“Ukitanyia ndeka ulambu ololo”

SAULO mbaki nkumekanga ka ntondo ka l’Isariyɛlɛ w’edjedja. Kânga mbele Nzambi ka mɛtɛ mbakɔsɔnɛ, Saulo akayongaka l’ohindodi.

Kɔlɔ kakɔna kakasale Saulo? Onde nde akakoke kiewɔ? Wetshelo akɔna wakokaso nkondja lo nsɛdingola ɛnyɛlɔ kande?

Jehowa ambewoya ɔnɛ lamondɔsɔna dia ndjala nkumekanga

La ntondo ka Saulo ndjala nkumekanga, ɔprɔfɛta Samuɛlɛ mbakakambaka oko onyimpala waki Nzambi lo Isariyɛlɛ. Samuɛlɛ akayongaka osombe, ndo anande komonga la kɔlamelo. L’etena kakɔ kâmɛ, wodja waki lo wâle oma le atunyi awɔ. Etena kakalɔmbɛ dihangamende dia l’Isariyɛlɛ Samuɛlɛ dia nde mbasɔnɛ ɔnɛ lakahombe mbalomboshaka ndo mbalɔmbɔlaka otsha lo ta, Jehowa akadjangɛ ɔprɔfɛta Samuɛlɛ dia nde nkita Saulo esɔ oko ɔnɔmbɔdi, lo mbuta ate: “Ndi ayushimbela wudja ami uma l’anya w’asi Filistiya.”—1 Sam. 8:4-7, 20; 9:16.

Saulo aki “ona pami la dimena.” Koko, nde aki nto la waonga w’amɛna efula lâdiko dia dimɛna diande dia demba. Nde aki nto l’okitshakitsha. Ɛnyɛlɔ, Saulo akambola Samuɛlɛ ate: “Aha usi Bendjamina kemi, diuhu diuleki wauhu tshe w’Isariyele tshitshe? Ndu khumbu kami haleki khumbu tshe ya diuhu dia Bendjamina tshitshe? Ukundi amvutelaye osoku?” Saulo akeyaka elelo ande ndo wa nkumbo kande, kânga mbaki Kisha ka she “kanga ongonyi efula.”—1 Sam. 9:1, 2, 21.

Tende nto kɛnɛ kakasale Saulo etena kakewoya Samuɛlɛ onto lambɔsɔnama oma le Jehowa dia ndjala nkumekanga ka Isariyɛlɛ. Ntondotondo, Samuɛlɛ akakite Saulo esɔ lo woshɛshɛ, ndo akawotɛ ate: “Kutshi akambu tshe wayuyutana dia ntsha, ne dia [Nzambi] eko kame la ye.” Oma lâsɔ, ɔprɔfɛta akayotshumanyaka wodja w’otondo dia mbaewoya lo sɛkɛ onto lambɔsɔnama oma le Jehowa dia ndjala nkumekanga. Koko, etena kakeyama dia Saulo mbakasɔnama, nde kɔmɛnama. Saulo akayashɛ nɛ dia nde aki kanga diki. Jehowa akɛnya lɛnɛ akinde ndo Saulo akalowɔma oko nkumekanga la ntondo ka wodja.—1 Sam. 10:7, 20-24.

Lo dihole dia ta

Kombeta edja, Saulo akayotshikitanya kanyi ya wanɛ tshɛ wakafɔnyaka ɔnɛ nde hakoke ndjala nkumekanga. Etena kakaye ase Amɔna dia ndjɔlɔsha ase Isariyɛlɛ, “nyuma ka [Nzambi k]akawahema.” La lowandji tshɛ, nde akatshumanya andɔshi wa ta wa lo wodja,  akâkongɛ, akâlɔmbɔla otsha lo ta ndo wakatodjaka otshumba. Koko, Saulo akɛnya dia Nzambi mbakadje otshumba ɔsɔ lo mbuta ate: “[Jehowa] ambushimbela Isariyele elo.”—1 Sam. 11:1-13.

Saulo aki la waonga w’amɛna ndo nde akatshɔkwama oma le Nzambi. Nde akeyaka nto wolo wa Jehowa. Koko, dia ase Isariyɛlɛ ntetemala nɛndja atunyi awɔ, vɔ la nkumekanga kawɔ wakahombe nsala dikambo dimɔtshi di’ohomba efula. Samuɛlɛ akatɛ wodja wa Isariyɛlɛ ate: “Naka nyu nyayukaka [Jehowa] woma, naka nyayôtemolaka, naka nyayukitanyiaka aui andi, naka nyu hanyuhendudi elembe wa [Jehowa], ndu naka nyu nyayuyelaka [Jehowa, Nzambi k]anyu, ndu nyu ndu khum’ekanga kambunyulela, ku kawo.” Eshikikelo kakɔna kakahombe ase Isariyɛlɛ monga la tɔ lo ntshikala la kɔlamelo le Nzambi? Samuɛlɛ akawatɛ ate: “[Jehowa] hoseka wudja andi, ne dia lukumbu landi la wuki. Ndi akangenangena dia nyete wudja andi hita.”—1 Sam. 12:14, 22.

Okitanyiya aki dikambo diakaleke ohomba dia mbetawɔma le Nzambi, ndo ɛlɔ kɛnɛ okitanyiya ekɔ dikambo dioleki ohomba. Etena kakitanyiya ekambi waki Jehowa ɛlɛmbɛ ande, nde mbatshɔkɔlaka. Ko kayotota naka vɔ wambohindolɛ Jehowa?

“We ambutsha uku enginya”

Ta dikina diakayɔlɔka Saulo l’ase Filistiya diakonge l’etombelo wa kɔlɔ efula. Alembe “waki efula kaheyama mbala, uku seke ya losenga la l’umamu w’ashi a waki,” wakaye dia ndjɔlɔsha Saulo. Bible mbutaka ɔnɛ: “Lam’akenyi asi Isariyele vati: Diasu diambukume (ne dia vo wakadingama hwi), vo wakayashe lu weuku, lu akanda, lu ave, lu tangelu, ndu lu afuku.” (1 Sam. 13:5, 6) Kakɔna kakahombe Saulo nsala?

Samuɛlɛ akatɛ Saulo dia nde tohomana la nde la Ngilingala, lɛnɛ akahombe ɔprɔfɛta Samuɛlɛ tolambola elambo. Saulo akokonge, koko Samuɛlɛ kokoma esadi, ndo alembe wa Saulo wakahandjɔnɛ. Ɔnkɔnɛ, Saulo akɔshi yɛdikɔ ya nambola elambo. Kam’akandashidiya nambola elambo, Samuɛlɛ akakome. L’ɔkɔngɔ wa nde mbeya kɛnɛ kakasale Saulo, Samuɛlɛ akawotɛ ate: “We ambutsha uku enginya. We kunama olembe wakakudjela [Jehowa Nzambi k]aye. [Jehowa] akalangi nshikike diulelu diaye lu Isariyele pundju. Keli kakiane, diulelu diaye hadiutshikala edja ntu. [Jehowa] ambuyayangela untu lufanyi la ndi l’utema. [Jehowa] ambôsonola dia ndi ndjala uwandji wa wudja andi, ne dia we kunama olembe wakandakudjela.”—1 Sam. 10:8; 13:8, 13, 14.

Saulo komonga la mbetawɔ nɛ dia l’otako tshɛ nde akɔnyɔla ɔlɛmbɛ waki Nzambi wa nkonga Samuɛlɛ dia nde ndjolambola olambo. Kɛnɛ kakasale Saulo kakatshikitana la kɛnɛ kakasale Ngidiyɔna, ɔnɔmbɔdi ɔmɔtshi w’alembe wa l’Isariyɛlɛ. Jehowa akadjangɛ Ngidiyɔna dia nde nkitshakitsha lofulo l’alembe ande oma lo 32 000 polo lo 300, ko Ngidiyɔna akakitanyiya. Lande na? Nɛ dia nde aki la mbetawɔ le Jehowa. Oma l’ekimanyielo kaki Nzambi, nde akalɛndja alembe 135 000. (Emb. 7:1-7, 17-22; 8:10) Jehowa otokimanyiya Saulo nde lawɔ. Koko, lam’ele Saulo kokitanyiya kɛnɛ kakandawotɛ, ase Filistiya wakambe diangɔ di’ase Isariyɛlɛ.—1 Sam. 13:17, 18.

Etena katanemaso la ntondo k’ekakatanu, tɛdikɔ ta ngande tatotɔsaka? Lo ndjela wanɛ wele bu la mbetawɔ, mɛnamaka dia mɔnyɔla atɔndɔ waki Nzambi mbele dikambo dia dimɛna diahombawɔ nsala. Etena kaki Samuɛlɛ komonga lawɔ, ondo Saulo akakanyiya ɔnɛ nde akasale kɛnɛ kaki dimɛna. Koko, le wanɛ wamboyashikikɛ dia mbetawɔma le Nzambi, ndjela atɔndɔ wa l’Afundelo ndo nkamba la wɔ etena kɔsawɔ tɛdikɔ mbele dikambo dioleki ohomba diahombawɔ nsala.

Jehowa ambotona Saulo

Lo ta dimɔtshi diakandalɔ l’ase Amalɛka, Saulo akasale pɛkato kekina ka woke. Nzambi akadjanga dia ndanya ase Amalɛka l’ɔtɛ wakawalɔsha ase Isariyɛlɛ aha la vɔ mbasola etena kakawatombe oma lo lɔhɔmbɔ la l’Edjibito. (Etum. 17:8; Euh. 25:17, 18) Ndo nto, ase Amalɛka  wakayoyatambiyaka l’ɔnɔngɔ wa wedja ekina dia ndɔsha wodja wakasɔnama waki Nzambi lo nshi ya Embadi. (Emb. 3:12, 13; 6:1-3, 33) Ɔnkɔnɛ, Jehowa akɛnyi dia ase Amalɛka waki l’onongo ndo nde akadjangɛ Saulo dia mbashila oshiki.—1 Sam. 15:1-3.

Lo dihole dia nde nkitanyiya didjango diaki Jehowa dia nshila ase Amalɛka oshiki ndo ndanya diangɔ diawɔ tshɛ, Saulo akatshike nkumekanga kawɔ ndo nyama yawɔ yoleki amɛna la lɔsɛnɔ. Kakɔna kakatombe etena kakawanya Samuɛlɛ l’ɔtɛ wa dikambo sɔ? Saulo akahembe mbisha tɛkɛ nɛndɛ lo mbuta ate: “Wudja mbakayela . . . , ne dia vo wakatshiki ekoko la ngombe yuleki amena, dia ndjilambula [Jehowa Nzambi].” Oyadi Saulo aki la kanyi ya nambola nyama kana bu, nde komonga l’okitanyiya. Ɔnkɔnɛ, Saulo ‘komonga nto onto la tshitshɛ lo washo ande.’ Diakɔ diele, ɔprɔfɛta waki Nzambi akɛnya dia Saulo kokitanyiya Nzambi. Omalɔkɔ, Samuɛlɛ akate ate: “Kakona kuleki ngenyangenya [Jehowa] lu elambu la elambu wa lutshumba, uku lu nkitanyia diui diandi? Ulungi, ukitanyia ndeka ulambu ololo. . . . We akatuni diui dia [Jehowa], diako mbambundukutuna ndu we lu khum’ekanga.”—1 Sam. 15:15, 17, 22, 23.

Etena kakanya Jehowa nyuma kande k’ekila ndo ɛtshɔkɔ ande oma le Saulo, ‘nyuma ka kɔlɔ’ kakatatɛ mbahemɛ nkumekanga ka ntondo k’Isariyɛlɛ kɛsɔ. Saulo akayotatɛka monga la tokanyi ta kɔlɔ ndo mpetsha Davidi, ɔnɛ lakahombe ndjɔsɔnama oma le Jehowa dia monga nkumekanga. Olekanyi mbala ɔtɔi, Saulo akahembe dia ndjaka Davidi. Bible mbutaka dia etena kakandɛnyi dia “[Jehowa] eko la Davidi” “Saulu akayala utunyi wa Davidi tena tshe.” Ɔnkɔnɛ, Saulo akahembe dia mbotsheta lohito ndo akadiake ɛlɔmbɛdi 85 ndo anto akina. Aha la tâmu, Jehowa akatone Saulo.—1 Sam. 16:14; 18:11, 25, 28, 29; 19:10, 11; 20:32, 33; 22:16-19.

Etena kakaye ase Filistiya dia ndjɔlɔsha ase Isariyɛlɛ nto, Saulo akatshu otsha le ɔtɛkɛtshishi wa djimu dia toyanga ekimanyielo. La wedi a pindju, nde akatohomɔ wolo lo ta ndo akayadiake. (1 Sam. 28:4-8; 31:3, 4) Lo kɛnɛ kendana l’ohindodi wa nkumekanga ka ntondo k’Isariyɛlɛ, Afundelo mbutaka ɔnɛ: “Saulu akavu uma l’uhedia wakandahediaka [Jehowa], ako lakindi kunkitanyia diui diandi, ndu ne dia ndi akatshu le one latoteketshaka djimu dia ndi mboteketshiyadio. Ndi kumumbula [Jehowa].”—1 Ek. 10:13, 14.

Ɛnyɛlɔ ka kɔlɔ kaki Saulo mɛnyaka hwe dia nkitanyiya Jehowa ndeka oseka olambo tshɛ wakokaso mbolambola ɔlɔlɔ. Ɔpɔstɔlɔ Joani akafunde ate: “Ngandji ka [Nzambi] kene, dia shu nama elembe andi: ku elembe andi hawuleki wutshu.” (1 Joa. 5:3) Tatoheke pondjo dikambo dia mɛtɛ di’ohomba nɛ: Dia sho monga la lɔngɛnyi la pondjo la Nzambi, sho pombaka mbokitanyiya.

[Osato wa lo lɛkɛ 21]

L’etatelo Saulo aki ɔnɔmbɔdi waki l’okitshakitsha

[Osato wa lo lɛkɛ 23]

Lande na kakatɛ Samuɛlɛ Saulo dia “ukitanyia ndeka ulambu ololo”?