1. L’ɔkɔngɔ w’Adama l’Eva nsala pɛkato, kakɔna kakewoya Jehowa lo dikambo di’otunyi aso?

ADAMA akeyaka di’eloyi hawokoke ntɛkɛta. Diakɔ diele etena kakandeye dia oloyi oma la ntɛkɛta la Eva, ondo Adama akashihodia dia ɔsɔ aki etongami ka lo nyuma mbakatɛkɛta la nde. (Eta. 3:1-6) Adama l’Eva kombeya aki etongami ka lo nyuma kɛsɔ. Koko, Adama aketawɔ dia mbeta lo wedi wa etongami kɛsɔ lo tɔmbɔkwɛ She ka ngandji ka l’olongo. (1 Tim. 2:14) Aha la ntshimbatshimba, Jehowa akewoya awui wendana l’otunyi wa kɔlɔ ɔsɔ ndo akalake dia l’edjedja ka wonya nde ayolanyema. Koko Jehowa akasha ɔhɛmwɛlɔ dia, l’etena kɛmɔtshi etongami ka lo nyuma kakatɛkɛta lo tshimbo y’oloyi ayɔlɔshana la wanɛ tshɛ woka Nzambi ngandji.​—Eta. 3:15.

2, 3. Ɔkɔkɔ akɔna ondo wakewoya Jehowa awui yema tshitshɛ lo dikambo dia Satana ntondo ka Mɛsiya ndja?

² Jehowa atatotɛka lokombo l’oshika la ondjelo wakɔtɔmbɔkwɛ. * Paka ɛnɔnyi 2 500 l’ɔkɔngɔ w’ɔtɔmbɔkwɛlɔ wa l’Ɛdɛna,  mbakayewoya Jehowa aki ɔtɔmbɔki ɔsɔ. (Jɔbɔ 1:6) Nde mbeyamaka lo titrɛ ka “Satana,” kitshimudi ate “Ɔndɔshi.” Paka abuku asato wa lo Afundelo wa lo Hɛbɛru ato, 1 Ɛkɔndɔ, Jɔbɔ ndo Zɛkariya mbashila titrɛ ka Satana. Lande na kakawewoya awui yema tshitshɛ ngasɔ lo dikambo di’otunyi ɔsɔ ntondo ka Mɛsiya ndja?

³ Jehowa kombuta awui efula l’Afundelo wa lo Hɛbɛru lo kɛnɛ kendana la Satana ndo kɛnɛ kasalande. Laadiko dia laasɔ, oyango wa Afundelo wa lo Hɛbɛru waki dia nkimanyiya anto dia mbeya ndo ndjela Mɛsiya. (Luka 24:44; Ngal. 3:24) Etena kakaye Mɛsiya, Jehowa akakambe la nde ndo l’ambeki ande dia mbewoya awui efula weyaso lo dikambo dia Satana ndo andjelo wakete lo wedi ande. * Dui sɔ kokaka nɛ dia Jehowa ayokamba la Yeso ndo akitami dia nanya Satana la wanɛ woyela.​—Rɔmɔ 16:20; Ɛny. 17:14; 20:10.

4. Lande na kahatahombe mboka Diabolo wɔma?

⁴ Ɔpɔstɔlɔ Petero akate lo dikambo dia Satana Diabolo ɔnɛ nde ekɔ “ntambwɛ kadikita,” ndo Joani akawelɛ “oloyi” ndo “dragɔ.” (1 Pe. 5:8; Ɛny. 12:9) Koko, hatohombe mboka Diabolo wɔma. Wolo ande wekɔ l’elelo. (Adia Jakɔba 4:7.) Jehowa, Yeso ndo andjelo wa kɔlamelo wekɔ lo tokokɛ. L’ekimanyielo kawɔ, sho koka nshika tanga la ntondo k’otunyi aso. Koko, sho pombaka ntana ekadimwelo lo ambola asato w’ohomba anɛ: Shɛngiya yakɔna yele la Satana? Ngande wasalande dia nsɛngiya anto akina? Ndo awui akɔna wahandakoke nsala? Tayanga nkondja ekadimwelo lo ambola asɔ ndo tende wetshelo akɔna wakokaso nkondja.

5, 6. Lande na kele mandji y’ana w’anto bu l’akoka wa salɛ anto etshikitanu wolekiwɔ monga l’ohomba?

⁵ Andjelo efula wakayele lokolo la Satana lo ntɔmbɔkwɛ Nzambi. Ntondo ka Mvula k’elola, Satana akatshutshuya andjelo amɔtshi l’atei awɔ dia nsala awui wa dieyanelo la wamato. Bible mɛnyaka dui sɔ lo yoho ya didjidji etena katatɔ ɔnɛ dragɔ lakakɔ oma l’olongo akakotola k’asato ɔtɔi ka tɔɔtɔ le nde. (Eta. 6:1-4; Judɛ 6; Ɛny. 12:3, 4) Etena kakatshike andjelo asɔ nkumbo ka Nzambi, vɔ wakayakonya vɔamɛ l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Satana. Hatokoke mfɔnya di’andjelo w’atɔmbɔki asɔ wekɔ olui ɔmɔtshi wahakongɛmi. L’andja wa lo nyuma wahɛnama, Satana akakongɛ lowandji lande lo mbokoya woho wele Diolelo diaki Nzambi. Nde akayadje nkumekanga ndo akakongɛ ɛdiɛngɛ, akawasha wolo ndo akawaetɛ emboledi w’andja ɔnɛ.​—Ɛf. 6:12.

⁶ Satana kambaka l’okongamelo ande dia nɔmbɔla mandji tshɛ y’ana w’anto. Sho koka nshikikɛ dui sɔ, nɛ dia nde akɛnya Yeso “waolelo tshɛ wa lo nkɛtɛ k’otondo” ndo akate ate: “Layokosha lowandji lɔnɛ tshɛ ndo lotombo lalɔ, nɛ dia wakambishalɔ ndo dimi lishaka onto tshɛ lalangami.” (Luka 4:5, 6) Mandji efula salɛka ambolami awɔ akambo w’ɛlɔlɔ ndo emboledi ɛmɔtshi w’etema ɛlɔlɔ nangaka nkimanyiya anto. Koko, ndooko omboledi wakoka nsala etshikitanu wolekiso monga l’ohomba.​—Os. 146:3, 4; Ɛny. 12:12.

7. Laadiko dia nkamba la mandji, ngande wakamba Satana l’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi ndo awui w’okanda wa l’andja ɔnɛ? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

⁷ Satana l’ɛdiɛngɛ kambaka nto l’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi ndo awui w’okanda wa l’andja ɔnɛ dia minganyiya “nkɛtɛ k’otondo,” kana anto tshɛ. (Ɛny. 12:9) Satana kambaka l’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi dia dianganya awui wa  kashi lo dikambo dia Jehowa ndo nde akasale la wolo dia mbishɛ lokombo la Nzambi. (Jɛr. 23:26, 27) Etombelo wambonga ele, anto amɔtshi w’etema ɛlɔlɔ fɔnyaka dia vɔ wekɔ lo ntɛmɔla Nzambi, ko tetele wekɔ lo ntɛmɔla ɛdiɛngɛ. (1 Kɔr. 10:20; 2 Kɔr. 11:13-15) Satana kambaka nto l’awui w’okanda wa l’andja ɔnɛ dia dianganya awui wa kashi wele oko, falanga ndo lomombo mbishaka anto ɔngɛnɔngɛnɔ. (Tok. 18:11) Anto wetawɔ kashi kɛsɔ mbetshaka nsɛnɔ yawɔ lo nyanga “ɛngɔnyi” lo dihole dia kambɛ Nzambi. (Mat. 6:24) Kaanga mbakawokaka Nzambi ngandji, ngandji kokawɔ lomombo la l’emunyi amboleka monga wolo, diakɔ diele ngandji kokawɔ Nzambi kamboshishɔ.​—Mat. 13:22; 1 Jni. 2:15, 16.

8, 9. a) Wetshelo akɔna ehende wakokaso nkondja oma lo kɛnɛ kakasale Adama, Eva ndo andjelo w’atɔmbɔki? b) Lande na kele ekɔ dimɛna dia sho mbeya ɔnɛ Satana kalɔmbɔla andja ɔnɛ?

⁸ Sho koka nkondja wetshelo ehende w’ohomba oma lo kɛnɛ kakasale Adama, Eva ndo andjelo w’atɔmbɔki. Wetshelo wa ntondo ele, ekɔ wedi ehende eto ndo ɔnɛ sho pombaka nsɔna wedi ɔtɔi. Sho koka mbeta lo wedi wa Jehowa kana lo wedi wa Satana. (Mat. 7:13) Wetshelo wa hende ele, wanɛ weta lo wedi wa Satana kondjaka paka wahɔ wa lo tshanda mɔtshi. Adama l’Eva waki la diaaso dia ndjashikikɛ kɛnɛ kaki ɔlɔlɔ ndo kɛnɛ kaki kɔlɔ. Ndo ɛdiɛngɛ wakakondja yema ya wolo laadiko dia mandji y’ana w’anto. (Eta. 3:22) Koko, nsɔna dia mbeta lo wedi wa Satana mongaka nshi tshɛ l’etombelo wa kɔlɔ. Ndooko wahɔ wa mɛtɛ!​—Jɔbɔ 21:7-17; Ngal. 6:7, 8.

⁹ Lande na kele ekɔ dimɛna dia sho mbeya ɔnɛ Satana mbalɔmbɔla andja ɔnɛ? Dui sɔ tokimanyiyaka dia monga la kanyi ya dimɛna lo dikambo dia mandji ndo totshutshuyaka dia nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ. Sho mbeyaka dia Jehowa nangaka dia sho nɛmiya mandji. (1 Pe. 2:17) Nde nongamɛka dia sho nkitanyiya ɛlɛmbɛ wa mandji shɔ edja tshɛ kele ɛlɛmbɛ akɔ hawɔlɔshana l’atɔndɔ ande. (Rɔmɔ 13:1-4) Koko sho mbeyaka nto dia sho pombaka ntshikala lomangemange ndo aha nsukɛ olui ɔmɔtshi wa pɔlitikɛ kaanga yema kana owandji ɔmɔtshi. (Jni. 17:15, 16; 18:36) Lam’ele sho mbeyaka dia Satana ekɔ lo nsala la wolo dia mbishɛ lokombo la Jehowa ndo nanya lokumu Lande, sho salaka tshɛ kakokaso nsala dia mbetsha anto akambo wa mɛtɛ wendana la Nzambi kaso. Tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia mbelamɛ lo lokombo lande ndo nkamba la lɔ. Ngandji ka Nzambi ndeka ngandji ka falanga kana ka lomombo ohomba la fwa.​—Isa. 43:10; 1 Tim. 6:6-10.

10-12. a) Ngande ondo wakakambe Satana la ɔbɔɔ dia minda andjelo? b) Wetshelo akɔna wakondjaso oma lo kɛnɛ kakasale andjelo asɔ?

¹⁰ Satana kambaka la toho t’eshika dia nsɛngiya anto akina. Dia mbakonya dia vɔ nsala kɛnɛ kalangande, tena efula nde kambaka la ɔbɔɔ dia mbanda ndo lo tena dikina nde salaka la wolo dia mbalɔsha.

¹¹ Satana akakambe la ɔbɔɔ dia minda leemba la woke l’andjelo. Ondo nde akawaendaka l’edja k’etena kɛmɔtshi dia nde mbeya woho wakandahombe mbanda. Andjelo amɔtshi wakandama lo ɔbɔɔ ndo wakasale awui wa dieyanelo la wamato. Anawɔ waki atɔmbɔki w’akongote waki la ngala otsha le anto wakadinge. (Eta. 6:1-4) Laadiko dia nkamba l’awui wa mindo wa dieyanelo dia minda andjelo asɔ, ondo Satana akaalake nto dia vɔ wayonga la wolo laadiko di’anto tshɛ. Lo nsala ngasɔ, ondo Satana akasale la wolo dia mbidja wekamu l’okotshamelo wa prɔfɛsiya ka Jehowa kendana la ‘kanula ya womoto.’ (Eta. 3:15) Koko Jehowa kombetawɔ dia nde ntondoya. Nde akalɔsha Mvula k’elola, tɔ kakalanya kɛnɛ tshɛ kakakongɛ Satana l’ɛdiɛngɛ.

¹² Wetshelo akɔna wakondjaso oma lo dui sɔ? Awui wa mindo wa dieyanelo la otako wekɔ weho wa ɛbɔɔ waleka minda anto. Andjelo wakete lo wedi wa Satana wakatshikala ɛnɔnyi efula l’olongo kaamɛ la Nzambi! Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, efula l’atei awɔ waketawɔ dia nsaki ya kɔlɔ mpama l’etema awɔ ndo nsaki shɔ yakonge wolo efula. Sho pombaka nshi tshɛ mbohɔka ɔnɛ oyadi edja kakɔna kambotokambɛ Jehowa, nsaki ya kɔlɔ koka mbika edio l’otema aso. (1 Kɔr. 10:12) Diakɔ diele, sho pombaka sɛdingolaka mbala la mbala kɛnɛ kele l’otema aso ndo minya tokanyi tshɛ ta mindo ndo ta otako!​—Ngal. 5:26; adia Kɔlɔsayi 3:5.

13. Naa woho wa ɔbɔɔ okina wakamba la Satana, ndo ngande wakokaso mbeewɔ?

¹³ Woho okina wa ɔbɔɔ wakamba la Satana ele nsaki ka mbeya awui wendana l’ɛdiɛngɛ. Ɛlɔ kɛnɛ, nde salaka la wolo dia nkonya anto dia ndjasha l’awui w’ɛdiɛngɛ lo nkamba la ɛtɛmwɛlɔ wa kashi ndo tɔkɛnyɔ. Filmɛ, tɔkɛnyɔ ta l’Ɛtɛrnɛtɛ ndo weho ekina wa tɔkɛnyɔ koka nkonya di’awui w’ɛdiɛngɛ mɛnama oko amɛna. Ngande wakokaso mbewɔ ɔbɔɔ ɔsɔ? Hatokoke nongamɛ di’okongamelo wa Nzambi tosha listɛ la tɔkɛnyɔ t’amɛna ndo ta kɔlɔ. Sho pombaka mbekiya nkum’otema kaso dia sho nsala ɛsɔnwɛlɔ w’amɛna wohikami l’atɔndɔ wa Jehowa. (Hɛb. 5:14) Ndo naka ngandji kokaso Nzambi “[bu] ka dungi pende,” kete tayosala ɛsɔnwɛlɔ wa lomba. (Rɔmɔ 12:9)  Kanga dungi pende hasale kɛnɛ katande. Diakɔ diele etena kasɔnaso tɔkɛnyɔ, sho koka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi ndjelaka atɔndɔ akɔ waamɛ watɛmi anto akina dia ndjela? Kakɔna kakoka ambeki ami wa Bible kana anto wasawola la mi mfɔnya naka vɔ mɛnami lakɛnya kɛnyɔ nyɛ?’ Naka sho nkitanyiya atɔndɔ akɔ waamɛ watɛso anto dia nkitanyiya, kete ayonga dui dia wɔdu le so dia mbewɔ ɔbɔɔ wa Satana.​—1 Jni. 3:18.

14. Ngande wakoka Satana nsala la wolo dia tɔlɔsha, ndo ngande wakokaso nshika tanga?

¹⁴ Satana salaka nto la wolo dia tɔlɔsha ndo totsha wɔma diaha sho monga la kɔlamelo le Jehowa. Ɛnyɛlɔ, nde koka nsɛngiya mandji dia nshimba olimu aso w’esambishelo. Nde koka nsɛngiya asekaso wa l’olimu kana asekaso wa la kalasa dia tɔsɔka l’ɔtɛ wayelaso atɔndɔ wa lo Bible. (1 Pe. 4:4) Satana koka kaanga nsɛngiya ase nkumbo kaso wele bu ambetawudi, wakoka monga ondo la tokanyi t’amɛna, koko vɔ koka ntatɛ toshimba dia ntshɔ lo nsanganya. (Mat. 10:36) Kakɔna kakokaso nsala dia nshika tanga la ntondo k’ɔlɔshamelo wa Satana? Hatokoke mamba l’ɔtɛ w’ɛlɔshamelo ɛsɔ, nɛ dia sho mbeyaka dia Satana ekɔ lo ndɔshana la so. (Ɛny. 2:10; 12:17) Ndo nto, sho pombaka mbohɔ dia: Satana mbutaka dia sho kambɛka Jehowa paka etena kele ekɔ wɔdu nsala dui sɔ ndo ɔnɛ tayotona Nzambi naka awui monga wolo. (Jɔbɔ 1:9-11; 2:4, 5) L’ekomelo, sho pombaka nshi tshɛ nɔmbaka Jehowa dia tosha wolo. Tohɔ dia Jehowa hatokalɛki pondjo.​—Hɛb. 13:5.

15. Onde Satana koka totshutshuya la wolo dia nsala dui dimɔtshi diahatalange nsala? Lembetshiya.

¹⁵ Satana hakoke ntshutshuya anto la wolo dia nsala dui dimɔtshi diahawalange nsala. (Jak. 1:14) Anto efula l’andja ɔnɛ haweye dia vɔ wekɔ lo wedi wa Satana. Koko etena keka onto akambo wa mɛtɛ, nde pombaka nsɔna dia mbeta lo wedi wa Jehowa kana wa Satana. (Ets. 3:17; 17:30) Naka sho ndjashikikɛ dia nkitanyiya Nzambi, kete Satana hotoshishɛ olowanyi aso.​—Jɔbɔ 2:3; 27:5.

16, 17. a) Kakɔna nto kahakoke Satana l’ɛdiɛngɛ nsala? b) Lande na kahatahombe mboka wɔma dia nɔmba Jehowa la dui dia wolo?

¹⁶ Ekɔ awui akina wahakoke Satana l’ɛdiɛngɛ nsala. Ɛnyɛlɔ, Bible hate pondjo ɔnɛ vɔ koka mbeya kɛnɛ kele lo yimba kana l’otema aso. Paka Jehowa la Yeso mbakoka mbeya. (1 Sa. 16:7; Makɔ 2:8) Ko onde sho koka mboka wɔma ɔnɛ naka sho ntɛkɛta kana nɔmba la dui dia wolo, kete Diabolo l’ɛdiɛngɛ wayoka kɛnɛ kataso ko vɔ ndjokamba l’awui akɔ dia tɔlɔsha? Ndooko! Lande na? Tende wɛdikelo ɔnɛ: Sho hatoke wɔma dia nsala awui w’ɛlɔlɔ l’olimu wakambɛso Jehowa l’ɔtɛ w’ɔnɛ Diabolo ayotɛna. Woho akɔ waamɛ mbele, sho hatokoke mboka wɔma dia nɔmba la dui dia wolo l’ɔtɛ w’ɔnɛ Diabolo ayotoka. Ndo nto, Bible totɛka tena efula ɔnɛ ekambi wa Jehowa wakalɔmbaka la dui dia wolo ndo tatadiaka ɔnɛ vɔ wakokaka wɔma ɔnɛ Diabolo ayowaoka. (1 Ku. 8:22, 23; Jni. 11:41, 42; Ets. 4:23, 24) Naka sho nsala la wolo dia ntɛkɛta ndo nsala kɛnɛ kalanga Nzambi, sho koka monga l’eshikikelo dia Jehowa hetawɔ dia Diabolo tosalɛ kɔlɔ lo yoho yahakomɛ.​—Adia Osambo 34:7.

¹⁷ Sho pombaka mbeya otunyi aso, koko hatohombe mbooka wɔma. Kaanga mbeso bu kokele, la ekimanyielo ka Jehowa sho koka nɛndja Satana! (1 Jni. 2:14) Naka sho ndɔshana la nde, kete nde ayotolawɔ. (Jak. 4:7; 1 Pe. 5:9) Ɛlɔ kɛnɛ, mɛnamaka di’oko Satana amboleka ndɔshana la ɛlɔngɔlɔngɔ ndo esekaseka. Ngande wakokawɔ nshika tanga la ntondo k’ɛlɔshamelo wa Diabolo? Kɛsɔ mbayotɔsɛdingola lo sawo diayela.