Anangɛso wa lo Bɛtɛlɛ wakakambe l’edja kolekanyi ɔnɔnyi w’otondo dia mbika luudu la tita nsango la WBBR la Staten Island, l’osomba wa New York. L’ɔkɔngɔ wa vɔ mbɛdia ɛtshi ka nkɛtɛ kakɔ, vɔ wakake luudu la woke lo dikambo di’ase elimu ndo luudu lokina dikambo dia dihomɔ. Etena kakashile olimu ɔsɔ, anangɛso wakatatɛ ntshumanya diangɔ diaki ohomba dia vɔ ntatɛ nsala “emisiɔ lo aradiyo.” Koko vɔ wakahombe ntondoya wekamu efula.

Anangɛso wakɛnyi dia aki wolo dia vɔ mbika atɛnɛ w’aradiyo. Atɛnɛ waki l’otale wa mɛtrɛ 91 wakahombe panema lam’asa dikundji pende diaki l’otale wa mɛtrɛ 61. Vɔ kotondoya mbala ka ntondo. Lo ndjaɛkɛ l’ekimanyielo ka Jehowa, anangɛso wakayotondoyaka. Calvin Prosser, lakakambe lo prɔjɛ kakɔ akate ate: “Otondonga takatondoya mbala ka ntondo, tshike totoyatombola ndo mbuta ɔnɛ: ‘Nyende kɛnɛ kambotosala!’” Anangɛso wakasha Jehowa lotombo koko waki nto l’okakatanu okina.

Emisiɔ w’aradiyo waki weke oyoyo ndo komonga dui dia wɔdu le wɔ dia ntana dihomɔ dia nsomba. Laasɔ anangɛso wakasombe emɛtɛrɛ w’omusu waki la wolo wa watɛ 500, waki lo dihole diakiwɔ. Lo dihole dia vɔ nsomba mikro, vɔ wakakambe la telefɔnɛ. L’otsho ɔmɔtshi wa Ngɔndɔ ka hende, anangɛso wakɔshi yɛdikɔ ya mpemba dihomɔ sɔ. Waki l’ohomba w’ekongelo kɛmɔtshi dia vɔ nsala emisiɔ, ɔnkɔnɛ anangɛso wakatatɛ memba esambo wa Diolelo. Ernest Lowe mbohɔka etena ka dimɛna lam’akembaka anangɛso esambo, wakalongola leeta oma le Shushi Rutherford, b lakaahokamɛka wemba oma lo aradiyo  ande la Brooklyn, lo kilɔmɛtrɛ 25 mangana la lɛnɛ akiwɔ.

Ɔnangɛso Rutherford akawatɛ lo sawosawo ate: “Nyonya mindjo shɔ. Nyekotomba oko topaka!” Anangɛso wakoke yema ya nsɔnyi ko wakadime emɛtɛrɛ aha la ntshimbatshimba, koko waki l’eshikikelo dia waki suke dia nsala emisiɔ awɔ wa ntondo.

Lo Ngɔndɔ ka hende 24, 1924, lo emisiɔ awɔ wa ntondo, ɔnangɛso Rutherford akakimɔ aradiyo “lo dikambo dia wahɔ wa diolelo dia Mɛsiya.” Nde akate dia oyango wa aradiyo aki dia “nkimanyiya anto dia vɔ monga l’akoka wa nshihodia akambo wa mɛtɛ wa lo Bible ndo ohomba w’etena kakawasɛnaka oyadi dietawɔ diakɔna diaki la wɔ kana lo lɔlɔmbɔ lakɔna lakiwɔ.”

Emisiɔ awɔ wa ntondo waki dimɛna efula. Vɔ wakakambe la aradiyo ɔsɔ l’edja k’ɛnɔnyi 33 dia mbewoyaka dikongelo di’emisiɔ diendana l’Ɛmɛnyi wa Jehowa.

Lo Ngɔndɔ k’esambele 1924, ambeki wa Bible wakɔtɔ losanganya la woke la Columbus, Ohio. Ambeki wa Bible wakaye oma l’andja w’otondo ndo wakayelaka asawo lo Arabe, Angɛlɛ, Falase, Allemand, Grɛkɛ, Hongrois, Italien, Lituanien, Polonais, Russe, Scandinave ndo lo Ukrainien. Tenyi dimɔtshi di’ekongelo diaketaka lo emisiɔ lo aradiyo, ndo anangɛso wakalɔmbɛ waa Jurnalistɛ dia fundaka asawo wendana la ekongelo ka losanganya lushi tshɛ lo tojurnalɛ.

Lushi la nɛi Ngɔndɔ k’esambele 24, anangɛso l’akadiyɛso ndekana 5000 wakatshu dia tosambisha l’osomba lɛnɛ akasalemaka losanganya. Vɔ wakakahe abuku suke la 30000 ndo wakatatɛ nɔmbɔla nunu dia wekelo wa Bible. La Société Watchtower akelɛ lushi lɔsɔ ɔnɛ “etenyi kakaleke ɔngɛnɔngɛnɔ ka lo losanganya.”

Dui dikina dia dimɛna efula diakonge lo losanganya lɔsɔ Lushi la tanu Ngɔndɔ k’esambele 25, etena kakadia ɔnangɛso Rutherford mukanda wakaanyaka ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ la dihonga tshɛ. Nde akate dia ewandji wa pɔlitikɛ, w’ɛtɛmwɛlɔ ndo w’amundji w’ekanda “wakashimbaka anto dia mbeka awui wa mɛtɛ wendana la Diolelo diaki Nzambi, diakamba la Nzambi dia ntshɔkɔla anto.” Ndo nto, mukanda ɔsɔ wakɛnyaka dia apami asɔ “wakasukɛka tshunda dia Société des Nations ndo wakataka dia ɔsɔ ekɔ ‘tshunda diakamba la Nzambi dia nɔmbɔla lanɛ la nkɛtɛ.’” Ambeki wa  Bible wakahombe monga la dihonga dia mbewoya anto losango lɔsɔ.

Dia ntɛkɛta di’etombelo waki la losanganya lɔsɔ, La Société Watchtower akate ɔnɛ: “Djui y’alembe wa Nkumadiɔndjɔ wakasangana kaamɛ lo losanganya la Columbus, wakakeketshama lo mbetawɔ . . . , ndo waki la dihonga dia nsambisha oyadi ɔlɔshamelo akɔna wakakoke mpomana la wɔ.” Leo Claus lakɔtɔ lo losanganya lɔsɔ, mbohɔka ate: “L’ɔkɔngɔ wa losanganya lɔsɔ, takalomɔlomɔka dia tewoya losango lɔsɔ lo bɛtshi diaso dia nkɛtɛ.”

Lo Ngɔndɔ ka dikumi, ambeki wa Bible wakatatɛ nkahanya miliyɔ ya traktɛ ya Acte d’accusation contre le clergé yakatondjama yaki la losango lakewoya ɔnangɛso Rutherford lo kɛnɛ kendana l’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ. L’osomba wa tshitshɛ wa Cleveland la Oklahoma, Frank Johnson akamane la nkaha traktɛ minitɛ 20 la ntondo ka apandjudi akina tawokodi. Nde kokoka mbakonga lo dihole dia hwe nɛ dia anto w’oma l’osomba waki la nkɛlɛ l’ɔtɛ w’esambishelo kande wakatawoyangaka. Ɔnangɛso Johnson akɔshi yɛdikɔ ya toyashɛ l’ɔtɛmwɛlɔ waki suke la nde. Nde kotana ndooko onto lɛkɔ, ko nde akadje traktɛ ka Acte d’accusation contre le clergé lo Bible k’osambisha ndo akayikitsha lo kɔsa tshɛ yaki lo ɔtɛmwɛlɔ akɔ. Nde akatombe oma lɔkɔ aha la ntshimbatshimba. Nde aki la yema y’etena, ɔnkɔnɛ nde akasale woho akɔ waamɛ ndo lo ɛtɛmwɛlɔ ehende wakayele.

Frank akakalola esadi eto lo dihole diakahombe apandjudi akina tawokodi. Nde akayashɛ la wedi wa stasiɔ k’esasɛ, akɛsakɛsa apami wakatawoyelaka. Apami wakete oma laawɔ lo mutuka koko vɔ kombɛna. Kam’akawete, apandjudi akina wakasambishaka suke la laawɔ wakawokola ko vɔ tshɛ wakatshu.

Ɔnangɛso ɔmɔtshi mbohɔka ate: “Etena kakatatamɔka oma l’osomba, takete oma lo mboka kaki ɛtɛmwɛlɔ akɔ esato. Anto suke la 50 waki memala la ntondo k’ɔtɛmwɛlɔ tshɛ. Amɔtshi wakaadiaka traktɛ kakɔ ndo akina wakɛnyaka osambisha dia nde menda. Takanya demba la wonya dia mbewɔ akambo! Koko takasha Jehowa Nzambi kaso losaka l’ɔtɛ w’ekokelo kande lo woho wakandatosha lomba la mbewoya losango la Diolelo aha la vɔ todja anya.”

Lo wedja ekina, ambeki wa Bible wakayele ɛnyɛlɔ kakɔ kaamɛ ka dihonga l’olimu w’esambishelo. Lo nɔrdɛ ka France, Józef Krett akasambisha atshimi wa mbɔkɔ amɔtshi wakonɔ oma la Pologne. Nde akahombe mbisha sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Eolwelo k’anto kaya suke.” Etena kakakahanyaka anangɛso l’akadiyɛso akatshi wa leeta le anto, abe ɔmɔtshi waki lo ngelo kɛsɔ akatɛ ambetawudi ande diaha vɔ ntshɔ. Kɛnɛ kakandate kaki l’etombelo wotshikitanyi. Anto ndekana 5000 wakayele sawo sɔ mbidja ndo abe akɔ ndamɛ! Ɔnangɛso Krett akelɛ abe akɔ dia nde ndjamɛ waetawɔ ande koko nde akatone. Ɔnangɛso Krett akakahanya ekanda tshɛ waki la nde, etena kakandɛnyi dia anto wakandasambishaka waki la mposa k’Ɔtɛkɛta wa Nzambi.—Amɔ. 8:11.

Ɔnangɛso Claude Brown akatshu l’Afrique lo wodja welamɛ nshi nyɛ ɔnɛ Ghana, dia tosambisha lokumu l’ɔlɔlɔ. Asawo ndo ekanda ande wakakimanyiya efula dia lokumu l’ɔlɔlɔ diangana esadi esadi lo wodja. John Blankson, lakɔtɔka kalasa dia nkoma manyi l’awui w’ekanga, akayele asawo amɔtshi w’ɔnangɛso Brown. Nde akashihodia aha la ntshimbatshimba ɔnɛ nde ambotana akambo wa mɛtɛ. John mbohɔka ate: “Akambo wa mɛtɛ wakambisha ɔlɔ w’efula ndo lakawatɛka asekami wa la kalasa aha l’okakatanu.”

 John akeke dia Bible hetsha ɔnɛ Nzambi ekɔ etondo esato, ɔnkɔnɛ, lushi lɔmɔtshi nde akatshu l’ɔtɛmwɛlɔ dia tombola abe dia dikambo sɔ. Abe akawotshanya ndo akawohangwɛ ata ate: “Wɛ bu Okristo; wɛ ekɔ onto laki Diabolo. Tomba esadi!”

Etena kakandakalola la ngelo, John akafundɛ abe mukanda dia mbɔlɔmba dia nde ndjamɛ wetshelo wa Losato l’osanto la ntondo k’anto tshɛ. Abe akakadimola John lo mbeelɛ lo biro w’owandji ɔmɔtshi wa lo kalasa yakandɔtɔka, lɛnɛ akatowombola ombetsha ɔmɔtshi dia kana nde akafundɛ abe mukanda.

John akakadimola ate: “Eelo lakoofundɛ, ombetsha.”

Ombetsha akalɔmbɛ John dia nde nɔmba abe edimanyielo lo mukanda. Ɔnkɔnɛ John akafunde ɔnɛ:

“Yɔnɛ, ombetsha ami akanɔmbi dia dimi kofundɛ mukanda w’edimanyielo ndo lamboyalɔngɔsɔla dia kofundɛ mukanda akɔ, koko paka wɛ ambetawɔ ɔnɛ wɛ ekɔ lo mbetsha wetshelo wa kashi.”

Ombetsha akaambe ndo akawombola ate: “Blankson, onde awui anɛ mbalangayɛ mfunda?”

“Eelo, ombetsha. Awui ango mbakokami mfunda.”

“Wayokonya oma lo kalasa. Ngande wakokayɛ ntɛkɛta kɔlɔ lo dikambo dia abe wa l’ɔtɛmwɛlɔ wa lɛɛta ko nongamɛ dia wɛ ntshikala lo kalasa ya lɛɛta?”

“Ko ombetsha, . . . etena katolakanyayɛ ko sho hatoke awui amɔtshi, onde sho hatokooke ambola?”

“Ekɔ ngasɔ, nyu mbokaka.”

“Ngasɔ ombetsha, kɛsɔ keto mbakete. Pami kɛnɛ akatosambishaka akambo wendana la Bible ko lakawoke dimbola. Naka nde bu l’akoka wa nkadimola lo dimbola, lande na kahombami mbofundɛ mukanda w’edimanyielo?”

Vɔ kominya Blankson oma lo kalasa. Ndo nde kofunda mukanda w’edimanyielo.

Lo ntɛkɛta lo tshena pe dia awui wakete l’ɔnɔnyi ɔsɔ, La Société Watchtower akate ɔnɛ: “Sho koka mɛtɛ mbuta l’eshikikelo tshɛ oko wakate Davidɛ ate: ‘Wɛ ayombisha wolo wa ndɔ ta.’ (Osambo 18:39) Ɔsɔ aki ɔnɔnyi waki l’ekeketshelo k’efula, nɛ dia takɛnyi lonya la Nkumadiɔndjɔ . . . Anto wakayakimɔ le nde . . . waki l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula lo nsambisha.”

Otsha l’ekomelo k’ɔnɔnyi, anangɛso wakɔshi yɛdikɔ ya nyomonga la aradiyo okina. Olimu wa mbika aradiyo okina wakatatɛ suke la Chicago. Aradiyo w’oyoyo ɔsɔ wakelamɛ ƆTƐKƐTA. Vɔ wakakambe l’emɛtɛrɛ waki la wolo wa watɛ 5000 dia nkimanyiya dia losango la Diolelo sambishama ndo l’ahole woleki etale, polo ndo lo nɔrdɛ ka Canada.

Ɔnɔnyi wa 1925 wakahombe aha la ntshimbatshimba mbela osase w’awui wa lo nyuma, dia nkimanyiya ambeki wa Bible dia monga la eokelo ka dimɛna ka Ɛnyɛlɔ tshapita 12. L’ɔtɛ wa eokelo k’oyoyo, amɔtshi wakatshike kambɛ Jehowa. Koko, anto akina efula waki l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia nshihodia elembetshielo w’eshika wendana l’akambo wakatombe l’olongo ndo shɛngiya yele la wɔ le ekambi wa Nzambi la nkɛtɛ.