Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Ambola w’oma le ambadi

Ambola w’oma le ambadi

Onde Akristo kokaka nkamba la yoho ya mbewɔ dia ntshɔ diemi yelɛwɔ DIU (dispositif intra-utérin)?

Lo dikambo sɔ, atshukanyi tshɛ w’Akristo pombaka mbɔsa yɛdikɔ yayowakimanyiya dia monga la nkum’otema ka pudipudi. Dia nsala dui sɔ, vɔ pombaka nsɛdingola la yambalo tshɛ woho wakamba DIU ndo atɔndɔ akɔna wa lo Bible wendana la dui sɔ.

Jehowa akadjangɛ Adama la Eva ndo l’ɔkɔngɔ diko Nɔa nde la nkumbo kande ɔnɛ: “Nyootane, nyofulane.” (Eta. 1:28; 9:1) Bible hate dia Akristo pombaka ndjela didjango sɔ. Koko, wadi l’omi tshɛ pombaka mbɔsa yɛdikɔ ya kana vɔ wayokamba la toho tɔmɔtshi ta mbewɔ dia ntshɔ diemi, nsusa diwutshi kana dia nshikikɛ etena kakokawɔ mbota. Akambo akɔna wahombawɔ nsɛdingola?

Yɛdikɔ tshɛ yɔsa Akristo yendana la mbewɔ dia ntshɔ diemi pombaka mpikama lo atɔndɔ wa lo Bible. Diakɔ diele vɔ hawohombe pondjo ntondja diemi dia mbewɔ diwutshi. Ntondja diemi la lolango komiyaka diemi diele, naka diɔ ntetemala, kete ɔna kokaka mbotɔ. Otondjelo wa diemi ndɔshanaka la kɛnɛ kata Bible dia nɛmiya lɔsɛnɔ. (Eto. 20:13; 21:22, 23; Os. 139:16; Jɛr. 1:5) Ko kayotota di’okambelo wa la DIU?

Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka divwa 1, 1979 (lɛkɛ 30-31) lo Falase, yakalembetshiya dui sɔ. DIU efula yakakokanɛ l’etena kɛsɔ, yakasalema la diangɔ dia ponde, wakayidjaka l’otema dia mbewɔ diemi. Sawo diakɔ diakalembetshiya ɔnɛ kombeyamaka tshɛ lo tshɛ woho wakakambaka DIU. Ambeyi wa siansɛ efula wakate dia DIU yakasekɛka alɔmi diaha vɔ nkoma lɛnɛ ele tokelekele ta womoto ko tɔ sɔngama. Naka kielekele hayɔsɔngami, kete lɔsɛnɔ halototatɛ.

Koko, tolembetelo tɔmɔtshi takɛnyaka dia kielekele yakakokaka sɔngama lo tena dimɔtshi. Kielekele yambɔsɔngama kokaka mpama lo trompe de Fallope (diemi dia l’ɔsɔhi) kana yɔ koka nkoma l’otema. Naka yɔ yambokoma l’otema, kete DIU koka nshimba kielekele yakasɔngama dia mbidjasɛ lo tapa ndo diemi diayotomba. Ɔsɔ ayonga oko otondjelo wa diemi. Sawo diakɔ diakakomiya ɔnɛ: “Akristo wa mɛtɛ wayambola dia kana ekɔ dimɛna nkamba la DIU pombaka nsɛdingola la yambalo tshɛ awui anɛ ndo ndjela kɛnɛ ketsha Bible lo kɛnɛ kendana la nɛmiya ekila ka lɔsɛnɔ.”​—Os. 36:9.

Koko, ntatɛ lam’akatondjama sawo sɔ lo 1979, ehamelo wamboyala efula laka aseka enganga ndo lo siansɛ.

Toho tokina tohende ta DIU tambotondjama. Yoho mɔtshi yekɔ la nkonga ndo yakakokanɛ efula l’États-Unis oya lo 1988. Yoho kina tondjaka ɔrmɔnɛ, yɔ yakatatɛ sondjama lo 2001. Kakɔna keyaso lo kɛnɛ kendana la woho wakamba toho tohende ta DIU tɔsɔ?

Nkonga: Oko wakataditshi, DIU konyaka alɔmi dia monga l’okakatanu dia mbeta l’otema ko nkoma lɛnɛ ele kielekele. Laadiko dia laasɔ, lo DIU kele la nkonga, nkonga mongaka lɔlɛngɔ lo alɔmi, laasɔ tɔ ndjakaka alɔmi. * Ndo nto, DIU shɔ tshikitanyaka tapa dia womoto.

Ɔrmɔnɛ: Yoho kina ya DIU yekɔ la ɔrmɔnɛ oko wɔnɛ wele lo ekanga wanɔwɔ dia mbewɔ dia ntshɔ diemi. DIU shɔ kambaka oko DIU y’edjedja, koko vɔ tondjaka ndo ɔrmɔnɛ l’otema. Ɔsɔ konyaka wamato amɔtshi diaha mɛna nshi ya ngɔndɔ kana ntondja kielekele. Ko naka kielekele hatombi, kete yɔ hayotɔsɔngama. DIU shɔ mɔndjaka nto tapa dia womoto. * Laadiko dia laasɔ, yɔ konyaka ashi wonga lo tapa dia nkama, ko ndjiha mboka diaha alɔmi mbeta oma lo demba dia womoto otsha l’otema.

Oko wakatadiɛnyi, mɛnamaka dia toho ta DIU takɔ tohende tshikitanyaka tapa dia womoto. Dui sɔ nembetshiyaka dia naka womoto ambɛna nshi ya ngɔndɔ ko kielekele yambɔsɔngama, yɔ koka mbɔtɔ l’otema koko hayotohama l’ɔtɛ w’otshikitanu ɔsɔ. Ɔsɔ ayonga otondjelo wa diemi oma k’etatelo. Koko, ambeyi wa siansɛ mbutaka dia dui sɔ haleke salema ndo diɔ koka salema nto etena kɔsa onto ekanga wa mbewɔ dia ntshɔ diemi.

Ɔnkɔnɛ, ndooko onto lakoka mbuta l’eshikikelo tshɛ ɔnɛ DIU diele la nkonga kana diatondja ɔrmɔnɛ hakonya pondjo kielekele dia sɔngama. Koko, eyangelo wa lo siansɛ mɛnyaka dia lam’ele DIU shɔ kambaka lo toho tambɔtɛkɛtama la diko tashimba kielekele dia sɔngama, paka lo pai mbakokayɔ nkonya womoto dia ntshɔ diemi.

Atshukanyi w’Akristo walanga nkamba la yoho mɔtshi ya DIU kokaka nkɛtshanya la dɔkɔtɛlɛ. Nde koka mbatɛ yoho ya DIU yele lɛnɛ adjasɛwɔ, wahɔ ndo waale wele la yɔ le womoto. Wadi l’omi hawohombe nongamɛ kana mbetawɔ di’onto okina, kaanga dɔkɔtɛlɛ, mbaɔsɛ yɛdikɔ ya kɛnɛ kahombawɔ nsala. (Rɔmɔ 14:12; Ngal. 6:4, 5) Ɔnɛ ekɔ yɛdikɔ yahombanyu mbɔsa nyuamɛ oko atshukanyi. Oyango anyu pombaka monga wa ngɛnyangɛnya Nzambi ndo monga la nkum’otema ka pudipudi.​—Ɛdika la 1 Timɔte 1:18, 19; 2 Tim. 1:3.

^ od. 4 Ɔnɔmbɔdi wa Services de la santé ka l’Angleterre akafunde ɔnɛ: “DIU yele la nkonga efula mongaka l’etombelo w’amɛna efula ndekana pursa 99. Dui sɔ nembetshiyaka dia womoto ɔtɔi lo 100 wakamba la DIU mbakoka ntshɔ diemi l’ɔnɔnyi. DIU yele bu la nkonga efula haleke monga l’etombelo w’amɛna.”

^ od. 5 Lam’ele DIU diatondja ɔrmɔnɛ mɔndjaka tapa dia womoto, tena dimɔtshi adɔkɔtɛlɛ fundɛka wamato wotshukami kana w’enyemba wonga la paa efula lo nshi ya ngɔndɔ okanga akɔ.