo wa lɔkɛndɔ kana dihole diakokawɔ nsawola lo shɔpɔ? Naka ngasɔ, onde hatokoke mbakimanyiya? (Ngal. 6:10) Alicia, lakatatɛkɛtshi la ntondo, mbohɔka kɛnɛ kakandangɛnangɛnaka nde la Aschwin. Nde mbutaka ate: “Taki l’ɔlɔ lam’akatotɛka anangɛso amɔtshi dia ntshɔ lakawɔ etena keso l’ohomba wa dihole dia nsawola, koko aha monga lo shoamɛ.” Ko naka wambokɔlɔmba dia monga otshindedi awɔ, lande na kahayetawɔ diɛsɛ sɔ? Onga la yewo diaha mbatshikaka vɔamɛ ato ndo onga la shɛnɔdi dia mbatshikɛka etena ka nsawola lo shɔpɔ.—Flpɛ. 2:4.

Naka sho mbeyaka anto wembwana, kete sho koka nyanga toho ta mbasukɛ (Enda odingɔ 14-15)


15. Kakɔna kakoka angɛnyi nsala nto dia nkimanyiya wanɛ wembwana? (Tokedi 12:18)

15 Sho koka nto nsukɛ wanɛ wembwana oma lo kɛnɛ kataso kana kahatate. Lo tena dimɔtshi, sho mbeyaka monga l’ohomba wa ndjakimɛ. (Adia Tokedi 12:18.) Ɛnyɛlɔ, sho mbeyaka nomɔlomɔ dia mbutɛ anto akina ɔnɛ ɔnangɛso la kadiyɛso kapanda wembwana, koko ondo vɔamɛ wayolanga mbutɛ anto. Hatohombe mbuta vate vate lo dikambo dia wanɛ wembwana kana mbowaɔnyɔla l’awui awɔ hita. (Tok. 20:19; Rɔmɔ 14:10; 1 Tɛs. 4:11) Ndo nto, hatohombe mbuta awui kana mboka ambola wakoka amambedi ndjaoka dia tekɔ lo mbatshutshuya dia vɔ ntshukana. Kadiyɛso kelɛwɔ Elise nde l’omɛnde mbohɔka ɔnɛ: “Taki la nsɔnyi efula etena kakawatombola awui wendana l’ekongelo ka diwala diaso etena kele tatasawola awui asɔ.”

16. Akokaso nsala naka wanɛ wembwana wambohembola diembwanelo diawɔ?

16 Ko naka wanɛ wembwana wambɔsa yɛdikɔ yaha ntetemala la diembwanelo diawɔ? Sho pombaka mbewɔ mbaoka ambola kana mɛndja ɔmɔtshi onongo. (1 Pe. 4:15) Kadiyɛso kelɛwɔ Lea mbutaka ate: “Lakoke di’anto akina wekɔ lo tate vate vate l’ɛkɔkɔ wohembodiso diembwanelo. Laki mɛtɛ la lonyangu l’efula.” Oko wakatadiɛnyi la ntondo, pembola diembwanelo hɛnya di’ɔmɔtshi ambosala dui dia kɔlɔ. Mbala efula, dui sɔ mɛnyaka tsho dia diembwanelo diawɔ diambokotsha oyango adiɔ, mbuta ate diambakimanyiya dia mbɔsa yɛdikɔ ya dimɛna. Koko, yɛdikɔ shɔ mbeyaka ntetemala mbasha paa l’asolo ndo ndjaoka opoko. Laasɔ sho koka nyanga toho ta mbasukɛ.—Tok. 17:17.

17. Kakɔna kahomba wanɛ wembwana ntetemala nsala?

17 Oko wambotodiɛna, diembwanelo koka monga l’ekakatanu, koko diɔ koka monga nto dui di’ɔngɛnɔngɛnɔ. Jessica mbohɔka ate: “Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, diembwanelo akikɔ tshondo y’olimu w’efula. Koko aki mɛtɛ dimɛna mbɔsa etena kɛsɔ ndo mbidja welo.” Naka nyekɔ lo membwana l’etena kɛnɛ, kete nyosale la wolo di’onto l’onto mbeya wonyande dimɛna. Naka nyu nsala ngasɔ, kete nyayotondoya ndo dui sɔ diayonyokimanyiya dia mbɔsa yɛdikɔ ya lomba.

OSAMBO 49 Tɔngɛnyangɛnya otema wa Jehowa

a Nkombo mɔtshi yakatshikitanyema.

c Minyaminya onto okina lo tenyi dia demba dia diwutshi ekɔ yoho mɔtshi ya awui wa mindo wa dieyanelo, yalɔmba dia dikumanyi dia l’etshumanelo nkenga kɔmite ka kilombo. Minyaminya onto l’awɛlɛ ndo nsawola asawo wa mindo lo mesajɛ kana lo telefɔnɛ koka nto nkonya lo nkenga kɔmite ka kilombo, lo ndjela dikambo la dikambo.

d Dia mbeya awui akina, enda “Wembola w’oma le ambadi” lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka divwa 1, 1999.