Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Alɔmbɔla yimba yayɛ?

Alɔmbɔla yimba yayɛ?

“Nyotshike tshikitanyema oma le dikongɛ di’akambo nɛ.”​—RƆMƆ 12:2.

ESAMBO: 88, 45

1, 2. a) Ngande wakakadimola Yeso etena kakawotɛ Petero dia nde ndjaoka kandji? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.) b) Lande na kakakadimola Yeso ngasɔ?

AMBEKI waki Yeso waki la lonyangu! Vɔ wakafɔnya dia Yeso ayolola diolelo di’Isariyɛlɛ, koko Yeso akate dia kema edja nde ayosoyama ndo ayodiakema. Ɔpɔstɔlɔ Petero akate ate: “Nkumadiɔndjɔ, yaoka kandji, dikambo dia ngasɔ hadiotokokomɛ.” Yeso akakadimola ate: “Satana, tshimba l’ɔkɔngɔ ami! Wɛ ekɔ otamba wa ntakanya le mi, nɛ dia wɛ ekɔ la tokanyi t’anto, koko aha taki Nzambi.”​—Mat. 16:21-23; Ets. 1:6.

2 Lo mbuta ngasɔ, Yeso akɛnya hwe dia tokanyi ta Jehowa ntshikitana la tokanyi t’andja ɔnɛ walɔmbwama oma le Satana. (1 Jni. 5:19) Petero akakeketsha Yeso dia monga la yimba ya lokaki yele l’anto efula wa l’andja ɔnɛ. Koko Yeso akeye dia Jehowa akalange dia nde ndjalɔngɔsɔla dikambo di’asui ndo nyɔi kakinde suke la mvɔ. Okadimwelo wa hwe waki Yeso wakɛnya dia nde aketawɔ tokanyi ta Jehowa ndo akatone tshɛ lo tshɛ tokanyi t’andja ɔnɛ.

3. Lande na kele ekɔ wolo mbetawɔ tokanyi ta Jehowa ndo ntona tokanyi t’andja ɔnɛ?

3 Ko sho? Onde sho kanyiyaka oko wakanyiya Jehowa kana oko wakanyiya andja ɔnɛ? Oko weso Akristo, sho salaka la wolo dia ndjashikikɛ ɔnɛ kɛnɛ kasalaso kekɔ lo ngɛnyangɛnya Nzambi. Ko kayotota lo woho wakanyiyaso? Onde tekɔ lo nsala la wolo dia nkanyiya woho wakanyiya Jehowa, mbuta ate mɛna akambo woho wawaɛnande? Nɔmbamaka dia mbidja welo efula dia nsala dui sɔ. Koko, ekɔ dui dia wɔdu efula nkanyiya woho wakanyiya anto wa l’andja ɔnɛ. Ekɔ ngasɔ, nɛ dia sho dingama la yimba y’andja ɔnɛ. (Ɛf. 2:2) Ndo nto, mbala efula anto wa l’andja ɔnɛ ndjashaka le wɔ vɔamɛ ndo sho koka pembama dia nkanyiya oko vɔ. Eelo, ekɔ wolo nkanyiya woho wakanyiya Jehowa, koko ekɔ dui dia wɔdu efula nkanyiya woho wakanyiya anto wa l’andja ɔnɛ.

4. a) Naa etombelo wayonga naka sho mbetawɔ dia andja ɔnɛ monga la shɛngiya lo tokanyi taso? b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?

4 Naka sho ntshika di’andja ɔnɛ nsɛngiya tokanyi taso, kete sho koka ndjonga la lokaki ndo mbetawɔ dia ndjaɔsɛ tɛdikɔ lo kɛnɛ kendana la kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ. (Makɔ 7:21, 22) Diakɔ diele, ekɔ ohomba dia sho mbeka dia monga la ‘tokanyi ta Nzambi,’ koko aha “tokanyi t’anto.” Sawo nɛ diayotokimanyiya dia nsala dui sɔ. Tayɔsɛdingola ɛkɔkɔ wɛnya dia mɛna akambo woho wawaɛna Jehowa hatodje lo shasa, koko telaka wahɔ. Tayɔsɛdingola nto woho wakokaso mbewɔ nɔmbwama kana sɛngiyama oma le tokanyi t’andja ɔnɛ. Lo sawo diayela, tayeka woho wakokaso mbeya tokanyi ta Jehowa lo awui amɔtshi ndo mbetɛ tokanyi takɔ oko taso hita.

TOKANYI TA JEHOWA TEKƆ LA WAHƆ

5. Lande na kahalange anto amɔtshi sɛngiyama oma le anto akina?

5 Anto amɔtshi hawolange anto akina monga la shɛngiya lo ekanelo kawɔ. Vɔ mbutaka ɔnɛ: “Dimɛ kalanga.” Ondo vɔ nangaka mbuta ɔnɛ vɔ nangaka ndjaɔsɛ tɛdikɔ tawɔ vɔamɛ ndo ɔnɛ vɔ wekɔ la lotshungɔ la nsala dui sɔ. Vɔ hawolange anto akina mbalɔmbɔla kana mbatshutshuya dia vɔ monga oko anto akina. *

6. a) Lotshungɔ lakɔna lakatosha Jehowa? b) Onde lotshungɔ lɔsɔ bu l’elelo?

6 Ekɔ dimɛna mbeya ɔnɛ naka sho mbetawɔ tokanyi ta Jehowa, kete sho kokaka ntetemala monga la tokanyi taso. Kɔrɛtɔ ka hende 3:17 mbutaka ɔnɛ: “Lɛnɛ ele nyuma kaki Jehowa, lotshungɔ lekɔ.” Jehowa akatosha lotshungɔ la sho monga woho w’onto walangaso monga. Sho koka monga la awui walangaso ndo nsɔna awui wa ndjasha lɔkɔ. Ngasɔ mbakatotonge Jehowa. Koko dui sɔ halembetshiya dia sho tekɔ la lotshungɔ lele bu l’elelo. (Adia 1 Petero 2:16.) Etena kalangaso mbeya kɛnɛ kele ɔlɔlɔ kana kɔlɔ, Jehowa nangaka dia sho nkamba l’Ɔtɛkɛta ande dia tɔlɔmbɔla. Onde dui sɔ todjaka lo shasa kana telaka wahɔ?

7, 8. Onde mɛna akambo woho walanga Jehowa dia sho mbaɛna todjaka lo shasa? Sha ɛnyɛlɔ.

7 Sho koka nembetshiya dui sɔ lo yoho nyɛ. Ambutshi salaka la wolo dia mbetsha ananwɔ ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ. Vɔ koka mbaetsha woho wa monga la losembwe, nkamba efula ndo kanɛ anto akina. Dui sɔ hawadje lo shasa. Koko, ambutshi nɔngɔsɔlaka anawɔ dia ntondoya lo lɔsɛnɔ. Naka ana wambola ndo wambomɔ oma la ngelo, vɔ wayonga la lotshungɔ la nsala ɛsɔnwɛlɔ awɔ hita. Naka vɔ nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ la ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ wakawaetsha ambutshi awɔ, kete ondo vɔ wayɔsa tɛdikɔ t’amɛna ndo wayewɔ ekakatanu efula, ekiyanu ndo lonyangu.

8 Oko ombutshi w’ɔlɔlɔ, Jehowa nangaka di’anande ndeka monga la lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ. (Isa. 48:17, 18) Diakɔ diele, nde tetshaka atɔndɔ wendana la lɔkɛwɔ ndo woho wahombaso salɛ anto akina akambo. Nde tɔlɔmbaka dia sho mbeka dia mɛna akambo woho wawaɛnande ndo nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ l’atɔndɔ ande. Dui sɔ hatodje lo shasa. Koko, dui sɔ tetɛka akanga wa tomba ndo tokimanyiyaka dia mbɔsa tɛdikɔ toleki amɛna. (Os. 92:5; Tok. 2:1-5; Isa. 55:9) Sho koka ntetemala monga la awui walangaso, koko tayosala ɛsɔnwɛlɔ wayotosha ɔngɛnɔngɛnɔ. (Os. 1:2, 3) Naka sho monga la tokanyi ta Jehowa, kete tayokondja wahɔ lo toho efula!

TOKANYI TA JEHOWA NDEKA TA L’ANDJA ƆNƐ

9, 10. Kakɔna kɛnya dia tokanyi ta Jehowa ndeka tokanyi t’andja ɔnɛ?

9 Ɔkɔkɔ okina walangaso dia tokanyi taso ndeka monga oko tokanyi ta Jehowa ele, tokanyi tande ndeka t’andja ɔnɛ la fwa. Andja ɔnɛ mbishaka alako wendana la lɔkɛwɔ lele dimɛna, woho wa monga la nkumbo k’ɔngɛnɔngɛnɔ, woho wa ntondoya lo olimu aso ndo awui akina wa lo lɔsɛnɔ. Koko alako efula wa l’andja ɔnɛ hawɔtɔnɛ la tokanyi ta Jehowa. Ɛnyɛlɔ, mbala efula andja ɔnɛ keketshaka anto dia nyanga paka wahɔ awɔ hita ndo mbɔsa dia awui wa mindo wa dieyanelo wekɔ awui wetawɔma. Ndo lo tena dimɔtshi andja akɔ mɛnyaka dia atshukanyi koka ndeka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ naka vɔ nkakitɔna kana ndjaka diwala aha l’ɛkɔkɔ w’eshika. Alako asɔ ndɔshanaka la kɛnɛ ketsha Bible. Ko onde alako washa andja ɔnɛ ɛlɔ kɛnɛ ndeka alako wa lo Bible ohomba?

10 Yeso akate ate: “Lomba lamboyindjama oma l’etsha alɔ.” (Mat. 11:19) Kaanga mbele andja wambosala ehamelo w’efula l’awui wa tshulatshula, vɔ bu l’akoka wa nkandola ekakatanu wa weke watodjɛ wekamu dia monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ, ɛnyɛlɔ ata, shɔnɔdi yendana la lokoho la demba ndo awui wa ngala. Ndo nto, andja ɔnɛ mbɔsaka awui wa mindo wa dieyanelo oko awui wetawɔma. Koko anto efula mbetawɔka dia awui asɔ pandjolaka nkumbo, mbelaka ekakatanu wendana la yoonge ndo mongaka l’etombelo ekina wa kɔlɔ. Ko akokaso mbuta lo dikambo di’alako wa Jehowa? Akristo wetawɔ tokanyi ta Jehowa mongaka la nkumbo yele l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula, la yoonge ya dimɛna ndo la diɔtɔnganelo dia wɔladi la anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ wa l’andja w’otondo. (Isa. 2:4; Ets. 10:34, 35; 1 Kɔr. 6:9-11) Dui sɔ mɛnyaka hwe dia tokanyi ta Jehowa ndeka tokanyi t’andja ɔnɛ.

11. Onto akɔna akalɔmbɔla tokanyi ta Mɔsɛ, ndo etombelo akɔna waki la dui sɔ?

11 Ekambi wa Jehowa wa kɔlamelo wa lo nshi y’edjedja wakeyaka dia tokanyi ta Jehowa ndeka tokanyi t’andja ɔnɛ. Ɛnyɛlɔ, kaanga mbakawetsha Mɔsɛ “lomba tshɛ l’ase Edjibito,” nde akeyaka dia lomba la mɛtɛ ndjaka oma le Jehowa. (Ets. 7:22; Os. 90:12) Diakɔ diele, nde akalɔmbɛ Jehowa ate: “Ombetsha mboka yayɛ.” (Eto. 33:13) Lam’ele Mɔsɛ aketawɔ dia Jehowa nɔmbɔla tokanyi tande, Jehowa akakambe la nde lo yoho ya diambo dia nkotsha sangwelo Diande ndo akasha Mɔsɛ nɛmɔ lo mbelɛ ɔnɛ onto lele la mbetawɔ k’efula.​—Hɛb. 11:24-27.

12. Lo na akahikama tɛdikɔ ta Pɔɔlɔ?

12 Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ aki la yimba, akɔtɔ kalasa efula ndo akatɛkɛtaka ɛtɛkɛta oko ehende. (Ets. 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3) Koko nde akatone lomba la l’andja ɔnɛ ndo akɔshi tɛdikɔ takahikama l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. (Adia Etsha 17:2; 1 Kɔrɛtɔ 2:6, 7, 13.) Etombelo waki la dui sɔ ele, nde akonge l’etombelo w’ɛlɔlɔ l’olimu ande w’esambishelo ndo akakongɛɛka l’asolo walomɔlomɔ difuto diakahombe ntshikala pondjo pondjo.​—2 Tim. 4:8.

13. Onto akɔna ele l’ɔkɛndɛ wa ntshikitanya tokanyi taso dia sho mɛna akambo woho wawaɛna Jehowa?

13 Mbokɛmaka dia tokanyi ta Nzambi ndeka t’andja ɔnɛ. Naka sho ndjela atɔndɔ waki Nzambi, kete tayonga mɛtɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo l’etombelo w’ɛlɔlɔ. Koko Jehowa hatotshutshuya dia sho nkanyiya woho wakanyiyande. “Ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo kɛsɔ” hahemɛ tokanyi taso ndo dikumanyi hawosale dui sɔ. (Mat. 24:45; 2 Kɔr. 1:24) Onto l’onto l’atei aso ekɔ l’ɔkɛndɛ wa ntshikitanya tokanyi tande dia sho mɛna akambo woho wawaɛna Jehowa. Ngande wakokaso nsala dui sɔ?

EWƆ TSHIKITANYEMA OMA LE ANDJA ƆNƐ

14, 15. a) Awui akɔna wahombaso nkana la wɔ yimba dia sho nkanyiya woho wakanyiya Jehowa? b) Lande na kahatahombe mbetawɔ dia tokanyi t’andja ɔnɛ monga lo timba taso? Sha ɛnyɛlɔ.

14 Rɔmɔ 12:2 mbutaka ɔnɛ: “Nyotshike tshikitanyema oma le dikongɛ di’akambo nɛ, koko nyohilwame lo nɔngɔsɔla timba tanyu dia nyuamɛ mbeya dimɛna lolango la Nzambi l’ɔlɔlɔ, letawɔma ndo la kokele.” Divɛsa nɛ tetshaka dia oyadi kɛnɛ tshɛ kakalɔmbɔlaka tokanyi taso ntondo ka sho mbeka akambo wa mɛtɛ, sho koka ntshikitanya tokanyi taso ndo tietɛ oko tokanyi ta Nzambi. Oyadi dionga dia ngande diakatahowɔ kana awui wakatokomɛ lo lɔsɛnɔ wakonge la shɛngiya l’ekanelo kaso lo yɛdikɔ mɔtshi, yimba yaso koka ntetemala ntshikitana. Ndo yɔ yayotshikitana lo yoho y’efula lo ndjela kɛnɛ kakanyiyaso. Naka sho nkana yimba lo tokanyi ta Jehowa, kete tayɛnya dia tokanyi tande tekɔ nshi tshɛ amɛna. Oma laasɔ, tayokombola dia mɛna akambo woho wawaɛnande.

15 Koko dia sho nkanyiya woho wakanyiya Jehowa, sho pombaka “[ntshika] tshikitanyema oma le dikongɛ di’akambo nɛ.” Dui sɔ nembetshiyaka dia sho pombaka ntshika menda, mbadia ndo pokamɛ ɛngɔ tshɛ kalɔshana la tokanyi ta Nzambi. Dia tokimanyiya dia nshihodia woho wele dui sɔ ohomba, tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka mbo ya ndɛ. Onto lalanga monga la yoonge ya dimɛna koka mbɔsa yɛdikɔ ya ndɛ mbo y’amɛna. Koko welo ande tshɛ koka mbɔtɔ l’ashi naka nde ndɛka mbala la mbala ndo mbo ya ndɛ yambɔhɔnda! Woho akɔ waamɛ mbele, welo wadjaso dia mbeka tokanyi ta Jehowa wayɔtɔ l’ashi naka sho mbetawɔ dia tokanyi t’andja ɔnɛ monga lo timba taso.

16. Oma lo awui akɔna wahombaso ndjakokɛ?

16 Onde sho koka mbewɔ tokanyi t’andja ɔnɛ tshɛ lo tshɛ? Ndooko, tayongaka la ntondo ka tokanyi t’andja ɔnɛ nɛ dia hatokoke ntomba oma l’andja ɔnɛ lo yoho ya mɛtɛ mɛtɛ. (1 Kɔr. 5:9, 10) Kaanga etena kasambishaso, tayoka anto wakɛnɛmɔla tokanyi ndo waetawɔ wa kɔlɔ. Koko lam’ele hatokoke mbewɔ tokanyi ta kɔlɔ tshɛ lo tshɛ, hatohombe ntetemala nkanyiya awui akɔ kana mbaetawɔ. L’ɛnyɛlɔ ka Yeso, sho pombaka ntona aha la ntshimbatshimba tokanyi talanga Satana dia sho monga la tɔ. Ndo sho koka ndjakokɛ lo mbewɔ dia ndjadja lo waale tshanana wa monga la tokanyi t’andja ɔnɛ.​—Adia Tokedi 4:23.

17. Ngande wakokaso mbewɔ ndjadja lo waale tshanana wa monga la tokanyi t’andja ɔnɛ?

17 Ɛnyɛlɔ, sho pombaka nsɔna angɛnyi la lomba. Bible tɔhɛmɔlaka dia naka tambonga angɛnyi wa ma ma l’anto wahatɛmɔla Jehowa, kete tayoyotatɛ nkanyiya woho wakanyiyawɔ. (Tok. 13:20; 1 Kɔr. 15:12, 32, 33) Sho pombaka nto nsɔna tɔkɛnyɔ la lomba. Etena katonaso tɔkɛnyɔ tasukɛ wetshelo w’ohilwelo, awui wa ngala kana awui wa mindo, sho mbewɔka ndanya wɔɔngɔ aso la tokanyi “[t]alɔshana la ewo ka Nzambi.”​—2 Kɔr. 10:5.

Onde sho kimanyiyaka anaso dia ntona tɔkɛnyɔ ta kɔlɔ? (Enda odingɔ 18, 19)

18, 19. a) Lande na kahombaso monga la yewo la ntondo ka tokanyi t’andja ɔnɛ tasukamɛ lo yoho ya mayɛlɛ? b) Ambola akɔna wahombaso ndjambola, ndo lande na?

18 Sho pombaka nto mbeya ndo ntona tokanyi t’andja ɔnɛ tasukɛ awui amɔtshi lo yoho ya mayɛlɛ. Ɛnyɛlɔ, nsango mɔtshi mbutamaka lo yoho yasukɛ tokanyi tɔmɔtshi t’awui wa pɔlitikɛ. Ndo ɛkɔndɔ ɛmɔtshi sukɛka eyango ndo awui wetawɔma le andja ɔnɛ. Filmɛ ndo abuku amɔtshi sukɛka ekanelo ka yimba k’ɔnɛ “dimi ntondo” ndo “nkumbo kami ntondo” ndo vɔ mɛnyaka oko awui asɔ mbetawɔmaka, mbishaka ɔngɛnɔngɛnɔ ndo wekɔ amɛna. Koko, tokanyi tɔsɔ hɔtɔnɛ la Bible. Tɔ mbutaka dia sho la nkumbo kaso, tayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ naka sho mboka Jehowa ngandji oleki diangɔ tshɛ. (Mat. 22:36-39) Ndo nto, ɛkɔndɔ ɛmɔtshi wendana l’ana, kaanga mbakokawɔ mbetawɔma efula, koka lo yoho ya mayɛlɛ nkonya ana dia monga la lɔkɛwɔ la mindo.

19 Kɛsɔ halembetshiya dia ekɔ kɔlɔ nkɛnya tɔkɛnyɔ t’amɛna. Koko sho pombaka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi mbeyaka tokanyi t’andja ɔnɛ kaanga etena kakɛnɛmɔmatɔ lo yoho yahamanema mfundo? Onde dimi ndjakokɛka ndo kokɛka anami diaha menda emisiɔ ɛmɔtshi wa televisiɔ ndo diaha mbadia awui amɔtshi? Onde dimi kimanyiyaka anami dia vɔ mɛna akambo woho wawaɛna Jehowa diaha vɔ sɛngiyama la tokanyi t’andja ɔnɛ tahokamɛwɔ ndo tɛnawɔ?’ Naka sho mbeya otshikitanu wele lam’asa tokanyi ta Nzambi la t’andja ɔnɛ, kete sho koka mbewɔ dia “tshikitanyema oma le dikongɛ di’akambo nɛ.”

AKƆLƆMBƆLA NSHI NYƐ?

20. Kakɔna kayoshikikɛ ɔnɛ tekɔ lo nɔmbwama la tokanyi ta Nzambi kana la tokanyi t’andja ɔnɛ?

20 Sho pombaka mbohɔ ɔnɛ ekɔ paka tɔkɔkɔ tohende mbeyama akambo. Kiɔkɔ mɔtshi ele Jehowa, ndo kiɔkɔ kina ele Satana ndo andja ande. Akɔlɔmbɔla? Okadimwelo ele, kiɔkɔ yɔsayɛ akambo. Naka sho mbetawɔ tokanyi t’andja ɔnɛ, kete andja wayɔlɔmbɔla tokanyi taso ndo tayokanyiya ndo tayosala akambo la lokaki. Diakɔ diele ekɔ dui di’ohomba efula dia sho nsɔna la yambalo tshɛ kɛnɛ kendaso, kadiaso, kahokamɛso ndo kakanyiyaso.

21. Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo diayela?

21 Lo sawo nɛ, tambeka ɔnɛ dia nkanyiya woho wakanyiya Jehowa, sho pombaka mbewɔ tokanyi ta l’andja ɔnɛ. Sho pombaka nto kanaka yimba la tokanyi ta Nzambi dia sho nkanyiya efula woho wakanyiyande. Lo sawo diayela, tayeka woho wakokaso nsala dui sɔ.

^ od. 5 Kɛnɛ kele mɛtɛ ele oyadi anto wele la lotshungɔ l’efula sɛngiyamaka oma le anto akina. Ɛnyɛlɔ, oyadi sho nkanyiya woho wakatatɛ lɔsɛnɔ kana lo kɛnɛ kendana la kɛnɛ kayotɔlɔta, anto akina tɔsɛngiyaka kaanga yema. Koko sho koka nsɔna onto akɔna ayotetawɔ dia nde tɔsɛngiya.