Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Toyange ekundji wa mɛtɛ

Toyange ekundji wa mɛtɛ

“Nyoyayange angɛnyi l’ekimanyielo k’ekundji wa kɔlɔ.”​—LUKA 16:9.

ESAMBO: 32, 34

1, 2. Lande na kele ase wola amɔtshi wayongaka tena tshɛ lo dikongɛ nɛ di’akambo?

ƐLƆ KƐNƐ, tshunda di’awui w’okanda diaya kɔlɔ ndo bu la losembwe. Ɛnyɛlɔ, ekɔ tshondo y’okakatanu le ɛlɔngɔlɔngɔ efula dia nkondja elimu. Anto amɔtshi wekɔ lo mbidja nsɛnɔ yawɔ lo waale dia monɔ lo wedja w’ɛngɔnyi. Ndo kaanga lo wedja w’ɛngɔnyi, ase wola wekɔ efula. L’andja w’otondo, akanga w’ɛngɔnyi wekɔ lo taleke ngɔna, etena kele ase wola wekɔ lo taleke monga wola. Lo ndjela wɛdikelo weke kasalema, kema edja pursa 1 k’anto woleki ɛngɔnyi wayoyala la falanga efula y’anto akina tshɛ pursa 99. Mbokɛmaka hwe dia, etena kele anto amɔtshi wekɔ la falanga ya mamba ya nsɛna l’edja k’efula, miliyara kina y’anto wekɔ ase wola w’efula. Yeso akeye dui sɔ etena kakandate ate: “Nyu nyekɔ nshi tshɛ kaamɛ la ase wola.” (Makɔ 14:7) Lande na kele otshikitanu wa ngasɔ?

2 Yeso akeyaka dia paka Diolelo dia Nzambi mbakoka ntshikitanya awui w’okanda wa l’andja ɔnɛ. Bible mɛnyaka dia “amundji w’okanda,” kana tshunda di’awui w’okanda, tshunda dia pɔlitikɛ ndo di’ɛtɛmwɛlɔ wekɔ etenyi kɛmɔtshi k’andja wa Satana. (Ɛny. 18:3) Ekambi wa Nzambi kokaka ndjakakitola tshɛ lo tshɛ la ase pɔlitikɛ ndo ase ɛtɛmwɛlɔ wa kashi. Koko, efula k’ekambi wa Nzambi hawokoke ndjakakitola tshɛ lo tshɛ l’awui w’okanda wa l’andja wa Satana.

3. Ambola akɔna wayangaso nsɛdingola?

3 Oko weso Akristo, sho pombaka nsɛdingola dionga diele la so l’awui w’okanda wa l’andja ɔnɛ. Dia nsala dui sɔ, sho koka ndjambola ɔnɛ: ‘Ngande wakokami nkamba la lomombo lami la l’emunyi dia mɛnya dia lekɔ la kɔlamelo le Nzambi? Akokami nsala diaha ndeka ndjasha l’awui w’okanda wa l’andja ɔnɛ? Awui akɔna wɛnya dia ɛlɔ kɛnɛ ekambi wa Nzambi ndjaɛkɛka tshɛ lo tshɛ le nde?’

ƆKƆNDƆ WA OLAMI WA KƆLƆ

4, 5. a) Kakɔna kakakomɛ olami wa l’ɔkɔndɔ wa Yeso? b) Kakɔna kakatɛ Yeso ambeki ande dia nsala?

4 Adia Luka 16:1-9. Ɔkɔndɔ wa Yeso wendana la olami wa kɔlɔ pombaka totshutshuya sho tshɛ dia nkana yimba. Wakafunde olami ɔsɔ ɔnɛ nde tshupaka diangɔ otshupatshupa, ko owandji ande akɔshi yɛdikɔ ya mbonya l’olimu. * Koko olami ɔsɔ akakambe la “lomba l’oshika.” Ntondo ka nde ntshika olimu ande, nde akayayangɛ angɛnyi wakakoke ndjookimanyiya. Yeso kɔkɔndɔla ɔkɔndɔ ɔsɔ l’oyango w’ambeki ande nsala akambo aha la losembwe dia nsɛna. Kɛsɔ mbasala anto wa l’andja ɔnɛ. Koko, Yeso akakambe la ɔkɔndɔ ɔsɔ dia mbisha wetshelo ɔmɔtshi w’ohomba efula.

5 Yeso akeyaka ɔnɛ l’ɛnyɛlɔ k’olami wakahomana l’okakatanu wa wolo la shashimoya, ambeki ande efula wayonga l’okakatanu w’efula dia nsɛna l’andja waha la losembwe ɔnɛ. Diakɔ diele nde akawatɛ ate: “Nyoyayange angɛnyi l’ekimanyielo k’ekundji wa kɔlɔ.” Lande na? Kele etena kayoshila ekundji ɛsɔ, angɛnyi akɔ, mbuta ate Jehowa nde la Yeso, “kawonyolongole l’ahole wa pondjo.” Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lo dako dia Yeso?

6. Ngande weyaso dia awui w’okanda wa nshi nyɛ komonga lo sangwelo diaki Nzambi?

6 Kaanga mbele Yeso konembetshiya lande na kakandate dia lomombo la l’emunyi lekɔ “kɔlɔ,” Bible mɛnyaka hwe dia nyanga dia nkondja falanga efula oma lo diangɔ komonga lo sangwelo dia Nzambi. Ɛnyɛlɔ, la lokaho tshɛ Jehowa akasha Adama la Eva diangɔ dioleki nɛ diaki la wɔ ohomba l’ekambɔ k’Ɛdɛna. (Eta. 2:15, 16) L’ɔkɔngɔ diko, etena kakasha Nzambi akitami ande nyuma kande k’ekila, “ndooko onto lakataka dia ɛngɔ kaki la nde kaki kande ndamɛ. Vɔ wakasanganyaka diangɔ tshɛ kaamɛ.” (Ets. 4:32) Omvutshi Isaya akate dia ayonga etena kɛmɔtshi kele anto tshɛ wayɔngɛnangɛna la diangɔ di’oma lo nkɛtɛ. (Isa. 25:6-9; 65:21, 22) Koko l’etena kɛnɛ, ambeki wa Yeso wekɔ l’ohomba wa “lomba l’oshika.” Vɔ pombaka nsɛna lo nkamba la lomombo la kɔlɔ la l’andja ɔnɛ ko l’etena kakɔ kaamɛ nsala la wolo dia ngɛnyangɛnya Nzambi.

WOHO WA NKAMBA LA EKUNDJI WA KƆLƆ LA LOMBA

7. Dako diakɔna diasha Yeso lo Luka 16:10-13?

7 Adia Luka 16:10-13. Olami wa l’ɔkɔndɔ wa Yeso akayayangɛ angɛnyi lo wahɔ ande hita. Koko, Yeso akalange di’ambeki ande ndjayangɛ angɛnyi l’olongo aha l’eyango wa lokaki. Nde akalange dia sho shihodia ɔnɛ yoho yakambaso la ekundji aso wa kɔlɔ koka mɛnya dia kana tekɔ la kɔlamelo le Nzambi. Ngande wakokaso nsala dui sɔ?

8, 9. Sha bɛnyɛlɔ diɛnya woho wɛnya anto amɔtshi dia wekɔ lo nkamba la ɛngɔnyi wa kɔlɔ la kɔlamelo.

8 Yoho mɔtshi yakokaso mɛnya dia tekɔ lo nkamba la lomombo laso la l’emunyi la kɔlamelo ele lo kimɔka weshasha dikambo di’olimu w’esambishelo wa l’andja w’otondo wakatatshi Yeso dia wayosalema. (Mat. 24:14) Dikɛnda dimɔtshi dia womoto dia la Inde aki la shɛtɛshɛtɛ yombawɔ akuta ndo akadjaka akuta yema yema lɔkɔ. Dia nsala dui sɔ nde akatshike nsomba diangɔ dia tɔkɛnyɔ. Etena kakalole shɛtɛshɛtɛ shɔ, nde akakimɔ akuta tshɛ wakandombe dia vɔ nkamba la wɔ lo dikambo di’olimu w’esambishelo. Ɔnangɛso ɔmɔtshi la la Inde ekɔ la ekambɔ ka kɔkɔtshi. Nde akasha ase biro k’okadimwelo ka la Malayalam kɔkɔtshi efula. Lam’ele ase biro kɛsɔ waki l’ohomba wa nsomba kɔkɔtshi, nde akɛnyi dia woshasha ɔsɔ waki la nɛmɔ efula lo dihole dia nde nkimɔ falanga. Ɔsɔ ekɔ “lomba l’oshika.” Woho akɔ waamɛ, anangɛso wa la Grèce mbishaka ase nkumbo ka Bɛtɛlɛ esɔ k’ɔlivɛ, abɛlɛ w’ekama ndo mbo ya ndɛ kina.

9 Ɔnangɛso okina akakimɔ lokombo lande la Sri Lanka dikambo dia nsanganya, nsanganya ya weke ndo di’ekambi wa lo tena tshɛ mbidjasɛka. Ɔnangɛso ɔsɔ akayahondja falanga, koko ɔsɔ ekɔ ekimanyielo k’efula le apandjudi wa lɛkɔ wele bu la falanga efula. Lo wedja wele olimu aso wakashimbama, anangɛso wekɔ lo nkamba la mvudu yawɔ oko Mbalasa ya Diolelo. Dui sɔ kimanyiyaka ambatshi mboka ndo anto akina wele bu la falanga efula dia monga la dihole dia nsanganya aha la mfuta falanga.

10. Wahɔ akɔna ɛmɔtshi wakondjaso naka tekɔ la lokaho?

10 Bɛnyɛlɔ sɔ mɛnyaka di’ekambi wa Nzambi wekɔ la “kɔlamelo lo kɛnɛ kele tshitshɛ.” (Luka 16:10) Vɔ kambaka la lomombo lawɔ la l’emunyi lo wahɔ w’anto akina. Ngande wayaoka angɛnyi wa Jehowa asɔ lo woho wayahondjawɔ ngasɔ? Vɔ wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula dia mbeya ɔnɛ lam’ele wekɔ la lokaho, vɔ wekɔ lo nkondja ekundji wa “mɛtɛ” l’olongo. (Luka 16:11) Kadiyɛso kɛmɔtshi kakimɔ falanga mbala la mbala dia mbisha lonya l’olimu wa Diolelo mbutaka ɔnɛ lam’ele nde ekɔ la lokaho, dui dimɔtshi diahaleke salema diakookomɛ ambeta ɛnɔnyi efula. Nde mbutaka ɔnɛ: “Lamboshikikɛ dia etena kalekami nkaha lomombo lami, mbalekami monga la nsaki ka kahɛ anto akina. Lamboleka monga la lokaho lo dimanyiya, lo monga la solo dia lotutsha otsha le anto akina, lo monga suke dia mbetawɔ alako ndo mbikikɛ ɔkɔmwɛlɔ.” Anto efula wambeya dia monga la lokaho mbakondjiɛka wahɔ.​—Os. 112:5; Tok. 22:9.

11. a) Ngande wele lokaho laso mɛnyaka “lomba l’oshika”? b) Kakɔna kasalema le ekambi wa Nzambi ɛlɔ kɛnɛ? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

11 Sho mɛnyaka “lomba l’oshika” nto etena kakambaso la lomombo laso la l’emunyi dia nsukɛ anto akina l’esambishelo. Oyadi kaanga sho bu l’akoka wa nkamba olimu wa lo tena tshɛ kana monɔ lɛnɛ ele ohomba efula, sho kokaka nkimanyiya anto akina. (Tok. 19:17) Ɛnyɛlɔ, weshasha aso kimanyiyaka dia nkondja ekanda ndo sukɛka olimu w’esambishelo l’ahole wele anto wola efula, koko anto efula wekɔ lo mbetawɔ akambo wa mɛtɛ. Lo wedja ɛsɔ ɛnyɛlɔ, Congo, Madagascar, ndo Rwanda, Bible kekɔ oshinga wolo efula. Tena dimɔtshi Bible ɔtɔi kekɔ oshinga wa difuto di’olimu wa lomingu kana ngɔndɔ k’otondo. L’edja k’ɛnɔnyi efula, anangɛso sɔnaka dia nsomba mbo ya ndɛ dikambo dia nkumbo yawɔ kana nsomba Bible ɔtɔi. Nshi nyɛ, diɛsɛ la weshasha w’anto akina la falanga yakimɔwɔ dia “wɛdimo” monga, okongamelo wa Jehowa ekɔ lo nkadimola ndo ekɔ lo kahɛ ose nkumbo tshɛ Bible ofele, mbidja ndo ambeki wa Bible. (Adia 2 Kɔrɛtɔ 8:13-15.) Ɔnkɔnɛ, wanɛ wakimɔ ndo wanɛ walongola kokaka monga angɛnyi wa Jehowa.

AKOKASO NSALA DIAHA NDEKA NDJASHA L’AWUI W’OKANDA WA L’ANDJA ƆNƐ?

12. Ngande wakɛnya Abrahama dia nde akayaɛkɛka le Nzambi?

12 Sho kokaka nto monga angɛnyi wa Jehowa naka hatoleke ndjasha l’awui w’okanda wa l’andja ɔnɛ ndo naka tekɔ lo nyanga ekundji wa “mɛtɛ.” Kɛsɔ mbakasale Abrahama pami kaki la kɔlamelo. Nde akakitanyiyaka Jehowa ndo akatshike osomba wa Ura waki l’ɔngɔnyi efula dia todjasɛ lo mvudu y’apɛma l’ɔtɛ wakandalange monga ɔngɛnyi wa Jehowa. (Hɛb. 11:8-10) Mbala tshɛ nde akayaɛkɛka le Nzambi lo dihole dia ndjaɛkɛ lo lomombo la l’emunyi. (Eta. 14:22, 23) Yeso akakeketsha anto akina dia mbokoya mbetawɔ ka ngasɔ. Lushi lɔmɔtshi, nde akatɛ ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔtshi waki kanga ɔngɔnyi ate: “Naka wɛ nangaka monga kokele, kete tshɔka tosondja diangɔ diayɛ ndo sha ase wola, ko wɛ ayonga la ɔngɔnyi l’olongo, kele yaka, ondjele.” (Mat. 19:21) Ɔlɔngɔlɔngɔ ɔsɔ komonga la mbetawɔ oko k’Abrahama. Koko aki anto akina wakayaɛkɛka le Nzambi.

13. a) Dako diakɔna diakasha Pɔɔlɔ Timɔte? b) Ngande wakokaso nkamba la dako dia Pɔɔlɔ ɛlɔ kɛnɛ?

13 Timɔte aki pami kaki la mbetawɔ. L’ɔkɔngɔ wa mbelɛ Timɔte ɔnɛ “ɔsɔlayi w’ɔlɔlɔ wa Kristo Yeso,” Pɔɔlɔ akawotɛ ate: “Ndooko onto lele ɔsɔlayi layasha l’awui w’okanda wa lo lɔsɛnɔ, dia nde mbetawɔma le ɔnɛ lakawodje l’olimu w’ɔsɔlayi.” (2 Tim. 2:3, 4) Ɛlɔ kɛnɛ ambeki wa Yeso, mbidja ndo ekambi wa lo tena tshɛ ndekana miliyɔ ɔtɔi wekɔ lo nsala la wolo dia nkitanyiya dako dia Pɔɔlɔ sɔ. Vɔ tonaka dia ndjela piblisite ya l’andja ɔnɛ wa lokaki. Vɔ mbohɔka tɔndɔ diata ɔnɛ: “Ɔsɔmbi ekɔ mfumbe k’ɔsɔndjanyi.” (Tok. 22:7) Satana nangaka dia sho mbetsha wenya ndo wolo aso tshɛ dia salaka okanda wa l’andja ande. Anto amɔtshi sɔmbaka falanga y’efula dia nsomba nkombo ya weke, mituka w’eshinga wolo, dia mbɔtɔ kalasa y’etale kana dia nsala diwala dia kawotake. Naka hatongi la shɛnɔdi, kete sho koka ndjonga la dibasa l’edja k’ɛnɔnyi efula. Sho mɛnyaka dia tekɔ la lomba l’oshika etena ketɛso lɔsɛnɔ laso ɔsɛlɛngɛ, kewɔso abasa ndo kewɔso tshupa falanga otshupatshupa. Nsala ngasɔ ayotosha diaaso dia kambɛ Nzambi lo dihole dia monga mfumbe k’awui w’okanda wa nshi nyɛ.—1 Tim. 6:10.

14. Kakɔna kahombaso ndjashikikɛ dia nsala? Sha bɛnyɛlɔ.

14 Dia mbetɛ lɔsɛnɔ laso ɔsɛlɛngɛ, sho pombaka mbetsha Diolelo dia Nzambi lo dihole dia ntondo. Wadi l’omi amɔtshi waki la olimu wa dimɛna ndo wakaakondjiɛka wahɔ. Koko, vɔ wakalange nkalola l’olimu wa lo tena tshɛ. Diakɔ diele, atshukanyi asɔ wakasondja diangɔ diawɔ di’okanda, masuwa awɔ ndo diangɔ dikina. Oma laasɔ, vɔ wakayakimɔ la lolango dia tokimanyiya lo wokelo wa mbalasa kalɔmbɔla olimu wa l’andja w’otondo la Warwick, New York. Ɔsɔ aki dui dia laande le wɔ nɛ dia diɔ diakawasha diaaso dia nkamba lo Bɛtɛlɛ kaamɛ la ɔnawɔ la womoto ndo omi aki ɔnawɔ ndo l’edja ka mingu mɔtshi, nkamba kaamɛ l’ambutshi wa omi aki ɔnawɔ, wakakambe vɔ la wɔ lo wokelo la Warwick. Kadiyɛso kɛmɔtshi kele ombatshi mboka la Colorado, l’États-Unis, akakondja olimu wakambawɔ etenyi ka lushi lo bankɛ kɛmɔtshi. Owandji ande w’olimu akangɛnangɛna efula lo menda woho wakandakambaka olimu ko akɔɔlɔmbɛ dia kambaka lushi l’otondo dia mbodiyɛ difuto diande ndodia l’asato. Koko, lam’ele olimu ɔsɔ kokoka mbosha diaaso dia ndjasha efula l’esambishelo, nde akatone. Ɔsɔ ekɔ paka bɛnyɛlɔ dingana to di’awui efula wayahondja ekambi wa Jehowa. Naka sho ndjashikikɛ dia mbetsha wahɔ wa Diolelo lo dihole dia ntondo, kete dui sɔ diayɛnya ɔnɛ sho mbɔsaka lɔngɛnyi lasaso la Nzambi ndo ekundji wa mɛtɛ la nɛmɔ ndeka lomombo la l’emunyi.

ETENA KASHILA ƐNGƆNYI WA LO DEMBA

15. Ɛngɔnyi akɔna woleki mbisha ɔngɛnɔngɛnɔ?

15 Monga l’ɛngɔnyi wa lo demba halembetshiya ɔnɛ weho akɔ tshɛ tekɔ lo mbetawɔma le Nzambi. Jehowa tshɔkɔlaka wanɛ wele “ɛngɔnyi lo etsha w’ɛlɔlɔ.” (Adia 1 Timɔte 6:17-19.) Ɛnyɛlɔ, kadiyɛso Lucia akoke dia waki l’ohomba efula w’apandjudi l’Albanie. * Ko nde akonɔ lɛkɔ oma l’Italie lo 1993. Nde komonga l’olimu koko nde akayaɛkɛ le Jehowa dia mbokotshɛ ehomba ande. Nde akeke ɔtɛkɛta w’ase Albanie ndo akakimanyiya anto ndekana 60 dia ndjakimɔ le Jehowa. Mbeyaka monga ko sho tshɛ hatotokondja etombelo akɔ waamɛ l’esambishelo l’ɛtshi kaso ka nkɛtɛ. Koko kɛnɛ tshɛ kasalaso dia nkimanyiya anto akina dia mbeka akambo wendana la Jehowa ndo monga angɛnyi ande ekɔ dui dimɔtshi diayotɔsaka la nɛmɔ pondjo pondjo.—Mat. 6:20.

16. a) Kakɔna kayokomɛ awui w’okanda wa nshi nyɛ? b) Ngande wahomba dui sɔ monga la shɛngiya lo woho wɔsaso lomombo la l’emunyi?

16 Yeso akɛnya hwe di’awui w’okanda wa nshi nyɛ wayokomɛ. Nde akate ɔnɛ: ‘Lam’ayoshila ɛngɔnyi ɛsɔ,’ koko aha ɔnɛ ‘naka wamboshila.’ (Luka 16:9) Lo nshi y’ekomelo nyɛ, bankɛ mɔtshi yambɔkɔ ndo wedja ɛmɔtshi wekɔ l’ekakatanu wa wolo wendana l’ekondjelo. Koko kem’edja, awui wayoleka ntshɔ otsha lo kɔlɔ. Tshunda dia pɔlitikɛ, ɛtɛmwɛlɔ, ndo awui w’okanda wa l’andja waki Satana wayokomɛ. Omvutshi Ɛzɛkiyɛlɛ nde la omvutshi Zɛfaniya wakate dia paonyi la mfɛsa, diangɔ diokongaka nshi tshɛ ohomba le amundji w’okanda, hadiotonga la nɛmɔ nto. (Ɛzk. 7:19; Zɛf. 1:18) Ngande wayotoyaoka naka lɔsɛnɔ laso komɛ l’andja ɔnɛ ko sho nshihodia ɔnɛ takashisha ekundji wa mɛtɛ l’ɔtɛ w’ekundji wa kɔlɔ wa l’andja ɔnɛ? Sho koka ndjaoka oko pami kakakambe lɔsɛnɔ lande l’otondo dia nkondja falanga efula, ko akayeya dia falanga yakɔ tshɛ yaki kɔlɔ. (Tok. 18:11) Lomombo la l’emunyi la l’andja ɔnɛ layoshila. Ɔnkɔnɛ, toshishake diaaso diele la yɛ dia nkamba la lomombo layɛ la l’emunyi dia ndjayangɛ angɛnyi l’olongo. Kɛnɛ kasalaso lo dikambo dia Jehowa ndo dia Diolelo diande kayotɔngɛnyangɛnya mɛtɛ.

17, 18. Kakɔna kalongamɛ angɛnyi wa Nzambi?

17 Etena kayoya Diolelo dia Nzambi, ndooko onto layofutɛ luudu kana mbɔtɔ abasa. Mbo ya ndɛ yayonga ofele ndo efula ndo hatonga ohomba wa mfuta adɔkɔtɛlɛ kana ekanga. Angɛnyi wa Jehowa wayɔngɛnangɛna la diangɔ dioleki amɛna di’oma lo nkɛtɛ. Tayokambaka la paonyi, mfɛsa, ndo mbɔkɔ y’akɛsɔ dikambo di’olangala ayɔ, koko aha dia ngɔnya onto ɔmɔtshi. Diangɔ di’amɛna efula dia abaya, ave ndo mbolo diayonga ofele dia mbika mvudu y’amɛna efula. Angɛnyi aso wayotokimanyiya la lolango, koko aha dia sho mbafuta. Tayɔngɛnangɛna la diangɔ tshɛ diayotondja nkɛtɛ.

18 Ɔsɔ ekɔ paka awui yema tshitshɛ tsho wendana la difuto di’oshinga wolo diayowosha wanɛ wayayangɛ angɛnyi l’olongo. Atɛmɔdi wa Jehowa wa la nkɛtɛ wayoda tokoko t’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kayowoka ɛtɛkɛta wa Yeso ɛnɛ: “Nyoye, nyu wanɛ wakatshɔkwama oma le Papa, nyokite Diolelo diakalɔngɔsɔma dikambo dianyu oma ko etatelo k’andja.”​—Mat. 25:34.

^ od. 4 Yeso kombuta dia kana kɛnɛ kakawoofunde kaki mɛtɛ kana bu. Lo mɛtɛ, tshɛkɛta “wakafunde” yele lo Luka 16:1 koka nembetshiya ɔnɛ onto ɔmɔtshi akate kashi ɔnɛ olami akatshupaka diangɔ otshupatshupa. Yeso akake epole ɔsɛkɛ lo kɛnɛ kakasale olami ɔsɔ, koko aha l’ɛkɔkɔ wakandashisha olimu ande.

^ od. 15 Ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ wa Lucia Moussanett wakatondjama lo Emɔ! wa Ngɔndɔ ka samalo 22, 2003, lɛkɛ 18-22, lo Falase.