1, 2. Kakɔna kahomba Hɛbɛru 13:4 totshutshuya dia nsala?

SHO tshɛ nangaka nɛmiya Jehowa. Nde mbahombaso mbisha kɛnɛmɔ ndo nde tolakaka dia tɔlɛmiya ndo sho. (1 Sa. 2:30; Tok. 3:9; Ɛny. 4:11) Nde nangaka nto dia sho nɛmiya anto akina, ɛnyɛlɔ ewandji wa lɛɛta. (Rɔmɔ 12:10; 13:7) Koko, ekɔ ɛngɔ kɛmɔtshi kahombaso nɛmiya lo yoho ya laande. Mbuta ate diwala.

² Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akafunde ate: “Diwala diɔsamake la kɛnɛmɔ le anto tshɛ ndo mbeto ka diwala katɔtɔke mindo.” (Hɛb. 13:4) Pɔɔlɔ kɔtɛkɛtaka tsho dia awala lo tshɛ kawɔ. Nde akatɛka Akristo dia vɔ pombaka nɛmiya diwala, mbuta ate mbɔsa diwala la nɛmɔ. Onde ngasɔ mbɔsayɛ diwala, djekoleko diwala diayɛ naka wɛ ambotshukana?

3. Naa alako w’ohomba wendana la diwala wakasha Yeso? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

³ Naka wɛ mbɔsaka diwala la nɛmɔ, kete wɛ ekɔ lo ndjela ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula. Yeso ndamɛ akɔsaka diwala la nɛmɔ. Etena kakawombola Afarisɛ lo dikambo dia odiakelo wa diwala, nde akate kɛnɛ kakate Nzambi lo dikambo dia diwala dia ntondo ate: “Diakɔ diele, pami ayotshika she la nyango, ko vɔ akɔ 2 wayoyala demba 1.” Yeso akakotsha ate: “Onto atokakitolake kɛnɛ kakamamatanya Nzambi.”​—Adia Makɔ 10:2-12; Eta. 2:24.

4. Oyango akɔna waki la Jehowa lo dikambo dia diwala?

 ⁴ Yeso aketawɔ dia Nzambi mbakatonge diwala ndo ɔnɛ diwala pombaka ntshikala pondjo. Etena kakatonge Nzambi diwala dia ntondo, nde kombitɛ Adama l’Eva ɔnɛ vɔ kokaka ndjaka diwala. Koko, oyango ande aki wa “vɔ 2” tshikalaka kaamɛ lo diwala diawɔ pondjo.

5. Ngande wakonge nyɔi la shɛngiya lo diwala?

⁵ Koko oko weyaso, etena kakasale Adama pɛkato, akambo efula wakatshikitana. Dui dimɔtshi l’atei w’awui wakatshikitana asɔ aki anto wakatatɛ mvɔ ndo dui sɔ diaki la shɛngiya lo diwala. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akalembetshiya Akristo ate nyɔi komiyaka diwala ndo ɔnɛ olonganyi weke la lɔsɛnɔ ekɔ la lotshungɔ la tshukana nto.​—Rɔmɔ 7:1-3.

6. Kakɔna katetsha Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ lo kɛnɛ kendana la woho wɔsa Nzambi diwala?

⁶ Ɛlɛmbɛ wakasha Nzambi ase Isariyɛlɛ wakasha elembetshiyelo wendana la diwala. Ɛnyɛlɔ, pami k’ose Isariyɛlɛ aketawɔmaka dia ntshuka ɔsɛngɛ. Mbekelo kɛsɔ kakikɔ kaanga ntondo ka Nzambi mbasha Ɛlɛmbɛ ɛsɔ. Koko, Ɛlɛmbɛ wakakokɛka wamato la ana diaha anto mbasalɛ kɔlɔ. Ɛnyɛlɔ, etena kakatshukaka ose Isariyɛlɛ mfumbe ko amboyotshuka wadi la hende, nde akahombaka ntetemala kotshɛ wadɛnde la ntondo ehomba ande oko wakandasalaka. Nzambi akalɔmbaka pami kɛsɔ dia ntetemala mbokokɛ ndo mbokotshɛ ehomba ande. (Eto. 21:9, 10) Ɛlɔ kɛnɛ sho hatoyoyela Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. Koko, vɔ tetshaka dia Nzambi mbɔsaka diwala la nɛmɔ di’efula. Dui sɔ tokimanyiyaka mɛtɛ dia nɛmiya diwala.

7, 8. a) Lo ndjela Eohwelo k’Ɛlɛmbɛ 24:1, kakɔna kakataka Ɛlɛmbɛ lo dikambo dia odiakelo wa diwala? b) Ngande wɔsa Jehowa odiakelo wa diwala?

⁷ Kakɔna kakataka Ɛlɛmbɛ lo dikambo dia odiakelo wa diwala? Kaanga mbele Jehowa kokongɛ dia wadi la omi ndjaka diwala, Ɛlɛmbɛ waketawɔka dia pami k’ose Isariyɛlɛ ndjaka diwala nde la wadɛnde naka “nde ambɛna dui dimɔtshi dia kɔlɔ le womoto akɔ.” (Adia Eohwelo k’Ɛlɛmbɛ 24:1.) Ɛlɛmbɛ kombishaka elembetshiyelo wendana la kɛnɛ kakɔsamaka oko “dui dimɔtshi dia kɔlɔ.” Koko, ɔsɔ akahombe monga dui dia nsɔnyi efula kana dia kɔlɔ efula koko aha tsho vuiwui y’anyanya. (Eoh. 23:14) Lonyangu ko, lo nshi ya Yeso, ase Juda efula wakadiakaka awala la wadiɛwɔ “l’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ akɔna tshɛ.” (Mat. 19:3) Hatolange mɛtɛ monga la lɔkɛwɔ la ngasɔ.

⁸ Lo nshi ya omvutshi Malaki, apami wakayonga la mbekelo ka ndjaka awala la wadiɛwɔ wa ntondo ondo dia ntshuka womoto leke osekaseka lahakambɛ Jehowa. Koko Nzambi akɛnya hwe woho wakandɔsaka odiakelo wa diwala. Nde akate ate: “Dimi petshaka odiakelo wa diwala.” (Mal. 2:14-16) Kanyi ya Nzambi lo dikambo dia diwala oma k’etatelo yatatshikitana, nɛ dia nde akate dia pami “ayomamatana la wadɛnde, ko vɔ 2 wayoyala demba 1.” (Eta. 2:24) Ndo Yeso akasukɛ kanyi ya She lo dikambo dia diwala etena kakandate ate: “Onto atokakitolake kɛnɛ kakamamatanya Nzambi.”​—Mat. 19:6.

9. Kakɔna kalembetshiya ɛtɛkɛta wa Yeso wele lo Makɔ 10:11, 12?

⁹ Anto amɔtshi koka mimbola ɔnɛ: ‘Onde ekɔ ɔkɔkɔ ɔmɔtshi wakoka Okristo ndjaka diwala ko tshukana nto?’ Tolembete ɛtɛkɛta ɛnɛ wakate Yeso: “Onto tshɛ ladiaka diwala la wadɛnde ko nde ntshuka womoto okina ambosala loseka. Ndo naka womoto l’ɔkɔngɔ wa ndjaka diwala la omɛnde ambotshukama la pami kekina, kete womoto ɔsɔ ambosala loseka.” (Makɔ 10:11, 12; Luka 16:18) Mbokɛmaka dia Yeso akɔsaka diwala la nɛmɔ ndo nde akalangaka dia anto akina nsala woho akɔ waamɛ. Naka pami ambodiaka diwala la wadɛnde lele la kɔlamelo ko ambotshukana nto, kete nde ambosala loseka. Ngasɔ mbediɔ ndo le womoto ladiaka diwala la omɛnde lele la kɔlamelo. Ngasɔ mbediɔ nɛ dia aha  ndjaka diwala mbakomiya diwala. Nzambi tetemalaka mbɔsa wadi l’omi asɔ dia wekɔ “demba 1.” Yeso nde lawɔ akate dia naka pami ambodiaka diwala la wadɛnde lahasadi kɔlɔ, kete wadɛnde akɔ ayonga lo waale wa nsala loseka. Ngande wakoka dui sɔ salema? Oma k’etena kɛsɔ, womoto lele pami ambodiaka diwala la nde koka mfɔnya ɔnɛ nde pombaka tshukama nto l’ɔtɛ w’ekakatanu wendana l’ekondjelo. Diwala dia ngasɔ, ekɔ dia loseka.

10. Naa ɔkɔkɔ ɔtɔi wakoka Okristo ndjaka diwala ndo monga la lotshungɔ la tshukana nto?

¹⁰ Yeso aketsha dia ekɔ ɔkɔkɔ ɔtɔi wakoka onto nyanga dia ndjaka diwala lo mbuta ate: “Dimi lambonyotɛ nte, onto tshɛ ladiaka diwala la wadɛnde, naka aha l’ɔkɔkɔ w’awui wa mindo wa dieyanelo ko nde ntshuka womoto okina, nde ambosala loseka.” (Mat. 19:9) Nde akate dui diakɔ diamɛ lo Dako diande dia lo Dikona. (Mat. 5:31, 32) Mbala yakɔ hiende, Yeso akate dia “awui wa mindo wa dieyanelo.” Awui wa mindo wa dieyanelo koka mendana la pɛkato yele oko loseka, monanyi, dieyanelo dia lam’asa anto wahatshukanyi, dieyanelo dia lam’asa pami la pami kana womoto la womoto ndo dieyanelo dia la nyama. Ɛnyɛlɔ, naka pami kotshukanyi ambosala awui wa mindo wa dieyanelo, kete wadɛnde koka mbɔsa yɛdikɔ ya ndjaka diwala kana bu. Ko naka wadi ambodiaka diwala la nde, kete Nzambi hayowaɔsa oko atshukanyi.

11. Lande na kakoka Okristo mbɔsa yɛdikɔ yaha ndjaka diwala oyadi olonganyi ande ambosala awui wa mindo wa dieyanelo?

¹¹ Tolembete dia Yeso kombuta ɔnɛ naka otshukanyi ambosala awui wa mindo wa dieyanelo, kete olonganyi ande pombaka ndjaka diwala. Ɛnyɛlɔ, wadi koka mbɔsa yɛdikɔ ya ntetemala mbidjasɛ la omɛnde kaanga naka nde ambosala awui wa mindo wa dieyanelo. Lande na? Nde koka ntetemala mbolanga, koka mbetawɔ mbodimanyiya ndo nkamba la nde kaamɛ dia ndowanya diwala diawɔ. Ndo nto, kaanga womoto ɔsɔ koyangaka dia ndjaka diwala ndo tshukama nto, nde ayonga l’ekakatanu ɛmɔtshi. Ɛnyɛlɔ, ko kayotota lo dikambo dia ehomba wa l’emunyi ndo wendana la awui wa dieyanelo? Shi nde ayoyaoka ompoko? Shɛngiya yakɔna yayonga la odiakelo wa diwala le ana? Shi dui sɔ diayoleka mbela okakatanu dia mbodia ana l’akambo wa mɛtɛ? (1 Kɔr. 7:14) Mbokɛmaka  dia, olonganyi wahasadi kɔlɔ wɔsa yɛdikɔ ya ndjaka diwala, ayonga l’ekakatanu efula.

12, 13. a) Kakɔna kakete lo diwala dia Hɔsɛya? b) Lande na kakakaloya Hɔsɛya Ngɔmɛrɛ, ndo wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lo diwala diande?

¹² Kɛnɛ kakakomɛ omvutshi Hɔsɛya tetshaka akambo efula lo woho wɔsa Nzambi diwala. Nzambi akatɛ Hɔsɛya dia nde ntshuka womoto lakawelɛka Ngɔmɛrɛ, ɔnɛ laki “womoto la numba” ndo lakote “ana wa lo kinumba.” Ngɔmɛrɛ nde la Hɔsɛya wakote ɔna pami. (Hɔs. 1:2, 3) L’ɔkɔngɔ diko, Ngɔmɛrɛ akayota ɔna womoto ndo ɔna okina la pami ondo nde la pami kekina. Kaanga mbakasale Ngɔmɛrɛ loseka mbala efula, Hɔsɛya akatetemala mbidjasɛ la nde. L’edjedja ka wonya, nde akayɔsɛka Hɔsɛya ndo akayonga mfumbe. Koko, Hɔsɛya akokaloya. (Hɔs. 3:1, 2) Jehowa akakambe la Hɔsɛya dia mɛnya woho wakandadimanyiya ase Isariyɛlɛ mbala la mbala l’ɔkɔngɔ wa wodja ɔsɔ nshisha kɔlamelo yawɔ le Nde ndo ntɛmɔla tonzambizambi tokina ta kashi. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lo diwala dia Hɔsɛya?

¹³ Naka olonganyi w’Okristo ambosala awui wa mindo, kete ayɔlɔmbama di’olonganyi ande w’Okristo mbɔsa yɛdikɔ. Yeso akate dia olonganyi wahasadi kɔlɔ ayonga l’ɔkɔkɔ w’oshika wa ndjaka diwala ndo oma laasɔ nde ayonga la lotshungɔ la tshukana nto. Koko, hatonga kɔlɔ naka olonganyi wahasadi kɔlɔ mbɔsa yɛdikɔ ya dimanyiya olonganyi ande. Hɔsɛya akakaloya Ngɔmɛrɛ. L’ɔkɔngɔ wa Hɔsɛya nkaloya Ngɔmɛrɛ lakande, Hɔsɛya akawotɛ dia nde hahombe nsala awui wa dieyanelo la pami kekina. Hɔsɛya ‘kombeyana la’ Ngɔmɛrɛ l’etena kɛmɔtshi. (Hɔs. 3:3, nɔtɛ) Koko l’ekomelo, Hɔsɛya akahombe ndjeyana nto la wadɛnde. Dui sɔ diekɔ didjidji dia woho waketawɔ Nzambi dia nkaloya ase Isariyɛlɛ ndo ntetemala monga la diɔtɔnganelo la wɔ. (Hɔs. 1:11; 3:3-5) Dui sɔ atetshadiɔ lo dikambo dia diwala ɛlɔ kɛnɛ? Naka olonganyi ambetawɔ mbeyana nto la olonganyi ande wambosala pɛkato, kete dui sɔ diayɛnya dia nde amboodimanyiya. (1 Kɔr. 7:3, 5) Oma laasɔ, nde aya bu l’ɔkɔkɔ w’oshika wa ndjaka diwala. L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, wadi l’omi pombaka nkamba kaamɛ ndo kimanyiyana dia mbɔsa diwala oko wadiɔsa Nzambi.

14. Lo ndjela 1 Kɔrɛtɔ 7:10, 11, kakɔna kakoka ntomba lo diwala?

¹⁴ Akristo tshɛ pombaka mbɔsa diwala la nɛmɔ l’ɛnyɛlɔ ka Jehowa nde la Yeso. Koko lo tena dimɔtshi, anto amɔtshi hawosale dui sɔ, nɛ dia sho tshɛ bu kokele. (Rɔmɔ 7:18-23) Diakɔ diele bu dui dia diambo dia mboka ɔnɛ Akristo amɔtshi wa lo ntambe ka ntondo waki l’ekakatanu wa wolo lo awala awɔ. Pɔɔlɔ akafunde dia “wadi hahombe nkakitɔna la omɛnde.” Koko, lo tena dimɔtshi dui sɔ diakasalema.​—Adia 1 Kɔrɛtɔ 7:10, 11.

15, 16. a) Oyango akɔna wahomba monga la wadi l’omi etena kongawɔ l’ekakatanu lo diwala diawɔ, ndo lande na? b) Ngande wakoka onto nkamba la dui sɔ naka olonganyi ande hakambɛ Jehowa?

¹⁵ Pɔɔlɔ konembetshiya akambo wakakonya atshukanyi amɔtshi dia nkakitɔna. Koko sho mbeyaka dia ekakanu ɛsɔ komonga, ɛnyɛlɔ l’ɔtɛ w’ɔnɛ omi akasale awui wa mindo wa dieyanelo. Otondonga ngasɔ mbakidiɔ, tshike wadi otonga l’ɔkɔkɔ w’oshika wa ndjaka diwala ndo tshukama nto. Pɔɔlɔ akafunde dia naka wadi ambokakitɔna la omɛnde, nde “atotshukamake kana akalole le omɛnde.” Ɔnkɔnɛ, Nzambi tetemalaka mbɔsa wadi l’omi asɔ oko atshukanyi. Pɔɔlɔ akate dia oyadi ekakatanu akɔna wakoka wadi l’omi monga lawɔ, naka ɔmɔtshi atasale awui wa mindo wa dieyanelo, kete oyango awɔ pombaka monga wa mbokana, mbuta ate nkandola ekakatanu awɔ ndo ntetemala mbidjasɛ kaamɛ. Vɔ koka nyanga ekimanyielo oma le dikumanyi. Dikumanyi hawohombe mbeta lo wedi ɔmɔtshi, koko vɔ pombaka mbasha alako w’eshika w’oma lo Bible.

 ¹⁶ Ko, kayotota naka Okristo akatshukana l’onto lahakambɛ Jehowa? Etena konga ekakatanu lo diwala diawɔ, onde okakitɔnelo mbetawɔmaka? Oko wakatashidi diɛna, Bible mbutaka dia awui wa mindo wa dieyanelo mbele ɔkɔkɔ w’oshika wakoka onto ndjaka diwala. Koko, Bible hate ɛkɔkɔ wakoka nkonya wadi l’omi dia nkakitɔna. Pɔɔlɔ akafunde ate: “Naka womoto ekɔ la omi lele bu ombetawudi ko omɛnde mbetawɔka ntshikala kaamɛ la nde, nde atotshikake omɛnde.” (1 Kɔr. 7:12, 13) Dui sɔ mendanaka ndo la so ɛlɔ kɛnɛ.

17, 18. Lande na kakatetemala Akristo amɔtshi mbidjasɛ la elonganyi awɔ oyadi etena kakiwɔ l’ekakatanu wa wolo?

¹⁷ Koko, ekɔ awui amɔtshi wele “omi lele bu ombetawudi” mɛnyaka dia nde ‘hetawɔ mbidjasɛ’ kaamɛ la wadɛnde. Ɛnyɛlɔ, naka nde ekɔ lo mbɔhɛnyahɛnya efula lo demba, polo lo yɛdikɔ ya nde mboka dia yoonge kana lɔsɛnɔ lande laya lo waale. Nde ekɔ lo ntona dia mbokotshɛ ehomba ande ndo wa nkumbo wa lo demba kana ekɔ lo mbodjɛ wekamu dia nde kambɛ Nzambi. Lo akambo wa ngasɔ, wadi l’Okristo koka mbɔsa yɛdikɔ ndaamɛ, nɛ dia oyadi kɛnɛ tshɛ kakoka omɛnde mbuta, nde ‘hetawɔ mbidjasɛ kaamɛ’ la wadɛnde ndo ɔnɛ ekɔ ohomba vɔ nkakitɔna. Koko, Akristo akina wakatanema la ntondo k’akambo wa ngasɔ, wakɔshi yɛdikɔ ya ntetemala mbidjasɛ kaamɛ l’elonganyi awɔ. Vɔ wakakikɛ ndo wakasale la wolo dia ndowanya diwala diawɔ. Lande na kakawɔshi yɛdikɔ shɔ?

¹⁸ Naka wadi l’omi nkakitɔna l’ɔtɛ w’awui wa ngasɔ, vɔ wayotetemala monga oko atshukanyi ndo wayonga l’ekakatanu wakatashidi la diko. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akasha ɔkɔkɔ okina wakoka wadi l’omi ntetemala mbidjasɛ kaamɛ. Nde akafunde ate: “Omi lele bu ombetawudi ambokidiama l’ɔtɛ wa wadɛnde ndo wadi lele bu ombetawudi ambokidiama l’ɔtɛ wa ɔnangɛso. Otonga aha ngasɔ, tshike ananyu wotonga mɛtɛ mindo, koko kakianɛ vɔ wekɔ ekila.” (1 Kɔr. 7:14) Akristo efula wakɔshi yɛdikɔ ya ntetemala mbidjasɛ la elonganyi awɔ wahakambɛ Jehowa kaanga mbele dui sɔ komonga wɔdu. Vɔ wakangɛnangɛna djekoleko etena kakayonga elonganyi awɔ Ɛmɛnyi wa Jehowa l’ɔtɛ wakawayahondja.​—Adia 1 Kɔrɛtɔ 7:16; 1 Pe. 3:1, 2.

19. Lande na kele awala efula wa l’etshumanelo ka Akristo wekɔ lo ntondoya?

¹⁹ Yeso akasha alako wendana la odiakelo wa diwala ndo ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akasha alako wendana la okakitɔnelo. Vɔ akɔ ahende wakalangaka dia ekambi wa Nzambi mbɔsa diwala la nɛmɔ. Ɛlɔ kɛnɛ l’andja w’otondo, awala efula wa l’etshumanelo k’Akristo wekɔ lo ntondoya. Ondo wɛ koka ntana atshukanyi efula wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’etshumanelo kanyu, lɛkɔ waomi wele la kɔlamelo wekɔ lo nanga wadiɛwɔ ndo wadi wokana ngandji wekɔ lo nɛmiya waomɛwɔ. Vɔ tshɛ mɛnyaka dia diwala kokaka mbɔsama la kɛnɛmɔ. Ndo sho koka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ nɛ dia miliyɔ ya wadi la waomi wekɔ lo mɛnya dia ɛtɛkɛta wa Nzambi ɛnɛ wekɔ mɛtɛ: “Diakɔ diele, pami ayotshika she la nyango ndo ayomamatana la wadɛnde, ko vɔ 2 wayoyala demba 1.”​—Ɛf. 5:31, 33.