Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Ɔlɔlɔ w’otema​—Dionga diɛnama oma l’ɛtɛkɛta ndo l’etsha

Ɔlɔlɔ w’otema​—Dionga diɛnama oma l’ɛtɛkɛta ndo l’etsha

MƐNYA anto ɔlɔlɔ w’otema koka mbakeketsha ndo mbasamba! Etena kashihodiaso dia onto ɔmɔtshi ndjakiyanyaka lo dikambo diaso, sho mongaka la lowando. Lam’ele onto tshɛ la l’atei aso ngɛnangɛnaka dia vɔ mbosalɛ ɔlɔlɔ, ngande wakokaso nkɛnɛmɔla dionga dia dimɛna sɔ?

Ɔlɔlɔ w’otema kɛdikɛdi ndjasha l’otema ɔtɔi lo wahɔ w’anto akina ndo dui sɔ mɛnamaka oma l’ɛtɛkɛta ndo l’etsha wasalema dia mbakimanyiya. Lam’ele ɔlɔlɔ w’otema mɛnamaka oma l’etsha, hatokomɛ tsho lo monga la loshilambo. Ɔlɔlɔ w’otema wa mɛtɛ sɛngiyamaka oma lo ngandji k’efula ndo kɛtshi. Kɛnɛ koleki ele, ɔsɔ ekɔ dionga dimɔtshi dia lo olowa wa nyuma k’ekila ka Nzambi dialɔmbama Akristo dia nkɛnɛmɔla. (Ngal. 5:22, 23) Sho pombaka nkɛnɛmɔla ɔlɔlɔ w’otema, diakɔ diele tayanga nsɛdingola woho wɛnya Jehowa nde la Ɔnande dionga sɔ ndo woho wakokaso ndjela ɛnyɛlɔ kawɔ.

JEHOWA EKƆ ƆLƆLƆ LE ANTO TSHƐ

Jehowa ekɔ ɔlɔlɔ ndo mbɔsaka anto tshɛ la nɛmɔ, mbidja ndo “akanga wa lɔhɛndɛ ndo . . . anto wa kɔlɔ.” (Luka 6:35) Ɛnyɛlɔ, Jehowa “potoyaka wonya le anto wa kɔlɔ ndo le anto w’ɛlɔlɔ ndo ndɔshaka mvula le anto w’ɛlɔlɔ ndo le anto wa kɔlɔ.” (Mat. 5:45) Kaanga wanɛ wahetawɔ Jehowa oko Otungi awɔ, kondjaka wahɔ oma lo awui w’ɛlɔlɔ wendana la lɔsɛnɔ ndo vɔ koka monga la yema y’ɔngɛnɔngɛnɔ.

Sho tanaka ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula ka ɔlɔlɔ w’otema lo kɛnɛ kakasalɛ Jehowa Adama la Eva. Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa vɔ nsala pɛkato, Adama la Eva “wakatɛlɛ akatshi w’osongo wa fingo ko wakaakeleka lo nkende.” Koko, Jehowa akeyaka dia vɔ wayonga la ohomba wa ahɔndɔ w’eshika l’oyango wa vɔ nsɛna l’andja wa Ɛdɛna lɛnɛ akadjama nkɛtɛ mananu l’etena kɛsɔ la “atɛndɛ ndo ahangola nkɔi.” Diakɔ diele la ngandji tshɛ Jehowa akaakotshɛ ehomba awɔ lo mbasalɛ “ahɔndɔ w’etale wa dikoho dia nyama.”​—Eta. 3:7, 17, 18, 21.

Kaanga mbele Jehowa ɔlɔlɔ otsha le “anto wa kɔlɔ ndo le anto w’ɛlɔlɔ,” nde nangaka mɛnya djekoleko ekambi ande wa kɔlamelo ɔlɔlɔ w’otema. Ɛnyɛlɔ, lo nshi ya omvutshi Zɛkariya, ondjelo ɔmɔtshi akanyange etena kakandɛnyi olimu wakakambemaka wa nyomoka tɛmpɛlɔ ka Jɛrusalɛma wambemala. Jehowa akoke ekiyanu wa ondjelo akɔ ndo akokadimola la “ɛtɛkɛta w’amɛna ndo w’esambelo.” (Zɛk. 1:12, 13) Jehowa akasale woho akɔ wamɛ la omvutshi Elidja. Etena kɛmɔtshi omvutshi ɔsɔ akakɔmɔ efula ndo akalɔmbɛ Jehowa dia mbodiaka. Jehowa akooke ekiyanu waki la Elidja ndo akatome ondjelo ɔmɔtshi dia ndjookeketsha. Laadiko dia laasɔ, Nzambi akakeketsha omvutshi ɔsɔ ɔnɛ nde komonga okalema. L’ɔkɔngɔ wa Elidja nkondja ɛtɛkɛta w’amɛna ɛsɔ ndo ekimanyielo kakinde l’ohomba, nde akayonga l’akoka wa ntetemala nkotsha ɔkɛndɛ ande. (1 Ku. 19:1-18) L’atei w’ekambi wa Nzambi, onto akɔna akaleke nkɛnɛmɔla dionga dia Jehowa dia ɔlɔlɔ w’otema sɔ?

YESO EKƆ PAMI K’ƆLƆLƆ EFULA

Etena kakandakambaka olimu ande la nkɛtɛ, Yeso akeyama oko onto ɔlɔlɔ ndo lɔsana la nɛmɔ. Nde komonga pondjo awui wolo kana la ndjadiya. La kɛtshi tshɛ nde akate ate: “Nyoye le mi, nyu wanɛ tshɛ wele la paa ndo wele la wetsho, ko dimi layonyokeketsha. . . . Nɛ dia osembe ami wekɔ dimɛna.” (Mat. 11:28-30) Anto wakayele Yeso lɛnɛ tshɛ akandatatshɔka, l’ɔtɛ wa ɔlɔlɔ ande w’otema. L’ɔtɛ ‘wakandawaoke kɛtshi,’ Yeso akawasha mbo ya ndɛ, akakɔnɔla hemɔ ndo dikɔmɔ diawɔ ndo akawaetsha “akambo efula” wendana la She.​—Makɔ 6:34; Mat. 14:14; 15:32-38.

Oko djembetelo ya ɔlɔlɔ w’otema ande w’efula, Yeso aki la shɛnɔdi lo woho wakandasalɛka anto akina akambo. Lo mɛtɛ, oyadi akambo akɔna wakawɔlɔmbaka, Yeso akalongolaka anto tshɛ waki l’etema ɛlɔlɔ wakatawoyangaka “dimɛna.” (Luka 9:10, 11) Ɛnyɛlɔ, nde kopangwɛ womoto ɔmɔtshi lakokaka wɔma lele kaanga mbakandeyaka dia nde aki mindo lo ndjela ɛlɛmbɛ, akananda ahɔndɔ ande wa laadiko l’elongamelo k’ɔnɛ nde ayɔkɔnɔ oma lo ɛkɛlɛlɔ ka dikila. (Lɛw. 15:25-28) Lam’ele nde akoke womoto lakadiɛnɛ l’edja k’ɛnɔnyi 12 kɛtshi, Yeso akawotɛ ate: “Ɔna womoto, mbetawɔ kayɛ kambokɔkɔnɔla. Tshɔka la ki ndo ɔkɔnɔ oma lo hemɔ kayɛ ka wolo.” (Makɔ 5:25-34) Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ tshelo ya diambo ya ɔlɔlɔ w’otema!

ƆLƆLƆ W’OTEMA MƐNAMAKA LO SALƐ ANTO AWUI W’ƐLƆLƆ

Lo bɛnyɛlɔ dioshilami la diko, tambɛna dia ɔlɔlɔ w’otema wa mɛtɛ mɛnamaka oma l’etsha. Yeso akɛnya ohomba wele la etsha lo wɛɛla wendana l’ose Samariya l’ɔlɔlɔ. Kaanga mbakahetshanaka ase Samariya l’ase Juda, pami k’ose Samariya ka lo wɛɛla ɔsɔ aki la kɛtshi otsha le onto lakawave diangɔ diande, lakawakɔmɔla ndo lakawatshike lam’asa eko la nyɔi lo mboka. Ɔlɔlɔ w’otema mbakatshutshuya ose Samariya dia nsala dui sɔ. Nde akɔmbɛ mpota ya pami kakɔ ndo akɔtɔlɛ l’ɔtɛlɛ. Oma laasɔ, ose Samariya akafute okambi wa l’ɔtɛlɛ falanga dia nde kokɛka pami kakahomɔ ndo aketawɔ dia ndjofuta falanga kina.​—Luka 10:29-37.

Kaanga mbele mbala efula ɔlɔlɔ w’otema mɛnamaka oma l’etsha, vɔ koka nto mɛnama oma lo ɛtɛkɛta w’amɛna ndo wakeketsha. Lam’ele “ekiyanu lo otema w’onto mbɔkɔmɔlaka,” Bible mbutaka ɔnɛ “tshɛkɛta y’ɔlɔlɔ keketshaka.” (Tok. 12:25) Sho koka nkeketsha anto akina naka sho tshutshuyama la ɔlɔlɔ w’otema ndo ɔlɔlɔ dia mbasalɛ akambo w’amɛna. * Ɛtɛkɛta aso w’amɛna wayɛnya dia sho ndjakiyanyaka lo dikambo diawɔ. Naka sho mbakeketsha lo nkamba l’ɛtɛkɛta w’amɛna, kete dui sɔ diayowakimanyiya dia mbikikɛ ekakatanu wele lawɔ.​—Tok. 16:24.

WOHO WA NKƐNƐMƆLA ƆLƆLƆ W’OTEMA

Oko wakatatongama “lo efanelo ka Nzambi,” anto tshɛ wekɔ l’akoka wa nkɛnɛmɔla dionga dia ɔlɔlɔ w’otema. (Eta. 1:27) Ɛnyɛlɔ, Juliyo owandji w’asɔlayi w’ase Rɔmɔ wakatalamaka ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ etena kakawatandaka lɔkɛndɔ otsha la Rɔmɔ akasalɛ ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akambo “la ɔlɔlɔ w’otema ndo aketawɔ dia nde ntshɔ le angɛnyi ande ndo dia vɔ mbokimanyiya.” (Ets. 27:3) Yema l’ɔkɔngɔ wa laasɔ, ase disɛnga dia Malta wakɛnya Pɔɔlɔ l’anto akina wakambɔ la nde lo masuwa “ɔlɔlɔ w’otema wa mamba.” Ase disɛnga sɔ wakawahɛtshɛ ndo dja dia vɔ mboka. (Ets. 28:1, 2) Kɛnɛ kakawasale kakandɔma efula, koko dia monga mɛtɛ onto ɔlɔlɔ, sho pombaka nsala akambo efula lo dihole dia salɛ anto akina ɔlɔlɔ tsho lo waaso amɔtshi.

Dia ngɛnyangɛnya Nzambi tshɛ lo tshɛ, ɔlɔlɔ w’otema pombaka monga yoho yaso ya lɔsɛnɔ ndo lo lonto laso. L’ɔtɛ wa dui sɔ mbatotɛ Jehowa ɔnɛ “nyɔlɔtɛ” ɔlɔlɔ w’otema. (Kɔl. 3:12) Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, aha tena tshɛ mbongadiɔ dui dia wɔdu dia sho mbetɛ dionga dia Nzambi sɔ lo lonto laso. Lande na? Nɛ dia tena dimɔtshi sho mongaka ɛsɔnyi, hatoyaɛkɛ le so ndo sho pomanaka l’ɔlɔshamelo kana mongaka la yema ya lokaki. Koko, sho koka ntondoya ekakatanu ɛsɔ lo ndjaɛkɛ le nyuma k’ekila ndo lo mbokoya woho wɛnya Jehowa ɔlɔlɔ w’otema.​—1 Kɔr. 2:12.

Onde sho koka mbeya ahole wakokaso ndjalowanya dia nkɛnɛmɔla ɔlɔlɔ w’otema? Sho pombaka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi pokamɛka anto akina la yambalo tshɛ? Onde dimi mbidjaka yimba l’ehomba w’anto akina? Naa etena k’ekomelo kakamasalɛ onto ɔmɔtshi lele bu ose nkumbo kami kana ɔngɛnyi ami wa ma ma ɔlɔlɔ?’ Oma laasɔ sho koka ndjadjɛ eyango, ɛnyɛlɔ nyanga dia mbeya awui efula wendana l’anto wotodingi, djekoleko l’etshumanelo ka Akristo. Lo nsala ngasɔ, sho koka mbeya ekakatanu wele lawɔ ndo ehomba awɔ. Oma laasɔ, sho pombaka nsala la wolo dia mɛnya anto akina ɔlɔlɔ w’otema lo toho talangaso dia vɔ tɛnya naka sho mbele lo dihole diawɔ. (Mat. 7:12) L’ekomelo, Jehowa ayotokimanyiya dia sho nkɛnɛmɔla ɔlɔlɔ w’otema naka sho mbɔlɔmba ekimanyielo.​—Luka 11:13.

ƆLƆLƆ W’OTEMA KOTOLAKA ANTO AKINA

Etena kakashile ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ awui wakaweyanyaka oko okambi wa Nzambi, nde akashile ndo “ɔlɔlɔ w’otema.” (2 Kɔr. 6:3-6) Anto wakakotɔmaka otsha le Pɔɔlɔ nɛ dia nde akayashaka le wɔ, dui sɔ diakɛnamaka oma l’etsha w’amɛna ndo l’ɛtɛkɛta. (Ets. 28:30, 31) Woho akɔ wamɛ mbele, sho koka nkotola anto oya l’akambo wa mɛtɛ oma lo dionga diaso dia dimɛna. Naka sho mɛnya anto tshɛ ɔlɔlɔ w’otema, mbidja ndo wanɛ watɔlɔsha, kete sho koka mbakimanyiya dia tutsha nkɛlɛ kawɔ ndo vɔ koka ntshikitanya dionga diawɔ oya le so. (Rɔmɔ 12:20) L’edjedja ka wonya, vɔ koka kaanga kotɔma oya lo losango la lo Bible.

Lo Paradiso ka la nkɛtɛ kayanga ndja, aha la taamu nyemba y’anto yaheyama mbadia wayolɔ wayɔngɛnangɛna dia sho mbaɛnya ɔlɔlɔ w’otema wa mɛtɛ ondo mbala ka ntondo. L’ɔtɛ wayowonga la lowando, vɔ lawɔ wayɔsɛngiyamaka dia mɛnya anto akina ɔlɔlɔ w’otema. Oma laasɔ, onto tshɛ layonga la lɔsɛnɔ layotona dia mɛnya ɔlɔlɔ w’otema ndo layotona dia nkimanyiya anto akina, hatonga la dihole lo Paradiso. Lo wedi okina, wanɛ wayetawɔma oma le Nzambi dia nsɛna pondjo pondjo wayosalanɛka akambo la ngandji ndo lo yoho ya dimɛna. (Os. 37:9-11) Andja ɔsɔ wayonga mɛtɛ dihole dia ekokelo ndo dia wɔladi! Ko ntondo ka etena ka dimɛna efula kɛsɔ koka, wahɔ akɔna wakokaso nkondja l’etena kɛnɛ lo mɛnya ɔlɔlɔ w’otema?

WAHƆ WAYA LO MONGA LA ƆLƆLƆ W’OTEMA

Bible mbutaka ɔnɛ: “Onto ɔlɔlɔ ndjakondjɛka wahɔ.” (Tok. 11:17) Anto kotɔmaka otsha le onto ɔlɔlɔ ndo vɔ sɛngiyamaka dia mbosalɛ ɔlɔlɔ. Yeso akate ate: “La yɛdikɔ yɛdikɛnyu anto akina mbayowonyɛdikɛ ndo nyu.” (Luka 6:38) Ɔnkɔnɛ, ekɔ dui dia wɔdu le onto ɔlɔlɔ dia ntana angɛnyi w’ɛlɔlɔ ndo ntetemala monga la wɔ.

Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akakeketsha ase etshumanelo ka l’Ɛfɛsɔ ɔnɛ: “Nyoyale la ɔlɔlɔ w’otema lam’asanyu, nyokanake kɛtshi k’efula, nyodimanyiyanake l’otema ɔtɔi.” (Ɛf. 4:32) Etshumanelo kondjaka wahɔ w’efula naka tɔ kengama l’Akristo wɛnyana ɔlɔlɔ w’otema ndo wayanga dia kimanyiyana. Anto asɔ hawotondjanɛ pondjo efata, hawokambe l’ɛtɛkɛta wa diɔnyɔ kana ntɛngɔ. Lo dihole dia dianganya vate vate ya kɔlɔ, vɔ salaka la wolo dia nkamba la nemi yawɔ dia kimanyiyana. (Tok. 12:18) Etombelo wonga la dui sɔ ele, etshumanelo keketalaka lo nyuma.

Lo mɛtɛ, ɔlɔlɔ w’otema ekɔ dionga diɛnama oma l’ɛtɛkɛta ndo l’etsha. Naka tekɔ ɔlɔlɔ, tayɔkɛnɛmɔla lonto la Jehowa, Nzambi kaso koludi la ngandji ndo la lokaho. (Ɛf. 5:1) Lo wedi okina, sho keketshaka ase tshumanelo diaso ndo kotolaka anto akina oya l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ teyamake tena tshɛ oko anto wakɛnɛmɔla ɔlɔlɔ w’otema!

^ od. 13 Tayɔsɛdingola dionga dielɛwɔ ɔlɔlɔ lo numɛlɔ kekina lo asawo wendana la olowa wa nyuma k’ekila ka Nzambi.