Jehowa​—Ekɔ Nzambi kasungana sho mbeeya

SHI mbeyaka monga ko wɛ ekɔ lo pandja ɛngɔ kɛmɔtshi k’ohomba efula lo lɔsɛnɔ layɛ? Naka wɛ heye awui efula wendana la Nzambi, kete mɛtɛ wɛ ekɔ lo pandja awui efula w’ohomba. Lande na ? Nɛ dia oko wakadiɛnyi miliyɔ y’anto, sho kondjaka ɛlɔlɔ wa weke lo mbeka dia mbeya Nzambi katɛkɛtama lo Bible. Ndo nto, ɛlɔlɔ sho koka mbakondja oma ko kakianɛ ndo vɔ koka ntshikala pondjo.

Jehowa Nzambi lele Kiɔkɔ ya Bible nangaka dia sho mbeeya. Omembi w’esambo akafunde ate: “Anto weye dia wɛ, lele lokombo layɛ Jehowa, Wɛmɛ kele Ɔnɛ-Laheme-Tshɛ lo nkɛtɛ k’otondo!” Mbokɛkama hwe dia ekɔ lo wahɔ aso dia sho mbeya Nzambi. “Dimi Jehowa kele Nzambi kayɛ, Ɔnɛ latoketshaka dikambo dia wahɔ ayɛ.” Ko ɛlɔlɔ akɔna lo mbeya Jehowa Nzambi Nkum’Olongo?​—Osambo 83:18; Isaya 48:17.

Ntondotondo, sho nɔmbwamaka dia mbeya woho wa ndɔshana l’ekakatanu wa lushi la lushi. Tekɔ l’elongamelo k’oshika kendana la nshi yayaye ndo la wɔladi wa lo yimba. Ndo nto, lo mbeya Jehowa dimɛna, sho kondjaka eokelo ka dimɛna ka ambola w’ohomba wayaoka anto wa lo nshi nyɛ wa l’andja w’otondo. Ambola akɔna asɔ?

Onde lɔsɛnɔ layɛ lekɔ l’oyango?

Kaanga mambohama awui wa ntshulatshula lo yoho ya diambo, anto wekɔ lo ntetemala ndjaoka ambola anɛ: ‘Lande na kemi lanɛ la nkɛtɛ? Lende atamatshu? Naa oyango wa lɔsɛnɔ?’ Naka hatokondjisha ekadimwelo w’eshika lo ambola asɔ, kete lɔsɛnɔ laso halotonga l’oyango. Wekelo ɔmɔtshi wakasalema l’Allemagne l’ekomelo k’ɛnɔnyi wa 1990 wakɛnya dia kahende ɔtɔi k’anto wakawakɔnya wakayaokaka dia vɔ bu l’oyango lo lɔsɛnɔ. Ondo ngasɔ mbayaoka ndo anto wa lo wodja anyu.

Ekɔ wolo onto ndjadjɛ eyango naka nde bu la lɔsɛnɔ lele l’oyango. Anto efula nyangaka dia nkandola okakatanu ɔsɔ lo nyanga dia monga l’olimu wa lokumu kana lo ndjamɔtshɛ ɛngɔnyi. Koko, koko woho wayaokawɔ dia vɔ ndooko l’oyango lo lɔsɛnɔ mbeyaka ndjakonya ko hawoyokombola nsɛna. Lo ndjela jurnalɛ yelɛwɔ International Herald Tribune, kɛsɔ mbakakomɛ osekaseka ɔmɔtshi w’olangala lakole lo dihole di’ɔngɔnyi efula ndo laki la waɛsɛ heyama.” Kaanga mbakandɔkaka lo dɛngɔ, nde akayaokaka oko ompoko ndo lɔsɛnɔ lande komboshaka ɔlɔ. Nde akayadiake lo nnɔ ekanga ɛmɔtshi. Ondo wɛ mbeyaka anto amɔtshi wakadjasɛka vɔamɛ wakavu nyɔi ka kɔlɔ.

Onde wɛ ambokaka anto wata dia siansɛ koka nembetshiya awui tshɛ wendana la lɔsɛnɔ? Jurnalɛ yatomba lomingu tshɛ l’ɔtɛkɛta w’allemand yelɛwɔ Die Woche mbutaka ɔnɛ: “Lo mbuta mɛtɛ, siansɛ ndooko k’ɔlɔ katatɛ l’awui wa lo nyuma. Wetshelo w’ohilwelo bu ohomba ndo kaanga awui wa fizikɛ mbidja ndo akambo tshɛ wendana la wɔ hawosha anto elongamelo ndo lotui tshitshi. ” Weshwelo wendana l’awui wa siansɛ wambokimanyiya dia nembetshiya lɔsɛnɔ lo toho totshikitanyi, ndo dia nembetshiya woho watshimba nkɛtɛ, woho watshikitana deko kana woho watshimba ashi. Awui asɔ tshɛ kimanyiyaka dia lɔsɛnɔ ntetemala monga. Koko siansɛ bu l’akoka wa totɛ lande keso lanɛ la nkɛtɛ kana otsha lɛnɛ atatatshu. Naka sho ndjaɛkɛ paka lo siansɛ, kete hatotokondja ekadimwelo wendana lo ambola aso wendana la oyango wa lɔsɛnɔ. Oma lɔkɔ, oko wakaditɔtɔmiya jurnalɛ mɔtshi (Süddeutsche Zeitung,) “tekɔ l’ohomba w’efula w’ɔnɔmbɔdi ɔmɔtshi.”

Naka aha Otungi, onto akɔna ele l’akoka wa tɔlɔmbɔla na? Lam’ele nde mbakakitsha anto lanɛ la nkɛtɛ, nde pombaka mbeya lande na kakandakitsha lanɛ la nkɛtɛ. Bible nembetshiyaka dia Jehowa akatonge dia vɔ ndodia nkɛtɛ ndo kikokɛ ndo kilamaka. Lo elimu awɔ tshɛ, vɔ wakahombe nkɛmɔla waonga waki Nzambi wele oko, losembwe, lomba ndo ngandji. Naka nshihodia ɔkɔkɔ wakatotonge Jehowa, kete tayeya lande na keso lanɛ la nkɛtɛ.​—Etatelo 1:26-28.

Ahombayɛ nsala?

Ahombayɛ nsala naka wɛ atatane ekadimwelo w’eshika lo ambola wele oko: ‘Lande na kemi lanɛ la nkɛtɛ? Lende atamatshu? Naa oyango wa lɔsɛnɔ?’ Bible kondjangɛka dia mbeka dia mbeya Jehowa dimɛna. Yeso akate ate: “Dia vɔ nkondja lɔsɛnɔ la pondjo, weke dia keya wɛ Nzambi ɔtɔi ka mɛtɛ, la Yeso Kristo lakayatome.” Wɛ keketshamaka nto dia nkɛnɛmɔla waonga waki Nzambi, lo yoho ya laande ngandji, ndo dia ndjadjɛ oyango wa ndjɔsɛna lo Diolelo diaki Mɛsiya. Wɛ ayonga l’oyango lo lɔsɛnɔ ndo l’elongamelo ka diambo ndo ka shikaa kendana la nshi yayaye. Ndo wɛ ayokondja ekadimwelo lo ambola w’ohomba wakakotshindjaka wɔɔngɔ.​—Joani 17:3; Ondaki 12:13.

Kakɔna kayotshikitanya dui sɔ le yɛ? Hans ekɔ l’akoka wa mbeya dui sɔ. * Aya ɛnɔnyi ɛmɔtshi, nde aki la dietawɔ diaheyama ɔtɛ l’ekolo le Nzambi, koko mbetawɔ kande komonga ndooko la shɛngiya lo lɔsɛnɔ lande. Onto lakalangaka mbahema mututu efula ɔsɔ, akalanga wamato ndo akakongolaka enongo wa totshitshɛ. Nde mbutaka ate: “Koko lɔsɛnɔ lami komonga l’oyango ndo lɔ kɔngɛnyangɛnyakami.” Lam’akamalekanya ɛnɔnyi akumi ahende l’ɛmɔtshi, Hans akɔshi yɛdikɔ ya mbeya Nzambi dimɛna lo mbadiaka Bible la yambalo tshɛ. Nde akasale dui sɔ, ndo nde akayosholaka oyango wa lɔsɛnɔ. Nde akasale etshikitanu ndo akayobatizamaka oko Ɔmɛnyi wa Jehowa. Aya ɛnɔnyi dikumi wakambande olimu wa lo ntena tshɛ. Nde mbutaka ate: “Olimu wa Jehowa mbele yoho ya lɔsɛnɔ yoleki dimɛna. Ntatɛ oma lanɛ wakameye Jehowa, laya l’oyango wa lɔsɛnɔ. ”

Lo mɛtɛ, oyango wa lɔsɛnɔ bu ɔtɔi wa dimbola watshindja anto wɔɔngɔ. Awui wa l’andja wekɔ lo taleke ndana, laasɔ ekɔ dimbola dikina di’ohomba diakiyanya anto efula.

Lande na kotumbi mpokoso kɛnɛ?

Etena katomba mpokoso, wanɛ wohomanyi la mpokoso kɛnɛ tetemalaka ndjambola lande na kaakome mpokoso kɛsɔ. Etena kakondjawɔ okadimwelo w’oshika oma lo dimbola sɔ, kandji kele lawɔ l’ɔtɛ wa mpokoso kɛsɔ kitakitaka lo yɛdikɔ y’efula. Ko naka onto hakondjisha okadimwelo lo dimbola sɔ, kete nde ayotetemala nsowa ndo onto mbeyaka ndjonga yema ɛkɛlɛkɛ. Tende kɛnɛ kakakomɛ Bruni, mama kɛmɔtshi kambotshunda wɔɔngɔ.

Nde mbutaka ate: “Lakavusha ɔnami l’ashashi ambeta ɛnɔnyi ɛmɔtshi. Dimi laki ombetawudi ndo lakatshu tenda ondjashi Nzambi dia nkondja ekeketshelo. Nde akambutɛ dia Nzambi mambɔsa Suzana k’ɔnami otsha l’olongo lɛnɛ ayange ondjelo. Ntatɛ lam’akandavu, lekɔ lo mɛna wonya oko lɛdi, ndo lakonge la lohetsho otsha le Nzambi lo woho wakandambɔsɛ yana yami.” Bruni akasowe l’edja k’ɛnɔnyi efula. Nde mbutaka ate: “Oma laasɔ, Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi akamɛnyi lo Bible dia dimi ndooko l’ɔkɔkɔ wa mpetsha Nzambi. Jehowa kɔmbɔsa Suzana otsha l’olongo ndo yana shɔ hakomi ondjelo. Hemɔ kande kakaye oma lo woho wakinde komonga kokele. Suzana ekɔ lo ndala djɔ akongɛ dia Jehowa ndjowolola. Lakeke nto dia nde akatonge anto dia nsɛna pondjo pondjo lo paradiso ka la nkɛtɛ, sangwelo diayondokotsha lo nshi yayaye. Lam’akamayeyaka woho w’onto wele mɛtɛ Jehowa, lakayoyasukanyaka la nde ndo kandji kami kakatatɛ nshila.”​—Osambo 37:29; Etsha 24:15; Rɔmɔ 5:12.

Miliyɔ y’anto pomanaka la mpokoso, ata, ndjala ya kasha kana mpokoso y’oma lo diangɔ diakatongama. Bruni akakeketshama dia mɛna lo Bible dia Jehowa bu kiɔkɔ y’akambo asɔ tshɛ ndo nde kosangoya di’anto ndjosowa ndo keem’edja nde ayanga nkomiya awui tshɛ wa kɔlɔ. Woho wambofulanɛ awui wa ngala mɛnyaka dia tekɔ lo nsɛna lo “nshi y’ekomelo” ka dikongɛ nɛ di’akambo. Otshikitanu wa woke wayanga salema keem’edja.​—2 Timɔte 3:1-5; Mateo 24:7, 8.

Eke dia mbeya Nzambi

Hans nde la Bruni komonga l’ewo k’oshika kendana la Nzambi. Vɔ waki la mbetawɔ le nde aha la mbeya akɔna eende mɛtɛ. Koko vɔ wakɔshi etena ka mbeka dia mbeya Jehowa ndo welo awɔ wakatshɔkwama. Vɔ wakayokondjaka ekadimwelo w’eshika lo ambola w’ohomba wayaonga anto wa lo nshi yaso nyɛ. Vɔ wakayongaka la wɔladi wa lo yimba ndo l’elongamelo k’oshika kendana la nshi yayaye. Miliyɔ y’ekambi wa Jehowa wakahomana l’okakatanu akɔ waamɛ.

Dia mbeka dia mbeya Jehowa, paka nsɛdingola ntondotondo Bible la yambalo tshɛ nɛ dia tɔ totɛka awui wendana la Nzambi ndo kɛnɛ kalongamɛnde le so. Kɛsɔ mbakasalaka anto amɔtshi wa lo ntambe ka ntondo. Luka, laki ombewi w’ɛkɔndɔ ndo dɔkɔtɛlɛ kɔndɔlaka di’ase etshumanelo k’ase Juda ka la Bɛrɔya, lo wodja wa Ngirika “waketawɔ ɔtɛkɛta wa [Pɔɔlɔ nde la Silasi] la nsaki k’efula ndo wakasɛdingolaka Afundelo la yambalo tshɛ lushi la lushi dia menda kana akambo akɔ waki mɛtɛ.”​—Etsha 17:10, 11.

Akristo wa lo ntambe ka ntondo wakatshumanaka lo tshumanelo (Etsha 2:41, 42, 46; 1 Kɔrɛtɔ 1:1, 2; Ngalatiya 1:1, 2; 2 Tɛsalɔnika 1:1) Ɔsɔku mbediɔ ndo nshi nyɛ. Tshumanelo di’Ɛmɛnyi wa Jehowa tshumanaka lo nsanganya yele l’oyango wa mbaakimanyiya dia ndjasukanya la Jehowa ndo dia mbokambɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Mongaka kaamɛ l’Ɛmɛnyi wa Jehowa wa lo ngelo kanyu mongaka la wahɔ ekina. Lam’ele anto efula wekɔ la mbekelo dia ndeka mfɔna la Nzambi katɛmɔlawɔ, Ɛmɛnyi wa Jehowa kɛnɛmɔlaka waonga waki Jehowa lo yɛdikɔ yewɔ l’akoka wa nsala dui sɔ. Teya dia mbeya Jehowa dimɛna dimɛna lo mongaka kaamɛ l’Ɛmɛnyi wa Jehowa.​—Hɛbɛru 10:24, 25.

Onde wɛ mɛnaka dia mbeka dia mbeya onto ɔmɔtshi nɔmbaka dia mbidja welo efula? Ekɔ ngasɔ! Shi ɔsɔku mbediɔ lo kɛnɛ kendana l’akambo efula walangayɛ nsala lo lɔsɛnɔ? Kanyiya dikambo dia welo wadja ɔkɛnyi wa kɛnya wa manamana dia nde ndjaekesanyiya la yɔ. Jean-Claude Killy, ɔkɛnyi ɔmɔtshi w’ase France wakalongola medayɛ wa ɔrɔ lo Jeux olympiques, nembetshiyaka woho wakoka onto nkondja kupɛ lo kɛnyɔ yakɛnya wedja efula: “Pombaka ntatɛ ndjalɔngɔsɔla ɛnɔnyi 10 la ntondo ka lushi lɔsɔ koka, ndjalɔngɔsɔla l’edja k’ɛnɔnyi efuula, ndo kanyiyaka dikambo sɔ lushi tshɛ [...]. Pombaka nkandja demba ndo wɔɔngɔ olimu nshi 365 ya l’ɔnɔnyi.” Wenya ndo welo ɛsɔ tshɛ ekɔ paka dia ndjolawɔ lowango layɔsa paka minitɛ dikumi tsho! Difuto dia woke ndo dia pondjo diekɔ lo tokongɛ naka sho mbeka dia mbeya Jehowa!

Diɔtɔnganelo dia ma ma

Onto akɔna akoka nanga pandja ɛngɔ kɛmɔtshi k’ohomba lo lɔsɛnɔ lande? Ndooko onto. Laasɔ, naka wɛ mɛnaka dia lɔsɛnɔ layɛ bu l’oyango w’oshika ndo naka wɛ kombolaka l’otema ɔtɔi dia mbeya lande na kambofulanɛ waa mpokoso, kete yashikikɛ dia mbeka dia mbeya Jehowa, Nzambi katɛkɛtawɔ lo Bible. Yɛdikɔ shɔ mbeyaka ntshikitanya lɔsɛnɔ layɛ lo pondjo.

Onde tayotshika dia mbeka dia mbeya Jehowa lushi lɔmɔtshi? Wanɛ wele aya ɛnɔnyi akumi wakaambe lo awui wamboweka ndo watetemalawɔ mbeka lo dikambo diande. Ewo kɛsɔ mbashaka ɔngɛnɔngɛnɔ ndo ntetemalaka mbasukanya la Nzambi. Nyɛsɔ tonge la kanyi yaki l’ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ lakafunde ate: “Ande efula ka ɔngɔnyi, ka lomba ndo ka ewo ka Nzambi lee! Dombwelo diande hadiomanema mfundo ndo mboka yande hayeyama mɛtɛ nɔnda! Nɛ dia ‘akɔna ambeya yimba ya Jehowa kana akɔna aya ondaki ande?’”​—Rɔmɔ 11:33, 34.

[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]

[Efundelo wa l’etei]

Anto ntetemalaka ndjaoka ambola w’ohomba anɛ wele oko: ‘Lande na kemi lanɛ la nkɛtɛ? Lende atamatshu? Naa oyango wa lɔsɛnɔ?’

[Efundelo wa l’etei]

“Lushi lakamayeyaka woho w’onto wele Jehowa mɛtɛ, mbakamayasukanya la nde.”

[Efundelo wa l’etei]

“Olimu wa Jehowa mbele yoho ya lɔsɛnɔ yoleki dimɛna. Ntatɛ lam’akameye Jehowa, laya la lɔsɛnɔ lele l’oyango.”