1. Nɛmɔ dia ngande diele la lɔsɛnɔ laso le Jehowa?

 ƆHƆSA di’ɔngɛnyi ayɛ ɔmɔtshi ambokokahɛ luudu lɔmɔtshi. Mukubu wotamɔ l’ahole amɔtshi ndo lɔ laya la yema y’ɛlɔngɛ. Kaanga mbediɔ ngasɔ, luudu lakɔ lekɔ la nɛmɔ dia miliyɔ y’adɔlara. Aha la taamu, wɛ ayonga la lowando ndo ayokokɛka luudu lɔsɔ. Woho akɔ waamɛ mbele, Jehowa akatosha woshasha ɔmɔtshi wa nɛmɔ efula mbuta ate, woshasha wa lɔsɛnɔ. Lo mɛtɛ, Jehowa akɛnya dia nde mbɔsaka lɔsɛnɔ laso la nɛmɔ di’efula lo woho wakandakimɔ Ɔnande oko oshinga w’etshungwelo lo dikambo diaso.​—Jni. 3:16.

2. Oko wɛnyamidiɔ lo 2 Kɔrɛtɔ 7:1, kakɔna kalongamɛ Jehowa oma le so?

² Jehowa mbele Kiɔkɔ ya lɔsɛnɔ. (Os. 36:9) Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akeyaka mɛtɛ ka dui sɔ diakɔ diakandate ate: “Oma le nde mbeso la lɔsɛnɔ, mbakɛndakɛndaso ndo mbeso lo andja ɔnɛ.” (Ets. 17:25, 28) Diakɔ diataso dia lɔsɛnɔ laso lekɔ woshasha w’oma le Nzambi. Nde toshaka la ngandji tshɛ kɛnɛ kele laso ohomba dia ntshikala la lɔsɛnɔ. (Ets. 14:15-17) Koko, Jehowa hakokɛ nsɛnɔ yaso lo yoho ya dihindo. Lo dihole dia nsala ngasɔ, nde nongamɛka dia sho nkokɛ yoonge yaso ya demba ndo ya lo yimba dia sho ntetemala mbokambɛ. (Adia 2 Kɔrɛtɔ 7:1.) Lande na kahombaso nkokɛ yoonge ndo lɔsɛnɔ laso ndo ngande wakokaso nsala dui sɔ?

3. Naa ɔkɔkɔ ɔmɔtshi wɛnya lande na kahombaso nsala la wolo dia ntshikala la yoonge ya dimɛna?

³ Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi wahombaso nsala dia monga la yoonge ya dimɛna ele dia sho kambɛ Jehowa l’akoka aso tshɛ. (Makɔ  12:30) Sho kombolaka ‘nambola alemba aso oko olambo wasɛna, w’ekila ndo wetawɔma le Nzambi,’ diakɔ diele sho mbewɔka nsala awui wakoka ndjolanya yoonge yaso. (Rɔmɔ 12:1) Lo mɛtɛ, ndooko kakokaso nsala kayotoshikikɛ dia hatotataki. Koko sho salaka tshɛ kakokaso nsala nɛ dia sho nangaka mɛnya Shɛso lele l’olongo dia tekɔ la lowando lo woshasha wa lɔsɛnɔ.

4. Kakɔna kakalange nkumekanga Davidɛ nsala?

⁴ Nkumekanga Davidɛ akalembetshiya lande na kakandangɛnangɛnaka woshasha wa Nzambi wa lɔsɛnɔ etena kakandafunde ate: “Wahɔ akɔna wele la nyɔi kami, otshwelo ami otsha lo difuku? Onde ditshu diayokotombola? Onde diɔ diayɔtɛkɛta dia kɔlamelo yayɛ?” (Os. 30:9) Ondo Davidɛ akafunde ɛtɛkɛta ɛsɔ otsha l’ekomelo ka lɔsɛnɔ lande. Koko nde akayashikikɛ dia ntetemala nsɛna l’oyango wa nde ntombola Jehowa. Aha la taamu, sho tshɛ tekɔ l’eshikikelo kakɔ kaamɛ.

5. Oyadi ɛnɔnyi kana hemɔ kele laso, kakɔna kahombaso nsala?

⁵ Hemɔ ndo lotshundu l’osombe koka toshimba dia sho ntetemala nsala akambo efula wakatasalaka ntondo. Etombelo wakoka monga la dui sɔ ele, sho koka monga l’ɔkɛyi ndo la lonyangu. Koko sho pombaka ntetemala nsala kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala dia ntetemala ndjakokɛ. Lande na? Nɛ dia oyadi ɛnɔnyi kana hemɔ kele la so, sho koka ntetemala ntombola Jehowa oko wakasale nkumekanga Davidɛ. Ekɔ tshondo y’ekeketshelo le so dia mbeya dia tekɔ la nɛmɔ lo washo wa Nzambi kaso kaanga l’etena keso la hemɔ kana kambototshunda osombe! (Mat. 10:29-31) Oyadi tambovɔ, nde ayotolola. (Jɔbɔ 14:14, 15) Etena kekeso la lɔsɛnɔ, sho pombaka nsala kɛnɛ kakokaso nsala dia nkokɛ yoonge ndo lɔsɛnɔ laso.

6. Kakɔna kalongamɛ Jehowa le so lo kɛnɛ kendana la mbekelo yaso y’olelo ndo y’ɔnwɛlɔ?

⁶ Kaanga mbele Bible bu dibuku diendana la woho wa nkokɛ yoonge yaso kana kɛnɛ kahombaso ndɛ, tɔ totɛka awui efula wendana la kanyi ya Jehowa l’akambo asɔ. Ɛnyɛlɔ, tɔ tɔhɛmɔlaka lo kɛnɛ kendana lo “akambo wa kɔlɔ” wakoka nanya demba diaso. (Ond. 11:10) Bible mbutaka dia hatohombe ndjasha efula lo deshi kana l’ɔnwɛlɔ wa wanu, akambo asɔ koka ndanya yoonge yaso ndo vɔ kokaka tokonya lo nyɔi. (Tok. 23:20) Jehowa nongamɛka dia sho monga la ndjakimɛ etena kɔsaso yɛdikɔ ya kɛnɛ kalangaso ndɛ kana nnɔ ndo woho wahombaso nsala dui sɔ.​—1 Kɔr. 6:12; 9:25.

7. Ngande wakoka dako dia lo Tokedi 2:11 tokimanyiya dia sho mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna lo dikambo dia yoonge yaso?

⁷ Sho koka mbɔsa tɛdikɔ tɛnya dia tekɔ la lowando l’efula lo woshasha wa Nzambi wa lɔsɛnɔ ndo nkamba la dikoka diaso dia nkanyiya. (Os. 119:99, 100; adia Tokedi 2:11.) Ɛnyɛlɔ, sho mongaka la yambalo y’efula lo kɛnɛ kendana la mbo ya ndɛ. Naka sho nangaka ɛngɔ kɛmɔtshi ka ndɛ koko sho mbeyaka dia tɔ koka totatsha, kete ekanelo kaso k’ɔlɔlɔ kayotokimanyiya dia mbewɔ kilɛ. Sho mɛnyaka nto dia tekɔ l’ekanelo k’ɔlɔlɔ, etena kalalaso dimɛna, kasotshasotshaso demba mbala la mbala, kalamaso mbekelo yendana la pudipudi ka demba ndo ketɛso luudu laso pudipudi.

8. Kakɔna katetsha Bible lo kɛnɛ kendana la kanyi yele la Jehowa lo dikambo di’ekokelo kaso?

⁸ Jehowa akasha ase Isariyɛlɛ ɛlɛmbɛ wendana la woho wakawakoke ndjakokɛ oma lo waale wakakoke mbakomɛ lo waa ngelo yawɔ  kana l’ahole wakawakambaka elimu. (Eto. 21:28, 29; Eoh. 22:8) Naka onto ɔmɔtshi ambodiaka onto okina aha l’okonda, dui sɔ diaki l’etombelo wa kɔlɔ efula. (Eoh. 19:4, 5) Ɛlɛmbɛ wakadjanga dia mbisha dilanya oyadi le wanɛ wambodiaka ɔna lele l’otema aha l’okonda. (Eto. 21:22, 23) Afundelo mɛnyaka hwe dia Jehowa nangaka dia sho nsala kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala dia mbewɔ waale.

9. Kakɔna kahombaso nsala dia mbewɔ waale? (Enda ndo esato.)

⁹ Sho mɛnyaka dia tekɔ la lowando lo woshasha wa Nzambi wa lɔsɛnɔ lo mbɔsa tɛdikɔ ta ndjakokɛ la ngelo ndo l’olimu. Ɛnyɛlɔ, naka sho nangaka mbikasha diangɔ dia mpɛmɔ, dia lɔlɛngɔ kana ekanga, kete sho pombaka dikasha lo dihole diahosalɛ anto akina kɔlɔ ndo sho pombaka ndjashikikɛ di’ana hawotonanda diangɔ sɔ. Sho mongaka nto la yambalo etena k’ɔnganyaso dja, kahɛtshaso ashi ndo kakambaso la mbolo. Sho mbidjaka yimba ntshika diangɔ sɔ dɔamɛ. Sho hatɔkɛndjakɛndja mutuka naka tekɔ la hemɔ, takanwɛ wanu kana etena kanyingɔnyingɔso  djɔ ndo sho hatokambe la tshulatshula dikina etena katatakɛndjakɛndja.

10. Kakɔna kakokaso nsala la ntondo ndo l’etena katomba mpokoso kɛmɔtshi?

¹⁰ Lo ntena dimɔtshi, sho keema l’akoka wa nshimba dia mpokoso kɛmɔtshi ntomba. Dui sɔ diekɔ mɛtɛ lo kɛnɛ kendana la mpokoso y’oma lo diangɔ diakatongama, hemɔ yakokanɛ ndo awui wa ngala. Koko, etena katomba mpokoso ya ngasɔ, sho koka nsala la wolo dia nkitshakitsha waale ndo nyanga dia ndjakokɛ lo nkitanyiya ɛlɛmbɛ wendana la couvre-feu, ɛlɛmbɛ wendana la mimɔ oma lo dihole dia waale ndo ɛlɛmbɛ ekina wendana l’awui wa wanyandja. (Rɔmɔ 13:1, 5-7) Sho koka ndjalɔngɔsɔla la ntondo k’awui amɔtshi wa wanyandja. Laasɔ, sho pombaka ndjela ɛlɔmbwɛlɔ k’ewandji walɔmbɔla lo ahole wodjashiso dia tokimanyiya dia ndjalɔngɔsɔla l’akambo asɔ. Ɛnyɛlɔ, sho koka mɛna ohomba dia momba ashi, diangɔ dia ndɛ diahahɔndɛ ndo ekanga wakoka tokimanyiya.

11. Naka hemɔ kɛmɔtshi kasambemɛ kotakokanɛ lo dihole diodjashiso, kakɔna kahombaso nsala?

¹¹ Ahombaso nsala naka hemɔ kɛmɔtshi kasambemɛ katadiangana lo dihole diodjashiso? Sho pombaka nkitanyiya ɛlɛmbɛ w’ewandji watɔlɔmbɔla, ɛnyɛlɔ oko solaka anya mbala la mbala, mangana l’anto akina, ndɔtaka maskɛ ndo nkakitola onto lele la hemɔ kasambemɛ l’anto akina. Etena kasalaso awui asɔ, sho mɛnyaka dia tekɔ la lowando l’efula lo woshasha wa Nzambi wa lɔsɛnɔ.

12. Ngande watokimanyiya tɔndɔ dia lo Tokedi 14:15 dia nsɔna nsango yahombaso mpokamɛ etena katomba mpokoso?

¹² Etena katomba awui wa wanyandja, sho mbokaka nsango mɔtshi yele bu mɛtɛ oma le angɛnyi aso, asukanyi aso ndo lo tita nsango. Lo dihole dia mbetawɔ “ɛtɛkɛta tshɛ” wokaso, ayoleka dimɛna sho mpokamɛ ɛnɔmbɔdi la adɔkɔtɛlɛ. (Adia Tokedi 14:15.) Olui-walɔmbɔla ndo waa Bɛtɛlɛ salaka la wolo dia nkondja nsango ya mɛtɛ la ntondo ka mbisha ɛlɔmbwɛlɔ lo kɛnɛ kendana la nsanganya ya l’etshumanelo ndo l’olimu w’esambishelo. (Hɛb. 13:17) Lo ndjela ɛlɔmbwɛlɔ, sho ndjakokɛka ndo kokɛka anto akina oma lo waale. Sho koka nto nkimanyiya anto akina dia vɔ ntɛkɛta dimɛna lo dikambo di’Ɛmɛnyi wa Jehowa.​—1 Pe. 2:12.

13. Ngande wɛnyaso dia sho mbɔsaka woshasha wa Nzambi wa lɔsɛnɔ la nɛmɔ etena katɔlɔmbawɔ dia mbidja dikila?

¹³ Anto efula mbeyaka di’Ɛmɛnyi wa Jehowa mbetawɔka dia dikila diekɔ ekila. Sho kitanyiyaka ɔlɛmbɛ wa Jehowa wendana la dikila lo ntona mbidja dikila, oyadi etena katomba hemɔ kɛmɔtshi kalɔmba osakelo wa wanyandja. (Ets. 15:28, 29) Koko, kɛsɔ halembetshiya dia sho nangaka mvɔ. Otshikitanyi la kanyi shɔ, sho mbɔsaka woshasha wa Nzambi wa lɔsɛnɔ la nɛmɔ. Sho nyangaka ekimanyielo oma l’enganga wa tomanamana walanga tosakɛ dimɛna aha la mbidja dikila.

14. Ngande wakokaso nkitshakitsha waale wa monga l’ohomba w’epaso wa wanyandja?

¹⁴ Naka sho nkokɛ yoonge yaso lo nsala akambo wamboteka lo sawo nɛ, kete ondo hatotonga l’ohomba w’epaso kana osekelo wa wolo. Naka tekɔ la yoonge ya dimɛna, kete tayokoka nsala epaso ndo nkɔnɔ esadi oma l’ɔkɔngɔ w’epaso. Sho koka nkitshakitsha waale wa monga l’ohomba w’epaso wa wanyandja lo mbewɔ waale wakoka ntomba la ngelo kana l’olimu ndo lo nɛmiya ɛlɛmbɛ wa lo mboka etena katatakɛndjakɛndja mutuka, mututu kana dikalo.

15. a) Lande na kele ekɔ ohomba mongaka la kartɛ ka PAS DE SANG? (Enda ndo osato.) b) Oko wɛnyamidiɔ lo vidɛo, ngande wakokaso mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna lo kɛnɛ kendana l’okambelo wa la dikila?

 ¹⁵ Lam’ele tekɔ la lowando lo woshasha wa lɔsɛnɔ, sho ndodiaka kartɛ ka PAS DE SANG ndo sho tetetaka la tɔ wonya tshɛ. b L’ekimanyielo ka kartɛ kɛsɔ, sho mɛnyaka kɛnɛ kakombolaso lo kɛnɛ kendana la wodjelo wa dikila ndo esakelo ɛmɔtshi. Onde kartɛ kayɛ ka PAS DE SANG kambeta loowe? Naka wɛ ekɔ l’ohomba wa ndodia kekina, kete totshimbatshimbake. Mfunda hwe kɛnɛ kakombolaso ayotokimanyiya dia vɔ tosakɛ esadi eto nɛ dia hatotetsha wenya wa nkɛtshanya la dɔkɔtɛlɛ akambo akɔ. Tayokimanyiya nto aseka enganga dia vɔ ndjashikikɛ di’esakelo kana ekanga watoshawɔ bu waale le so. c

16. Kakɔna kahombaso nsala naka hateye woho wa ndodia kartɛ ka PAS DE SANG?

¹⁶ Oyadi tekɔ ɔlɔngɔlɔngɔ kana tekɔ la yoonge ya dimɛna, sho tshɛ koka mpomana la mpokoso kana ntata hemɔ. (Ond. 9:11) Ɔnkɔnɛ, ayonga dui dia lomba dia ndodia kartɛ ka PAS DE SANG. Naka wɛ heye woho  wa ndodia kartɛ kɛsɔ, kete lɔmba dikumanyi dia l’etshumanelo kanyu dia vɔ kokimanyiya dia nsala dui sɔ. Vɔ salaka la wolo dia mbeya woho wa ndodia kartɛ kɛsɔ, koko hawotokɔsɛ tɛdikɔ tendana l’esakelo. Ɔsɔ ekɔ ɔkɛndɛ ayɛ. (Ngal. 6:4, 5) Koko vɔ koka kokimanyiya dia wɛ nshihodia awui wele lɔkɔ ndo dia wɛ kilodia.

17. Ngande wakokaso mɛnya dia tekɔ l’ekanelo k’ɔlɔlɔ l’akambo wendana la yoonge?

¹⁷ Kɛnɛ kakateke oma lo Bible kimanyiyaka nkum’otema kaso dia sho nsala ɛsɔnwɛlɔ wendana la yoonge yaso ndo esakelo wele dimɛna le so. (Ets. 24:16; 1 Tim. 3:9) Etena kɔsaso tɛdikɔ ndo kasawolaso l’anto akina lo kɛnɛ kendana la tɛdikɔ taso, sho pombaka mbohɔka kɛnɛ kata Filipɛ 4:5: “Ekanelo kanyu k’ɔlɔlɔ keyame le anto tshɛ.” Naka tekɔ l’ekanelo k’ɔlɔlɔ, kete hatotoleka mbidja yimba paka lo yoonge yaso hita. Ndo hatototshutshuya anto akina dia vɔ mbetawɔ kanyi yaso. Sho mbokaka anangɛso l’akadiyɛso ngandji ndo sho mbalɛmiyaka oyadi tɛdikɔ tɔsawɔ ntshikitana la taso.​—Rɔmɔ 14:10-12.

18. Ngande wakokaso mɛnya lowando laso lo woshasha wa lɔsɛnɔ?

¹⁸ Sho mɛnyaka lowando laso otsha le Jehowa ɔnɛ lele Kiɔkɔ ya lɔsɛnɔ, lo nkokɛ lɔsɛnɔ laso ndo lo mbosha kɛnɛ koleki dimɛna le so. (Ɛny. 4:11) L’etena kɛnɛ, sho pombaka ndɔshana la waa hemɔ ndo la waa mpokoso. Koko ɔsɔ bu lɔsɛnɔ lakalange Otungi aso dia sho sɛnaka. Keema edja, nde ayanga tosha lɔsɛnɔ la pondjo l’aha l’ekakatanu ndo la nyɔi. (Ɛny. 21:4) Lam’akatakonge etena kɛsɔ, ande dimɛna monga la lɔsɛnɔ ndo kambɛ Shɛso ka ngandji, Jehowa lele l’olongo lee!