Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

‘Akambo asɔ kimɔwɔ le apami wele la kɔlamelo’

‘Akambo asɔ kimɔwɔ le apami wele la kɔlamelo’

“[Akambo asɔ] kimɔwɔ le apami wele la kɔlamelo, ko vɔ lawɔ wayonga l’akoka tshɛ wahombama dia mbetsha anto akina.”—2 TIM. 2:2.

ESAMBO: 123, 53

1, 2. Ngande wɔsa anto efula elimu awɔ?

ANTO efula fɔnyaka ɔnɛ vɔ bu ohomba kana bu la nɛmɔ lo menda olimu wakambawɔ. Lo ahole amɔtshi, etena kalangawɔ mbeya onto ɔmɔtshi, mbala efula vɔ mombolaka ɔnɛ: “Olimu akɔna wakambayɛ?”

2 Lo tena dimɔtshi, Bible tɛkɛtaka dikambo di’anto amɔtshi lo mbuta weho w’elimu wakawakambaka. Ɛnyɛlɔ, tɔ tɛkɛtaka dia “Mateo ofutshanyi w’elambo,” “Simɔna ɔnɔngɔsɔdi wa dikoho,” ndo “Luka, dɔkɔtɛlɛ.” (Mat. 10:3; Ets. 10:6; Kɔl. 4:14) Bible shilaka nto ɛkɛndɛ waki l’anto l’olimu wa Jehowa. Tɔshi ɛnyɛlɔ ka nkumekanga Davidɛ, omvutshi Elidja, ndo ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ. Apami asɔ wakɔshi ɛkɛndɛ wakawasha Jehowa la nɛmɔ efula. Woho akɔ waamɛ mbele, sho la wɔ pombaka mbɔsa oseka ɔkɛndɛ tshɛ wele la so l’olimu wa Jehowa la nɛmɔ.

3. Lande na kahomba epalanga ndowanya ɛlɔngɔlɔngɔ? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

3 Sho nangaka kambɛ Jehowa ndo mbɔsaka ɛkɛndɛ aso la nɛmɔ. Efula ka l’atei aso ngɛnangɛnaka olimu awɔ efula woho wele vɔ kombolaka ntetemala mbokamba l’edja tshɛ kakokawɔ mbokamba. Lonyangu ko etena katshunda anto, vɔ hawoyongaka l’akoka wa nsala awui tshɛ wakawasalaka etena kakiwɔ ɛlɔngɔlɔngɔ. (Ond. 1:4) Dui sɔ ndjongaka okakatanu w’efula djekoleko le ekambi wa Jehowa. Ɛlɔ kɛnɛ, olimu w’esambishelo wekɔ lo tatetemala mpama ndo okongamelo wa Jehowa wekɔ lo nkamba la dihomɔ dia tshulatshula dia nshi nyɛ dia nkimanyiya dia lokumu l’ɔlɔlɔ nkoma le anto efula. Koko lo tena dimɔtshi, epalanga koka monga l’okakatanu dia mbeka toho t’eyoyo ta nsala akambo. (Luka 5:39) Ndo nto, ekɔ mɛtɛ dia wolo ndo akoka w’anto kitakitaka etena katawatshunde. (Tok. 20:29) Diakɔ diele, ekɔ djembetelo ya ngandji ndo ekɔ ohomba di’epalanga ndowanya ɛlɔngɔlɔngɔ dia mɛmba ɛkɛndɛ efula l’okongamelo wa Jehowa.—Adia Osambo 71:18.

4. Lande na konga anto amɔtshi l’okakatanu dia mbisha anto akina ɛkɛndɛ? (Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Kɛnɛ kakonya anto amɔtshi diaha mbisha anto akina ɛkɛndɛ.”)

4 Aha tena tshɛ mbongadiɔ dui dia wɔdu dia wanɛ wele la lowandji mbisha ɛlɔngɔlɔngɔ ɛkɛndɛ. Anangɛso asɔ koka ndjakiyanya etena kakanyiyawɔ dia wayanga nshisha ɛkɛndɛ walangawɔ efula. Vɔ koka monga la paa etena kakanyiyawɔ dia wayanga ntshika ɔkɛndɛ wa laande wangɛnangɛnawɔ efula. Kana vɔ koka ndjakiyanya ɔnɛ naka vɔ hawɔlɔmbɔdi olimu akɔ, kete vɔ hawotosalema dimɛna. Ondo vɔ fɔnyaka ɔnɛ vɔ bu l’etena ka ndowanya anto akina. L’etena kɛsɔ, ɛlɔngɔlɔngɔ pombaka monga la solo dia lotutsha naka hawowasha ɛkɛndɛ efula.

5. Ambola akɔna wayangaso nsɛdingola lo sawo nɛ?

5 Ko lande na kele ekɔ ohomba di’epalanga nkimanyiya ɛlɔngɔlɔngɔ dia mɛmba ɛkɛndɛ efula? Ngande wakokawɔ nsala dui sɔ? (2 Tim. 2:2) Ndo lande na kahomba ɛlɔngɔlɔngɔ monga la dionga dia dimɛna etena kakambawɔ kaamɛ l’epalanga, anangɛso wele la diewo di’efula ndo mbeka akambo oma le wɔ? Ntondotondo, nyɛsɔ tɔsɛdingole woho wakalowanya nkumekanga Davidɛ ɔnande dia ndjokamba olimu w’ohomba efula.

DAVIDƐ AKALOWANYA SƆLƆMƆNA

6. Kakɔna kakalangaka nkumekanga Davidɛ nsala? Kakɔna kakawotɛ Jehowa?

6 L’edja k’ɛnɔnyi efula, Davidɛ akalɔshama ndo akatononɔka oma lo dihole dimɔtshi otsha lo dikina. Oma laasɔ, l’ɔkɔngɔ wa nde monga nkumekanga, nde akayodjasɛ lo luudu la dimɛna efula. Ko nde akatɛ omvutshi Natana ate: “Dimi ɔnɛ adjasɛ lo luudu lakakama la esongo w’elondo, koko ɔshɛtɛ wa sheke wa Jehowa wekɔ l’ɛse k’ahɔndɔ w’apɛma.” Davidɛ akalomɔlomɔ dia mbika tɛmpɛlɔ ka dimɛna efula lo dikambo dia Jehowa. Natana akawotɛ ate: “Sala kɛnɛ tshɛ kele l’otema ayɛ, nɛ dia Nzambi ka mɛtɛ ekɔ kaamɛ la yɛ.” Koko, aha kɛsɔ mbakalangaka Jehowa. Nde akatɛ Natana dia totɛ Davidɛ ɔnɛ: “Aha wɛ kayombikɛ luudu la dimi mbidjasɛ.” Kaanga mbele Jehowa akalake Davidɛ ɔnɛ Nde ayoyalaka tena tshɛ kaamɛ la nde, Davidɛ akeye di’ɔnande ɔmɔtshi mbayoka tɛmpɛlɔ. Kakɔna kakasale Davidɛ?—1 Ɛk. 17:1-4, 8, 11, 12; 29:1.

7. Kakɔna kakasale Davidɛ la ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa?

7 Davidɛ akalangaka mɛtɛ mbika tɛmpɛlɔ lo dikambo dia Jehowa, diakɔ diele ondo nde akakɔmɔ efula. Koko, nde akatetemala nsukɛ ekongelo kɛsɔ kakahombe ɔnande Sɔlɔmɔna ndjɔlɔmbɔla. Davidɛ akasha lonya dia nkongɛ akambi w’olimu ndo ntshumanya mbolo, nkonga, mfɛsa, paonyi ndo abaya. Nde kondjakiyanya lo dikambo di’onto lakahombe nkondja lotombo lo mbika tɛmpɛlɔ, kakayelamɛ l’ɔkɔngɔ ɔnɛ tɛmpɛlɔ ka Sɔlɔmɔna. Koko, nde akakeketsha Sɔlɔmɔna ɔnɛ: “Ɔnkɔnɛ ɔnami le, Jehowa ayale la yɛ, otondoya ndo oke luudu la Jehowa Nzambi kayɛ oko wakandate lo dikambo diayɛ.”—1 Ɛk. 22:11, 14-16.

8. Lande na kakakoke Davidɛ mfɔnya ɔnɛ Sɔlɔmɔna komonga l’akoka wa mbika tɛmpɛlɔ? Ko kakɔna kakasale Davidɛ?

8 Adia 1 Ɛkɔndɔ 22:5. Davidɛ akakoke mfɔnya ɔnɛ Sɔlɔmɔna atonge l’akoka wa nɔmbɔla olimu wa woke ɔsɔ. Tɛmpɛlɔ kakahombe monga “dimɛna dia mamba,” ndo Sɔlɔmɔna aki “eke dikɛnda ndo atahokɔ akambo.” Koko, Davidɛ akeyaka ɔnɛ Jehowa ayokimanyiya Sɔlɔmɔna dia nsala olimu wa laande ɔsɔ. Diakɔ diele, Davidɛ akasale kɛnɛ tshɛ kakandakoke nsala dia mbokimanyiya dia ndjalɔngɔsɔla dikambo di’ekongelo ka woke kɛsɔ.

NGƐNANGƐNA DIA NDOWANYA ANTO AKINA

Sho tshɛ mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kɛnaso ɛlɔngɔlɔngɔ wɛmba ɛkɛndɛ efula (Enda odingɔ 9)

9. Lande na kahomba epalanga ngɛnangɛna mbisha anto akina ɛkɛndɛ? Sha ɛnyɛlɔ.

9 Anangɛso w’epalanga hawohombe nkɔmɔ etena kahombawɔ mbisha ɛlɔngɔlɔngɔ ɛkɛndɛ ɛmɔtshi. Sho tshɛ mbeyaka dia olimu wa Jehowa mbele dui dioleki ohomba ɛlɔ kɛnɛ. Ndowanya ɛlɔngɔlɔngɔ dia mɛmba ɛkɛndɛ, mbayokimanyiya di’olimu ɔsɔ kambema. Tɔshi ɛnyɛlɔ kɛnɛ. Etena kakiyɛ dikɛnda, ondo wɛ akendaka woho wakakɛndjakɛndjaka papa kayɛ mutuka ande. Etena kakayole, nde akakolembetshiya kɛnɛ kakandasalaka. Oma laasɔ, wɛ akayokondja mukanda washa lotshungɔ la nkɛndjakɛndja ndo akayotatɛ nkɛndjakɛndja mutuka wɛmɛ. Kaanga l’etena kɛsɔ, papa kayɛ aki lo ntetemala kosha alako. Lo tena dimɔtshi, nyakengɔnyaka dia nkɛndjakɛndja. Koko, etena kakayonga papa kayɛ opalanga efula, wɛ mbakalekaka nkɛndjakɛndja. Onde papa kayɛ akanyange? Ndooko, ondo nde aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kakayawɛmbaka otsha l’ahole wotshikitanyi. Woho akɔ waamɛ mbele, anangɛso w’epalanga mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia mɛna ɛlɔngɔlɔngɔ wakawalowanya waya l’akoka wa mɛmba ɛkɛndɛ l’okongamelo wa Jehowa.

10. Kakɔna kakasale Mɔsɛ lo kɛnɛ kendana la tombɔma ndo monga la lowandji?

10 Sho pombaka monga la yewo diaha mboka anto akina kandjema l’ɔtɛ w’ɛkɛndɛ wele la wɔ. Sho kokaka nkondja wetshelo oma lo kɛnɛ kakasale Mɔsɛ etena kakatatɛ ase Isariyɛlɛ amɔtshi nsala akambo oko amvutshi. (Adia Walelo 11:24-29.) Jashua akalange mbashimba, koko Mɔsɛ akawotɛ ate: “Onde wɛ oka kandjema lo dihole diami? Keema, dimi kombolaka dia anto waki Jehowa tshɛ monga amvutshi ndo dia Jehowa mbasha nyuma kande!” Mɔsɛ akeyaka ɔnɛ Jehowa mbalɔmbɔla olimu. Lo dihole dia ndjayangɛ lotombo, Mɔsɛ akalange dia ekambi wa Jehowa tshɛ monga l’ɛkɛndɛ. Kayota lo dikambo diaso? Onde sho ngɛnangɛnaka etena kalongola anto akina ɛkɛndɛ l’olimu wa Jehowa?

11. Kakɔna kakate ɔnangɛso ɔmɔtshi lo kɛnɛ kendana la mbisha anto akina ɛkɛndɛ?

11 Ekɔ anangɛso efula wambokamba efula l’olimu wa Jehowa l’edja k’ɛnɔnyi akumi ndo wambolowanya ɛlɔngɔlɔngɔ dia mɛmba ɛkɛndɛ efula. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ k’ɔnangɛso lelɛwɔ Peter. Etena kakandakotsha ɛnɔnyi 74 l’olimu wa lo tena tshɛ, ko nde ambokamba ɛnɔnyi 35 lo filialɛ ka l’Erɔpɛ. Nde akakambe edja efula oko omendji wa departɛma diendana l’awui w’esambishelo. Oma laasɔ wakayosha Paul, ɔlɔngɔlɔngɔ wakalowanyema oma le Peter ɔkɛndɛ ɔsɔ. Onde Peter akanyange l’ɔtɛ w’otshikitanu ɔsɔ? Ndooko. Nde akate ate: “Lekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula nɛ dia ekɔ anangɛso wakalowanyema dia mɛmba ɛkɛndɛ woleki weke ndo wasala olimu dimɛna efula.”

TƆSAKE EPALANGA LA NƐMƆ

12. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’ɛnyɛlɔ ka Rɛhɔbɔama?

12 Etena kakayala Rɛhɔbɔama ɔnaki Sɔlɔmɔna nkumekanga, nde akayange alako oma le epalanga lo woho wakandakoke nkotsha ɔkɛndɛ ɔsɔ. Koko oma laasɔ, nde kondjoyela alako awɔ! Lo dihole dia nsala dui sɔ, nde akayele alako wakawosha ɛlɔngɔlɔngɔ wakole kaamɛ la nde. Dui sɔ diakonge l’etombelo wa kɔlɔ efula. (2 Ɛk. 10:6-11, 19) Wetshelo akɔna wakokaso nkondja? Ekɔ ohomba dia nyangaka alako oma le epalanga ndo wanɛ wotoleki diewo. Ɛlɔngɔlɔngɔ hawohombe mfɔnya dia vɔ wayotetemala nsala akambo oko wakawasalaka ntondo. Koko, vɔ pombaka ndjela l’otema ɔtɔi tokanyi t’epalanga ndo hawohombe mfɔnya esadi eto ɔnɛ yoho yasala epalanga akambo honga dimɛna.

13. Ngande wahomba ɛlɔngɔlɔngɔ nkamba kaamɛ l’epalanga?

13 L’edjedja ka wonya, vɔ ndjoshaka ɛlɔngɔlɔngɔ ɔkɛndɛ wa nɔmbɔla olimu wahomba opalanga kana anangɛso waaleki diewo nkamba. Ayonga ohomba dia vɔ mbeka akambo oma le epalanga ɛsɔ. Lo ndjela ɛnyɛlɔ kɔtɛkɛtshiso la diko, l’ɔkɔngɔ wa Paul mpɛna Peter oko omendji wa departɛma dimɔtshi dia lo Bɛtɛlɛ, nde akate ate: “Lakɔshi etena ka nyanga alako oma le Peter ndo lakakeketsha anto akina wa lo departɛma diakɔ dia nsala woho akɔ waamɛ.”

14. Wetshelo akɔna wakondjaso oma lo woho wakakambe Timɔte nde la ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ kaamɛ?

14 Timɔte aki dikɛnda efula lo mbɛdika l’ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ, koko vɔ wakakambe kaamɛ l’edja k’ɛnɔnyi efula. (Adia Filipɛ 2:20-22.) Pɔɔlɔ akatɛ ase Kɔrɛtɔ ate: “Diakɔ diamomonyotomɛ Timɔte, nɛ dia nde ekɔ ɔnami la ngandji ndo la kɔlamelo lo Nkumadiɔndjɔ. Nde ayonyohola toho tasalami akambo lo kɛnɛ kendana la Kristo Yeso, oko wetshami ahole tshɛ lo etshumanelo tshɛ.” (1 Kɔr. 4:17) Dui sɔ koka tokimanyiya dia mboka ɔnɛ, Pɔɔlɔ nde la Timɔte wakakambaka dimɛna kaamɛ ndo wakasukanɛka. Pɔɔlɔ akɔshi etena ka mbetsha Timɔte “toho ta[kandasalaka] akambo lo kɛnɛ kendana la Kristo Yeso,” ndo Timɔte akeke dimɛna. Pɔɔlɔ akokaka Timɔte ngandji ndo aki l’eshikikelo ɔnɛ nde ayokokɛ anango l’akadiyɛnde wa la Kɔrɛtɔ dimɛna. Dikumanyi kokaka mbokoya ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ etena kalowanyawɔ apami akina dia nɔmbɔla etshumanelo.

ONTO TSHƐ LA L’ATEI ASO EKƆ L’ƆKƐNDƐ W’OHOMBA

15. Ngande wakoka Rɔmɔ 12:3-5 tokimanyiya dia ntondoya etena konga otshikitanu?

15 Tekɔ lo nsɛna l’etena k’ɔngɛnɔngɛnɔ. Etenyi ka la nkɛtɛ k’okongamelo wa Jehowa kekɔ lo tahame lo toho efula. Dui sɔ nembetshiyaka ɔnɛ, akambo wayotetemala ntshikitana. Etshikitanu ɛmɔtshi l’atei awɔ mongaka la shɛngiya le so l’onto ndo l’onto ndo bu wɔdu dia ntondoya. Naka sho monga l’okitshakitsha, kete dui sɔ diayotokimanyiya ndo tayoleka mbidja yimba lo kɛnɛ kele ɔlɔlɔ dikambo di’olimu wa Diolelo lo dihole dia mbidja yimba lo kɛnɛ kalangaso. Naka sho nsala ngasɔ, kete tayonga kaamɛ. Pɔɔlɔ akafundɛ Akristo wa la Rɔmɔ ate: “[Lambotɛ] onto tshɛ la l’atei anyu diaha nde nkanyiya efula dikambo diande hita oleki kɛnɛ kele ohomba nde nkanyiya.” Oma laasɔ nde akalembetshiya ɔnɛ, oko wakamba etenyi tshɛ ka demba diaso olimu w’otshikitanyi, mbele ose etshumanelo tshɛ ekɔ l’ɔkɛndɛ w’otshikitanyi.—Rɔmɔ 12:3-5.

16. Kakɔna kakoka Okristo tshɛ nsala di’okongamelo wa Jehowa ntetemala monga lo wɔladi ndo kaamɛ?

16 Ekambi wa Jehowa tshɛ nangaka nsukɛ Diolelo ndo nsala kɛnɛ tshɛ kaalɔmbawɔ. Anangɛso w’epalanga pombaka ndowanya ɛlɔngɔlɔngɔ. Anangɛso w’ɛlɔngɔlɔngɔ kokaka mɛmba ɛkɛndɛ efula lo mbeya elelo awɔ ndo monga la dilɛmiɛlɔ. Ndo anangɛso wambotshukana ngɛnangɛnaka etena kɛnawɔ wadɛwɔ waasukɛ, oyadi akambo wele la wɔ wambotshikitana. Wamato asɔ kokaka mbokoya Piriskila lakakambe la kɔlamelo tshɛ kaamɛ l’omɛnde Akula.—Ets. 18:2.

17. Kakɔna kakalowanya Yeso ambeki ande dia nsala?

17 Yeso akatshike ɛnyɛlɔ koleki dimɛna k’onto lakalowanyaka anto akina. Yeso akeyaka ɔnɛ anto akina mbayotetemala nkamba olimu ande. Lo mɛtɛ, nde akeyaka ɔnɛ ambeki ande komonga kokele. Koko nde aki l’eshikikelo ɔnɛ, vɔ wayokoka dianganya lokumu l’ɔlɔlɔ kaanga l’ahole wa tale mboleka. (Jni. 14:12) Nde akawalowanya dimɛna ndo vɔ waki l’akoka wa nsambisha lo wodja tshɛ wakawakoke ntshɔ.—Kɔl. 1:23.

18. Olimu akɔna wayotokamba lo nshi yayaye? Olimu akɔna wele la so l’etena kɛnɛ?

18 L’ɔkɔngɔ wa Yeso mvɔ, Jehowa akawolola ndo akawosha olimu efula wa nsala ndo lowandji “mangana etale efula la waolelo tshɛ, mandji tshɛ, welo tshɛ, dɔmbwɛlɔ tshɛ.” (Ɛf. 1:19-21) Kaanga naka tambovɔ tele ekambi wa Jehowa wa kɔlamelo ntondo k’Armangɛdɔna, tayoyɔsɛna nto ndo tayoyonga l’olimu efula wa nsala l’andja w’oyoyo. Ndo l’etena kɛnɛ, sho tshɛ tekɔ l’ɔkɛndɛ w’ohomba wa nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ ndo mbetɛ anto ambeki. Ɔnkɔnɛ, oyadi tekɔ ɔlɔngɔlɔngɔ kana opalanga, nyɛsɔ sho tshɛ totetemale monga “la akambo efula wa nsala l’olimu wa Nkumadiɔndjɔ.”—1 Kɔr. 15:58.