Toyalɔngɔsɔlɛ!
Toyalɔngɔsɔlɛ!
“Dieli la nyu dia ndjalongosola, ne dia On’a untu ayuya lu unya wahanyalungamela.”—MAT. 24:44.
1, 2. a) Akambo akɔna wakatɛkɛtama lo prɔfɛsiya ka lo Bible wakoka mbɛdikama l’ɔlɔshamelo w’oma le nkɔi? b) Shɛngiya yakɔna yele l’ɔlɔshamelo wayaye ɔsɔ le so?
ƆKƐNYI ɔmɔtshi wa lokumu akangɛnyangɛnyaka anto etena kakandakɛnyaka la nkɔi yande yakandekiya aha la ndjoka wɔma. Nde mbutaka ate: “Etena kayaɛkɛ nyama kɛmɔtshi le yɛ, wɛ ndjaokaka oko onto lambolongola woshasha woleki tshɛ dimɛna.” Koko, lo Ngɔndɔ ka dikumi 3, 2003, nkɔi shɔ kondjaɛkɛ nto le nde. L’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ ɔmɔtshi wahamanema mfundo, nkɔi kande kɛmɔtshi ka wɛma kaki la wotsho wa kilɔ 172, kakayange mbokadia wâle. Nkɔi kɛsɔ kakalange mbôkadia wâle la shashimoya ndo l’etena kakinde kondjalɔngɔsɔla.
2 Dui dia diambo ko, Bible akatewoyaki dikambo dia ɔlɔshamelo w’oma le “nyama [ka ngala],” diakɔ diele ekɔ ohomba dia sho ndjalɔngɔsɔla. (Adia Enyelo 17:15-18.) Waa na walɔshama oma le nyama ka ngala kɛsɔ? Lo kamula ka sso, anto wa l’andja waki Diabolo wayatɔna lam’asawɔ. Nyama ka telele nembetshiyaka Nations unies ndo “seke dikumi” nembetshiyaka mandji tshɛ ya pɔlitikɛ. Yɔ yayokadimwɛ womoto kanga loseka, mbuta ate Babilɔna ka Woke, tshunda dia l’andja w’otondo di’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi, ndo yayokilanya la ngala tshɛ. Etena kakɔna kayosalema dikambo sɔ? Hateye lushi kânga wonya. (Mat. 24:36) Koko, sho mbeyaka dia dikambo sɔ diayosalema lo wonya wahatalongamɛ ndo etena kambotshikala ka dikambo sɔ salema kaya mondo. (Mat. 24:44; 1 Kor. 7:29) Ɔnkɔnɛ, ekɔ ohomba efula dia sho ndjalɔngɔsɔla woho wa etena kayosalema dikambo sɔ ndo kayoya Kristo dia ndjolanya anto wa kɔlɔ, nde ndjototshungola. (Luka 21:28) Dia sho mbeya ndjalɔngɔsɔla dimɛna, sho kokaka nkondja wetshelo oma lo bɛnyɛlɔ di’ekambi waki Nzambi wa kɔlamelo wakayalɔngɔsɔla ndo wakɛnyi ekotshamelo k’alaka ande. Onde tayolama bɛnyɛlɔ sɔ l’etema aso?
Toyalɔngɔsɔlɛ l’ɛnyɛlɔ ka Nɔa
3. Akambo akɔna waki tshondo y’okakatanu le Nɔa dia nde kambɛ Nzambi la kɔlamelo?
3 Kânga mbakalolanɛ awui wa kɔlɔ la nkɛtɛ lo nshi yande, Nɔa akayalɔngɔsɔla ndo akɛnyi ekotshamelo ka daka diaki Nzambi. Tokanyiya yema ekakatanu wakahombe Nɔa ndɔshana la wɔ etena kakalɔtɛ andjelo alemba w’anto dia vɔ ndjotshukana la wamato w’amɛna lanɛ la nkɛtɛ. Oma lo tshuki dia kɔlɔ sɔ mbakayotɔka tokanula ta “antu a waki,” wanɛ wakakambaka la wolo awɔ woleki dia nsoya anto akina. (Etat. 6:4) Tokanyiya nto awui wa ngala wakasalemaka oma le akongote asɔ wakasalɛka anto kɔlɔ l’ahole tshɛ wakawetetaka. Etombelo waki la dui sɔ ele, awui wa kɔlɔ wakalolanɛ la nkɛtɛ ndo tokanyi la ditshelo di’anto diakaleke fukutana. Diakɔ diakashikikɛ Nkumadiɔndjɔ Jehowa etena kakandahombe ndanya anto wa kɔlɔ asɔ tshɛ.—Adia Etatelu 6:3, 5, 11, 12. *
4, 5. Lo toho takɔna tafɔna awui wa lo nshi yaso nyɛ la wakasalemaka lo nshi ya Nɔa?
4 Yeso akatatshi dia akambo wasalema nshi yaso nyɛ wayɔfɔna la wa lo nshi ya Nɔa. (Mat. 24:37) Ɛnyɛlɔ, sho lawɔ tekɔ lo mɛna wekamu watodjɛ nyuma ya kɔlɔ. (Eny. 12:7-9, 12) Andjelo asɔ wakalɔtɛ alemba w’anto lo nshi ya Nɔa. Kânga mbele ɛlɔ kɛnɛ vɔ hawoyokoka ndɔta alemba w’anto nto, vɔ wekɔ lo nsala la wolo dia minganyiya akɛnda ndo epalanga. Andjelo wa kɔlɔ asɔ ngɛnangɛnaka etena kɛnawɔ anto wayasha l’awui wa mindo wa dieyanelo.—Ef. 6:11, 12.
5 Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbelɛka Diabolo ɔnɛ “udjakanyi” ndo vɔ mbutaka dia nde ekɔ la ‘akoka wa ndjakisha.’ (Joa. 8:44; Heb. 2:14) Nde bu l’akoka wa ndjaka onto mbala kakɔ ɔtɔi. Koko, nde kokaka ntshutshuya anto dia vɔ nsala akambo wakoka mbakonya dia nsowa ndo mvɔ. Ndo nto, nde kokaka ntshutshuya anto dia vɔ petshana ndo monga la kanyi ya ndjakana. Ɛnyɛlɔ, ɔna 1 l’atei w’ana 142 wotɔ lo wodja w’États-Unis kokaka ndjodiakema. Oko wamboleka fulanɛ awui wa ngala nshi nyɛ, onde wɛ fɔnyaka dia Jehowa hatoleka mbidja yimba l’awui asɔ oko wakandasale lo nshi ya Nɔa? Onde nde hosala ndoko dikambo?
6, 7. Ngande wakɛnya Nɔa nde la nkumbo kande dia waki la mbetawɔ ndo la wɔma wa Nzambi?
6 L’ɔkɔngɔ diko, Nzambi akayewoya Nɔa yɛdikɔ yande ya ndɔsha mvula k’elola dia ndanya diangɔ tshɛ diaki la lɔsɛnɔ la nkɛtɛ. (Etat. 6:13, 17) Jehowa akadjangɛ Nɔa dia nde nsɛla wato wa luudu. Nɔa nde la nkumbo kande wakatatɛ nsɛla wato. Kakɔna kakâkimanyiya dia vɔ nkitanyiya ndo ndjalɔngɔsɔla dia elombwelo kaki Nzambi?
7 Mbetawɔ ka wolo ndo wɔma wa Nzambi mbakatshutshuya Nɔa nde la nkumbo kande dia nsala kɛnɛ kakawadjangɛ Nzambi. (Etat. 6:22; Heb. 11:7) Oko wakinde owandji wa nkumbo, Nɔa kondala djɔ lo nyuma ndo nde kondjatambiya l’awui wa kɔlɔ wakasalemaka nshi shɔ. (Etat. 6:9) Nde akeyaka di’ase nkumbo kande wakahombe ndjalama diaha ndjakimɔ l’awui wa ngala kana monga la waonga wa kɔlɔ waki l’anto wakâdinge. Aki mɛtɛ ohomba diaha vɔ ndeka ndjasha l’akambo wa lo lɔsɛnɔ la lushi la lushi. Nzambi akawasha olimu wa nsala ndo aki ohomba dia nkumbo k’otondo ndjasha tshɛ l’olimu akɔ.—Adia Etatelu 6:14, 18.
Nɔa nde la nkumbo kande wakayalɔngɔsɔla
8. Kakɔna kɛnya dia nkumbo kaki Nɔa kakayakimɔ tshɛ le Nzambi?
8 Ɔkɔndɔ wa lo Bible ɔsɔ ndekaka tɛkɛta dia Nɔa, owandji wa nkumbo, koko wadi aki Nɔa ndo anande kâmɛ la wadi awɔ waki vɔ lawɔ atɛmɔdi wa Jehowa. Ɔprɔfɛta Ezekiyɛlɛ akashikikɛ dikambo sɔ. Nde akate dia otondonga Nɔa akasɛnaka lo nshi yande, tshike anande totowoshimbamɛ l’ɔtɛ w’ɔlɔlɔ wa shɛwɔ. Vɔ waki epalanga ndo wakakoke nsɔna dia monga l’okitanyiya kana l’ohindodi. Ɔnkɔnɛ, vɔ wakɛnya dia wakôkaka Jehowa ndo mboka yande ngandji. (Ezek. 14:19, 20) Nkumbo kaki Nɔa kaketawɔ wetshelo ande, waki la mbetawɔ oko kande ndo vɔ kombetawɔ dia tɔsɛngiya t’anto akina mbashimba dia nkamba olimu wakawasha Nzambi.
9. Bɛnyɛlɔ di’anto akɔna wele la mbetawɔ kele oko ka Nɔa diɛnaso ɛlɔ kɛnɛ?
9 Ɛlɔ kɛnɛ, sho keketshamaka efula etena kɛnaso lo nkumbo kaso k’onto l’ɔnango ka l’andja w’otondo, ewandji wa nkumbo wasala la wolo tshɛ dia mbokoya Nɔa. Vɔ mbeyaka dia hawohombe tsho nkomɛ lo mbisha nkumbo yawɔ mbo ya ndɛ, ahɔndɔ wa ndɔta, dihole dia ndala ndo mbaɔtshiya kalasa. Koko, vɔ pombaka nto nkotsha ehomba wa lo nyuma wa nkumbo yawɔ. Lo nsala ngasɔ, vɔ ndjalɔngɔsɔlaka dia kɛnɛ kayanga nsala Jehowa kem’edja.
10, 11. a) Etena kakiwɔ lo wato, ngande mɛtɛ wakayaoke Nɔa nde la nkumbo kande? b) Dimbola diakɔna diahombaso ndjaoka?
10 Ondo Nɔa, wadɛnde, anande ndo wadi w’anande wakasɛlɛ wato l’edja k’ɛnɔnyi oko 50. Etena kakawasɛlaka wato, weho akɔ tshɛ vɔ wakɔtɔtɔka lɔkɔ ndo wakatombatombaka mbala efula. Vɔ wakasɛlɛ wato dimɛna diaha ashi mbɔtɔ l’etei, wakalodia mbo ya ndɛ lɔkɔ ndo wakɔtshiya waa nyama. Tɔshi dia tekɔ lo mɛna woho waketaka akambo asɔ. Lushi la woke lakawakongɛka lakakoke. Ngɔndɔ ka hende 17, ɔnɔnyi wa 2370 N.T.D., vɔ wakɔtɔ lo wato. Jehowa akadihe lokuke ndo mvula kakatatɛ ndɔ. Ɔsɔ komonga mvula ko mvula. Mvula ka mamba kakalɔ lo yɛdikɔ y’efula. Tɔ kakalɔ wate kana oko ashi wa ndjale mbahongɔ oma l’olongo. (Etat. 7:11, 16) Anto waki kɔmbɔtɔ l’etei ka wato wa luudu wakavu etena kele wanɛ waki l’etei wakashimbamɛ. Ngande mɛtɛ wakakoke ndjaoka nkumbo kaki Nɔa na? Vɔ waki mɛtɛ la lowando l’efula le Nzambi. Aha la tâmu, vɔ wakakoke mbuta ɔnɛ: ‘Ande ɔngɛnɔngɛnɔ wele la so l’ɔtɛ wakatakɛndakɛnda la Nzambi ndo wakatayalɔngɔsɔla lee!’ (Etat. 6:9) Ohɔsa dia wɛ havwe l’Aramangɛdɔna, shi otema ayɛ wayolola l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo la lowando la ngasɔ?
11 Ndoko kɛnɛ kakoka nshimba Kanga-Wolo-Tshɛ dia nde nkotsha daka diande dia ndanya dikongɛ nɛ di’akambo diaki Satana. Yambola wate: ‘Onde lekɔ l’eshikikelo ɔnɛ alaka waki Nzambi wayokotshama tshɛ lo tshɛ ndo l’etena kakandashikikɛ?’ Naka ngasɔ, kete ɛnya dia wɛ ekɔ lo ndjalɔngɔsɔla lo ntetemala nama lo yimba ‘lushi la Jehowa’ layasukana esadi esadi.—2 Pet. 3:12.
Mɔsɛ akatetemala nsungukala
12. Kakɔna kakakoke mbekola yimba yaki Mɔsɛ l’akambo wa lo nyuma?
12 Nyɛsɔ tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kekina. Lo ndjela kanyi y’anto, mɛnamaka dia Mɔsɛ aki lo dihole diakaleke dimɛna lo wodja wa Edjibito. Oko wakinde ɔna yanyi laki ɔna Farawɔ la womoto, nde akɔsamaka la nɛmɔ di’efula, akalɛka lo diɛngɔ, akalɔtaka ahɔndɔ w’oshinga wolo ndo akasɛnaka lo dihole diakaleke dimɛna. Nde akalongola nto wetshelo wa lâdiko. (Adia Etsha 7:20-22.) Nde akakoke nkita sango dia nɛmɔ efula.
13. Ngande wakatetemala Mɔsɛ mbika washo l’alaka waki Nzambi?
13 Mɛnamaka dia, woho wakalongola Mɔsɛ oma le ambutshi ande oma ko tshitshɛ yande akôkimanyiya dia nde nshihodia di’ase Edjibito wakatɛmɔlaka dikishi di’anyanya. (Etum. 32:8) Kalasa ya l’Edjibito ndo dɛngalɛnga dia lo luudu la nkumekanga kokonya Mɔsɛ dia nde mboka ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ ɔkɔngɔ. Nde akakane yimba efula lo alaka wakalake Nzambi watshɛnde ndo aki la nsaki k’efula ka ndjalɔngɔsɔla dia nsala lolango laki Nzambi. Lâdiko di’akambo asɔ tshɛ, Mɔsɛ akatɛ ana w’ase Isariyɛlɛ ate: “[Jehowa, Nzambi k]a washenyu, [Nzambi k]’Abarahama, [Nzambi ka] Isaka, [Nzambi k]a Jakoba, kuntumi le nyu.”—Adia Etumbelu 3:15-17.
14. Ngande wakadjama mbetawɔ ndo dihonga dia Mɔsɛ l’ohemba?
14 Otshikitanyi la dikishi ndo tozambizambi tshɛ tele kema la lɔsɛnɔ ta l’Edjibito, Jehowa Nzambi ka mɛtɛ aki onto la mɛtɛ mɛtɛ le Mɔsɛ. Nde akasɛnaka oko onto lɛna “One lahenamaka.” Mɔsɛ aki la mbetawɔ ɔnɛ ekambi waki Nzambi wayotshungwama, koko nde kombeyaka etena kakahombe dui sɔ salema. (Heb. 11:24, 25, 27) Nsaki k’efula kaki la nde ka mɛna ase Hɛbɛru watshungɔ oma lo lɔhɔmbɔ kakɛnama etena kakandashimbɛ ose Isariyɛlɛ ɔmɔtshi oma l’anya w’ose Edjibito lakɔhɛnyahɛnyaka. (Etum. 2:11, 12) Koko, lâsɔ k’etena ka Jehowa mbâtshungola katakoke, ndo Mɔsɛ akahombe tɔsɛna oko ose dawo lo nkɛtɛ y’etale. Aha la tâmu, aki dikambo dia wolo le nde dia ntshika lɔsɛnɔ la dimɛna laki la nde lo luudu la nkumekanga l’Edjibito ko tɔsɛna l’oswe wa shɛnga. Koko, Mɔsɛ akɛnya dia nde akayalɔngɔsɔla lo ntetemala mbidja yimba lo kɛnɛ tshɛ kakawotɛka Jehowa. Ɔnkɔnɛ, Nzambi akakoke nkamba la nde dia ntshungola anango oma lo l’ɔhɔmbɔ l’ɔkɔngɔ wa nde mbetsha ɛnɔnyi 40 la Midiyana. Oma l’ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi, Mɔsɛ aketawɔ dia nkalola nto l’Edjibito. Etena kakakoke ka Mɔsɛ nkotsha ɔkɛndɛ wakawosha Nzambi ndo nsala olimu ande lo ndjela mboka yande. (Etum. 3:2, 7, 8, 10) Etena kakandakalola l’Edjibito, Mɔsɛ ‘kanga memakana kakaleke anto tshɛ,’ aki l’ohomba wa monga la mbetawɔ ndo la dihonga dia nde ntshɔ dia tɛnana la Farawɔ. (Wal. 12:3) Nde akasale dikambo sɔ aha mbala ɔtɔi, koko mbala la mbala, aha la nde mbeya woho wakahombe ndjelana sui dimɔtshi la dikina kana mbala yakandahombe ntshɔ dia tɛnana la Farawɔ.
15. Kânga mbakinde l’ekakatanu, kakɔna kakakimanyiya Mɔsɛ dia nde ndjalɔngɔsɔla dia nyanga waaso wa nɛmiya She lele l’olongo?
15 L’edja kolekanyi ɛnɔnyi ekina 40, mbuta ate oma lo 1513 N.T.D. polo lo 1473 N.T.D., Mɔsɛ akadiɛnɛ l’ɔkɔmwɛlɔ. Koko, nde akayangaka waaso wa nɛmiya Jehowa l’otema ande tshɛ ndo akakeketsha asekande ase Isariyɛlɛ dia vɔ nsala ngasɔ. (Euhw. 31:1-8) Lande na? Nɛ dia nde akalangaka lokombo laki Jehowa ndo lowandji lande oleki lokombo la nde hita. (Etum. 32:10-13; Wal. 14:11-16) Oyadi ɔkɔmwɛlɔ kana ekakatanu wele la so, sho lawɔ pombaka ntetemala nsukɛ lowandji laki Nzambi, tele l’eshikikelo ɔnɛ nde salaka akambo la lomba, la losembwe ndo yoho ya dimɛna efula oleki anto akina. (Is. 55:8-11; Jer. 10:23) Onde ngasɔ mbayaokaso ndo sho lawɔ?
Totetemale nsungukala
16, 17. Lande na kele Mako 13:35-37 ekɔ la kitshimudi y’oshika le so?
16 Yeso akate ate: ‘Nyotetemale nsɛna, nyotetemale nsungukala, nɛ dia nyu hanyeye etena kayoya lushi lakɔ.’ (Mako 13:33) Yeso akasha ɔhɛmwɛlɔ etena kakandatɛkɛtaka dikambo dia djembetelo yayɛnya etena k’ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo dia kɔlɔ. Tende ɛtɛkɛta wa ndjihelo wa prɔfɛsiya ka woke kakasha Yeso kofundami lo Mako. Nde akate ate: “Nyendaki ne dia nyu hanyeyi etena kayuya kanga luudu, kana la dikolo, kana l’asa ndeki, kana kok’a ntundu, kana la pindju. Lam’ayunduya shashimuya, ndi atukunyutana lu djo. Diui diunyutedimi ne, antu tshe mbaditelami nti: Nyendaki.”—Mako 13:35-37.
17 Ɔhɛmwɛlɔ wa Yeso totshutshuyaka dia nkana yimba. Nde akatɛkɛta dikambo dia wenya ɛnɛi wa tango wotshikitanyi watosungukalaka waa sɛtɛdi l’otsho. Wonya wa nɛi w’ekomelo wekɔ wonya wonga waa sɛtɛdi l’okakatanu dia nsungukala, nɛ dia vɔ tatɛka oma l’eshidi esato w’otsho polo la pindju. Andɔshi w’ata mbeyaka dia ɔsɔ mbele wonya woleki dimɛna wa ndɔsha atunyi, nɛ dia ɔsɔ mbele diaaso dia dimɛna dia mbatana woladi “djo.” Woho akɔ wâmɛ mbele, etena kalala anto wa l’andja ɔnɛ djɔ ya lo nyuma, kokaka monga tshondo y’okakatanu dia sho ntetemala nsungukala. Onde tekɔ la tâmu dia sho pombaka ‘ntetemala nsungukala’ ndo ‘ntetemala mambalɛ’ ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo ndo etshungwelo kaso?
18. Oko weso Ɛmɛnyi wa Jehowa, diɛsɛ diakɔna dia lânde diele la so?
18 Onto lakalongaka waa nkɔi lakatatɛkɛtshi dikambo diande l’etatelo ka sawo nɛ akashimbamɛ oma le nkɔi kakalange mbokadia wâle. Koko, prɔfɛsiya ya lo Bible mɛnyaka lo yoho ya shikaa dia oyadi ɔtɛmwɛlɔ wa kashi kana dikongɛ nɛ di’akambo dia kɔlɔ, ndoko layohandɔ lo lushi l’ekomelo lambosukana. (Eny. 18:4-8) Nyɛsɔ sho tshɛ ekambi waki Nzambi, akɛnda ndo epalanga toyaoke dia tekɔ l’ɔkɛndɛ wa woke wa nsala kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala dia ndjalɔngɔsɔla dikambo dia lushi la Jehowa l’ɛnyɛlɔ ka Nɔa nde la nkumbo kande. Tekɔ lo nsɛna l’andja wɔnyɔla Nzambi wele embetsha wa l’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi, kâmɛ la wanɛ wahetawɔ ɔnɛ Nzambi ekɔ wekɔ lo mɔnyɔla Otungi oma l’ɛtɛkɛta awɔ. Koko, hatohombe mbetawɔ sɛngiyama oma le anto asɔ. Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ tolamake bɛnyɛlɔ diambotɔsɛdingola nɛ l’etema aso ndo tosungukalake lo nyangaka waaso wa mamɛ ndo nɛmiya lokombo la Jehowa oko wende ‘Nzambi koleki tozambizambi tshɛ,’ eelo ‘Nzambi ka woke, ka wolo ndo kahomba mbokama wɔma.’—Euh. 10:17.
[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]
^ od. 3 Lo kɛnɛ kendana la “deku lukama la akumi ahendi” diɔtɛkɛtami lo Etatelu 6:3, enda Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 15, 2010, lɛkɛ 30.
Onde wɛ âkohɔ?
• Lande na kakahombe Nɔa mbetsha ehomba wa lo nyuma wa nkumbo kande lo dihole dia ntondo?
• Ngande wafɔna tena diasɛnaso nɛ la nshi ya Nɔa?
• Kânga mbakinde l’ɔkɔmwɛlɔ, lande na kakatetemala Mɔsɛ mbika washo ande lo alaka waki Jehowa?
• Prɔfɛsiya yakɔna ya lo Bible yatotshutshuya dia sho nsungukala lo nyuma?
[Ambola wa wekelo]
[Osato wa lo lɛkɛ 25]
Nɔa nde la nkumbo kande wakayasha tshɛ l’olimu wa Jehowa
[Osato wa lo lɛkɛ 26]
Alaka wa mɛtɛ waki Nzambi wakakimanyiya Mɔsɛ dia nde ntetemala nsungukala