Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Keketsha mbetawɔ kayɛ lo kɛnɛ kalongamɛyɛ

Keketsha mbetawɔ kayɛ lo kɛnɛ kalongamɛyɛ

“Mbetawɔ ele okongelo wa la eshikikelo tshɛ wa kɛnɛ kalongamɛ onto.”—HƐBƐRU 11:1.

ESAMBO: 81, 134

1, 2. a) Ngande wotshikitanyi akambo walongamɛso la akambo walongamɛ anto akina? b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?

JEHOWA akatolake akambo w’amɛna efula walongamɛso. Nde akatolake dia nkidia lokombo lande ndo nsala dia lolango lande salema l’olongo ndo la nkɛtɛ. (Mateo 6:9, 10) Ɔsɔ ekɔ akambo woleki ohomba wakongɛso l’asolo walomɔlomɔ. Jehowa akatolake nto dia tofuta lɔsɛnɔ la pondjo oyadi l’olongo kana la nkɛtɛ. Shi ɔsɔ ayonga dui dia dimɛna efula! (Joani 10:16; 2 Petero 3:13) Tekɔ lo kongɛɛ nto l’asolo walomɔlomɔ dia mɛna woho wayotetemala Jehowa nɔmbɔla ndo nsukɛ ekambi ande lo nshi y’ekomelo nyɛ.

2 Bible mbutaka ɔnɛ mbetawɔ ele “okongelo wa la eshikikelo tshɛ” wa kɛnɛ kalongamɛso. Dui sɔ nembetshiyaka ɔnɛ wanɛ wele la mbetawɔ wekɔ l’eshikikelo tshɛ lo tshɛ ɔnɛ, akambo wakatolake Jehowa wayokotshama. (Hɛbɛru 11:1) Lo wedi okina, anto efula ɛlɔ kɛnɛ nongamɛka ndo kombolaka awui amɔtshi, koko vɔ bu l’eshikikelo ɔnɛ awui akɔ wayokotshama. Ɛnyɛlɔ, onto ɔmɔtshi koka nongamɛ dia mbidja otshumba lo kɛnyɔ ya lɔtɛri, koko nde hakoke monga l’eshikikelo tshɛ lo tshɛ ɔnɛ nde ayodja otshumba. Lo sawo nɛ, tayɔsɛdingola kɛnɛ kakokaso nsala dia nkeketsha mbetawɔ kaso lo alaka waki Nzambi. Tayɔsɛdingola nto woho wakoka mbetawɔ ka wolo tokimanyiya oma ko kakianɛ.

3. Lande na keso la mbetawɔ ɔnɛ alaka waki Nzambi wayokotshama?

3 Ndooko onto l’atei aso lakotɔ la mbetawɔ. Dia monga la tɔ, sho pombaka mbetawɔ dia nyuma k’ekila kaki Nzambi nɔmbɔla etema aso. (Ngalatiya 5:22) Nyuma k’ekila koka tokimanyiya dia mbeya Jehowa. Etena kashihodiaso ɔnɛ nde ekɔ Kanga-Wolo-Tshɛ ndo ekɔ la lomba, sho mongaka l’eshikikelo ɔnɛ nde ekɔ la akoka wa nkotsha kɛnɛ tshɛ kakandalake. Jehowa ndamɛ tɛkɛtaka dikambo di’alaka ande oko wamboshilaka kotshama ndo nde mbutaka ɔnɛ: “Vɔ wambokotshama!” (Adia Ɛnyɛlɔ 21:3-6.) Sho mbeyaka dia tena tshɛ Jehowa kotshaka kɛnɛ kalakande. Nde ekɔ “Nzambi ka kɔlamelo.” Diakɔ diele, sho mbetawɔka kɛnɛ tshɛ katotɛnde lo dikambo dia nshi yayaye.—Eohwelo k’Ɛlɛmbɛ 7:9.

EKAMBI WAKI NZAMBI WA LO NSHI Y’EDJEDJA WAKI LA MBETAWƆ KA WOLO

4. Ekambi waki Nzambi wa lo nshi y’edjedja waki la mbetawɔ lo awui akɔna?

4 Hɛbɛru tshapita 11 totɛka nkombo ya apami la wamato 16 waki la mbetawɔ ka wolo l’alaka wa Jehowa. Lɔkɔ vɔ shilaka nto anto akina efula wakangɛnyangɛnyaka Jehowa “l’ɔtɛ wa mbetawɔ kawɔ.” (Hɛbɛru 11:39) Vɔ tshɛ wakakongɛɛka “kanula” yakalake Jehowa. Vɔ wakeyaka ɔnɛ “kanula” shɔ yayolanya atunyi tshɛ waki Nzambi ndo mbetɛ nkɛtɛ paradiso nto. (Etatelo 3:15) Ndo nto, ekambi waki Nzambi ɛsɔ waki la mbetawɔ ka wolo ɔnɛ Jehowa ayowaolola. Koko vɔ konongamɛka dia tɔsɛna l’olongo, nɛ dia vɔ wakavu la ntondo ka Yeso Kristo laki “kanula” ya daka mbisha anto diaaso dia tɔsɛna l’olongo. (Ngalatiya 3:16) Koko, vɔ wakalongamɛka dia nsɛna pondjo pondjo la nkɛtɛ lo paradiso ka dimɛna efula.​—Osambo 37:11; Isaya 26:19; Hɔsɛya 13:14.

5, 6. Kakɔna kakalongamɛka Abrahama nde la nkumbo kande l’asolo walomɔlomɔ? Ngande wakawatetemala nkeketsha mbetawɔ kawɔ? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

5 Hɛbɛru 11:13 mbutaka lo dikambo di’ekambi wa Jehowa waki la kɔlamelo ɛsɔ ɔnɛ: “Oma lo mbetawɔ, anto asɔ tshɛ wakatshikala la kɔlamelo polo lo nyɔi aha la mɛna ekotshamelo k’alaka, koko wakawaɛnaka oma l’etale, wakaangɛnangɛnaka.” Vɔ wakakongaka andja w’oyoyo l’asolo walomɔlomɔ ndo wakayaɔsaka oko anto wɔsɛna lɔkɔ. Abrahama ekɔ ɔmɔtshi la l’atei awɔ. Yeso akate ɔnɛ “Abrahama akangɛnangɛna efula lam’akandalongamɛka dia mɛna” etena kɛsɔ. (Joani 8:56) Sara, Isaka, Jakɔbɔ, ndo akina efula nto wakakongaka l’asolo walomɔlomɔ etena kakahombe Diolelo diele, “Nzambi kakakongɛ ndo kakahike,” mbolɛ lo nkɛtɛ k’otondo.​—Hɛbɛru 11:8-11.

6 Ngande wakatetemala Abrahama nde la nkumbo kande nkeketsha mbetawɔ kawɔ? Vɔ wakatetemala mbeka akambo wendana la Jehowa. Lo tena dimɔtshi, Nzambi akatɛkɛta la wɔ lo tshimbo y’andjelo, waɛnɛlɔ ndo alɔ. Ondo vɔ wakeke nto akambo oma le epalanga waki la kɔlamelo kana oma l’efundelo w’edjedja. Abrahama la nkumbo kande kombohɛ pondjo alaka wa Nzambi ndo vɔ wakangɛnangɛnaka nkana la wɔ yimba. Etombelo waki la dui sɔ ele, vɔ komonga kaanga la yema ya taamu ɔnɛ Jehowa akahombe nkotsha alaka ande. Diakɔ diele, vɔ wakatshikala la kɔlamelo le nde kaanga l’etena kakawadiɛnɛka l’ekakatanu kana l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ.

7. Kakɔna katosha Jehowa dia nkeketsha mbetawɔ kaso, ndo kakɔna kahombaso nsala?

7 Kakɔna kayotokimanyiya dia ntetemala monga la mbetawɔ ka wolo? Jehowa akatosha Bible dia tetsha akambo wendana la alaka ande wa lo nshi yayaye. Lɔkɔ, nde tɛnyaka kɛnɛ kahombaso nsala dia monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Diakɔ diele, ekɔ dimɛna dia sho mbadiaka Bible lushi tshɛ ndo ndjelaka ɛlɔmbwɛlɔ katɔ. (Osambo 1:1-3; adia Etsha 17:11.) Jehowa toshaka nto “mbo ya ndɛ . . . lo etena kahombama” lo tshimbo ya “ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo kɛsɔ.” (Mateo 24:45) L’ɛnyɛlɔ k’ekambi wa Nzambi wa lo nshi yakete, sho pombaka mbadiaka mbala la mbala akambo wendana l’alaka wa Nzambi ndo kanaka yimba dimɛna la wɔ. Dui sɔ diayotokimanyiya dia ntshikala la kɔlamelo le Nzambi ndo ntetemala kongɛɛ l’asolo walomɔlomɔ etena kayolɛ Diolelo diande nkɛtɛ k’otondo.

8. Ngande wakoka dɔmbɛlɔ nkeketsha mbetawɔ kaso?

8 Kakɔna nto kakakimanyiya ekambi wa Jehowa wa lo nshi yakete dia ntetemala monga la mbetawɔ ka wolo? Vɔ wakalɔmbaka Jehowa dia mbakimanyiya ndo etena kakawɛnaka dia nde ambokadimola alɔmbɛlɔ awɔ, mbetawɔ kawɔ kakalekaka nkeketala. (Nɛhɛmiya 1:4, 11; Osambo 34:4, 15, 17; Danyɛlɛ 9:19-21) Woho akɔ waamɛ mbele, etena kɛnaso dia Jehowa amboka alɔmbɛlɔ aso ndo ambotosha paka kɛnɛ keso l’ohomba l’etena kahombama, mbetawɔ kaso le nde ndekaka nkeketala. (Adia 1 Joani 5:14, 15.) Sho pombaka nto ‘ntetemala nɔmba’ Jehowa dia nde tosha nyuma kande k’ekila dia sho monga la mbetawɔ k’efula.—Luka 11:9, 13.

9. Akambo akɔna amɔtshi wahombaso nɔmbaka lo dikambo diawɔ?

9 Etena kalɔmbaso Jehowa, hatohombe mbɔlɔmba tsho dia nde tosha kɛnɛ kele la so ohomba. Sho pombaka nto mboshaka losaka ndo mbotombolaka lushi tshɛ. Laadiko di’akambo tshɛ, nde akasale diangɔ efula dia diambo! (Osambo 40:5) Ekambi wa Jehowa nɔmbaka nto lo dikambo di’anagɛwɔ l’akadiyɛwɔ wa l’andja w’otondo. Ɛnyɛlɔ, sho nɔmbaka lo dikambo dia “wanɛ wele lo lokanu.” Sho nɔmbaka ndo lo dikambo dia “wanɛ wa[t]ɔlɔmbɔla.” Etena kɛnaso woho wakadimola Jehowa alɔmbɛlɔ aso, mbetawɔ kaso le nde ndekaka monga wolo ndo sho mongaka suke suke la nde.​—Hɛbɛru 13:3, 7.

VƆ WAKATSHIKALA LA KƆLAMELO

10. Kakɔna kakakimanyiya anto efula dia monga la dihonga ndo ntshikala la kɔlamelo le Nzambi?

10 Lo Hɛbɛru tshapita 11, ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akate ate: “Wamato amɔtshi wakalongola ewotɔ awɔ wakolɔ, koko apami amɔtshi wakahɛnyahɛnyama, nɛ dia vɔ kombetawɔ nshisha mbetawɔ kawɔ dia vɔ ntshungɔ l’oyango wa vɔ ndjolɔ lo eolwelo koleki dimɛna.” (Hɛbɛru 11:35) Efula kawɔ wakakikɛ ehemba ndo wakatshikala la kɔlamelo le Nzambi l’ɔtɛ wakiwɔ la mbetawɔ ka wolo lo eolwelo kakalake Nzambi. Vɔ wakeyaka dia lo nshi yayaye, Jehowa ayowaolola ndo ɔnɛ vɔ wayɔsɛna pondjo pondjo la nkɛtɛ. Ohokanyiya yema lo dikambo dia Nabɔta la Zɛkariya. Vɔ waketawɔ ndjakema lo dihole dia nshisha kɔlamelo yawɔ le Jehowa. (1 Nkumi ya dikanga 21:3, 15; 2 Ɛkɔndɔ 24:20, 21) Danyɛlɛ akadjama lo difuku dia ntambwɛ yaki la ndjala ndo angɛnyi ande wakadjama lo nkuka ka dja. Vɔ waketawɔ mvɔ lo dihole dia nshisha kɔlamelo yawɔ le Jehowa. Apami asɔ waki la mbetawɔ ka wolo ɔnɛ Jehowa ayowasha nyuma kande k’ekila ndo ayowakimanyiya dia mbikikɛ asui asɔ.​—Danyɛlɛ 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Hɛbɛru 11:33, 34.

11. Ehemba akɔna wakakikɛ amvutshi amɔtshi l’ɔtɛ wa mbetawɔ kawɔ?

11 Amvutshi efula, ɛnyɛlɔ Mika la Jɛrɛmiya wakasɔkama kana wakadjama lo lokanu. Akina, ɛnyɛlɔ Elidja, “wakatekekɔka l’oswe wa shɛnga, lo akona, lo weoko w’ave ndo lo afuku wa nkɛtɛ.” Vɔ tshɛ wakakikɛ ehemba ndo wakatshikala la kɔlamelo le Nzambi nɛ dia vɔ waki la “okongelo wa la eshikikelo tshɛ wa kɛnɛ ka[kawa]longamɛ.”​—Hɛbɛru 11:1, 36-38; 1 Nkumi ya dikanga 18:13; 22:24-27; Jɛrɛmiya 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.

12. Onto akɔna ele ɛnyɛlɔ koleki dimɛna kakokaso mbokoya? Kakɔna kakookimanyiya dia mbikikɛ ehemba?

12 Yeso Kristo akakikɛ ohemba wakaleke tshɛ wolo ndo nde akatshikala la kɔlamelo le Jehowa. Kakɔna kakokimanyiya dia mbikikɛ? Pɔɔlɔ akate ate: “L’ɔtɛ w’ɔngɛnɔngɛnɔ wakakitshama la ntondo kande, nde akakikɛ otamba w’asui, akɔnyɔla nsɔnyi ndo akatodjasɛ lo lonya l’omi la kiti ka lowandji ka Nzambi.” (Hɛbɛru 12:2) Oma laasɔ, Pɔɔlɔ akakeketsha Akristo ɔnɛ “nyokane yimba dimɛna dikambo dia” ɛnyɛlɔ ka Yeso. (Adia Hɛbɛru 12:3.) L’ɛnyɛlɔ ka Yeso, Akristo efula wa lo ntambe ka ntondo wakavu nɛ dia vɔ waki la kɔlamelo le Jehowa. Ɔmɔtshi l’atei awɔ aki Atipa. (Ɛnyɛlɔ 2:13) Otshikitanyi l’ekambi ekina wa Nzambi waki la ntondo kawɔ wakakongɛka l’asolo walomɔlomɔ dia nkondja lɔsɛnɔ la pondjo la nkɛtɛ, Akristo asɔ wakalongola difuto diawɔ. (Hɛbɛru 11:35) Etena kɛmɔtshi l’ɔkɔngɔ wa Yeso monga Nkumekanga lo 1914, Akristo w’akitami wakavu wakolɔma dia tonga la lɔsɛnɔ lahavu l’olongo ndo vɔ wayolɛ anto kaamɛ la nde.​—Ɛnyɛlɔ 20:4.

EKAMBI WA NZAMBI WA NSHI NYƐ WELE LA MBETAWƆ KA WOLO

13, 14. Ehemba akɔna wakakikɛ Rudolf Graichen, ndo kakɔna kakookimanyiya dia ntshikala la kɔlamelo le Nzambi?

13 Miliyɔ y’ekambi wa Nzambi wekɔ lo ndjela ɛnyɛlɔ ka Yeso. Vɔ kanaka yimba lo alaka waki Nzambi ndo vɔ tshikalaka la kɔlamelo le nde etena kahomanawɔ l’ehemba. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka Rudolf Graichen, lakotɔ l’Allemagne lo 1925. Etena kakinde ɔlɔngɔlɔngɔ, ambutshi ande wakahanɛka esato w’akambo watɛkɛtama lo Bible lo luudu lawɔ. Nde akate ate: “Osato ɔmɔtshi wakɛnyaka laondo la ɔna ɔkɔkɔ, nkɔi la ɔsɔngɔ wa mbudi, ɔsɔngɔ wa ngɔmbɛ la ntambwɛ, vɔ tshɛ wɔsɛna lo wɔladi, ndo ɔna pami atayilɔmbɔla.” (Isaya 11:6-9) Dui sɔ diakakimanyiya Rudolf dia nkanyiya efula lo dikambo dia paradiso ka la nkɛtɛ ndo diakakeketsha mbetawɔ kande lɔkɔ. Etombelo waki la dui sɔ ele, nde akatshikala la kɔlamelo le Jehowa kaanga etena kakandayohomana la ɔlɔshamelo wa wolo l’edja k’ɛnɔnyi efula oma le Gestapo Nazi ndo oma laasɔ oma le Stasi Communist ka lo Ɛstɛ k’Allemagne.

14 Rudolf akakikɛ ehemba ekina efula. Nyango akavu lo mpango ka la Ravensbrück. She akasinya mukanda wakandate ɔnɛ nde aya bu Ɔmɛnyi wa Jehowa nto. Koko Rudolf akatetemala monga la mbetawɔ ka wolo. L’ɔkɔngɔ wa nde ntomba oma lo lokanu, nde akayonga omendji w’otshimbedi. Oma laasɔ, nde akelamɛ lo Kalasa ka Ngiliyadɛ ndo nde akatomama la Chilie, lɛnɛ akandatonga omendji w’otshimbedi nto. Lɛkɔ nde akatotshuka Patsy, kadiyɛso kaki misiɔnɛrɛ. Lonyangu ko, l’ɔkɔngɔ w’ɔnɔnyi ɔtɔi ɔnawɔ la womoto l’ashashi akavu. Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ, Patsy akavu nde la wɔ ele l’ɛnɔnyi 43 eto. Kaanga mbakokomɛ ehemba ɛsɔ tshɛ, Rudolf akatetemala kambɛ Jehowa. Kaanga etena kakinde aya osombe efula ndo aya bu la yoonge ya dimɛna, nde aki ombatshi mboka wa pondjo ndo ekumanyi. Sho koka mbadia ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ lande lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ k’enanɛi 1, 1997, lɛkɛ 20-25, lo Falase. [1] (Enda nɔtɛ ka la koma.)

15. Sha bɛnyɛlɔ dimɔtshi di’anangɛso l’akadiyɛso wakambɛ Jehowa l’ɔngɛnɔngɛnɔ ɛlɔ kɛnɛ kaanga mbahɛnyahɛnyamawɔ.

15 Ɛlɔ kɛnɛ, anangɛso l’akadiyɛso efula wekɔ lo kambɛ Jehowa l’ɔngɛnɔngɛnɔ kaanga mbalɔshamawɔ efula. Nkama ya l’atei awɔ wakadjama lo nkanu l’Érythrée, Singapour ndo la Corée du Sud l’ɔtɛ wakawatone “[m]ɛmbɛ anto akina tokuwa.” (Mateo 26:52) Ɛnyɛlɔ, Isaac, Negede, ndo Paulos waya lo lokanu l’Érythrée ndekana ɛnɔnyi 20! Wekɔ lo mbasalɛ akambo la ngala lɛkɔ. Ndo l’edja k’ɛnɔnyi ɛsɔ tshɛ, vɔ bu l’akoka wa tshukana kana nkokɛ ambutshi awɔ. Koko, vɔ wekɔ la kɔlamelo le Jehowa ndo mbetawɔ kawɔ kekɔ paka nge. Kaanga wanɛ wawalama lo lokanu wowalɛmiya ɛlɔ kɛnɛ. Osato w’anangɛso asɔ wekɔ lo sitɛ kaso k’Ɛtɛrnɛtɛ ka jw.org. Vɔ wekɔ lo mɔnamɔna kaanga mbasowawɔ.

Ngande watetemala anangɛso wa l’etshumanelo keyɛ monga la mbetawɔ ka wolo? (Enda odingɔ 15, 16)

16. Akambo akɔna wakoka mbetawɔ ka wolo kokimanyiya dia nsala?

16 Ekambi wa Jehowa efula bu lo lokanu kana hawowasalɛ akambo la ngala l’ɛnyɛlɔ k’anangɛso woshidiso. Koko, efula wekɔ lo nsowa l’ɔtɛ wa wola, mpokoso y’oma lo diangɔ diakatongama kana ata wa lo ngelo. Akina wekɔ lo ndjela ɛnyɛlɔ k’Abrahama, Isaka, Jakɔbɔ, Mɔsɛ ndo wakatshike ɛngɔnyi kana wakatone monga la lokumu dia ndeka ndjasha dia kambɛ Jehowa. Kakɔna kakimanyiya anangɛso dia ntetemala kambɛ Jehowa l’ɔngɛnɔngɛnɔ? Ngandji kawokawɔ ndo mbetawɔ ka wolo kele la wɔ l’alaka ande. Vɔ mbeyaka dia Jehowa ayofuta ekambi ande wa kɔlamelo lɔsɛnɔ la pondjo l’andja w’oyoyo, lɛnɛ ahatoyala akambo wele bu losembwe.​—Adia Osambo 37:5, 7, 9, 29.

17. Ahombayɛ nsala dia ntetemala nkeketsha mbetawɔ kayɛ, ndo kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo diayela?

17 Lo sawo nɛ, tambɛna dia mbetawɔ kekɔ “okongelo wa la eshikikelo tshɛ wa kɛnɛ kalongamɛ onto.” Dia monga la mbetawɔ ka ngasɔ, sho pombaka nɔmbaka Jehowa ndo ntetemala nkana yimba lo alaka ande. Oma laasɔ, tayonga l’akoka wa mbikikɛ ohemba akɔna tshɛ. Lo sawo diayela, tayɔsɛdingola akambo efula wɛnya kɛnɛ kalembetshiya monga la mbetawɔ.

^ [1] (odingɔ 14) Enda nto ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ waki Andrej Hanák lakadjasɛka la Slovakie lo sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Les épreuves n’ont pas terni mon espérance” lo Réveilez-vous ! wa Ngɔndɔ ka nɛi 22, 2002.