NSHI yakamɔtɔka kalasa, akambo kotshikitana efula. Lo kalasa shɔ, anto wakatatɛ mbɔtɔ la mi mbakashidiya la mi; lakeyaka nkombo y’anto efula wa l’osomba ndo vɔ wakeyaka lokombo lami.

Osomba wa Liberty wakadingama la dikambɔ dia totshitshɛ ndo anto wakalekaka monɛ ahɔhɔ. Etena kakamotɔ, papa akakambɛka onto ɔmɔtshi la lo ngelo kaso ekambɔ. Lam’akimi mangase, lakeke woho wa nkɛndjakɛndja katshoko ndo lakeye awui akina wendana la dikambɔ.

Dimi kɔmɛna papa etena kakinde ɔlɔngɔlɔngɔ. Papa akayombota aya l’ɛnɔnyi 56 ndo mama aki l’ɛnɔnyi 35. Koko, papa aki tshitshɛ, la yoonge ya dimɛna ndo onto laki la wolo, lakalangaka nkamba elimu wa wolo ndo nde akatetsha sho ana tshɛ dia ndo sho nanga dui sɔ. Nde komonga la falanga efula, koko nde akatotanɛka dihole dia ndala, ahɔndɔ wa ndɔtɔ, mbo ya ndɛ ndo nde akatokimanyiyaka tena tshɛ. Nde akavu aya l’ɛnɔnyi 93. Mama akavu aya l’ɛnɔnyi 86. Vɔ akɔ ahende kokambɛ Jehowa. Lo anangɛmi tshɛ, ɔtɔi mbakamba la kɔlamelo tshɛ oko ekumanyi ntatɛ etena kakamɛ yɛdikɔ shɔ l’etatelo k’ɛnɔnyi wa 1970.

Mama akayashaka efula l’awui w’ɔtɛmwɛlɔ. Nde akatshɔka la so lushi la lomingu tshɛ lo ɔtɛmwɛlɔ wa Batist. Etena kakimi l’ɛnɔnyi 12 mbakamoke  mbala ka ntondo wetshelo wa Losanto l’osanto. Lakambola mama nte: “Ngande wakoka Yeso monga Ɔna ko ele ndo Papa l’etena kakɔ kamɛ?” Nde akakadimola ɔnɛ: “Ɔna, ɔsɔ ekɔ dui di’ehekesa. Sho hateye dui sɔ.” Ɔsɔ mɛtɛ aki dui di’ehekesa le mi. Koko, lam’akimi l’ɛnɔnyi oko 14, lakabatizama l’ɔkɛdi ɔmɔtshi wa lo ngelo kaso, wakadindja mbala shato l’ɔtɛ wa Losanto l’osanto!

Etena kakimi lo sekɔndɛrɛ, ɔngɛnyi ami ɔmɔtshi akeyaka bɔksɛ efula, ko nde akambetawoya dia dimi mbeka bɔksɛ. Lakatatɛ mbeka ndo lakatoyafundja lo tshunda dimɔtshi di’awui wa bɔksɛ dia Golden Gloves. Dimi komonga la diewo efula, diakɔ diakamatshike l’ɔkɔngɔ wa tshanda mɔtshi. L’ɔkɔngɔ diko, wakaminde dia monga ɔsɔlayi l’olui w’asɔlayi w’ase Amɛrikɛ ndo wakatome l’Allemagne. Etena kakamakambaka lɛkɔ, ewandji ami wakatome lo Académie des sous-officiers nɛ dia vɔ wakafɔnyaka ɔnɛ dimi laki l’akoka wa lootɔ wa nɔmbɔla. Vɔ wakalangaka dia dimi ndjasha lɔsɛnɔ lami l’otondo l’olimu w’ɔsɔlayi. Dimi konangaka ntshikala l’olimu w’ɔsɔlayi, diakɔ diele l’ɔkɔngɔ wa dimi nshidiya olimu wakawambisha dia nkamba l’edja k’ɛnɔnyi ehende, wakaminya oma l’olimu akɔ lo 1956. Koko, kombeta edja lakatatɛ nkamba olimu wotshikitanyi.

Polo l’etena ka lo lɔsɛnɔ lami kɛsɔ, lakeke dia nsala akambo oko pami. Kanyi yendana la woho wahomba pami monga, oko wadiɛnyawɔ lo waa filmɛ ndo l’ahole wodjashi anto, yakonge la shɛngiya y’efula le mi. Lakafɔnyaka di’anto wakasambishaka awui wendana la Bible kosalaka akambo oko apami. Koko lakatatɛ mbeka awui amɔtshi wakamayoyasha lo lɔsɛnɔ lami. Lushi lɔmɔtshi, etena kakamatakɛndjakɛndjaka mutuka ami wa beela l’osomba, esekaseka ehende wakamɛnya lo jɛstɛ dia memala. Lakawaeyaka, vɔ waki akose wa omi aki enondo ami. Esekaseka akɔ ehende waki Ɛmɛnyi wa Jehowa. Ntondo lakalongola Tshoto y’Etangelo la Emɔ! periodikɛ yakawambisha, koko lakɔsaka dia Tshoto y’Etangelo yaki wolo efula lemi. Koko l’etena kakɔ, vɔ wakambelɛ dia tɔtɔ lo Wekelo wa dibuku wa l’etshumanelo, mbuta ate losanganya la tshitshɛ lendana la wekelo wa Bible ndo ɔkɛtshanyelo wakawasalaka lo luudu lawɔ. Lakawatɛ ɔnɛ tokotokana yimba. Esekaseka akɔ wakamimbola l’ɔmɔnɔmɔnɔ ɔnɛ: “Wɛ ayoya?” Lakawatɛ nte: “Layoya.”

Lakayonyanga yema l’ɔtɛ wakamawasha daka sɔ, koko dimi kokoka nkalola ɛkɔngɔkɔngɔ nto. Ko lakatshu la dikɔlɔ diakɔ. Ana w’akɛnda wakamambiya efula. Lakambe efula lo menda woho wakaweyaka awui wa lo Bible! Kaanga mbakamatshɔka la mama nshi ya mingu tshɛ l’ɔtɛmwɛlɔ, laki paka la yema y’ewo tshitshɛ y’awui wa lo Bible. L’etena kɛsɔ lakɔshi yɛdikɔ ya mbeka awui efula. Laketawɔ mbeka Bible. L’etatelo, lakeke lɔkɔ dia lokombo l’oshika la Nzambi Kanga-Wolo-Tshɛ ele Jehowa. Ɛnɔnyi efula la ntondo ka laasɔ etena kakamambola mama lo dikambo di’Ɛmɛnyi wa Jehowa, nde akambutɛ tsho ate: “Yaa, vɔ wekɔ lo ntɛmɔla osombe ɔmɔtshi wa pami welɛwɔ Jehowa.” Koko lamboyoshihodia dia washo ami wambodihɔ!

Lakasale ehamelo esadi eto nɛ dia lakeyaka dia lakashola akambo wa mɛtɛ. Ngɔndɔ divwa l’ɔkɔngɔ wa dimi ntshɔ lo losanganya lɔsɔ mbala ka ntondo, lakabatizama lo Ngɔndɔ ka sato 1957. Yoho yami ya mɛna akambo wa lo lɔsɛnɔ yakatshikitana. Etena kakanyiyami lo dikambo dia lɔkɛwɔ l’epetenge laki la mi, dimi ngɛnangɛnaka nɛ dia lakayeka kɛnɛ ketsha Bible lo kɛnɛ kendana la nsala mɛtɛ akambo oko pami. Yeso aki onto la kokele. Nde aki la dihonga  ndo la wolo wa demba wahakoke mbɛdikama kaanga la ‘kanga epetenge’ ɔtɔi. Koko, nde kondjasha l’awui w’ata, nde “aketawɔ nsowa,” paka oko wakadiatama. (Isa. 53:2, 7) Lakeke dia ombeki wa Yeso wa mɛtɛ “pombaka monga la memakana otsha le anto tshɛ.”—2 Tim. 2:24.

Lakatatɛ nkamba oko ombatshi mboka ɔnɔnyi wakayelana, lo 1958. Koko, yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ, lakahombe memɛ olimu ɔsɔ lo tshanda mɔtshi. Lande na? Lakɔshi yɛdikɔ ya ntshuka wadi, mbuta ate Gloria, ɔmɔtshi l’atei w’esekaseka ehende wakambelɛ otsha lo wekelo wa dibuku! Ndooko lushi lakamanyange l’ɔtɛ wa yɛdikɔ shɔ. Gloria aki olangala efula lo nshi shɔ, polo ndo nshi nyɛ nde ekɔ olangala efula. Le mi, nde ekɔ la nɛmɔ efula ndeka diyama dioleki nɛmɔ tshɛ, ndo lekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula l’ɔtɛ wakamootshuke! Nde ayanga nyɔkɔndɔlɛ yema awui wendana la nde:

“Takotɔ ana 17. Mama aki Ɔmɛnyi wa Jehowa waki la kɔlamelo. Nde akavu lam’akimi l’ɛnɔnyi 14. Etena kakɔ mbakatatɛ papa mbeka. Lam’akavu mama, papa akatokana l’owandji wa kalasa. Laasɔ ko enondo ami la womoto ele lo kalasa k’ekomelo ka sekɔndɛrɛ, papa akawɔlɔmbɛ dia dimi la enondo ami tshɔka la kalasa lo nshi yotshikitanyi. Takengɔnyaka l’oyango wa ɔmɔtshi l’atei aso mongaka la ngelo dia kokɛka akosɛso ndo dia katɛka ase nkumbo mbo ya ndɛ l’oyango wa papa ndjotana etena kakandakalolaka oma l’olimu. Owandji wa kalasa aketawɔ ndo dui sɔ diakatetemala salema polo lam’akalongola enondo ami dipɔlɔmɛ. Nkumbo hiende y’Ɛmɛnyi wa Jehowa wakekaka la so Bible, ndo sho ana 11 takahame polo lo monga Ɛmɛnyi wa Jehowa. Lakangɛnangɛnaka olimu w’esambishelo, kaanga mbakimi la ɔsɔnyi. Sam akakimanyiyaka lo dui sɔ l’edja k’ɛnɔnyi efula.”

Dimi la Gloria takatshukana lo Ngɔndɔ ka hende, 1959. Takangɛnangɛnaka nkamba olimu w’ombatshi mboka kaamɛ. Lo Ngɔndɔ k’esambele ka l’ɔnɔnyi akɔ, takalodia dɛmandɛ dia ntshɔ lo Bɛtɛlɛ nɛ dia takakombolaka tokamba lo mbalasa kalɔmbɔla olimu wa l’andja w’otondo. Ɔnangɛso Simon Kraker akatoke ambola. Nde akatotɛ ɔnɛ l’etena kɛnɛ Bɛtɛlɛ hetawɔ mbelɛ atshukanyi. Sho koshisha nsaki ka tokamba lo Bɛtɛlɛ, koko dui sɔ diakahombe ndjosalema l’ɔkɔngɔ w’etena k’otale!

Takafundɛ mbalasa kalɔmbɔla olimu wa l’andja w’otondo dia mbalɔmba dia vɔ totoma dia tokamba lɛnɛ aki ohomba efula w’ekimanyielo. Vɔ wakatokadimola lo totɛ dihole ɔtɔi diakatakoke ntshɔ: Pine Bluff, Arkansas. Lo nshi shɔ, aki tshumanelo pende la Pine Bluff, kɛmɔtshi ka asungu ndo kekina ka anto w’edima. Wakatotome l’etshumanelo ka anto w’edima kaki l’apandjudi oko 14 ato.

Wɛ koka ndjambola lande na kakakoke monga diatɔnelo lo tshumanelo di’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Okadimwelo wa lo tshena pe ele, lo nshi shɔ komonga woho okina wa nsala. Ɛlɛmbɛ wakadjama diaha anto waki la nkoho yotshikitanyi monga kaamɛ ndo nto wakasalɛka anto akambo la ngala tshɛ. L’ahole efula anangɛso waki l’ɛkɔkɔ w’eshika wa mboka wɔma ɔnɛ naka anto wele la nkoho y’alemba hiende nsangana kaamɛ dia ntɛmɔla, kete Mbalasa kawɔ ka Diolelo kakahombaka ndanyema. Akambo wa ngasɔ mbakasalemaka. Naka Ɛmɛnyi wa Jehowa w’anto w’edima nsambisha lo luudu la luudu laka asungu, vɔ wakahombaka mindama ndo ondo kɔmama efula. Diakɔ diele, dia olimu w’esambishelo ntetemala salema, takalɛmiyaka ɛlɛmbɛ ɛsɔ la elongamelo k’ɔnɛ akambo wayolowana.

Olimu aso w’esambishelo waki l’ekakatanu. Etena kakatataasambishaka l’ɛtshi ka nkɛtɛ kɛmɔtshi k’anto w’edima, takatɔkɔkɔla lo lokuke la nkumbo kɛmɔtshi k’asungu aha la mbeya. Takahombe mbɔsa yɛdikɔ esadi eto ya mbawadiɛ divɛsa dimɔtshi lo tshena pe kana mbetawɔ tsho dia tambondja ko mimɔ. L’ahole amɔtshi, ngasɔ mbaketaka akambo lo nshi yakɔ.

Lo mɛtɛ, takahombaka nkamba olimu efula wa lo demba dia ntetemala monga ambatshi mboka. Lo elimu efula wakatakambaka, takafutamaka yema ya dikuta tshitshɛ lo lushi. Gloria akakambaka olimu wa solaka mvudu. Waketawɔ dia dimi mbokimanyiyaka lo dihole dimɔtshi l’oyango wa nde shidiyaka esadi. Wakatoshaka mbo ya ndɛ ko dimi la Gloria takakahanaka ntondo ka sho ntshɔ. Lomingu tshɛ Gloria akakɔmɛka nkumbo kɛmɔtshi ahɔndɔ. Dimi lakakambaka olimu lo jardɛ, lakasolaka adidishi ndo tolemulemu tokina. Takasolaka adidishi lo luudu la nkumbo kɛmɔtshi k’asungu, Gloria oma l’etei,  dimi oma l’andja. Lam’ele takakambaka olimu ɔsɔ lushi l’otondo, wakatoshaka mbo ya ndɛ. Gloria akalɛka l’etei ka luudu koko kakitɔna la nkumbo kakɔ ndo dimi lakalɛka l’andja lo dihole diakawalɔngɔsɔlaka mituka. Dimi kɔmɛna dui sɔ kɔlɔ. Mbo ya ndɛ shɔ yaki amɛna efula. Nkumbo kakɔ kaki anto w’ɛlɔlɔ; vɔ wakasɛngiyamaka tsho l’anto wakaadinge. Dimi mbohɔka etena kɛmɔtshi kakatemala lo dihole diadjawɔ esasɛ. L’ɔkɔngɔ wa sho ndodia esasɛ lo mutuka aso, lakalɔmbɛ ose olimu dia kana Gloria ayokoka mbɔtɔ lo komba. Nde akamende la nkɛlɛ ko akate ate: “Komba ndjihama.”

Lo wedi okina, taketshaka tena di’amɛna efula kaamɛ l’anangɛso ndo takalangaka olimu aso w’esambishelo! Etena kakatakome mbala ka ntondo la Pine Bluff, takadjasɛ laka ɔnangɛso laki okambi w’etshumanelo l’etena kakɔ. Laasɔ ko wadɛnde atonge ombetawudi, Gloria akatatɛ mbeka Bible la nde. L’etena kakɔ lakatatɛ mbeka la ɔnaki atshukanyi akɔ ndo omɛnde. Ombutshi wa womoto nde la ɔnande ɔsɔ wakɔshi yɛdikɔ ya kambɛ Jehowa ndo batizama.

Taki l’angɛnyi w’eshika l’etshumanelo k’asungu. Vɔ wakatelɛka dia tɔlɛ diangɔ, koko vɔ wakasalaka dui sɔ lo woshɛshɛ. Tshunda diakawelɛka Ku Klux Klan (KKK) diakakeketshaka shɔnɔdi yendana la nkoho y’alemba ndo awui wa ngala diakayashaka efula l’awui asɔ. Lushi lɔmɔtshi lakɛnyi pami kɛmɔtshi odjashi lo dɛfu dia luudu lande la dikɔlɔ diakasalemaka fɛtɛ ka Halloween ɔlɔtshi ahɔndɔ wa wɛma la lofulɛ l’ofunu tshɛ woho wakalɔtaka anto wa lo KKK. Koko, dui sɔ koshimba anangɛso dia salanɛ ɔlɔlɔ. L’eleko kɛmɔtshi k’ɔwɔ, taki l’ohomba wa falanga dia ntshɔ lo losanganya la woke, ko ɔnangɛso ɔmɔtshi aketawɔ nsomba mutuka aso wa 1950 dia tokimanyiya dia sho ntshɔ. Lushi lɔmɔtshi, l’ɔkɔngɔ wa ngɔndɔ ɔtɔi, takalɛmbɛ l’ɔkɔngɔ wa nsala esambishelo ka luudu la luudu lo yanyi ya tɛɛ ndo mbeka l’anto efula Bible. Oma laasɔ takakashimɔ dui dimɔtshi etena kakatakalola la ngelo. Takatane onto ɔmɔtshi akatokitshe mutuka la ntondo ka luudu laso! Nde akakitsha nɔtɛ kɛnɛ la ntondo ka mutuka akɔ: “Lambonyokaloyɛ mutuka anyu oko woshasha w’oma le mi. Ɔnangɛnyu.”

Aki dui dikina di’ɔlɔlɔ diahamohɛki. Lo 1962, wakambelɛ dia tɔtɔ Kalasa k’olimu wa Diolelo la South Lansing, New York. Tɔ kakasalema l’edja ka ngɔndɔ k’otondo dia ndowanya emendji wa tshumanelo, emendji w’etshimbedi ndo wa distrikɛ. Lam’akamalongola leeta, dimi komonga l’olimu ndo l’ekondjelo. Koko, kɔpanyi k’awui wa telefɔnɛ ka la Pine Bluff kakamimbola dia mbidjami l’olimu. Otowombidja l’olimu, dimi mbotonga onto odima la ntondo la nkamba lo kɔpanyi kɛsɔ. L’ekomelo, wakambutɛ ɔnɛ vɔ wayombidja l’olimu. Akamahombe nsala? Dimi komonga la falanga ya ntshɔ la New York. Lakakane yimba efula lo kɛnɛ kendana la nkamba olimu ɔsɔ ko ntshika di’aha ntshɔ lo kalasa. Koko, laki suke la mfunda mukanda dia ntona leeta l’otsha lo kalasa etena kakasalema dui dimɔtshi diahamohɛki pondjo.

Kadiyɛso kɛmɔtshi ka l’etshumanelo kaso kele omɛnde komonga ombetawudi akatɔkɔkɔla la lɔkɛsɛ lɔmɔtshi ndo akambisha divɔlɔpɛ. Diɔ diaki la falanga efula. Nde l’anande efula w’akɛnda wakatshɔka  lo dikambɔ dia nanda la lɔkɛsɛ l’efula dia tɔmbɛ adiyo l’oyango wa nkondja falanga yahombama dia dimi ntshɔ la New York. Nde akate ate: “Tshɔka lo kalasa ndo teke awui efula kele kokalole dia ndjotetsha!” L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, lakalɔmbɛ kɔpanyi k’awui wa telefɔnɛ ɔnɛ kana layokoka ndjokamba l’ɔkɔngɔ wa mingu tshanu otshikitanyi la woho wakatokana. Vɔ wakakadimola l’eshikikelo tshɛ ɔnɛ “ndooko!” Koko dimi kondjakiyanya lo dikambo sɔ. Lakɔshi yɛdikɔ yami. Lekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’ɔtɛ wakimi kokamba olimu ɔsɔ!

Gloria mbohɔka etena kakatetsha la Pine Bluff lo mbuta ate: “Lakalangaka ɛtshi ka nkɛtɛ kɛsɔ! Laki l’ambeki wa Bible oma lo 15 polo 20. Diakɔ diele takatshɔka l’esambishelo ka luudu la luudu la pindju ndo takekaka l’ambeki aso wa Bible lo wenya ekina, tena dimɔtshi polo l’eshidi 11 w’otsho. Takangɛnangɛnaka olimu ɔsɔ efula! Lakakombolaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ ntshikala l’olimu ɔsɔ. Lo mɛtɛ, dimi konangaka mɛtɛ ntshikitanya olimu ami ndo ntshɔ l’olimu w’otshimbedi, koko Jehowa aki la dui dikina lo yimba.” Kɛsɔ mbakandasale.

Etena kakiso ambatshi mboka la Pine Bluff, takalodia dɛmandɛ dia monga ambatshi mboka wa laande. Taki l’elongamelo k’efula nɛ dia omendji aso wa distrikɛ akalangaka dia sho tokimanyiya etshumanelo kɛmɔtshi ka la Texas, ndo nde akalangaka dia sho ntshɔ lɛkɔ oko ambatshi mboka wa laande. Kanyi ya nsala otshikitanu wa ngasɔ yakatɔngɛnyangɛnya. Diakɔ diakatakongaka dui sɔ ndo diakatalongamɛka okadimwelo oma le Société, koko ndooko okadimwelo wakaye. L’ekomelo, lushi lɔmɔtshi mukanda wakaye, wakatotome l’olimu wa weteto! Dui sɔ diakasalema lo Ngɔndɔ ka ntondo 1965. Ɔnangɛso Leon Weaver laya nshi nyɛ ɔnɔmbɔdi wa Kɔmite ka filialɛ ka l’États-Unis akasɔnama dia monga omendji w’otshimbedi l’etena kakɔ kaamɛ.

Lakayakiyanya lo kɛnɛ kendana la monga omendji w’otshimbedi. Ɔnɔnyi ɔtɔi kana la ntondo ka laasɔ, omendji wa distrikɛ, James A. Thompson, Jr., akasɛdingola akoka ami. Nde akamɛnya l’ɔkɔmi tshɛ tohole takamahombe ndjalowanya, nde akate akoka wahomba omendji w’otshimbedi w’oshika monga lawɔ. Lakakambe olimu w’otshimbedi yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa dimi nshihodia ɔnɛ alako ande waki mɛtɛ ohomba. L’ɔkɔngɔ wa dimi sɔnama, ɔnangɛso Thompson mbaki omendji wa distrikɛ wa ntondo wakakambe la mi. Lakeke akambo efula oma le ɔnangɛso laki la kɔlamelo ɔsɔ.

Nshi shɔ, omendji w’otshimbedi akalowanyemaka yema tshitshɛ. Laketsha lomingu l’otondo dia tendaka woho wakatembolaka omendji w’otshimbedi etshumanelo kɛmɔtshi. Oma laasɔ nde aketsha lomingu lakayelana dia menda woho wakamembolaka etshumanelo kekina. Nde akambisha alako ndo ɛlɔmbwɛlɔ. L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, lakatshu lo wembwelo ami dimɛ. Dimi mbohɔka dia lakatɛ Gloria nte: “Onde nde ambokoka mɛtɛ totshika  kakianɛ?” Koko l’etena kɛsɔ, lakashihodia dui dimɔtshi di’ohomba. Ayongaka tena tshɛ anangɛso w’ɛlɔlɔ wakoka kokimanyiya, naka wɛ mbetawɔ dia vɔ kokimanyiya. Lekɔ lo ntetemala mbɔsa ekimanyielo kakamalongola oma le anangɛso waki la diewo la nɛmɔ, ɛnyɛlɔ J. R. Brown lakayonga omendji weteta ndo Fred Rusk ose nkumbo ka Bɛtɛlɛ.

Shɔnɔdi y’awui wa nkoho y’alemba mbakakitaka dikuma lo nshi shɔ. L’etena kɛmɔtshi ase KKK wakakɛnya ponde l’osomba wa Tennessee wakatembolaka. Dimi mbohɔka etena kekina kakadjasɛ olui w’esambishelo ɔmɔtshi dia momuya lo rɛstora. Lakatshu yema lo komba k’apami, ko lakɛnyi dihangamende dimɔtshi dia mindo, diakayasange lo demba oko osungu wayaɔsa dia nde ndeka anto wa nkoho nkina akonɛɛ ndo akandjele. Koko ɔnangɛso ɔmɔtshi l’osungu laki dikongote efula toleka dimi la dihangamende diakɔ, akatoyele. Nde akamimbola ate: “Ɔnangɛso Herd wɛ ekɔ ki?” Dihangamende diakɔ akatombe esadi eto aha la mbɛta. L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi efula, lakayɛna dia shɔnɔdi bu mɛtɛ l’ɔtɛ wa lokoho la demba l’onto; ekɔ l’ɔtɛ wa pɛkato, pɛkato k’oma le Adama mbonga la shɛngiya le so sho tshɛ. Ndo lakashihodia dia ɔnangɛso ekɔ paka ɔnangɛso oyadi lokoho la demba lakɔna lele la nde ndo nde koka mvɔ l’ɔtɛ ayɛ naka ekɔ ohomba.

Takakambe olimu wa weteto ɛnɔnyi 33, ɛnɔnyi 21 w’ekomelo l’atei awɔ l’olimu wa distrikɛ. Ɛnɔnyi ɛsɔ waki ɛnɔnyi w’amɛna efula, wakalolanɛ l’ɛtshɔkɔ ndo l’awui w’ekeketshelo. Koko ɔtshɔkɔ okina wakakongɛka. Lo Ngɔndɔ k’enanɛi 1997, kɛnɛ kakatakongɛɛka edja efula kakakotshama. Wakatelɛ dia tokamba lo Bɛtɛlɛ ka l’États-Unis, ɛnɔnyi oko 38 l’ɔkɔngɔ wa sho ndodia dɛmandɛ mbala ka ntondo. Lo ngɔndɔ kakayele, takatatɛ nkamba lo Bɛtɛlɛ. Lakafɔnyaka ɔnɛ anangɛso wa lo Bɛtɛlɛ waki l’ɛkɛndɛ wakalangaka dia dimi nkamba lo tshanda mɔtshi tsho, koko aha ngasɔ mbakete akambo.

Wakatome ntondo dia tokamba lo Departɛma di’olimu. Ɔsɔ ekɔ dihole diakameke awui efula. Anangɛso wa lɛkɔ wakahombaka nkadimola ambola efula w’ohomba ndo wa wolo w’oma le elui wa dikumanyi ndo emendji w’etshimbedi wa lo wodja w’otondo. Lakangɛnangɛna solo dia lotutsha ndo woho wakakimanyiyaka anangɛso etena kakawandowanyaka. Koko, lekɔ lo mboka dia otowotoma dia tokamba lɛkɔ nto, tshike lotonyomoteka awui efula.

Dimi la Gloria nangaka lɔsɛnɔ la lo Bɛtɛlɛ. Takemɔka mbala tshɛ esadi ndo mbekelo kɛsɔ kamboyotokimanyiya lo Bɛtɛlɛ. L’ɔkɔngɔ w’ɔnɔnyi kana ndekana, lakatatɛ nkamba oko okimanyedi lo Kɔmite k’olimu ka Olui-walɔmbɔla w’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Oma laasɔ, lo 1999, lakasɔnama dia monga ose Olui-walɔmbɔla. Lambeka akambo efula l’olimu ɔsɔ, koko wetshelo woleki ohomba wamomokondja ele, Yeso Kristo mbele owandji w’etshumanelo k’Akristo, koko aha onto ɔmɔtshi.

Lo mbohɔ woho waki lɔsɛnɔ lami, dimi ndjaokaka lo tena dimɔtshi oko omvutshi Amɔsɛ. Jehowa akɛnaka olami w’ɛkɔkɔ w’okitshakitsha ɔsɔ wakakambaka olimu wakɔsamaka oko anyanya wa mamula elowa wa fingo w’oma l’osongo wa lokumu, mbo ya ndɛ yakalɛka paka ase wola. Nzambi akasɔnɛ Amɔsɛ dia monga omvutshi, ɔkɛndɛ wa lo nyuma wa dimɛna efula. (Amɔ. 7:14, 15, nɔtɛ) Woho akɔ waamɛ mbele, Jehowa akamɛnaka dimi ɔnaki okambi wa dikambɔ wa wola wa la Liberty, Indiana, ndo akatshulwɛ ɛtshɔkɔ efula, efula ka mamba kahameye ndo nshila! (Tok. 10:22) Dimi mbeyaka mɛtɛ dia ondo lɔsɛnɔ lami lakatatɛ lele kanga wola lo demba, koko l’ekomelo laya kanga ɔngɔnyi lo nyuma, ɔngɔnyi ndeka ndo woho wahamakoke nkanyiya!