Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

“Onto ɔlɔlɔ ayɔngɛnangɛna le Jehowa”

“Onto ɔlɔlɔ ayɔngɛnangɛna le Jehowa”

DIANA ekɔ l’ɛnɔnyi ndekana 80. Omɛnde akadiɛnɛka la hemɔ ka Alzheimer ndo aki lo luudu lalamawɔ esombe ɛnɔnyi ɛmɔtshi la ntondo ka nyɔi kande. Ndo nto, Diana akavusha anande ahende ndo akadiɛnɛ la kansɛrɛ ka lo diwɛlɛ. Koko, etena kakɛnaka ase etshumanelo Diana lo Mbalasa ka Diolelo kana l’olimu w’esambishelo, wakɛnaka dia nde aki tena tshɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ.

John aki omendji weteta ɛnɔnyi ndekana 43. Nde akalangaka olimu ɔsɔ, mbuta ate akɔngɛnangɛnaka! Koko, nde kotetemala nkamba oko omendji weteta l’ɔtɛ wa nkokɛ owotɔ ande wakatataka ndo kakianɛ nde ekɔ lo nkamba l’etshumanelo ka lo dihole diende. Etena kahomana wanɛ wakeyaka John l’etena kakete lo nsanganya ya weke, vɔ mɛnaka dia nde atatshikitana. Nde ekɔ paka l’ɔngɛnɔngɛnɔ.

Kakɔna kasha Diana la John ɔngɛnɔngɛnɔ? Ngande wakoka onto ladiɛnɛ la ɔkɔmwɛlɔ wa lo yimba ndo wa lo demba monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ? Ndo ngande wakoka onto lamboshisha ɔkɛndɛ walangande efula ntetemala monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ? Bible toshaka kanyi mɔtshi lo mbuta ɔnɛ: “Onto ɔlɔlɔ ayɔngɛnangɛna le Jehowa.” (Os. 64:10) Sho koka ndeka nshihodia dikambo dia mɛtɛ sɔ naka sho mbeya kɛnɛ kasha ɔngɛnɔngɛnɔ wa l’etei k’otema ndo kɛnɛ kahasha ɔngɛnɔngɛnɔ.

ƆNGƐNƆNGƐNƆ WA LO TSHANDA MƆTSHI

Wɛ mbeyaka mɛtɛ dia awui amɔtshi mbishaka mbala tshɛ ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula. Tɔshi dia pami la womoto wokana ngandji wambotshukana. Kana naka onto ɔmɔtshi ambota ɔna kana ambokondja ɔkɛndɛ ɔmɔtshi l’okongamelo. Awui asɔ mbelaka ɔngɛnɔngɛnɔ, ndo ngasɔ mbediɔ nɛ dia awui wa lo lɔsɛnɔ asɔ ndja oma le Jehowa. Nde mbakatonge diwala, nde akasale dia vɔ mbota ndo nde mbishaka ɛkɛndɛ lo tshimbo y’etshumanelo k’Akristo.—Eta. 2:18, 22; Os. 127:3; 1 Tim. 3:1.

Koko, awui amɔtshi washa ɔngɛnɔngɛnɔ koka monga wa lo tshanda mɔtshi tsho. Lonyangu ko, olonganyi ɔmɔtshi koka nshisha kɔlamelo kana mvɔ. (Ɛzk. 24:18; Hɔs. 3:1) Ana amɔtshi pindolɛka ambutshi awɔ ndo Nzambi, ndo ondo kaanga mbitshanyema l’etshumanelo. Ana waki Samuɛlɛ kokambɛka Jehowa lo yoho yetawɔma, ndo etsha wa Davidɛ wakawela mpokoso oma l’etei ka luudu lande. (1 Sa. 8:1-3; 2 Sa. 12:11) Akambo asɔ mbishaka lɔkɔnyɔ ndo ekiyanu. Vɔ hawotosha mɛtɛ ɔngɛnɔngɛnɔ.

Woho akɔ waamɛ mbele, ɛkɛndɛ wele l’ekambi wa Nzambi koka nkomɛ, mbeyaka monga l’ɔtɛ wa hemɔ, awui wa lo nkumbo kana etshikitanu wa l’okongamelo. Efula ka wanɛ wakahomana l’etshikitanu wa ngasɔ mbetawɔka dia wakashisha ɔngɛnɔngɛnɔ wakawashaka olimu awɔ.

Sho koka mɛna esadi eto dia lo yɛdikɔ mɔtshi ɔngɛnɔngɛnɔ waya oma l’awui asɔ koka monga l’elelo kana wa lo tshanda mɔtshi. Ko onde ekɔ woho w’ɔngɛnɔngɛnɔ okina watetemala monga kaanga etena katshikitana awui amɔtshi? Eelo, ɛnyɛlɔ Samuɛlɛ, Davidɛ ndo anto akina wakatetemala monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kakawahomana l’ekakatanu.

ƆNGƐNƆNGƐNƆ WA PONDJO

Yeso akeyaka aaki ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ. Etena kakinde l’olongo la ntondo ka ndjoya lanɛ la nkɛtɛ, etena kaketaka akambo tshɛ dimɛna, nde “[a]kangɛnangɛnaka la ntondo ka [Jehowa] tena tshɛ.” (Tok. 8:30) Koko, etena kakinde la nkɛtɛ nde akahomana l’ekakatanu wa wolo lo tena dimɔtshi. Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, Yeso aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo nsala lolango la She. (Jni. 4:34) Ko kayotota lo dikambo dia wenya w’ekomelo wakandadiɛnɛka? Sho mbadiaka ɔnɛ: “L’ɔtɛ w’ɔngɛnɔngɛnɔ wakakitshama la ntondo kande, nde akakikɛ otamba w’asui.” (Hɛb. 12:2) Diakɔ diele tekɔ l’ɔkɔkɔ w’oshika wa nsɛdingola akambo ahende wakate Yeso lo dikambo dia ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ.

Etena kɛmɔtshi, ambeki 70 wakakalola le Yeso oma l’esambishelo. Vɔ waki l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula nɛ dia vɔ wakakambe elimu wa diambo, wakatondja ndo ɛdiɛngɛ. Oma laasɔ Yeso akawatɛ ate: “Tanyɔngɛnangɛnake l’ɔtɛ wele ɛdiɛngɛ wekɔ lo nyokitanyiya, koko nyɔngɛnɛngɛnɛ lo woho wele nkombo yanyu yambofundama l’olongo.” (Luka 10:1-9, 17, 20) Lo mɛtɛ, mbetawɔma le Jehowa mbaki dui diakaleke ohomba lo dihole dia ngɛnangɛna ɔkɛndɛ ɔmɔtshi wa laande. Nde ayohɔ la ngandji tshɛ ambeki wa kɔlamelo, ɔsɔ mbele kiɔkɔ y’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula.

Lo diaaso dikina, Yeso aketshaka olui a woke w’anto. Womoto ɔmɔtshi l’ose Juda akakɛnɛmɔla nsaki yande ate nyango Yeso, ombetsha wa diambo ɔnɛ pombaka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula. Koko Yeso akawongola lo mbuta ate: “Keema. Ɔngɛnɔngɛnɔ le wanɛ woka ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo wawokitanyiya!” (Luka 11:27, 28) Monga ombutshi walɛmiyama koka monga dui dia dimɛna; koko monga la diɔtɔnganelo la Jehowa l’ɔtɛ wawokitanyiyaso, ekɔ ɔkɔkɔ woleki woke wa monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ.

Lo mɛtɛ, mbetawɔma le Jehowa mbele dui dioleki ohomba dia monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa l’etei k’otema. Kaanga mbele ehemba bu dui dia dimɛna, vɔ hawokoke ntshikitanya ɔngɛnɔngɛnɔ ɔsɔ. Koko, mbikikɛ ehemba la kɔlamelo tshɛ, ekɔ otshumba waya lo monga l’otema ɔlɔlɔ. (Rɔmɔ 5:3-5) Laadiko dia laasɔ, Jehowa mbishaka wanɛ wayaɛkɛ le nde nyuma kande, ndo ɔngɛnɔngɛnɔ ekɔ dionga dimɔtshi dia lo olowa wa nyuma. (Ngal. 5:22) Dui sɔ tokimanyiyaka dia nshihodia lande na kata Osambo 64:10 ɔnɛ: “Onto ɔlɔlɔ ayɔngɛnangɛna le Jehowa.”

Kakɔna kakakimanyiya John dia ntetemala monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula?

Dui sɔ nembetshiyaka lande na kakakoke Diana ndo John, wanɛ wakatatɛkɛtshi oma la diko ntetemala monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa pondjo etena kakawadiɛnɛka l’ekakatanu wa wolo. Diana akate ate: “Lakayange eshamelo le Jehowa l’ɛnyɛlɔ ka ɔna la ombutshi.” Ngande wakandashihodia dia nde mbetawɔmaka le Nzambi? “Lakoke dia nde akatshɔkɔla lo mbishami dikoka dia ntetemala nsambisha mbala la mbala ndo l’elungi k’ɔmɔnɔmɔnɔ.” John lakatetemala monga l’ohetoheto l’esambishelo l’ɔkɔngɔ w’olimu ande wa weteto wakandalangaka efula komɛ, nembetshiyaka kɛnɛ kakaleke mbokimanyiya ate: “Oma ko 1998 etena kakawanɔmbɛ dia tetsha lo Kalasa k’olowanyelo w’ekambi, lakaleke nsala wekelo w’onto ndamɛ oleki woho wakamasalaka ntondo.” Lo ntɛkɛta dikambo diande la wadɛnde, nde kotshaka ate: “Kanyi yaki laso lo kɛnɛ kendana la kambɛ Jehowa l’edja k’ɛnɔnyi efula oyadi akoka akɔna wele laso yakatokimanyiya dia ndjaɔtɔnganyiya l’etshikitanu ɛsɔ. Takasale dui sɔ aha la lonyangu.”

Anto akina efula wakɛnyi vɔ lawɔ mɛtɛ ka Osambo 64:10. Tɔshi ɛnyɛlɔ ka wadi l’omi wakakambe lo Bɛtɛlɛ ka l’États-Unis ɛnɔnyi ndekana 30. Oma laasɔ vɔ wakatomama l’ɛtshi ka nkɛtɛ kɛmɔtshi oko ambatshi mboka wa laande. Vɔ waketawɔ ɔnɛ: “Oma ko mbotwelo onto mongaka la lɔkɔnyɔ naka nde amboshisha ɛngɔ kɛmɔtshi kalangande,” koko vɔ wakakotsha ɔnɛ: “Onto hahombe ntetemala monga la lɔkɔnyɔ.” Aha la ntshimbatshimba, vɔ wakayasha l’esambishelo kaamɛ l’ase etshumanelo. Atshukanyi asɔ wakate nto ɔnɛ: “Takalɔmbɛ lo dikambo dia awui amɔtshi shikaa. Oma laasɔ, mɛna woho wakakadimɔma alɔmbɛlɔ aso akatokeketsha ndo akatosha ɔngɛnɔngɛnɔ. Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa sho nkoma lɛkɔ, anto akina wa l’etshumanelo wakonge ambatshi mboka ndo takangɛnangɛna dia monga l’ambeki ahende wa Bible watahame.”

“NYƆNGƐNANGƐNAKE PONDJO”

Lo mɛtɛ, aha tena tshɛ mbongadiɔ dui dia wɔdu monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo ayongaka tena di’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo tena dia paa. Koko, Jehowa akasambiyɛ omembi w’esambo dia mfunda ɛtɛkɛta w’ekeketshelo wele lo Osambo 64:10. Oyadi lo tena dieso l’ɔkɔmwɛlɔ, sho koka monga l’eshikikelo ɔnɛ wanɛ wɛnya dia wekɔ ‘anto w’ɛlɔlɔ’ lo ntetemala monga la kɔlamelo kaanga mbambotshikitana akambo wele la wɔ, “[w]ayɔngɛnangɛna le Jehowa.” Laadiko dia laasɔ, sho koka kongɛɛ ekotshamelo ka daka dia Jehowa diendana la “olongo w’oyoyo ndo nkɛtɛ k’oyoyo.” Oma laasɔ, eongelo kele keema kokele kayonyɛma tshɛ. Ekambi wa Nzambi tshɛ wayoyala ‘l’ɔlɔ ndo wayɔngɛnangɛnaka pondjo’ l’ɔtɛ wa kɛnɛ kayangande ntonga ndo kayangande mbasha.—Isa. 65:17, 18.

Ohokanyiya kɛnɛ kayolembetshiya dui nɛ: Monga la yoonge ya kokele ndo tatɛka lushi tshɛ la wolo w’efula. Oyadi awui wa kandji efula wakahomana l’anto lo nshi yakete, awui asɔ hatotshikalaka pondjo lo wɔɔngɔ. Tekɔ l’eshikikelo dia “akambo wa ntondo hawotohɔma nto, ndo hawotoya lo otema nto.” Dihindo dia eolwelo diayokimanyiya di’anto wokana ngandji monga kaamɛ nto. Miliyɔ y’anto waheyama mbadia wayoyaoka oko ambutshi w’ɔna womoto laki l’ɛnɔnyi 12 lele Yeso akawolola. Bible mbutaka ɔnɛ: “Vɔ wakaambe efula ndo wakonge l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mamba.” (Makɔ 5:42) L’ekomelo, onto tshɛ la la nkɛtɛ ayonga “onto ɔlɔlɔ” lo yoho ya mɛtɛ mɛtɛ ndo “ayɔngɛnangɛna le Jehowa” pondjo pondjo.