Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

‘Nkanyiya akambo wa lo nyuma nembetshiyaka lɔsɛnɔ ndo wɔladi’

‘Nkanyiya akambo wa lo nyuma nembetshiyaka lɔsɛnɔ ndo wɔladi’

“Wanɛ wasɛna lo ndjela nyuma [mbidjaka timba tawɔ lo] akambo wa lo nyuma.”—RƆMƆ 8:5.

ESAMBO: 57, 52

1, 2. Lande na kele Rɔmɔ tshapita 8 mendanaka l’Akristo w’akitami?

ONDO wɛ ambadiaka Rɔmɔ 8:15-17 lo nshi ya Eohwelo ka nyɔi ka Yeso. Avɛsa asɔ nembetshiyaka woho weya Akristo w’akitami ɔnɛ vɔ wekɔ l’elongamelo ka tɔsɛna pondjo pondjo l’olongo. Rɔmɔ 8:1 tɛkɛtaka dikambo dia akitami oko “wanɛ wele kaamɛ la Kristo.” Ko onde Rɔmɔ tshapita 8 mendanaka paka l’akitami ato? Kana onde yɔ koka nkimanyiya ndo wanɛ wele l’elongamelo ka nsɛna pondjo pondjo la nkɛtɛ?

2 Rɔmɔ tshapita 8 akafundama ntondotondo lo dikambo di’akitami. Vɔ nongolaka “nyuma” “etena kakonga[wɔ] la asolo walomɔlomɔ dia . . . mbɔsama oko ana, etshungwelo k’oma lo alemba a[wɔ].” (Rɔmɔ 8:23) Lo nshi yayaye vɔ wayonga ana wa Nzambi l’olongo. Jehowa akadimanyiya pɛkato yawɔ diɛsɛ la oshinga w’etshungwelo. Nde akawaɔsɛ oko anto w’ɛlɔlɔ dia vɔ monga anande.—Rɔmɔ 3:23-26; 4:25; 8:30.

3. Lande na kahomba ndo wanɛ wele l’elongamelo ka ndjɔsɛna la nkɛtɛ mbeka Rɔmɔ tshapita 8?

3 Koko l’etatelo ka dibuku dia Rɔmɔ, Pɔɔlɔ akafunde dikambo dia pami kɛmɔtshi kaki komonga okitami, koko akɔsamaka dia monga oko onto l’ɔlɔlɔ le Jehowa. Pami kakɔ aki Abrahama. Pami ka kɔlamelo kɛsɔ akasɛnɛ edja efula la ntondo ka Yeso ndjokimɔ lɔsɛnɔ lande oko oshinga w’etshungwelo. (Adia Rɔmɔ 4:20-22.) Ɛlɔ kɛnɛ, Jehowa koka mbɔsa ndo Akristo wa kɔlamelo wele l’elongamelo ka ndjɔsɛna pondjo pondjo la nkɛtɛ oko anto w’ɛlɔlɔ. Ndo vɔ la wɔ koka nkondja wahɔ oma lo dako diele lo Rɔmɔ tshapita 8.

4. Etena kadiaso Rɔmɔ 8:21, dimbola diakɔna diahombaso ndjaoka?

4 Lo Rɔmɔ 8:21, sho tanaka eshikikelo kasha Jehowa ɔnɛ andja ande w’oyoyo wayoya ndo ɔnɛ anto wayotshungɔ oma lo pɛkato la nyɔi. Divɛsa sɔ mbutaka dia vɔ wayɔngɛnangɛna “lotshungɔ la lotombo la ana wa Nzambi.” Onde wɛ ekɔ lo ndjaɛna l’andja w’oyoyo ɔsɔ? Nyɛsɔ tɔsɛdingole kɛnɛ kahombaso nsala dia ndjɔsɛna lɛkɔ.

“NKANYIYA AKAMBO WA LO DEMBA”

5. Dikambo diakɔna diakatɛkɛta Pɔɔlɔ lo Rɔmɔ 8:4-13?

5 Adia Rɔmɔ 8:4-13. Lo Rɔmɔ tshapita y’enanɛi, Pɔɔlɔ akatɛkɛta dikambo dia weho w’anto ehende w’otshikitanyi, wanɛ wasɛna “lo ndjela demba” la wanɛ wasɛna “lo ndjela nyuma.” Anto amɔtshi fɔnyaka dia Pɔɔlɔ akatɛkɛta dikambo dia wanɛ waki Akristo ndo wanɛ waki komonga Akristo. Koko lo divɛsa sɔ Pɔɔlɔ akafundɛ Akristo ‘wakelamɛka ekilami.’ (Rɔmɔ 1:7) Diakɔ diele, ndo wanɛ wakasɛnaka “lo ndjela demba” ndo wanɛ wakasɛnaka “lo ndjela nyuma” waki Akristo. Ngande wakatshikitana Akristo asɔ?

6, 7. a) Naa tokitshimudi tɔmɔtshi tele la tshɛkɛta “demba” lo Bible? b) Ngande wakambawɔ la tshɛkɛta “demba” lo Rɔmɔ 8:4-13?

6 Etena kakamba Bible la tshɛkɛta “demba,” yɔ koka mendana la awui efula wotshikitanyi. Lo tena dimɔtshi yɔ nembetshiyaka demba diaso dia mɛtɛ mɛtɛ. (Rɔmɔ 2:28; 1 Kɔrɛtɔ 15:39, 50) Yɔ koka nto nembetshiya diɔtɔnganelo diele lam’asa ase nkumbo. Ɛnyɛlɔ, Bible mbutaka dia Yeso aki “oma le kanula ya Davidɛ ya lo [demba],” ndo Pɔɔlɔ akelɛ ase Juda ɔnɛ “ewotɔ ami wa lo demba.”—Rɔmɔ 1:3; 9:3.

7 Ko kakɔna kakalange Pɔɔlɔ mbuta etena kakandatɛkɛtaka dikambo dia wanɛ wasɛna “lo ndjela demba,” lo Rɔmɔ 8:4-13? Dia nkondja okadimwelo, sho koka mbadia Rɔmɔ 7:5. Lɔkɔ, Pɔɔlɔ akafunde ate: “Lam’akatasɛnaka lo ndjela demba, nsaki ya pɛkato yakatshutshuyamaka oma lo Ɛlɛmbɛ yakakambaka olimu lo alemba aso.” Lo divɛsa sɔ Pɔɔlɔ akalembetshiya dia anto wasɛna “lo ndjela demba” ekɔ wanɛ wayasha tshɛ ndo wayela nsaki yawɔ ya kɔlɔ lo nsala kɛnɛ tshɛ kalangawɔ.

8. Lande na kakahombe Pɔɔlɔ mpɛmɔla Akristo w’akitami lo kɛnɛ kendana la nsɛna “lo ndjela demba”?

8 Lande na kakahɛmɔla Pɔɔlɔ Akristo w’akitami lo kɛnɛ kendana la nsɛna “lo ndjela demba”? Ndo lande na kele ɛlɔ kɛnɛ Akristo tshɛ wekɔ l’ohomba w’ɔhɛmwɛlɔ ɔsɔ? Nɛ dia oseka okambi wa Nzambi tshɛ wa kɔlamelo koka ntatɛ mbetsha nsaki yande hita oko dikambo dioleki ohomba lo lɔsɛnɔ lande. Ɛnyɛlɔ, Pɔɔlɔ akafunde ɔnɛ anangɛso amɔtshi wa la Rɔmɔ waki mfumbe “ya nsaki yawɔ hita.” Diakɔ diele vɔ wakɔsaka dia awui wa dieyanelo, mbo ya ndɛ kana ɛngɛnɔngɛnɔ ekina mbaki awui wakaleke ohomba lo nsɛnɔ yawɔ. (Rɔmɔ 16:17, 18; Filipɛ 3:18, 19; Judɛ 4, 8, 12) Ndo l’etena kɛmɔtshi, okakatanu ɔmɔtshi waki l’etshumanelo ka la Kɔrɛtɔ, ɔnangɛso ɔmɔtshi akasalaka awui wa mindo wa dieyanelo la “wadi a she.” (1 Kɔrɛtɔ 5:1) Mbokɛmaka hwe di’Akristo wa lo ntambe ka ntondo asɔ waki l’ohomba w’ɔhɛmwɛlɔ wa Pɔɔlɔ wendana la nsɛna “lo ndjela demba.”—Rɔmɔ 8:5, 6.

9. Kakɔna kahalange Rɔmɔ 8:6 mbuta?

9 Ɔhɛmwɛlɔ ɔsɔ wekɔ ohomba ndo ɛlɔ kɛnɛ. Kaanga onto lambokambɛ Jehowa l’edja k’ɛnɔnyi efula koka nsɛna “lo ndjela demba.” Laasɔ, onde Pɔɔlɔ akalange mbuta dia hatohombe pondjo nkanyiya lo dikambo dia awui wele oko mbo ya ndɛ, olimu, ɔkɔkwɛlɔ wa demba kana ngandji ka lam’asa wadi l’omi? Ndooko. Ɔsɔ ekɔ awui wele bu kɔlɔ. Kaanga Yeso akangɛnangɛnaka mbo ya ndɛ ndo akalesha anto akina. Nde akashihodia nto dia nde pombaka momuya. Ndo Pɔɔlɔ akafunde ɔnɛ lo diwala, awui wa dieyanelo wekɔ la dihole di’ohomba.

Asawo aso ɛnyawɔ? (Enda odingɔ 10, 11)

10. Kakɔna kalembetshiya etelo k’ɔnɛ ‘mbidja yimba lo’?

10 Kakɔna kakalange Pɔɔlɔ mbuta lo nkamba la etelo k’ɔnɛ ‘mbidja yimba lo’? Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yakakambe la Pɔɔlɔ mendanaka la onto ladja yimba yande tshɛ lo dikambo dimɔtshi ndo ladikongɛ. Nomb’ewo kɛmɔtshi akalembetshiya ɔnɛ etelo kɛsɔ mendanaka la “wanɛ wayasha tshɛ lo dikambo dimɔtshi, wasawola wonya tshɛ paka dia dikambo diakɔ” ndo wayasha tshɛ l’eyango awɔ wa lokaki. Vɔ mbetawɔka dia nsaki shɔ mbahemɛ yoho yawɔ ya lɔsɛnɔ.

11. Naa awui amɔtshi wakoka ndjoleka monga ohomba le so?

11 Akristo wa la Rɔmɔ waki l’ohomba wa ndjasɛdingola ndo mbeya kɛnɛ kakawadjaka yimba yawɔ lɔkɔ. Onde vɔ wakadjaka yimba lo “akambo wa lo demba”? Ɛlɔ kɛnɛ, sho la wɔ pombaka nkanyiya dia mbeya kɛnɛ koleki ohomba le so. Dui diakɔna dialekaso nanga nsawola lo dikambo dia diɔ? Kana kakɔna mɛtɛ kangɛnangɛnaso nsala? Aha la taamu anto amɔtshi koka mbetawɔ ɔnɛ vɔ ndekaka mbidja timba tawɔ paka lo kɛnɛ kendana la mpemba weho wa wanu wotshikitanyi, nɔngɔsɔla mvudu yawɔ, nsomba ahɔndɔ w’eyoyo, mfudia falanga yawɔ kana mbɔsa tovakashi. Awui asɔ bu kɔlɔ. Vɔ koka monga awui wele ohomba lo lɔsɛnɔ laso. Ɛnyɛlɔ, kaanga Yeso akasha anto wanu lo fɛtɛ kɛmɔtshi ka diwala, ndo Pɔɔlɔ akalake Timɔte dia nnɔ “yema ya wanu” dikambo dia yoonge yande. (1 Timɔte 5:23; Joani 2:3-11) Koko wanu komonga dui diakaleke ohomba lo nsɛnɔ yawɔ. Kayotota lo dikambo diaso? Lo dui diakɔna dialekaso ndjasha lo lɔsɛnɔ laso?

12, 13. Lande na kahombaso monga la yewo lo kɛnɛ kendana la awui wayashaso lɔkɔ?

12 Pɔɔlɔ akatɔhɛmɔla ɔnɛ: “Nkanyiya akambo wa lo demba nembetshiyaka nyɔi.” (Rɔmɔ 8:6) Kakɔna kakandalange mbuta? Naka sho nsɛna “lo ndjela demba,” kete sho koka nshisha diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa oma ko kakianɛ ndo ndjoshisha nsɛnɔ yaso lo nshi yayaye. Koko hatokombola dia dui sɔ salema. Onto kokaka ntshikitana. Onde takohɔ dikambo dia pami kakasalaka awui wa mindo la Kɔrɛtɔ kakahombe mbitshanyema? Nde akatshikitana ndo nde kotetemala ndjela nsaki yande ya mindo. Nde akayokambɛ Jehowa nto lo yoho ya pudipudi.—2 Kɔrɛtɔ 2:6-8.

13 Pami kɛsɔ aki ɛnyɛlɔ k’oshika k’onto lakasɛnaka “lo ndjela demba,” koko nde akatshikitana. Diakɔ diele ɛlɔ kɛnɛ, naka Okristo ambotatɛ ndjela nsaki yande ya kɔlɔ lo dihole dia ndjela atɔndɔ wa Jehowa, nde la wɔ koka ntshikitana. Naka sho mbohɔka ɔhɛmwɛlɔ wa Pɔɔlɔ, kete dui sɔ diayototshutshuya dia nsala oseka otshikitanu tshɛ wahombaso nsala.

“NKANYIYA AKAMBO WA LO NYUMA”

14, 15. a) Akambo akɔna wakatokeketsha Pɔɔlɔ dia sho kanyiyaka? b) Kakɔna kahalembetshiya “nkanyiya akambo wa lo nyuma”?

14 L’ɔkɔngɔ wa Pɔɔlɔ ntɛkɛta dikambo dia waale waya lo “nkanyiya akambo wa lo demba,” nde akalembetshiya ɔnɛ: “Nkanyiya akambo wa lo nyuma nembetshiyaka lɔsɛnɔ ndo wɔladi.” Ande difuto dia dimɛna diakokaso nkondja lee!

15 Koko “nkanyiya akambo wa lo nyuma” halembetshiya ɔnɛ onto hahombe ndjasha l’awui akina wa lo lɔsɛnɔ. Dui sɔ halembetshiya ɔnɛ onto pombaka kanyiyaka ndo tɛkɛtaka paka akambo wendana la Jehowa kana la Bible ato. Ɛnyɛlɔ, ekambi wa Nzambi wa lo ntambe ka ntondo wakasɛnaka oko wasɛna anto akina. Vɔ wakalɛka ndo wakanɔka, wakatshukanaka, wakakengaka nkumbo ndo waki l’elimu.—Makɔ 6:3; 1 Tɛsalɔnika 2:9.

16. Dui diakɔna diakaleke ohomba lo lɔsɛnɔ la Pɔɔlɔ?

16 Koko Pɔɔlɔ ndo Akristo akina wa lo ntambe ka ntondo kombetawɔ dia awui wele bu kɔlɔ asɔ monga awui woleki ohomba lo nsɛnɔ yawɔ. Ɛnyɛlɔ, sho mbeyaka dia Pɔɔlɔ akasɛnaka diɛsɛ la mvudu y’apɛma yakandasalaka. Koko olimu ande komonga dui diakaleke ohomba lo lɔsɛnɔ lande. Kambɛ Nzambi mbaki dui diakaleke ohomba lo lɔsɛnɔ la Pɔɔlɔ. Pɔɔlɔ akalekaka ndjasha l’olimu w’esambishelo ndo wa mbetsha anto. (Adia Etsha 18:2-4; 20:20, 21, 34, 35.) Anangɛso l’akadiyɛso wa la Rɔmɔ wakahombe mbokoya ɛnyɛlɔ ka Pɔɔlɔ ndo kɛsɔ kahombaso nsala.—Rɔmɔ 15:15, 16.

17. Wahɔ akɔna wayotokondja naka sho kanyiyaka “akambo wa lo nyuma”?

17 Ngande wayonga lɔsɛnɔ laso naka sho ndeka ndjasha dia kambɛ Jehowa? Rɔmɔ 8:6 mbutaka ɔnɛ: “Nkanyiya akambo wa lo nyuma nembetshiyaka lɔsɛnɔ ndo wɔladi.” Nsala dui sɔ mendanaka ndo la mbetawɔ dia yimba yaso nɔmbwama la nyuma ka Jehowa ndo mbeka dia kanyiyaka oko wakanyiyande. Jehowa tolakaka lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo la dimɛna oma ko kakianɛ ndo lɔsɛnɔ la pondjo lo nshi yayaye.

18. Ngande wakokaso monga la wɔladi naka sho kanyiyaka “akambo wa lo nyuma”?

18 Kakɔna kakalange Pɔɔlɔ mbuta etena kakandate ɔnɛ “nkanyiya akambo wa lo nyuma” koka tela wɔladi? Onto tshɛ nangaka monga la wɔladi, djekoleko wɔladi wa lo yimba, koko anto yema tshitshɛ tsho mbele la wɔ. L’ekimanyielo ka Jehowa, sho koka monga la wɔladi wa mɛtɛ wa lo yimba. Sho koka nto nsɛna lo wɔladi l’ase nkumbo kaso ndo ase etshumanelo. Lam’ele tekɔ anto wele kema kokele, tena dimɔtshi sho mongaka l’ekakatanu l’anangɛso l’akadiyɛso. Etena katomba dui sɔ, sho ndjelaka dako dia Yeso diata ɔnɛ: “Tokotodja ntondo wɔladi lam’asayɛ la ɔnanyɔ.” (Mateo 5:24) Ohɔ dia ɔnanyɔ kana kadiyɛyɛ nde la wɔ ekɔ lo kambɛ Jehowa, “Nzambi kasha wɔladi.”—Rɔmɔ 15:33; 16:20.

19. Naa wɔladi wa laande wakokaso monga la wɔ?

19 Naka sho kanyiyaka “akambo wa lo nyuma,” kete sho la wɔ tayonga la wɔladi lam’asaso la Nzambi. Omvutshi Isaya akafunde ɔnɛ: “Wɛ [Jehowa] ayokokɛ wanɛ wayaɛkɛ tshɛ le yɛ; wɛ ayowasha wɔladi wahashile, nɛ dia vɔ ndjaɛkɛka le yɛ.”—Isaya 26:3; adia Rɔmɔ 5:1.

20. Lande na keyɛ la lowando l’ɔtɛ wa dako diele lo Rɔmɔ tshapita 8?

20 Oyadi tekɔ l’elongamelo ka nsɛna pondjo pondjo l’olongo kana la nkɛtɛ, sho tshɛ koka nkondja wahɔ oma l’ɛtɛkɛta wa lomba wele lo Rɔmɔ tshapita 8. Tekɔ la lowando lo woho watokeketsha Bible dia ndeka ndjasha lo kambɛ Jehowa lo dihole dia ndjasha lo nsaki yaso hita. Sho mbeyaka ɔnɛ naka sho kanyiyaka “akambo wa lo nyuma,” kete sho koka nkondja difuto dia dimɛna efula. Pɔɔlɔ akafunde ate: “Woshasha washa Nzambi ele lɔsɛnɔ la pondjo oma le Kristo Yeso Nkumɛso.”—Rɔmɔ 6:23.