1-2. Lo yoho yakɔna yakoka Okristo monga oko etajɛ w’otale tshwa? (1 Kɔrɛtɔ 15:58)

 LO 1978, wakake etajɛ ɔmɔtshi w’otale tshawa l’osomba wa Tokyo, la Japon. Anto wakayambolaka woho wayoshikamala luudu lɔsɔ l’osomba wele adidimu wa nkɛtɛ salemaka mbala la mbala. Kakɔna kakasale ambiki wa luudu lɔsɔ diaha lɔ nyukɔ lam’ayosalema adidimu wa nkɛtɛ? Waa ɛjɛniɛrɛ wakashikimadia etajɛ ɔsɔ nge woho wele adidimu wa nkɛtɛ hawokoke mbonyukola. Akristo wekɔ oko etajɛ ɔsɔ. Lo woho akɔna?

² Okristo pombaka monga la wɛdimo lam’asa monga nge la monga aha nge kamboleka. Nde pombaka monga nge ndo nshikimala lo kitanyiyaka ɛlɛmbɛ ndo atɔndɔ wa Jehowa lushi tshɛ. (Adia 1 Kɔrɛtɔ 15:58.) Nde ekɔ “suke dia nkitanyiya” ndo hasekola ɛlɛmbɛ wa Nzambi. Lo wedi okina, nde pombaka monga la “ekanelo k’ɔlɔlɔ,” kana aha awui wolo etena kakoka dui sɔ salema kana etena kele dui sɔ ohomba. (Jak. 3:17) Okristo wakeke dia monga la wɛdimo mbewɔka dia monga awui wolo amboleka kana yetawetawɔ yamboleka. Lo sawo nɛ, tayɔsɛdingola woho wakokaso nshikimala. Tayɛna nto toho totanu takamba la Satana dia mpemba ntɛwɔla welo wadjaso dia nkitanyiya Jehowa ndo tayeka woho wakokaso nshika ntanga la ntondo ka welo ande.

3. Ɛlɛmbɛ akɔna waki Ombidji w’ɛlɛmbɛ waheme tshɛ watanaso l’Etsha 15:28, 29?

³ Oko wende Ombidji w’ɛlɛmbɛ waheme laadiko dia tshɛ, Jehowa ekɔ la lotshungɔ la mbidja ɛlɛmbɛ ndo nde salaka woho waha ɛlɛmbɛ akɔ monga wolo nkitanyiya le ekambi ande. (Isa. 33:22) Ɛnyɛlɔ, olui walɔmbɔla wa lo ntambe ka ntondo akashile toho tosato takoka Okristo ntshikala nge. Toho takɔ tosato  ko: 1) mbewɔ ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi ndo tɛmɔlaka paka Jehowa ndamɛ, 2) nɛmiya ekila ka dikila, ndo 3) nkitanyiya atɔndɔ wa lo Bible wa laadiko wendana l’awui wa mindo wa dieyanelo. (Adia Etsha 15:28, 29.) Ngande wakoka Akristo ntshikala nge ɛlɔ kɛnɛ l’akambo asato wa shikaa asɔ?

4. Ngande wamamemaso Jehowa la tshondo tshɛ? (Ɛnyɛlɔ 4:11)

⁴ Sho tonaka ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi ndo sho tɛmɔlaka paka Jehowa oto. Nde akadjangɛ ase Isariyɛlɛ dia vɔ mbɔtɛmɔlaka paka ndamɛ oto. (Eoh. 5:6-10) Ndo etena kakandahembama oma le Diabolo, Yeso akɛnya hwe dia sho pombaka tɛmɔlaka paka Jehowa ndamɛ oto. (Mat. 4:8-10) Ɔnkɔnɛ, sho hatɔtɛmɔla dikishi. Ndo sho hatɔtɛmɔla anto, oyadi ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ, ewandji wa pɔlitikɛ kana akɛnyi ndo apumi wa mishiki wa lokumu wa l’andja ɔnɛ lo mbaɔsa oko tozambizambi. Sho mbetaka lo wedi wa Jehowa ndo sho tɛmɔlaka paka ɔnɛ “lakatonge diangɔ tshɛ.”​—Adia Ɛnyɛlɔ 4:11.

5. Lande na kakitanyiyaso ɔlɛmbɛ wa Jehowa wendana l’ekila ka lɔsɛnɔ ndo ka dikila?

⁵ Sho kitanyiyaka ɔlɛmbɛ wa Jehowa wendana la ekila ka lɔsɛnɔ ndo ka dikila. Lande na? Nɛ dia Jehowa mbutaka dia dikila diekɔ didjidji dia lɔsɛnɔ, woshasha wa nɛmɔ efula w’oma le nde. (Lɛw. 17:14) Mbala ka ntondo kaketawɔ Jehowa di’anto ndɛ emunyi wa nyama, nde akawadjangɛ diaha vɔ ndɛ dikila. (Eta. 9:4) Nde akakalolɛ didjango sɔ etena kakandasha wodja w’Isariyɛlɛ Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. (Lɛw. 17:10) Nde akalɔmbɔla olui walɔmbɔla wa lo ntambe ka ntondo dia vɔ mbidja didjango di’Akristo tshɛ ‘nsɛka dikila.’ (Ets. 15:28, 29) Sho kitanyiyaka didjango sɔ etena kɔsaso tɛdikɔ tendana l’esakelo. b

6. Welo akɔna wadjaso dia nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ l’atɔndɔ wa Jehowa wa laadiko wendana la lɔkɛwɔ?

⁶ Sho kitanyiyaka atɔndɔ wa Jehowa wa laadiko wendana la lɔkɛwɔ. (Hɛb. 13:4) Lo nkamba l’ɛtɛkɛta wa didjidji, ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ tolakaka dia ‘ndjaka’ ntenyi diaso dia demba, mbuta ate, mbɔsa tɛdikɔ ta wolo l’oyango wa minya nsaki tshɛ ya kɔlɔ. Sho mbewɔka dia menda kana nsala dui tshɛ diakoka memula nsaki ya dieyanelo. (Kɔl. 3:5; Jɔbɔ 31:1) Etena kahembamaso dia nsala dui dia kɔlɔ, sho minyaka mbala kakɔ ɔtɔi kanyi tshɛ kana tshelo tshɛ yakoka ndanya lɔngɛnyi lele lam’asaso la Nzambi.

7. Kakɔna kahombaso ndjashikikɛ dia nsala ndo lande na?

⁷ Jehowa nongamɛka dia sho “monga l’okitanyiya w’oma k’ɛse otema.” (Rɔmɔ 6:17) Kɛnɛ katotɛnde kokongaka nshi tshɛ dikambo dia wahɔ aso ndo sho hatokoke ntshikitanya ɛlɛmbɛ ande. (Isa. 48:17, 18; 1 Kɔr. 6:9, 10) Sho salaka la wolo tshɛ dia ngɛnyangɛnya Jehowa ndo dia monga la dionga diaki l’omembi w’esambo lakate ate: “Dimi lakɔshi yɛdikɔ ya kitanyiyaka wadjango ayɛ tena tshɛ, polo l’ekomelo.” (Os. 119:112) Koko, Satana ayosala tshɛ dia ntɛwɔla yɛdikɔ yaso. Toho takɔna takamba la nde?

8. Ngande wakamba Satana l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ dia ntɛwɔla yɛdikɔ yaso?

⁸ Ɛhɛnyɔhɛnyɔ. Diabolo kambaka l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ wa lo demba ndo wa lo yimba dia ntɛwɔla yɛdikɔ yaso. Oyango ande ele wa ‘tɔlɛ,’ mbuta ate ndanya diɔtɔnganelo diele lam’asaso la Jehowa. (1 Pe. 5:8) Wakanɛɛ Akristo wa lo ntambe ka ntondo, wakakɔmɔla ndo wakadiakema l’ɔtɛ wakawayashikikɛ dia ntshikala nge. (Ets. 5:27, 28, 40; 7:54-60) Satana tetemalaka nkamba l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ ɛlɔ kɛnɛ. Dui  sɔ mɛnamaka oma lo woho wahɛnyahɛnyama anangɛso l’akadiyɛso l’esehe tshɛ la Russie ndo lo wedja ekina ndo ɔlɔshamelo w’oma le atunyi.

9. Ɛnya ohomba wa mambalɛka ɛhɛnyɔhɛnyɔ wa lo mayɛlɛ.

⁹ Ɛhɛnyɔhɛnyɔ wa lo mayɛlɛ. Laadiko w’ɛhɛnyɔhɛnyɔ w’okoko l’okoko, Satana kambaka nto la “totshelo ta mayɛlɛ.” (Ɛf. 6:11) Tokane yimba la kɛnɛ kakakomɛ ɔnangɛso Bob, ɔnɛ lakawahombe nsala epaso ɔmɔtshi wa woke. Nde akewoya adɔkɔtɛlɛ dia oyadi kakɔna tshɛ, nde hetawɔki pondjo nkaloya dikila. Ɔnɛ laketawɔ dia mbosala epaso aketawɔ dia nɛnya yɛdikɔ yande. Koko, l’otsho wa la ntondo k’epaso, dɔkɔtɛlɛ dikina diakahombe mboka tɛdi k’oshishi akaye dia ndjenda Bob l’ɔkɔngɔ wa nkumbo kande nkalola la ngelo. Nde akatɛ Bob dia hawotowokaloya dikila, koko dikila diayongaka suke woho wa naka ohomba wa dikila wambonga ko vɔ mbokaloya. Ondo dɔkɔtɛlɛ akafɔnya dia Bob ayotshikitanya yɛdikɔ yande lam’ele nkumbo kande kaya bu lawɔ. Koko Bob akatshikala nge lo mbuta dia nde hetawɔki dikila pondjo oyadi la ntondo ka dikambo diakɔna tshɛ.

10. Lande na kele tokanyi t’anto tekɔ waale? (1 Kɔrɛtɔ 3:19, 20)

¹⁰ Tokanyi ta wanɛ wahɔshi ɛlɛmbɛ wa Jehowa la nɛmɔ. Naka sho mɛna akambo lo ndjela kanyi y’anto wahɔshi ɛlɛmbɛ wa Jehowa la nɛmɔ, kete sho lawɔ mbeyaka ndjotatɛ mɔnyɔla Jehowa ndo ɛlɛmbɛ ande. (Adia 1 Kɔrɛtɔ 3:19, 20.) “Lomba la l’andja ɔnɛ” tshutshuyaka anto mbala la mbala diaha vɔ nkitanyiya Nzambi. Akristo amɔtshi wa la Pɛrgamɛ ndo wa la Tiyatira wakasɛngiyama oma le anto wakaadinge wanɛ wakayakimɔka l’awui wa mindo ndo wakatɛmɔlaka dikishi. Yeso akasha tshumanelo dihende sɔ alako wa wolo lo woho wakawadihaka washo l’awui wa mindo wa dieyanelo wakasalemaka asɔ. (Ɛny. 2:14, 20) Ɛlɔ kɛnɛ, anto wotodingi nyangaka dia tɔsɛngiya dia sho mbetawɔ tokanyi ta kɔlɔ. Ase nkumbo ndo anto wekesanɛ la so mbeyaka mpemba tetawoya dia sho tamboleka awui wolo ndo totshutshuya dia nsekola ɛlɛmbɛ wa Jehowa. Ɛnyɛlɔ, vɔ mbeyaka totɛ dia ndjasha lo nsaki ya kɔlɔ bu dui dia kɔlɔ efula ndo ɔnɛ ɛlɛmbɛ wa lo Bible wendana la lɔkɛwɔ wambeta loowe.

11. Dia sho ntshikala nge, kakɔna kahombaso mbewɔ?

¹¹ Ntena dimɔtshi, sho mbeyaka ndjɔfɔnya dia ɛlɔmbwɛlɔ katosha Jehowa hokɛma ɔtɛ l’ekolo. Sho mbeyaka mpembama dia ‘ntamba kɛnɛ kofundami.’ (1 Kɔr. 4:6) Ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa lo nshi ya Yeso wakasale pɛkato kɛsɔ. Lo nkotsha ɛlɛmbɛ w’anto laadiko w’ɛlɛmbɛ wa Nzambi, vɔ wakahɛ anto k’anto wotsho laadiko dia tshuka. (Mat. 23:4) Jehowa toshaka ɛlɔmbwɛlɔ kokɛma hwe lo tshimbo y’Ɔtɛkɛta ande ndo y’okongamelo ande. Sho bu l’ɔkɔkɔ wa mbahɛ dui dimɔtshi laadiko wa wetshelo watoshande. (Tok. 3:5-7) Ɔnkɔnɛ, sho hatotambe kɛnɛ kakafundama lo Bible kana mbidja ɛlɛmbɛ aso hita lo dikambo di’asekaso ambetawodi l’awui wendana l’onto l’onto.

12. Ngande wakamba Satana la “awui wa lokeso”?

¹² Awui wa lokeso. Satana kambaka la “awui w’anyanya wa lokeso” ndo la “akambo w’ana w’akɛnda w’andja ɔnɛ” dia minganyiya anto ndo mbidja diatɔnelo lam’asawɔ. (Kɔl. 2:8) Lo ntambe ka ntondo, l’atei w’akambo asɔ mbaki ndo awui wa filozofi wakahikama lo tokanyi t’anto, wetshelo w’ase Juda waki kotomba oma l’Afundelo ndo wetshelo w’ɔnɛ Akristo pombaka ndjela Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. Tokanyi tɔsɔ takanganyiya anto nɛ dia tɔ takekolaka yambalo y’anto oma le Jehowa lele Kiɔkɔ ya lomba. Ɛlɔ kɛnɛ, Satana kambaka la ntita nsango ndo la rɛzo sɔsio dia dianganya awui wa vate vate  y’ɔnɛ ewandji walɔmbɔla kana tshunda kapanda mbele lo kiɔkɔ ya dikambo kapanda ndo vɔ dianganyaka nto awui wa kashi w’ase pɔlitikɛ. Takɛnyi dui sɔ lam’akatombe hemɔ ka COVID-19. c Ɛmɛnyi wa Jehowa wanɛ wakayele ɛlɔmbwɛlɔ k’oma le okongamelo aso wakewɔ ekiyanu w’anyanya wakahomana la wanɛ wakahokamɛka awui wa kashi.​—Mat. 24:45.

13. Lande na kahombaso ndjalama oma l’awui wekola yimba?

¹³ Awui wekola yimba. Sho pombaka ntetemala mbika yimba lo “akambo woleki ohomba.” (Flpɛ. 1:9, 10) Akambo wekola yimba koka tɔɔsɛ wenya efula ndo mbekola yimba yaso oma l’awui wele la wahɔ. Awui wasalaso mbala la mbala lo lɔsɛnɔ, ɛnyɛlɔ oko ndɛ, nnɔ, nkɔkɔla demba ndo olimu wa l’emunyi koka ndjokoma awui wekola yimba, naka vɔ nkoma awui woleki ohomba lo lɔsɛnɔ laso. (Luka 21:34, 35) Ndo nto, lushi tshɛ sho mbokaka ndo mbadiaka awui wendana l’ewanu wa lam’asa anto wa lo tshunda ndo ase pɔlitikɛ. Sho pombaka ndjashikikɛ diaha awui asɔ mbekola timba taso. Naka hatosadi ngasɔ, kete sho koka ndjotatɛ sukɛ wedi ɔmɔtshi lo yimba kana l’otema. Satana kambaka la toho tɔsɔ tshɛ takatatɛkɛtshi la diko dia ntɛwɔla yɛdikɔ yaso ya nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Nyɛsɔ tɔsɛdingole woho wakokaso nshika ntanga lo welo wadjande ndo nyomotshikala nge.

14. Naa dui dimɔtshi diakoka tokimanyiya dia ntshikala nge lo wedi wa Jehowa?

¹⁴ Kana yimba lo kɛnɛ kendana la ndjakimɔ ndo la batisimu kayɛ. Wɛ akatakola wanya asɔ nɛ dia wɛ kombolaka mbeta lo wedi wa Jehowa. Ohɔ kɛnɛ kakakokimanyiya dia mbetawɔ dia wɛ amboshola akambo wa mɛtɛ. Wɛ akakondja ewo k’oshika ka Jehowa ndo wɛ akatatɛ nɛmiya ndo mboka Shɔ lele l’olongo ngandji. Wɛ akonge la mbetawɔ ndo akatshutshuyama dia ndjatshumoya. Wɛ akatshike dia nsala awui wahetsha Jehowa ndo wɛ akatatɛ nsala awui w’ɔngɛnyangɛnya. Wɛ akayaoke dimɛna efula etena kakayeye dia Nzambi akakodimanyiya pɛkato yayɛ. (Os. 32:1, 2) Wɛ akatatɛ mbɔtɔ  lo nsanganya y’Akristo ndo wɛ akatatɛ mbewoya anto akina awui wa diambo wakayeke. Oko Okristo wakayakimɔ ndo wambobatizama, wɛ ɔkɛndakɛnda wony’ɔnɛ lo mboka ka lɔsɛnɔ ndo amboyashikikɛ dia ntetemala nkɛndakɛnda lɔkɔ.​—Mat. 7:13, 14.

15. Lande na kele wekelo ndo okanelo wa yimba wekɔ ohomba?

¹⁵ Ekaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo kanaka la wɔ yimba. Oko wakoka osongo ntshikala nge naka edio awɔ mbɔtɔ etale lo nkɛtɛ, mbele sho koka ntshikala nge naka tekɔ la mbetawɔ ka nge le Jehowa. Lam’atahame osongo, mbataleke nyɔngɔmɛ edio ande ndo nsandjɔnɛ etale. Naka sho mbekaka ndo kanaka yimba la kɛnɛ kekaso, kete tayokeketsha mbetawɔ kaso ndo tayoleka mbetawɔ dia mboka ya Jehowa mboleki amɛna. (Kɔl. 2:6, 7) Nkana yimba lo woho wele wetshelo, ɛlɔmbwɛlɔ ndo ekokelo ka Jehowa akakimanyiya ekambi ande wa lo nshi yakete. Ɛnyɛlɔ, Ɛzɛkiyɛlɛ akadje yimba tshɛ etena kakɛdikaka ondjelo tɛmpɛlɔ kakɛnyi Ɛzɛkiyɛlɛ lo ɛnɛlɔ. Ɛnɛlɔ kɛsɔ kakakeketsha Ɛzɛkiyɛlɛ ndo tɔ toshaka wetshelo w’oshika lo kɛnɛ kendana la woho wa nsukɛ atɔndɔ wa Jehowa wendana l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. d (Ɛzk. 40:1-4; 43:10-12) Sho lawɔ kondjaka wahɔ etena katshungolaso etena dia mbeka ndo dia nkana yimba l’awui woshami etale wa l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi.

16. Ngande wakakokamɛ Bob l’ɔtɛ wakinde l’otema wa nge? (Osambo 112:7)

¹⁶ Keketsha otema ayɛ. Nkumekanga Davidɛ akate dia nde hashishaki pondjo ngandji kokande Jehowa etena kakandembe ate: “Nzambi le, otema ami wekɔ nge.” (Os. 57:7) Sho lawɔ koka monga l’otema wele nge, lo ndjaɛkɛ tshɛ le Jehowa. (Adia Osambo 112:7.) Tɔsɛdingole woho wakakimanyiya dui sɔ Bob lakatatɛkɛtshi dikambo diande l’etatelo. Lam’akawawotɛ dia wayokitsha dikila suke ko nkamba la diɔ naka ohomba wambonga, nde akakadimola mbala kakɔ ɔtɔi dia naka vɔ wayohemba dia mbokaloya dikila, kete nde pombaka ntomba mbala kakɔ ɔtɔi oma lo lopitadi lɔsɔ. Bob akayota l’ɔkɔngɔ ate: “Dimi lakeyaka kɛnɛ kakimi  lo nsala ndo dimi kondjakiyanyaka lo kɛnɛ kakakoke komɛmi.”

17. Kakɔna kamboyeka oma lo kɛnɛ kakahomana la Bob? (Enda ndo osato.)

¹⁷ Bob akatshikala nge nɛ dia nde akɔshi yɛdikɔ ya ntshikala nge la ntondo ka nde ntshɔ lo lopitadi. Ntondotondo, nde akakombolaka ngɛnyangɛnya Jehowa. Dui dia hende, nde akeke la yambalo tshɛ kɛnɛ kata Bible ndo kɛnɛ kata ekanda aso lo dikambo dia ekila ka lɔsɛnɔ ndo ka dikila. Dui dia sato, nde aketawɔ dia ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa ayowela ɛtshɔkɔ wa pondjo. Sho lawɔ koka ntshikala nge oyadi ehemba akɔna wayohomana la so.

18. Ngande watetsha ɛnyɛlɔ kaki Baraka dia ndjaɛkɛ le Jehowa? (Enda osato wele lo lohoso.)

¹⁸ Yaɛkɛ le Jehowa. Tɔsɛdingole woho wakatondoya Baraka l’ɔtɛ wakandayaɛkɛ l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa. L’etena kɛsɔ, ase Isariyɛlɛ kondjalɔngɔsɔla lo ta. Vɔ komonga la dihomɔ dia ta. Koko Jehowa akatɛ Baraka dia ntshɔ ndo dia ndɔsha Sisɛra, owandji w’alembe w’ase Kanana l’alembe ande waki la dihomɔ tshɛ dia ta. (Emb. 5:8) Omvutshi wa womoto Dɛbɔra akatɛ Baraka dia nde ntshɔ polo l’okidi w’akona dia tohomana la Sisɛra la pusupusu yande ya ta 900. Kaanga mbele lo nkɛtɛ y’ebamubamu ase Isariyɛlɛ wakakoke monga l’okakatanu dia ndɔshana la pusupusu ya ta yalowango efula shɔ ndo kaanga mbakeyaka Baraka dikambo sɔ, nde akakitanyiya kɛnɛ kakawawotɛ. Etena kakaholɔ asɔlayi l’okidi wa Dikona dia Tabɔra, Jehowa akalɔsha mvula ngembe. Pusupusu ya Sisɛra yakadinde lo lɔtɛkɛ ndo Jehowa akadjɛ Baraka otshumba. (Emb. 4:1-7, 10, 13-16) Woho akɔ waamɛ mbele, Jehowa ayotodjɛ otshumba naka sho ndjaɛkɛ le nde ndo diɛsɛ l’ɛlɔmbwɛlɔ katoshande lo tshimbo y’enyimpala ande.​—Eoh. 31:6.

19. Lande na kalangayɛ ntshikala nge?

¹⁹ Welo wadjaso dia ntshikala nge wayotetemala edja tshɛ kaakatasɛnɛ lo dikongɛ di’akambo nɛ. (1 Tim. 6:11, 12; 2 Pe. 3:17) Nyɛsɔ toyashikikɛ diaha ɔlɔshamelo, ɛhɛnyɔhɛnyɔ wa la mayɛlɛ, tokanyi t’anto, awui wa lokeso ndo awui wekola yimba tɔkɔmɔla. (Ɛf. 4:14) Koko totshikale nge ndo totetemale mboka Jehowa ngandji ndo nkitanyiya wadjango ande. L’etena kakɔ kaamɛ, sho pombaka monga l’ekanelo k’ɔlɔlɔ. Lo sawo diayela, tayɛna woho wele Jehowa nde la Yeso wekɔ bɛnyɛlɔ dia kokele lo kɛnɛ kendana la monga l’ekanelo k’ɔlɔlɔ.