1. Dui diakɔna di’ohomba diakasawola Yeso l’ambeki ande l’otsho w’ekomelo wakinde la wɔ?

L’OTSHO w’ekomelo wakandonge l’ambeki ande la ntondo ka nde mvɔ, Yeso akatɛkɛta dikambo dia ngandji mbala oko 30. Nde akatɛ ambeki ande dia vɔ pombaka “mbokana ngandji.” (Jni. 15:12, 17) Ngandji kawɔ mbakahombe monga djembetelo yakakoke anto akina mɛna ndo mbeya dia vɔ waki ambeki wa Yeso wa mɛtɛ. (Jni. 13:34, 35) Ngandji kakatɛkɛtaka Yeso bu tsho nsaki k’anyanya; tɔ kekɔ wolo ndo kekɔ dionga dia ndjahondja. Yeso akate ate: “Ndooko ngandji koleki k’onto nkimɔ lɔsɛnɔ lande dikambo dia angɛnyi ande. Nyu nyekɔ angɛnyi ami naka nyu nsala kɛnɛ kanyodjangɛmi.”​—Jni. 15:13, 14.

2. a) Oma lo na eyama ekambi wa Nzambi ɛlɔ kɛnɛ? b) Ambola akɔna wayotokadimola lo sawo nɛ?

² Ɛlɔ kɛnɛ ekambi wa Jehowa mbeyamaka oma lo ngandji kawɔ ka mɛtɛ ka ndjahondja ndo lo kaamɛ kawɔ. (1 Jni. 3:10, 11) Vɔ mbokanaka ngandji oyadi wodja kana dioho diawɔ, ɔtɛkɛta watɛkɛtawɔ, oma lɛnɛ oyewɔ kana lɛnɛ akawodiama.  L’andja w’otondo, ekambi wa Jehowa mbokanaka mɛtɛ ngandji. Lande na kele ngandji ohomba efula ɛlɔ kɛnɛ? Ngande watokeketsha Jehowa la Yeso la ngandji? Ndo ngande wakokaso mɛnya ngandji kɛsɔ lo nsamba ndo nkeketsha anto akina?​—1 Kɔr. 8:1.

3. Ngande wele “tena dia paa” la shɛngiya le anto?

³ Tekɔ lo nsɛna lo “tena dia paa,” ndo lɔsɛnɔ “[l]ambololanɛ la paa ndo la lɔkɔnyɔ.” (2 Tim. 3:1-5; Os. 90:10) Anto efula diɛnɛka efula woho wele vɔ ndjokaka dia hawoyokoka mbikikɛ. Anto ndekana 800 000 ndjadiakaka ɔnɔnyi tshɛ, ekɔ oko onto ɔtɔi lo sekɔndɛ 40 tshɛ. Lonyangu ko, ndo anangɛso amɔtshi wakonge la tokanyi tɔsɔ ko wakayadiake.

4. Anto akɔna wɔtɛkɛtami lo Bible wakakombola nyɔi l’etena kɛmɔtshi?

⁴ Lo nshi yakafundamaka Bible, ekambi wa Nzambi ɛmɔtshi wa kɔlamelo wakanyange l’ɔtɛ w’ekakatanu waki la wɔ ko wakakombola mvɔ. Ɛnyɛlɔ, Jɔbɔ aki l’ekakatanu wa ngasɔ ko akate ate: “Lambohetsha lɔsɛnɔ lami; dimi handjolanga ntetemala nsɛna.” (Jɔbɔ 7:16; 14:13) Jɔna akakɔmɔ efula ko akate ate: “Jehowa le, lam’alangayɛ, nya lɔsɛnɔ lami nɛ dia ndeka dimɛna dimi mvɔ lo dihole dia ntshikala la lɔsɛnɔ.” (Jɔna 4:3) Omvutshi Elidja akoke dia nde aya bu l’elongamelo ko akate ate: “Lambohekɔ! Jehowa le, wonya ɔnɛ, ɔsa lɔsɛnɔ la mi.” (1 Ku. 19:4) Koko Jehowa akokaka ekambi wa kɔlamelo ɛsɔ ngandji ndo akalangaka dia vɔ nsɛna. Nde kombawanya l’ɔtɛ wakawayaoke ngasɔ. Koko, nde akaakimanyiya dia nyomonga la nsaki ka nsɛna dia vɔ ntetemala mbokambɛ la kɔlamelo.

5. Lande na kele anangɛso l’akadiyɛso mɛtɛ l’ohomba wa ngandji kaso ɛlɔ kɛnɛ?

⁵ Ɛlɔ kɛnɛ, anangɛso l’akadiyɛso efula wekɔ lo diɛnɛ l’ekakatanu wa wolo ndo wekɔ l’ohomba wa ngandji kaso. Amɔtshi wekɔ lo sɔkama kana pɛnyahɛnyama. Akina wekɔ lo mbikikɛ asui kana woho watɛkɛtaawɔ kɔlɔ lo dikambo diawɔ l’ahole wakambawɔ olimu. Kana vɔ nɛmbaka l’ɔtɛ wakambawɔ olimu wenya efula kana wekɔ la elimu wawasha ekiyanu efula. Ndo akina wekɔ l’ekakatanu wa wolo wa lo nkumbo. Mbeyaka monga ko vɔ wakatshukana l’onto lahakambɛ Jehowa ndo latɛkɛta kɔlɔ mbala la mbala lo dikambo diawɔ. L’ɔtɛ w’ekakatanu ɛsɔ ndo ekina, efula ndjoyaokaka dia waya bu kaanga la yema ya wolo ndo vɔ ndjokomaka lo ndjambola dia kana vɔ wekɔ la nɛmɔ. Akoka mbakimanyiya?

6. Ngande wakeketsha ngandji ka Jehowa ekambi ande?

⁶ Jehowa shikikɛka ekambi ande dia nde mbaokaka ngandji nshi nyɛ ndo ayowaokaka ngandji pondjo pondjo. Ohokanyiya woho wakayaoke ase Isariyɛlɛ etena kakawatɛ Jehowa ate: “Wɛ akayala la nɛmɔ lo washo ami, wɛ akalɛmiyama ndo dimi lakakolange” ndo “tokake wɔma, nɛ dia dimi lekɔ kaamɛ la yɛ”! (Isa. 43:4, 5) Sho mbeyaka dia Jehowa mbɔsaka onto tshɛ la l’atei aso la nɛmɔ. * Bible ndakaka ɔnɛ: “Oko wende Kanga wolo, nde ayoshimbɛ. Nde ayɔngɛnangɛna lo dikambo diayɛ la ɔlɔ w’efula.”​—Zɛf. 3:16, 17.

7. Ngande wele ngandji ka Jehowa oko ngandji ka waale wa womoto? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

 ⁷ Jehowa ndakaka dia nkeketsha ndo nsamba ekambi ande oyadi ekakatanu akɔna wele la wɔ. Nde akate ate: “Nyu nyayɔlɔma ndo nyayɛmbama lo lokondo, nyu nyayetshetshama lo dihɛlɔ. Oko watosambaka mama ɔnande, dimi layotetemala nyosamba.” (Isa. 66:12, 13) Ohokanyiya woho wayaoka ɔna ashashi l’ekokelo etena kowɛmbi nyango kana kakɛnyande la nde! Jehowa kookaka ngandji efula ndo nde nangaka wɛ ndjaoka l’ekokelo. Tohɛke pondjo dia wɛ ekɔ la nɛmɔ di’efula lo washo wa Jehowa.​—Jɛr. 31:3.

8, 9. Ngande wakoka ngandji ka Yeso tokeketsha?

⁸ Ɔkɔkɔ okina weyaso dia Jehowa tokaka ngandji vɔ ɔnɛ: “Nzambi akalange andja lo yɛdikɔ y’efula, diakɔ diakandakimɔ Ɔnande ɛtɔi lakandote, dia onto tshɛ longa la mbetawɔ le nde atovɔke, koko akondja lɔsɛnɔ la pondjo.” (Jni. 3:16) Olambo wa Yeso mɛnyaka dia nde lawɔ tokaka ngandji ndo ngandji kɛsɔ tokeketshaka. Bible mbutaka dia oyadi “asui kana lɔkɔnyɔ” ndooko kakoka “tokakitola oma lo ngandji ka Nzambi kele le Kristo Yeso.”​—Rɔmɔ 8:35, 38, 39.

⁹ Lo tena dimɔtshi, sho mongaka l’ekakatanu watɔlɛndja lo demba kana lo yimba kana watoshishɛ ɔngɛnɔngɛnɔ wa kambɛ Jehowa. Koko naka sho mbohɔ ngandji k’efula katoka Kristo, kete dui sɔ koka tosha wolo wa mbikikɛ. (Adia 2 Kɔrɛtɔ 5:14, 15.) Ngandji ka Yeso toshaka nsaki ka ntetemala nsɛna ndo kambɛka Jehowa. Tɔ koka tokimanyiya diaha mpekɔ oyadi tekɔ lo diɛnɛ la mpokoso, ɔhɛnyɔhɛnyɔ, ɔkɔmwɛlɔ kana la okiyanu.

10, 11. Ele l’ɔkɛndɛ wa nkeketsha anangɛso wambɔkɔmɔ? Lembetshiya.

¹⁰ Jehowa kambaka nto l’etshumanelo dia tokeketsha la ngandji kande. Naka sho mbokaka anangɛso l’akadiyɛso ngandji, kete sho mɛnyaka ngandji kokaso Jehowa. Sho salaka kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala dia nkimanyiya anangɛso dia mbeya ɔnɛ vɔ wekɔ la nɛmɔ ndo ɔnɛ Jehowa mbaokaka  ngandji. (1 Jni. 4:19-21) Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akafunde ate: “Nyotetemale keketshana onto la wonyande ndo mbodiana onto la wonyande, oko wasalanyu.” (1 Tɛs. 5:11) Aha dikumanyi to kakoka nsala dui sɔ. Onto tshɛ la l’atei aso koka mbokoya Jehowa la Yeso lo nsamba anangɛso l’akadiyɛso.​—Adia Rɔmɔ 15:1, 2.

¹¹ Anto amɔtshi wa l’etshumanelo wadiɛnɛ l’ɔtɛ w’ɔkɔmwɛlɔ kana ekiyanu w’efula, mbeyaka monga l’ohomba w’ekimanyielo k’aseka enganga ndo ekanga. (Luka 5:31) Dikumanyi ndo anto akina wa l’etshumanelo shihodiaka dia kaanga mbewɔ bu adɔkɔtɛlɛ, ekimanyielo ndo esambelo kakokawɔ mbisha kekɔ ohomba efula. Anto tshɛ wa l’etshumanelo koka nkamba ‘la ɛtɛkɛta w’esambelo le wanɛ wambɔkɔmɔ, nsukɛ wanɛ wele wɔdu ndo monga la solo dia lotutsha otsha le anto tshɛ.’ (1 Tɛs. 5:14) Sho nangaka nsala la wolo dia mbeya woho wayaoka anangɛso. Sho pombaka monga la solo dia lotutsha otsha le wɔ ndo ntɛkɛta lo yoho yayowasamba etena kambowɔkɔmɔ. Onde wɛ salaka la wolo dia nkeketsha anto akina? Akokayɛ nsala dia ndeka sambana ndo keketshana?

12. Sha ɛnyɛlɔ k’onto ɔmɔtshi lakakeketshama oma lo ngandji k’ase etshumanelo kawɔ.

¹² Kadiyɛso kɛmɔtshi ka l’Erɔpɛ mbutaka ate: “Lo tena dimɔtshi laki la tokanyi ta ndjadiaka, koko wakasukɛ dimɛna. Ase etshumanelo kaso wakashimbɛ lɔsɛnɔ lami. Mbala tshɛ, anangɛso l’akadiyɛso, keketshakami ndo mbokakami ngandji. Kaanga mbele angana ato mbeeya dia lekɔ lo diɛnɛ l’ɔkɔmwɛlɔ, tena tshɛ ase etshumanelo wekɔ lo kimanyiyami. Wadi l’omi amɔtshi wekɔ oko ambutshi ami wa lo nyuma. Vɔ kokɛkami ndo dimi koka mbuta dia vɔ kimanyiyakami wenya akɔ 24 wa lo lushi.” Lo mɛtɛ, aha onto tshɛ mbakoka nkimanyiya woho akɔ wamɛ. Koko sho tshɛ koka nsala akambo efula dia nsukɛ anangɛso l’akadiyɛso. *

13. Ahombaso nsala dia nkeketsha anto akina?

¹³ Onga onto lahokamɛ dimɛna. (Jak. 1:19) Sho mɛnyaka ngandji etena kahokamɛso la kɛtshi. Okande ambola w’amɛna wakoka kokimanyiya dia mbeya woho wayaoka ɔnanyɔ. Nde ayeya dia wɛ ekɔ lo ndjakiyanya mɛtɛ dikambo diande, kaanga lo menda ɛnamelo k’elungi kayɛ. Etena katɛkɛtande, onga la solo dia lotutsha ndo shande diaaso dia kotɛ tokanyi tande aha la mbohembola ɔtɛkɛta. Lo monga onto lahokamɛ dimɛna, wɛ koka ndeka mbooka ndo wɛ koka mbokimanyiya dia ndjaɛkɛ le yɛ. Oma laasɔ, ayonga dui dia wɔdu le nde dia mpokamɛ kɛnɛ katayɛ etena kadjayɛ welo dia mbokimanyiya. Naka wɛ ndjakiyanya mɛtɛ dikambo di’anto akina, kete wɛ koka monga tshondo y’esambelo le wɔ.

14. Lande na kahatahombe mɔnyɔla anto akina?

¹⁴ Tongake la diɔnyɔ. Onto lambɔkɔmɔ ayoleka monga la lonyangu naka nde mfɔnya dia tekɔ lo mbɔnyɔla. Oma laasɔ mbeyaka monga wolo dia sho mbokimanyiya. “Ɛtɛkɛta w’otondjatondja watohomuyaka oko lokuwa koko lolemi la kanga lomba  lekɔ ɛkɔnwɛlɔ.” (Tok. 12:18) Kaanga mbele oyango aso bu pondjo wa nyangiya onto lambɔkɔmɔ oma l’ɛtɛkɛta aso, sho koka ndeka mbosha paa naka sho ntɛkɛta aha la nkanyiya. Dia nkeketsha ɔnangɛso, sho pombaka mbokimanyiya dia nde mbetawɔ ɔnɛ tekɔ lo nsala mɛtɛ la wolo dia mbeya okakatanu ande.​—Mat. 7:12.

15. Naa dihomɔ di’ohomba diakoka nkamba la so dia nsamba anto akina?

¹⁵ Kamba l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi dia nsamba anto akina. (Adia Rɔmɔ 15:4, 5.) Bible ndja oma le “Nzambi kasha ekikelo ndo esambelo,” diakɔ diele bu dui dia diambo dia sho nkondja esambelo k’efula oma l’ɛtɛkɛta wele lɔkɔ. Tekɔ nto la Index des publications des Témoins de Jéhovah ndo Dibuku di’eyangelo di’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Lo nkamba la dihomɔ sɔ, sho koka nkondja avɛsa ndo ekanda wakoka nkamba la so dia nsamba ndo nkeketsha anangɛso l’akadiyɛso.

16. Waonga akɔna wayotokimanyiya dia nkeketsha onto lambɔkɔmɔ?

¹⁶ Okana kɛtshi ndo onga ɔlɔlɔ. Jehowa ekɔ “Shɛso ka kɛtshi ndo Nzambi k’esambelo tshɛ” ndo nde mbokaka ekambi ande “kɛtshi k’efula.” (Adia 2 Kɔrɛtɔ 1:3-6; Luka 1:78; Rɔmɔ 15:13) Pɔɔlɔ akasha ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ lo dikambo sɔ nɛ dia nde akokoyaka Jehowa. Nde akafunde ate: “Takayala anto w’ɛlɔlɔ l’atei anyu oko waale wa womoto wakokɛ la ngandji tshɛ anande wa pɛtɛ pɛtɛ. Ɔnkɔnɛ, oma lo ngandji k’efula kanyokaso, takayashikikɛ aha tsho dia nyewoya lokumu l’ɔlɔlɔ laki Nzambi, koko ndo dia nkimɔ etondo aso, nɛ dia nyakakome mɛtɛ anangemi aso.” (1 Tɛs. 2:7, 8) Naka tekɔ la kɛtshi oko Jehowa, kete sho koka mbisha anangɛso esambelo kalɔmbawɔ dia nkondja!

17. Kanyi yakɔna yele la wɛdimo lo dikambo di’anangɛso yayotokimanyiya dia mbakeketsha?

¹⁷ Tolongamɛke di’ananyɔ monga kokele. Onga la wɛdimo. Naka wɛ nongamɛka di’ananyɔ monga kokele, kete wɛ ayɔkɔmɔ. (Ond. 7:21, 22) Tohɔ dia Jehowa ekɔ la wɛdimo lo kɛnɛ kalongamɛnde le so. Diakɔ diele sho pombaka monga la solo dia lotutsha onto la wonyande. (Ɛf. 4:2, 32) Hatolange pondjo dia nkonya anangɛso dia mfɔnya ɔnɛ vɔ hawosale akambo efula kana mbaɛdika l’anto akina. Koko, sho mbakeketshaka ndo mbutaka awui w’ɛlɔlɔ wasalawɔ. Dui sɔ koka mbakimanyiya dia monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kakambɛwɔ Jehowa.​—Ngal. 6:4.

18. Lande na kalangaso nkeketsha anto akina la ngandji?

¹⁸ Okambi wa Jehowa tshɛ ekɔ la nɛmɔ le nde ndo le Yeso. (Ngal. 2:20) Sho mbokaka anangɛso l’akadiyɛso ngandji k’efula, diakɔ diele sho pombaka mbasalɛ akambo la kɛtshi. “Towese akambo wakimanyiya dia wɔladi monga lam’asaso ndo akambo watokeketsha.” (Rɔmɔ 14:19) Ande woho wakongɛso lɔsɛnɔ la lo Paradiso l’asolo walomɔlomɔ, etena kele ndooko onto layonga l’ɔkɔkɔ wa nkɔmɔ lee! Hemɔ ndo ata hawotoyala nto. Anto hawotovɔ nto l’ɔtɛ wa pɛkato kakatahowɔ ndo ɔhɛnyɔhɛnyɔ, ekakatanu wa lo nkumbo ndo ɔkɔmwɛlɔ hawotoyala nto. L’ekomelo k’ɛnɔnyi kinunu, anto tshɛ wayonga kokele. Wanɛ wayotshikala la kɔlamelo lo ohemba w’ekomelo wayɔsama le Jehowa oko anande wa la nkɛtɛ ndo wayonga la “lotshungɔ la lotombo la ana wa Nzambi.” (Rɔmɔ 8:21) Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ sho tshɛ tokane ngandji kakeketsha ndo tokimanyiyane dia ndjɔsɛna l’andja w’oyoyo wa Nzambi wa dimɛna efula.