1-3. a) Ahombaso nshila l’atei w’awui woleki ohomba wendana la dietawɔ diaso? b) Lande na kele eolwelo kekɔ ohomba efula? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

NAKA wambokombola ɔnɛ wetshelo akɔna woleki ohomba wendana la dietawɔ diayɛ, kakɔna kayoyota? Aha la taamu wɛ ayota dia wɛ ekɔ la mbetawɔ ɔnɛ Jehowa kele Otungi ndo ɔnɛ lakatosha lɔsɛnɔ. Ondo wɛ ayota nto dia wɛ ekɔ la mbetawɔ le Yeso Kristo ɔnɛ lakavu oko oshinga w’etshungwelo. Lo mɛtɛ wɛ ayota dikambo dia Paradiso ka lo nshi yayaye ka la kɛtɛ, lɛnɛ ayɔsɛna ekambi wa Nzambi pondjo pondjo. Ko onde wɛ ayoshila eolwelo l’atei w’awui woleki ohomba wendana la dietawɔ diayɛ?

² Tekɔ l’ɛkɔkɔ w’eshika wa nshila eolwelo l’atei w’awui woleki ohomba wendana la dietawɔ diaso, kaanga naka tekɔ l’elongamelo ka mpandɔ lo mfɔnu ka woke ndo ndjɔsɛna la nkɛtɛ pondjo pondjo. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akɛnya lande na kele eolwelo kekɔ ohomba efula. Nde akate ate: “Naka mɛtɛ eolwelo k’oma lo nyɔi bu, kete ndo Kristo kombolɔ.” Otondonga Yeso kombolwama, tshike nde holɛ oko Nkumekanga l’olongo ndo esambishelo kaso kotonga anyanya. (Adia 1 Kɔrɛtɔ 15:12-19.) Koko sho mbeyaka dia Yeso  akolwama. Lam’ele sho mbetawɔka dia nde akolwama, sho bu oko Asadukɛ w’ase Juda wakatone ɔnɛ wanɛ wambovɔ hawokoke nsɛna nto. Kaanga l’etena katɔla anto akina, mbetawɔ kaso k’ɔnɛ Nzambi koka mbolola wanɛ wakavu tshikalaka nge.​—Makɔ 12:18; Ets. 4:2, 3; 17:32; 23:6-8.

³ Pɔɔlɔ akate dia wetshelo wa “eolwelo ka wanɛ wakavu” waki etenyi ka “wetshelo w’etatelo wendana la Kristo.” (Hɛb. 6:1, 2) Nde akalembetshiya dia eolwelo aki dui dimɔtshi diakinde la mbetawɔ lɔkɔ. (Ets. 24:10, 15, 24, 25) Kaanga mbele vɔ wekɔ wetshelo w’etatelo, mbuta ate dui dimɔtshi dia lo wetshelo w’etatelo wekaso oma lo Ɔtɛkɛta wa Nzambi, ekɔ ohomba sho ntetemala mbeka awui wendana la eolwelo la yambalo tshɛ. (Hɛb. 5:12) Lande na?

4. Ambola akɔna wakoka mbokama lo dikambo dia eolwelo?

⁴ Etena katatɛ anto mbeka Bible, mbala efula vɔ mbekaka ɛkɔndɔ wendana la eolwelo ka lo nshi y’edjedja, ɛnyɛlɔ eolwelo ka Lazaro. Vɔ mbekaka nto dia Abrahama, Jɔbɔ ndo Danyɛlɛ waki l’eshikikelo ɔnɛ lo nshi yayaye wanɛ wakavu wayɔsɛna nto. Ko, kakɔna kayoyota naka onto ɔmɔtshi ambokombola tolembetelo t’oma lo Bible tɛnya lande na kakokaso monga l’eshikikelo dia alaka wendana la eolwelo wakalakema ambeta ɛnɔnyi nkama wayokotshama? Onde Bible mbutaka etena kayosalema eolwelo lo nshi yayaye? Ekadimwelo wa ambola asɔ ayokeketsha mbetawɔ kaso.

5. Awui akɔna wendana la eolwelo wayangaso nsɛdingola ntondo?

⁵ Mbeyaka monga dui dia wɔdu leso dia mfɔnya ɔnɛ onto koka mbolɔ aha la ntshimbatshimba l’ɔkɔngɔ wa nde mvɔ. (Jni. 11:11; Ets. 20:9, 10) Ko onde sho koka mbetawɔ daka di’ɔnɛ onto ayolwama l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi kana w’ɛnɔnyi nkama lo nshi yayaye? Onde sho koka dietawɔ oyadi diɔ diakalakema lo dikambo di’onto lambovɔka deko aha nɛ kana onto leke kadivɔka? Lo mɛtɛ, wɛ akashile monga la mbetawɔ lo eolwelo kakasalema ɛnɔnyi nkama l’ɔkɔngɔ wa tɔ ndakema. Eolwelo kakɔna kɛsɔ? Ndo ngande wendanatɔ la elongamelo kayɛ ka eolwelo ka lo nshi yayaye?

6. Ngande wakendana Yeso l’okotshamelo wa Osambo 118?

⁶ Lo nkamba la Osambo 118, wakafundama ondo oma le Davidɛ, tayanga nsɛdingola eolwelo kɛmɔtshi kakatama ɛnɔnyi efula la ntondo. Osambo akɔ wekɔ l’ɛtɛkɛta ɛnɛ: “Jehowa le, otoshimbee, lam’alangayɛ” ndo “ɔnɛ layaye lo lokombo la Jehowa atshɔkwame.” Anto wakate prɔfɛsiya kendana la Mɛsiya kɛsɔ etena kakɔtɔ Yeso la Jɛrusalɛma ahemi lo mponda lo Nisana 9, nshi ngana la ntondo ka nyɔi kande. (Os. 118:25, 26; Mat. 21:7-9) Ko ngande wendana Osambo 118 la eolwelo kayosalema l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi efula lo nshi yayaye? Tende nto kɛnɛ kakate osambo ɔsɔ ɔnɛ: “Dive diakakasha ambiki wa luudu diaya dive dia woke dia tshuku.”​—Os. 118:22.

7. Ngande wakatone ase Juda Yeso?

⁷ “Ambiki” wakatone Mɛsiya aki ɛlɔmbɔdi w’ase Juda. Vɔ wakasale awui efula aha tsho mbɔsa Yeso oko onto l’anyanya kana ntona dia mbeetawɔ oko Kristo. Ase Juda efula wakotone lo nɔmba Pilato dia mbodiaka. (Luka 23:18-23) Lo mɛtɛ, ndo vɔ mbaki l’onongo wa nyɔi ka Yeso.

8. Ngande wakonge Yeso “dive dia woke dia tshuku”?

⁸ Naka wakatone Yeso ndo wakodiake, ngande wakandayonga “dive dia woke dia tshuku”? Dui sɔ diakakoke salema paka naka nde akolwama. Yeso akɛnya dui sɔ hwe etena  kakandoke wɛɛla wendana la kanga ekambɔ lakatome akɛndji le akambi wa dikambɔ wakokambɛka. Akambi wa dikambɔ wakasoya akɛndji asɔ. L’ekomelo, kanga ekambɔ akatome ɔnande la pami l’elongamelo k’ɔnɛ akambi wa dikambɔ wayowohokamɛ. Koko vɔ wakadiake ɔnande la pami. L’ɔkɔngɔ wa nde mboka wɛɛla ɔsɔ, Yeso akashile prɔfɛsiya ka l’Osambo 118:22. (Luka 20:9-17) Ɔpɔstɔlɔ Petero akakambe la divɛsa diakɔ diaamɛ etena kakandasawola l’ase Juda “ewandji awɔ, dikumanyi la afundji wakasangana kaamɛ la Jɛrusalɛma.” Nde akasawola la wɔ lo dikambo dia “Yeso Kristo y’ose Nazarɛtɛ, ɔnɛ lakanyadiake l’otamba, ko Nzambi mboolola oma lo nyɔi.” Oma laasɔ nde akate ate: “Nde kele ‘dive diakanyɔshi nyu ambiki wa luudu oko dive di’anyanya, koko diɔ diaya dive dia woke dia tshuku.’”​—Ets. 3:15; 4:5-11; 1 Pe. 2:5-7.

9. Awui akɔna wa diambo wakatama l’​Osambo 118:22?

⁹ Mbokɛmaka hwe dia, prɔfɛsiya kele l’Osambo 118:22 kakate dikambo dia eolwelo kakahombe ndjosalema l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi nkama. Wakahombe ntona ndo ndjaka Mɛsiya. Koko nde akahombe mbolwama ndo akahombe ndjonga dive dia woke dia tshuku. Kam’akandolwama, Yeso akayala tshɔi y’onto yele lokombo lande “lakashama le anto . . . lahomba toshimbɛ.”​—Ets. 4:12; Ɛf. 1:20.

10. a) Kakɔna kakate Osambo 16:10? b) Lande na kakokaso nshikikɛ dia Osambo 16:10 kɔtɛkɛta dikambo dia Davidɛ?

¹⁰ Tɔsɛdingole divɛsa dikina diatɛkɛta dikambo dia eolwelo. Diɔ diakakotshama l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi ndekana kinunu. Dui sɔ diayotoshikikɛ ɔnɛ eolwelo koka salema edja efula l’ɔkɔngɔ wa tɔ mbutama kana ndakema. L’Osambo 16, sho mbadiaka ɛtɛkɛta wa Davidɛ ɛnɛ: “Wɛ hatontshika lo Diombo. Wɛ hatetawɔ dia okambi ayɛ wa kɔlamelo mɛna difuku.” (Os. 16:10) Davidɛ konanga mbuta dia nde havɔki pondjo ndo monga lo diombo. Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbutaka hwe ɔnɛ Davidɛ akatshunde osombe, akavu ndo “aketama dia momuya kaamɛ la watshɛnde ndo wakookundɛ l’Osomba wa Davidɛ.” (1 Ku. 2:1, 10) Ko dikambo di’onto akɔna diatɛkɛta divɛsa sɔ?

11. Etena kakɔna kakalembetshiya Petero Osambo 16:10?

¹¹ Ɛnɔnyi ndekana kinunu l’ɔkɔngɔ wa Davidɛ mfunda ɛtɛkɛta ɛsɔ, Petero akate onto lakatɛkɛtama l’Osambo 16:10. Bingu ngana l’ɔkɔngɔ wa Yeso mvɔ ndo mbolwama, Petero akasawola la nunu di’ase Juda ndo ase wedja wakayonga ambetawudi. (Adia Etsha 2:29-32.) Nde akawaohola dia Davidɛ akavu ndo akakundɛma. Ndo Bible hate dia ɔmɔtshi l’atei awɔ akatone kɛnɛ kakate Petero etena kakandakotsha ɔnɛ Davidɛ “akɛnyi la ntondo ko akatɛkɛta dikambo dia eolwelo” ka Mɛsiya.

12. Ngande wakakotshama Osambo 16:10, ndo kakɔna kashikikɛ dikambo sɔ lo kɛnɛ kendana la daka dia eolwelo?

¹² Petero akasukɛ kanyi yande lo nshila ɛtɛkɛta wa Davidɛ wele l’Osambo 110:1. (Adia Etsha 2:33-36.) Petero akakane l’olui a woke w’anto yimba l’ekimanyielo k’Afundelo lo mbakimanyiya dia mbetawɔ ɔnɛ Yeso mbaki “Nkumadiɔndjɔ ndo Kristo.” Anto wakashihodia dia Osambo 16:10 wakakotshama etena kakolwama Yeso oma lo nyɔi. Oma laasɔ, ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akakambe la tolembetelo takɔ taamɛ etena kakandasawolaka l’ase Juda l’osomba wa Atiyɔka la Pisidiya. Tolembetelo tɔsɔ takawaambiya ndo vɔ wakalange mpokamɛ akambo efula. (Adia Etsha 13:32-37, 42.) Dui sɔ pombaka toshikikɛ sho la wɔ ɔnɛ prɔfɛsiya ya lo Bible shɔ yendana la eolwelo ka lo nshi yayaye yaki ya mɛtɛ kaanga mbakayayokotshama l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi nkama.

13. Ambola akɔna wakokaso ndjaoka lo dikambo dia eolwelo?

¹³ Ekɔ dui di’ekeketshelo dia mbeya ɔnɛ eolwelo koka salema ɛnɔnyi nkama efula l’ɔkɔngɔ wa tɔ mbutama. Koko onto ɔmɔtshi mbeyaka mimbola ɔnɛ: ‘Onde dui sɔ nembetshiyaka dia dimi pombaka nkonga l’etena k’otale dia ndjɛna wakimi wa ngandji? Etena kakɔna kayosalema eolwelo?’ Tolembete dia Yeso akatɛ apɔstɔlɔ ande dia aki awui amɔtshi wakiwɔ kombeyaka ndo wakiwɔ kokoka mbeya. Ekɔ towuiwui tɔmɔtshi tendana la “tena kana deko diakakitsha Papa lo wolo ande hita.” (Ets. 1:6, 7; Jni. 16:12) Koko sho mbeyaka awui amɔtshi wendana la etena kayosalema eolwelo.

14. Ngande wotshikitanyi eolwelo ka Yeso la k’anto akina wakolwama ntondo kande?

¹⁴ Eolwelo koleki tshɛ ohomba kɔtɛkɛtami lo Bible ele eolwelo ka Yeso. Otondonga nde kombolwama oma lo nyɔi, ndooko onto la l’atei aso lotonga la elongamelo ka ndjɛna wakiso wa ngandji wakavu nto. Anto wakolwama ntondo ka Yeso, ɛnyɛlɔ wanɛ wakolwama oma le Elidja la Elisha kɔsɛna pondjo pondjo. Vɔ wakayovɔ nto ndo wakayala ditshu lo diombo. Koko Yeso “akolɔ oma lo nyɔi.” Nde “hayovɔ nto; ndo nyɔi hayowahemɛ nto.” L’olongo, nde ekɔ lo nsɛna “pondjo pondjo.”​—Rɔmɔ 6:9; Ɛny. 1:5,  18; Kɔl. 1:18; 1 Pe. 3:18.

15. Lande na kelamɛ Yeso “ɔlɔnga”?

¹⁵ Woho wakolwama Yeso oko etongami ka lo nyuma otsha l’olongo, aki eolwelo ka ntondo ndo koleki ohomba tshɛ ka woho ɔsɔ. (Ets. 26:23) Koko aha nde oto mbakolwama ko ntshɔ l’olongo. Yeso akalake dia apɔstɔlɔ ande wa kɔlamelo wayolɛ kaamɛ la nde lɛkɔ. (Luka 22:28-30) Koko vɔ wakahombe nongola difuto sɔ paka l’ɔkɔngɔ wa nyɔi kawɔ. Oma laasɔ, oko Yeso vɔ wakahombe mbolwama la demba dia lo nyuma. Pɔɔlɔ akafunde ate “Kristo akolɔ oma lo nyɔi, nde ekɔ ɔlɔnga wa wanɛ woladi djɔ lo nyɔi.” Oma laasɔ, Pɔɔlɔ akate dia anto akina wayolwama ndo wayotshɔ l’olongo, nde akate ate: “Onto l’onto lo dihole diande: Kristo mbele ɔlɔnga, oma laasɔ wanɛ wele waki Kristo lo etena ka woongelo ande.”​—1 Kɔr. 15:20, 23.

16. Etena kakɔna kakahombe eolwelo k’otsha l’olongo salema?

¹⁶ Ɛtɛkɛta wa Pɔɔlɔ toshaka kanyi lo kɛnɛ kendana la etena kakahombe eolwelo k’otsha l’olongo salema. Tɔ kakahombe salema etena ka woongelo wa Kristo. Aya ɛnɔnyi efula wele Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ lo mɛnya tolembetelo t’oma lo Bible tashikikɛ dia “woongelo” wa Kristo wakatatɛ lo 1914. Tekɔ lo ntetemala nsɛna lo etena ka “woongelo ande” ndo ekomelo ka dikongɛ dia kɔlɔ nɛ kaya kemembe.

17, 18. Kakɔna kayosalema lo dikambo dia akitami amɔtshi lo woongelo wa Kristo?

¹⁷ Bible nembetshiyaka awui efula wendana  la eolwelo k’otsha l’olongo lo mbuta ɔnɛ: “Sho nangaka nyu mbeya kɛnɛ kele mɛtɛ lo dikambo dia wanɛ woladi djɔ lo nyɔi . . . Nɛ dia naka sho mbetawɔka dia Yeso akavu ndo akolɔ, kete Nzambi ayolola kaamɛ la nde wanɛ woladi djɔ lo nyɔi . . . sho wanɛ wasɛna wayonga la lɔsɛnɔ polo lo woongelo wa Nkumadiɔndjɔ hatoteta ntondo ka wanɛ woladi djɔ lo nyɔi; nɛ dia Nkumadiɔndjɔ ndamɛ ayoholɔ oma l’olongo ndo ayoda ombeka wa didjango, . . . ko wanɛ wakavu wele la diɔtɔnganelo la Kristo wayolɔ ntondo. Oma laasɔ, sho wanɛ wasɛna wayonga la lɔsɛnɔ l’etena kɛsɔ, tayɔsama kaamɛ la wɔ lo wange dia tohomana la Nkumadiɔndjɔ lo loowa, ko tayongaka nshi tshɛ sho la Nkumadiɔndjɔ.”​—1 Tɛs. 4:13-17.

¹⁸ Eolwelo ka ntondo kakahombe salema yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa woongelo wa Kristo ntatɛ. Akitami wayonga la lɔsɛnɔ lo mfɔnu ka woke “[w]ayɔsama . . . lo wange.” (Mat. 24:31) Kakɔna kalembetshiya dui sɔ? Wanɛ “[w]ayɔsama” hawotolala “djɔ lo nyɔi,” mbuta ate, hawototshikala edja lo nyɔi. Koko etena kayowovɔ, vɔ “[w]ayokadimɔ mbala kakɔ ɔtɔi, lo mayi ka sso, lam’ayoda dimama di’ekomelo.”​—1 Kɔr. 15:51, 52.

19. Naa “eolwelo koleki dimɛna”?

¹⁹ Ɛlɔ kɛnɛ, Akristo efula wa kɔlamelo bu akitami ndo vɔ kɔsɔnama dia tolɛ kaamɛ la Kristo l’olongo. Koko vɔ wekɔ lo kongɛɛ “lushi la Jehowa,” l’asolo walomɔlomɔ etena kayondokomiya andja wa kɔlɔ ɔnɛ. Ndooko onto leya etena shikaa kayoya ekomelo kɛsɔ, koko tolembetelo mɛnyaka dia tɔ kaya suke. (1 Tɛs. 5:1-3) Etena kayoya andja w’oyoyo waki Nzambi, yoho kina ya eolwelo yayosalema. L’etena kɛsɔ, anto wayolwama dia ndjɔsɛna la nkɛtɛ, wayonga l’elongamelo ka monga kokele ndo aha mvɔ nto pondjo. Ɔsɔ ayonga “eolwelo koleki dimɛna” ndeka ka wanɛ wakolwama lo nshi y’edjedja ko ndjovɔ nto l’ɔkɔngɔ w’etena kɛmɔtshi.​—Hɛb. 11:35.

20. Lande na kakokaso monga l’eshikikelo dia eolwelo kayosalema lo yoho yokongɛmi?

²⁰ Bible mbutaka dia wanɛ watshɔ l’olongo mbolwamaka ‘onto l’onto l’ɔnɔngɔ.’ (1 Kɔr. 15:23) Diakɔ diele sho koka monga l’eshikikelo dia eolwelo ka la nkɛtɛ kayosalema l’ɔnɔngɔ kana lo yoho yokongɛmi. Dui sɔ mbeyaka totshutshuya dia ndjambola ɔnɛ: Onde wanɛ wayonga oma la mvɔ wayolwama suke l’etatelo ka Ɛlɔmbwɛlɔ ka Kristo ka ɛnɔnyi kinunu ndo nongwama oma le wakiwɔ wa ngandji wawaeya? Onde apami wa kɔlamelo wa lo nshi y’edjedja waki ɛnɔmbɔdi waki la diewo wayolwama ntondo dia ndjokimanyiya dia nkongɛ ekambi wa Nzambi l’andja w’oyoyo? Kakɔna kayokomɛ anto waki kokambɛ Jehowa? Etena kakɔna ndo lo dihole diakɔna diayowolwama? Ekɔ ambola efula wakokaso ndjaoka. Koko bu ohomba sho ndjakiyanya l’ɔtɛ w’akambo asɔ l’etena kɛnɛ. Ndeka dimɛna sho nkonga tsho, ko tayɛna. Sho koka monga l’eshikikelo dia ayonga dui di’ɔngɛnɔngɛnɔ dia mɛna woho wayosala Jehowa akambo asɔ.

21. Elongamelo kakɔna kele la yɛ?

²¹ Polo l’etena kɛsɔ, sho pombaka nkeketsha mbetawɔ kaso le Jehowa. Nde akatolake lo tshimbo ya Yeso ɔnɛ wanɛ wavɔ wekɔ lo yimba Yande ndo ɔnɛ vɔ wayosɛna nto. (Jni. 5:28, 29; 11:23) Djembetelo kina yɛnya dia Jehowa ayolola wanɛ wakavu ele Yeso akate lo dikambo dia Abrahama Isaka ndo Jakɔbɔ ɔnɛ “le nde, vɔ tshɛ wekɔ lo nsɛna.” (Luka 20:37, 38) Mbokɛmaka hwe dia, tekɔ l’ɛkɔkɔ efula dia mbuta oko wakate ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ ɔnɛ: “Dimi lekɔ l’elongamelo le Nzambi . . . dia eolwelo k’anto w’ɛlɔlɔ ndo k’anto wa kɔlɔ kayoyala.”​—Ets. 24:15.