Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Monga ɔngɛnyi etena kɔtɔ lɔngɛnyi lo waale

Monga ɔngɛnyi etena kɔtɔ lɔngɛnyi lo waale

Gianni nde la Maurizio wakonge angɛnyi l’edja k’ɛnɔnyi oko 50. Koko l’etena kɛmɔtshi lɔngɛnyi lawɔ lakɔtɔ lo waale. Maurizio mbutaka ate: “L’etena ka paa, lakasale munga mɔtshi ya weke yakatokonya dia kakitɔna.” Gianni kotshaka ate: “Maurizio aki ombetsha ami wa Bible lam’akamatatɛ mbeka. Nde mbakakimanyiya efula lo nyuma. Koko dimi kokoka mbetawɔ kɛnɛ kakandasale. Aki dui dia wolo efula nɛ dia lakeyaka dia nde hayokoka monga ɔngɛnyi ami nto. Lakayaoke dia lambɔsɛkama.”

ANGƐNYI w’amɛna wekɔ ohomba efula, koko lɔngɛnyi latshikala edja haloye oyaya. Naka lɔngɛnyi lambɔtɔ lo waale, kakɔna kakoka nkimanyiya dia likokɛ? Sho koka nkondja wetshelo efula oma le anto amɔtshi wɔtɛkɛtami lo Bible waki angɛnyi w’eshika koko l’ɔkɔngɔ diko lɔngɛnyi lɔsɔ lakayɔtɔ lo waale.

NAKA ƆNGƐNYI AYƐ AMBOSALA MUNGA

Davidɛ, laki olami w’ɛkɔkɔ ndo nkumekanga aki mɛtɛ l’angɛnyi w’amɛna. Ɔngɛnyi ande ɔmɔtshi wakoka toyɛ mbala kakɔ ɔtɔi lo yimba ele Jɔnatana. (1 Sa. 18:1) Koko Davidɛ aki l’angɛnyi akina ɛnyɛlɔ omvutshi Natana. Bible hashikikɛ etena kakatatɛ lɔngɛnyi lawɔ. Koko l’etena kɛmɔtshi, Davidɛ akayaɛkɛ le Natana oko wakokayɛ ndjaɛkɛ le ɔngɛnyi ayɛ ɔmɔtshi. Davidɛ akalange mbikɛ Jehowa luudu. Nkumekanga akɔsaka kanyi ya Natana la nɛmɔ l’ɔtɛ wakinde ɔngɛnyi ande ndo pami kaki la nyuma ka Jehowa.—2 Sa. 7:2, 3.

Koko dui dimɔtshi diakatombe diakafukutanya lɔngɛnyi lawɔ. Nkumekanga Davidɛ akasale loseka la Batɛ-Shɛba ndo l’ɔkɔngɔ wa laasɔ nde akasale di’omɛnde Uriya ndjakema. (2 Sa. 11:2-21) L’edja k’ɛnɔnyi efula Davidɛ aki la kɔlamelo le Jehowa ndo akasukɛka losembwe. Koko oma laasɔ nde akayosala pɛkato ka woke kɛsɔ! Kakɔna kakakomɛ nkumekanga k’ɔlɔlɔ kɛsɔ? Onde nde kokoka mɛna woke woke wa pɛkato kande? Onde nde akafɔnya dia nde koka kishɛ la ntondo ka Nzambi?

Kakɔna kakahombe Natana nsala? Onde nde ototshika di’onto akina mbutɛ nkumekanga dui sɔ? Anto akina wakeye woho wakakongɛ Davidɛ dia ndjakisha Uriya. Ko lande na kakayoyatambiya Natana ndo kakandadje lɔngɛnyi lawɔ laya edja lo waale? Natana akakoke mbidja lɔsɛnɔ lande lo waale otondotondja dui sɔ sɛkɛ. Davidɛ akashile ndjaka Uriya laki komonga l’onongo.

Koko Natana aki yɛmba awui yaki Nzambi. Omvutshi ɔsɔ akeyaka dia naka nde tshikala ki, diɔtɔnganelo diasande la Davidɛ totodionga woho akɔ waamɛ ndo nkum’otema kande kotowanya. Ɔngɛnyi ande Davidɛ akɔtɔ lo mboka kahangɛnyangɛnya Jehowa. Nkumekanga akakɔmɔ ndo akayange ekimanyielo dia nɔngɔsɔla diɔtɔnganelo diasande la Jehowa. Lo mɛtɛ, Davidɛ aki l’ohomba w’ɔngɛnyi w’oshika. Natana aki ɔngɛnyi wa ngasɔ. Nde akasɔnɛ dia mbolembetshiya dui sɔ l’ekimanyielo ka wɛɛla wakakoke munanda otema wa ɔnɛ laki olami w’ɛkɔkɔ. Natana akewoya losango laki Nzambi koko lo yoho yakakimanyiya Davidɛ dia shihodia woke woke wa munga yande ndo mbotshutshuya dia nsala dui dimɔtshi.—2 Sa. 12:1-14.

Ayoyosala naka ɔngɛnyi ayɛ ɔmɔtshi ambosala munga kana pɛkato ka woke? Wɛ koka pembama dia nkanyiya ɔnɛ naka wɛ mbishola pɛkato kande, dui sɔ diayolanya lɔngɛnyi lanyu. Kana wɛ koka mfɔnya ɔnɛ naka wɛ mbutɛ dikumanyi, wanɛ wakoka mbokimanyiya lo nyuma pɛkato kande, wɛ ayolanya lɔngɛnyi lanyu. Kakɔna kayoyosala?

Gianni, lakatatɛkɛtshi dikambo diande la diko mbohɔka ɔnɛ: “Lakashihodia dia dui dimɔtshi diakatshikitana. Maurizio kombutɛkami nto akambo hwe hwe oko wakandambutɛka ntondo. Lakɔshi yɛdikɔ ya nsawola la nde, kaanga mbele nsala dui sɔ aki wolo efula le mi. Lakayambolaka nte: ‘Kakɔna kakokami mbotɛ kahandeye? Kɛnɛ kayondosala mbeyaka monga kɔlɔ efula!’ Koko lo mbohɔ kɛnɛ tshɛ kakateke dimi la nde, lakakondja wolo wa nsawola la nde. Kɛsɔ mbakansalɛ Maurizio etena kakimi l’ohomba w’ekimanyielo. Dimi konanga nshisha lɔngɛnyi laso, koko lakalangaka mbokimanyiya nɛ dia lakayakiyanyaka dikambo diande.”

Maurizio kotshaka ate: “Gianni akambutɛ akambo hwe hwe ndo nde aki la shadiya. Lakeyaka dia etombelo w’oma lo ɛsɔnwɛlɔ ami wa kɔlɔ komonga munga kande kana munga ka Jehowa. Ɔnkɔnɛ, laketawɔ ohokwelo ndo l’ɔkɔngɔ diko lakayɔkɔnɔ lo nyuma.”

ETENA KELE ƆNGƐNYI AYƐ L’EKAKATANU

Davidɛ aki la angɛnyi akina wakoosukɛ la kɔlamelo tshɛ lo tena dia paa. Hushai aki ɔngɛnyi ande ɔmɔtshi wa ngasɔ, ɔnɛ lele Bible mbelɛka ɔnɛ “ɔngɛnyi wa Davidɛ.” (2 Sa. 16:16; 1 Ɛk. 27:33) Ondo nde aki ɔnɛnɛ wa laka nkumekanga waki ɔngɛnyi wa ma ma ndo osekande la nkumekanga, ɔnɛ lakombaka awui wa toseke lo tena dimɔtshi.

Etena kakalange Abisalɔma w’ɔnaki Davidɛ mbɔsa lowandji la wolo, ase Isariyɛlɛ efula wakete lo wedi wa Abisalɔma, koko Hushai kombeta lo wedi ande. Etena kakatalawɔka Davidɛ, Hushai akatshu otsha le nde. Davidɛ akanyange efula l’ɔtɛ wakoofunge ɔnande hita ndo anto amɔtshi wakandɛkɛka otema. Koko, Hushai akatshikala la kɔlamelo, oko onto laki suke dia mbidja lɔsɛnɔ lande lo waale ndo nkotsha ɔkɛndɛ wa mfukutanya sheke. Hushai kosala dui sɔ tsho dia nkotsha ɔkɛndɛ ande oko ɔnɛnɛ wa laka nkumekanga. Nde akɛnya dia nde aki ɔngɛnyi wa kɔlamelo.—2 Sa. 15:13-17, 32-37; 16:15–17:16.

Ekɔ dui diasalanganya otema dia mɛna woho wele anangɛso l’akadiyɛso kaamɛ ɛlɔ kɛnɛ l’ekimanyielo ka dimama oyadi dihole kana ɔkɛndɛ akɔna wele la wɔ l’etshumanelo. Oma l’etsha awɔ, vɔ wekɔ oko anto wata ɔnɛ: “Dimi lekɔ ɔngɛnyi ayɛ, aha l’ɔtɛ wa didjango, koko l’ɔtɛ weyɛ onto l’ohomba le mi.”

Kɛsɔ kakakomɛ ɔnangɛso Federico. L’ekimanyielo ka Antonio, ɔngɛnyi ande w’oshika, nde akatondoya okakatanu ɔmɔtshi lo lɔsɛnɔ lande. Federico mbutaka ate: “Etena kakonɔ Antonio oya lo etshumanelo kaso, kombeta edja takakome angɛnyi. Sho akɔ ahende taki ekambi wakimanyiya ndo takangɛnangɛna nkamba kaamɛ. Yema tshitshɛ oma laasɔ, nde akayɔsɔnama oko ekumanyi. Laadiko dia monga ɔngɛnyi, nde akonge ndo ɛnyɛlɔ ka lo nyuma ka dimi ndjela.” Oma laasɔ Federico akatakana. Aha la ntshimbatshimba, nde akayange ekimanyielo ka lo nyuma, koko nde kokotsha nto kɛnɛ kalɔmbama dia monga ombatshi mboka kana okambi wakimanyiya. Ngande wakasale Antonio?

Etena kakahomana Federico l’okakatanu, ɔngɛnyi ande Antonio akoohokamɛ ndo akookeketsha

Federico mbutaka ate: “Lakakoke mɛna dia Antonio akashihodiaka paa kaki la mi. Nde akasale kɛnɛ tshɛ kakandakoke nsala dia kimanyiyami lo yimba. Nde akayakiyanyaka efula dia dimi nkɔnɔ lo nyuma ndo nde kotshikami pondjo. Nde akankeketsha dia nyomonga la wolo ami wa lo nyuma ndo diaha mpekɔ.” Antonio nembetshiyaka ate: “Laketshaka wenya efula kaamɛ la Federico. Lakalangaka diaha nde mengenga dia mbutɛmi oseka dui tshɛ, oyadi diendana la ekakatanu ande.” Diɛsɛ ko, l’edjedja ka wonya Federico akayonga la lonyuma la wolo nto ndo l’ɔkɔngɔ diko nde akayɔsɔnama nto oko ombatshi mboka ndo okambi wakimanyiya. Antonio komiyaka lo mbuta ate: “Kaanga mbele kakianɛ tekɔ lo nkamba lo tshumanelo di’otshikitanyi, tamboleka monga angɛnyi wa ma ma.”

ONDE WƐ AYƆKƆMƆ?

Ngande wayoyoyaoka naka ɔngɛnyi ayɛ wa ma ma ambokoka ɔkɔngɔ etena kolekiyɛ monga l’ohomba ande? Awui yema tshitshɛ mbakoka ndeka kosha paa oko dui sɔ. Onde wɛ ayokoka mbodimanyiya? Onde diɔtɔnganelo dianyu diayonga wolo oko wakidiɔ ntondo?

Tokanyiya kɛnɛ kakakomɛ Yeso lo nshi yande y’ekomelo la nkɛtɛ. Nde aketsha wenya efula kaamɛ l’apɔstɔlɔ ande wa kɔlamelo ndo vɔ waki kaamɛ diɛsɛ la dimama dia laande. Yeso akakoke mbaelɛ angɛnyi ande. (Jni. 15:15) Ko kakɔna kakatombe etena kakawawonde? Apɔstɔlɔ wakalawɔ. Petero akate hwe dia nde hatshikaki nkumɛnde pondjo, koko l’otsho ɔsɔ Petero akanguna dia nde heye Yeso!—Mat. 26:31-33, 56, 69-75.

Yeso akeyaka dia nde ayɔlɔshana la ohemba ande w’ekomelo ndaamɛ. Koko nde akakoke nkɔmɔ ndo nyanga. Koko sawo diakandasawola kaamɛ l’ambeki ande nshi ngana l’ɔkɔngɔ wa eolwelo ka nde, hɛnya dia nde aki kaanga la yema tshitshɛ y’ɔkɔmwɛlɔ, ya nkumbɛkumbɛ kana ya lonyangu. Yeso kɔmɛna ohomba wa nshila munga y’ambeki ande, mbidja ndo kɛnɛ kakawasale l’otsho wakawawonde.

Koko Yeso akakitshakitsha Petero ndo apɔstɔlɔ akina asolo. Nde akashikikɛ woho wakandayaɛkɛka le wɔ lo mbasha alako wendana la olimu wa wetshelo woleki ohomba wa l’ɔkɔndɔ w’ana w’anto. Le Yeso, apɔstɔlɔ waki paka angɛnyi ande. Vɔ kombohɛ ngandji kande pondjo. Vɔ wakahombe nsala kɛnɛ tshɛ kakawakoke nsala diaha nyomɔsɛka nkumɛwɔ pondjo. Lo mɛtɛ vɔ wakakotsha tshɛ lo tshɛ ɔkɛndɛ wakandatshikɛ ambeki ande.—Ets. 1:8; Kɔl. 1:23.

Kadiyɛso kelɛwɔ Elvira mbohɔka etena kakandonge l’okakatanu nde la Giuliana, ɔngɛnyi ande wa ngandji ate: “Etena kakandambutɛ dia nde akanyange l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakamasale, lakayaoke kɔlɔ efula. Nde mɛtɛ akakoke momala. Koko kɛnɛ kakamambiya ele nde akayakiyanya efula lo dikambo diami ndo etombelo wakahombe monga la dionga diami. Layongaka la lowando nshi tshɛ lo woho wakinde kombika washo lo kɔlɔ kakamosalɛ, koko lo kɔlɔ kakamayasalɛka. Dimi kaloyaka Jehowa losaka lo woho wakamakondja ɔngɛnyi wetsha ɔlɔlɔ ami la ntondo ka nsaki yande hita.”

Ko ngande wayosala ɔngɛnyi w’ɔlɔlɔ etena konga lɔngɛnyi lawɔ lo waale? Nde ayonga suke dia nsawola la ngandji tshɛ koko lo mbuta akambo hwe hwe etena kele dui sɔ ohomba. Ɔngɛnyi ɔsɔ ayonga oko Natana ndo Hushai wanɛ wakatshikala la kɔlamelo oyadi lo tena dia kɔlɔ ndo oko Yeso laki suke dia dimanyiya. Onde ɔngɛnyi wa ngasɔ mbeyɛ?