Nzambi akatɛnya ngandji kande

“Wuhu ako mbukuki ngandji ka mamba mbulela antu lu akambu w’ololo utsha lu lumu la pundju.”—ROMO 5:21.

1, 2. Naa weshasha ehende wambotɔsɛdingola, ndo wakɔna woleki nɛmɔ?

PRƆFƐSƐRƐ DAVID WILLIAM ka lo kalasa y’adidi ya la Melbourne, lo wodja w’Australie akate ate: “Woshasha woleki woke wakatshikɛ ase Rɔma wanɛ wakâhɛnɛ aki ɛlɛmbɛ awɔ ndo wanɛ wakawatshikɛ ɛlɛmbɛ akɔ wakahombe nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ la wɔ.” Koko kânga mbaki woshasha ɔsɔ la nɛmɔ efula, ekɔ woshasha ɔmɔtshi wowoleki nɛmɔ la fwa. Woshasha ɔsɔ wekɔ ehomɔ kakatosha Nzambi dia sho mbetawɔma oma le nde ndo mbɔsama oko anto w’ɛlɔlɔ wele l’elongamelo ka ndjokondja panda ndo lɔsɛnɔ la pondjo.

² Nzambi akatosha woshasha ɔsɔ lo yoho yɔtɔnɛ l’ɛlɛmbɛ ande. Lo Romo tshapita 5 ɔpɔstɔlɔ Paulo kɔmɛnya dia ɛlɛmbɛ ɛsɔ wekɔ dɛmbɛlɛmbɛ diele kema ohomba. Koko nde akashikikɛ ase Rɔma la wangasanu tshɛ ɔnɛ: “Shu tambuyindjama uma lu mbetawo. [Ɔnkɔnɛ, tonge] la ki lasasu la [Nzambi] uma le Khumesu Jesu Kristu.” Wanɛ walongola woshasha w’oma le Nzambi ɔsɔ tshutshuyamaka dia vɔ lawɔ mbôka ngandji. Paulo aki l’atei w’anto asɔ. Nde akafunde ate: “[Nzambi] ambutshulula ngandji kandi l’etema asu uma le nyuma k’[ekila].”—Romo 5:1, 5.

3. Ambola akɔna wakokaso ndjaoka?

³ Lande na kaki woshasha wa nɛmɔ ɔsɔ ohomba? Ngande wakakoke Nzambi toshawɔ lo  yoho ya losembwe ndo yele la wɛdimo? Ndo ahombaso nsala dia sho mbolongola? Nyɛsɔ tɔsɛdingole ekadimwelo w’amɛna wa ambola asɔ ndo tende woho wɛnyawɔ ngandji ka Nzambi.

Ngandji ka Nzambi hɔtɔnɛ la pɛkato

4, 5. a) Lo yoho yakɔna ya lânde yakɛnya Jehowa ngandji kande? b) Naa akambo watokimanyiya dia nshihodia Romo 5:12?

⁴ L’ɔtɛ wa ngandji k’efula kokande anto, Jehowa akatome Ɔnande ɛtɔi lakandote dia ndjakimanyiya. Paulo akɛnya dui sɔ lo mbuta ɔnɛ: “[Nzambi] akatenya ngandji kandi ne dia Kristu akatuvwela lam’akisu antu wa kolo.” (Romo 5:8) Divɛsa sɔ mbutaka ɔnɛ: “Lam’akisu antu wa kolo.” Mbokɛmaka hwe di’onto tshɛ kombolaka mbeya woho wakatayokomaka atshi wa pɛkato.

⁵ Paulo akatɛkɛta dia dui sɔ lo mbuta ɔnɛ: “Okone uku akayi kolo la kete uma le untu otoi, la nyoi uma lu kolo; ku nyoi akadiangana le antu tshe ne dia antu tshe wakatshi kolo.” (Romo 5:12) Sho kokaka nshihodia dui sɔ nɛ dia Nzambi akasɔnɛ anto amɔtshi dia vɔ mfunda woho wakatatɛ lɔsɛnɔ l’ana w’anto. Jehowa akatonge Adama la Eva. Otungi ekɔ kokele ndo woho ɔsɔ mbaki watshɛso wa ntondo. Nzambi akawasha didjango ɔtɔi ndo akawatɛ ɔnɛ wayokondja kibawo ka nyɔi naka vɔ disekola. (Etat. 2:17) Koko, vɔ wakɔnyɔla ɔlɛmbɛ waki Nzambi wele la wɛdimo ɔsɔ ndo lo nsala ngasɔ vɔ kombɔ̂sa oko Ombidji awɔ w’ɛlɛmbɛ ndo Nkum’Olongo.—Euh. 32:4, 5.

6. a) Lande na kakavɔka tokanula t’Adama la ntondo ka Nzambi mbasha Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ, ndo lande na kâkawavu polo nshi nyɛ? b) Akoka mbɛdikama la hemɔ ka hémophilie?

⁶ Aki paka l’ɔkɔngɔ w’Adama nsala pɛkato mbakandayotaka ana. Diakɔ diakandawasambiya pɛkato ndo etombelo waya oma lɔkɔ. Koko, vɔ kosekola ɔlɛmbɛ waki Nzambi woho wakasekola Adama, diakɔ diele vɔ kosala pɛkato kakɔ kâmɛ nɛ dia l’etena kɛsɔ ko Nzambi atawasha ɛlɛmbɛ wakawahombe ndjela. (Etat. 2:17) Koko, kânga mbakidiɔ ngasɔ, ana waki Adama wakahowɔ pɛkato. Ɔnkɔnɛ, pɛkato la nyɔi kakolɛ polo ndo l’etena kakasha Nzambi ase Isariyɛlɛ ɛlɛmbɛ wakawaɛnyaka hwe dia vɔ waki atshi wa pɛkato. (Adia Romo 5:13, 14.) Dia sho nshihodia shɛngiya yele la pɛkato k’ohowɔ, tɔshi ɛnyɛlɔ ka hemɔ mɔtshi ya lohowɔ yele oko anémie méditerranéenne kana hémophilie. Ondo nyambokaka dia Alexis ɔnaki nkumekanga Nicholas II la wadɛnde Alexandra wakadjasɛka lo wodja wa Russie akahowɔ hemɔ ka hémophilie oma le ambutshi ande. Lo mɛtɛ, kânga lo nkumbo ya ngasɔ, ana amɔtshi hawotate hemɔ kɛsɔ, koko vɔ mongaka la tɔ lo dikila. Koko aha ngasɔ mbediɔ lo dikambo dia pɛkato. Hatokoke mbewɔ pɛkato k’ohowɔ k’oma le Adama. Anto tshɛ kihowɔka. Tɔ ndjakanaka nshi tshɛ ndo sambiyamaka le ana tshɛ. Onde okakatanu wa ngasɔ kokaka kandɔma?

Kɛnɛ kakatosha Nzambi lo tshimbo ya Yeso Kristo

7, 8. Naa etombelo wotshikitanyi wakonge la kɛnɛ kakasale anto ahende wa kokele?

⁷ La ngandji tshɛ, Jehowa akasale kɛnɛ kahombama dia sho ntshungɔ oma lo pɛkato k’ohowɔ. Paulo akalembetshiya dia dikambo sɔ diakahombe salema oma le onto okina la kokele, mbuta ate Adama wa ndjihelo. (1 Kor. 15:45) Koko kɛnɛ kakasale anto ahende wa kokele asɔ kaki l’etombelo ehende wotshikitanyi. Lande na kakidiɔ ngasɔ?—Adia Romo 5:15, 16.

⁸ Paulo akafunde ate: “Ushasha ambutshikitana la kolo.” Adama aki la onongo wa kolo kɛsɔ ndo nde akalongola dilanya diɛdimi la kɛnɛ kakandasale, mbuta ate nde akavu. Koko aha ndamɛ oto mbakahombe mvɔ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Antu efula wakavu ne dia kolo k’untu otoi [ɔsɔ].” Dilanya diakalongola Adama mbakahombe tokanula tande tshɛ nongola, mbindja ndo sho. Koko, sho kokaka monga l’esambelo lo mbeya dia onto la kokele, mbuta ate Yeso akakoke nsala akambo lo yoho yotshikitanyi. Dikambo sɔ diakahombe monga l’etombelo akɔna? Sho kondjaka okadimwelo lo kɛnɛ kakate Paulo ɔnɛ: ‘Anto wa weho tshɛ wambɔsama oko anto w’ɛlɔlɔ dia vɔ nkondja lɔsɛnɔ.’—Romo 5:18.

9. Oko wotamidiɔ lo Romo 5:16, 18, kakɔna kakasale Nzambi dia anto mbɔsama oko anto w’ɛlɔlɔ?

 ⁹ Kakɔna kalembetshiya ɛtɛkɛta wa Grɛkɛ wele lo ditelo pende di’ɔnɛ: ‘Wambɔsama oko anto w’ɛlɔlɔ’ ndo ‘wambowaɔsa oko anto w’ɛlɔlɔ’? Okadimudi ɔmɔtshi wa Bible akafunde dia dikambo sɔ ɔnɛ, ditelo sɔ “diekɔ wɛdikelo wɔtɔnɛ l’awui w’ɛlɛmbɛ washa kanyi yele suke la nyɛ yɔtɔnɛ l’awui w’ɛlɛmbɛ. Diɔ mɛnyaka etshikitanu wasala onto lo diɔtɔnganelo diasande la Nzambi, koko aha etshikitanu wa l’etei k’otema . . . Wɛdikelo ɔsɔ mɛnyaka dia Nzambi ekɔ oko Shushi yambɔsa yɛdikɔ mɔtshi lo wahɔ w’onto lakawasɔngwɛ ndo lakawatɔlɛ lo tuminadi taki Nzambi dia tosamba l’ɔtɛ w’onongo ɔmɔtshi wokongodinde. Koko Nzambi ambodimanyiya.”

10. Kakɔna kakasale Yeso kakakimanyiya anto dia vɔ mbɔsama oko anto w’ɛlɔlɔ?

¹⁰ Kakɔna kakasale “Umbadi wa kete tshe” dia dimanyiya atshi wa pɛkato? (Etat. 18:25) Nde akatome la ngandji tshɛ Ɔnande ɛtɔi lakandote la nkɛtɛ. Yeso akasale lolango la She lo yoho ya kokele oyadi la ntondo k’ehemba, ka lɔsɔkɔ la mamba kana k’awui akina wa kɔlɔ. Nde akalame olowanyi ande polo ndo l’etena kakandadiakema l’otamba w’asui. (Heb. 2:10) Etena kakandalambola lɔsɛnɔ lande la kokele, Yeso akafute tshungo kakoka ntshungola tokanula t’Adama oma lo pɛkato la nyɔi.—Mat. 20:28; Romo 5:6-8.

11. Tshungo kakafutama lo ndjela wɛdinyelo akɔna?

¹¹ Lo 1 Timote 2:6, Paulo akelɛ tshungo kɛsɔ ɔnɛ: ‘Tshungo kɛdimi.’ Woho akɔna wakasalema wɛdinyelo ɔsɔ? Adama akasambiya miliyɔ ya tokanula tande eongelo kele kema kokele ndo nyɔi. Oko wakinde onto la kokele, Yeso akakoke mbota miliyɔ ya tokanula ta kokele. * Ɔnkɔnɛ, akokɛmaka dia lɔsɛnɔ laki Yeso, mbidja ndo nsɛnɔ ya tokanula ta kokele tshɛ takandakoke mbota, mbaki olambo wakɛdima l’olambo w’Adama ndo wa tokanula tande tele kema kokele. Koko, Bible hate dia tokanula takakoke Yeso mbota tekɔ etenyi kɛmɔtshi ka tshungo. Romo 5:15-19 mɛnyaka dia oma lo nyɔi ka “untu otoi” oto mbakatatshungɔ. Lo mɛtɛ, lɔsɛnɔ la Yeso la kokele lakɛdima la l’Adama. Ɔnkɔnɛ, wɛdinyelo ɔsɔ mendanaka paka la Yeso Kristo ndamɛ. Anto wa weho tshɛ wakakondja diɛsɛ dia nongola woshasha ndo lɔsɛnɔ l’ɔtɛ wa ‘dui dia dimɛna ɔtɔi’ diakasale Yeso, mbuta ate woho wakandatshikala l’olowanyi ndo l’okitanyiya edja ndo lo nyɔi. (2 Kor. 5:14, 15; 1 Pet. 3:18) Ngande wakasalema dui sɔ?

Edimanyielo kakondjaso lo tshimbo ya tshungo

12, 13. Lande na kele wanɛ wɔsama oko anto w’ɛlɔlɔ wekɔ l’ohomba wa kɛtshi ndo ngandji ka Nzambi?

¹² Jehowa Nzambi aketawɔ olambo wa tshungo wakakimɔ Ɔnande. (Heb. 9:24; 10:10, 12) Koko ambeki waki Yeso waki la nkɛtɛ, mbidja ndo apɔstɔlɔ ande wa kɔlamelo, wakatetemala monga anto wele kema kokele. Kânga mbakawasale la wolo dia mbewɔ akambo wa kɔlɔ, vɔ kotondoya dikambo sɔ. Lande na? Nɛ dia  vɔ wakahowɔ pɛkato. (Romo 7:18-20) Koko Nzambi akakoke nsala dui dimɔtshi lo kɛnɛ kendana la dikambo sɔ ndo akadisale. Nde aketawɔ ‘tshungo kɛdimi’ ndo la lolango tshɛ akakambe la tɔ lo wahɔ w’ekambi ande.

¹³ Nzambi komendɛka le apɔstɔlɔ ndo le anto akina dia nde nkamba la tshungo l’ɔtɛ wakawasale awui amɔtshi w’ɛlɔlɔ. Lo dihole dia nsala ngasɔ, Nzambi akakambe la tshungo lo wahɔ awɔ l’ɔtɛ wa kɛtshi ndo ngandji k’efula kawaokande. Nde akɔshi yɛdikɔ ya dimanyiya apɔstɔlɔ ndo anto akina lo mbaɔsa oko anto wambotshungɔ oma lo pɛkato kakawahowɔ lo dihole dia mbafundɛ kibawo kakâkongɛka. Paulo akalembetshiya dui sɔ hwe lo mbuta ɔnɛ: “Ne dia nyakashimbamela uma lu ngandji ka mamba dia mbetawo, aha uma le nyu nyame, keli ushasha uma le [Nzambi].”—Ef. 2:8.

14, 15. Naa difuto diaki la ntondo ka wanɛ wakɔsama oma le Nzambi oko anto w’ɛlɔlɔ, ndo kakɔna kahombawɔ ntetemala nsala?

¹⁴ Ekɔ tshondo ya woshasha dia Kanga-Wolo-Tshɛ dimanyiya pɛkato yakahowɔ anto ndo wandja wakawasale. Ndoko onto lakoka mbadia pɛkato yambosalaka ɔmɔmɔ la l’atei aso la ntondo ka nde nkoma Okristo, koko lo tshimbo ya tshungo Nzambi kokaka dimanyiya pɛkato shɔ. Paulo akafunde ate: ‘Woshasha ɔsɔ wakasale di’anto efula mbɔsama oko anto w’ɛlɔlɔ.’ (Romo 5:16) Apɔstɔlɔ ndo anto akina wakalongola woshasha wa ngandji ɔsɔ (wa mbɔsama oko anto w’ɛlɔlɔ) wakahombe ntetemala ntɛmɔla Nzambi ka mɛtɛ la mbetawɔ. Naa difutu diakawahombe nkondja lo nshi yayaye? Bible mbutaka ɔnɛ: “Wane wambulungula wuki wa ngandji ka mamba la ushasha wa diulelu di’akambu w’ololo lu lumu uma le untu otoi, Jesu Kristu ndame.” Lo mɛtɛ, woshasha wasala di’anto mbɔsama oko anto w’ɛlɔlɔ kambemaka lo yoho yotshikitanyi nɛ dia vɔ kimanyiyaka wanɛ wawolongola dia nkondja lɔsɛnɔ la pondjo.—Romo 5:17; adia Luka 22:28-30.

¹⁵ Wanɛ walongola woshasha wa ngasɔ, mbuta ate mbɔsama oko anto w’ɛlɔlɔ, komaka ana wa lo nyuma waki Nzambi. Lam’ele vɔ wekɔ ekitɔ kâmɛ la Kristo, vɔ wekɔ l’elongamelo ka mbolɔ otsha l’olongo oko ana wa lo nyuma dia ‘tolɛ oko nkumi ya dikanga’ kâmɛ la Yeso Kristo.—Adia Romo 8:15-17, 23.

Nzambi akɛnya anto akina ngandji kande

16. Ngande wakoka wanɛ walongamɛ ndjokondja lɔsɛnɔ la pondjo lanɛ la nkɛtɛ nongola difuto?

¹⁶ Aha onto tshɛ lele la mbetawɔ le Nzambi ndo lawokambɛ oko Okristo wa mɛtɛ mbahomba “mbulela” kâmɛ la Kristo l’olongo. Anto efula wekɔ l’elongamelo k’oma lo Bible kafɔna la kɛnɛ kaki l’ekambi waki Nzambi wakasɛnaka la ntondo ka Kristo. Vɔ wekɔ l’elongamelo ka nsɛna pondjo pondjo lo Paradiso ka la nkɛtɛ. Onde vɔ kokaka nongola woshasha ɔmɔtshi wa dimɛna oma le Nzambi ntatɛ oma ko kakianɛ ndo mbɔsama oko anto w’ɛlɔlɔ walongamɛ dia ndjokondja lɔsɛnɔ la pondjo lanɛ la nkɛtɛ? Lo ndjela kɛnɛ kakafundɛ Paulo ase Rɔma, sho kokaka nkadimola l’eshikikelo tshɛ ɔnɛ eelo!

17, 18. a) Lo menda mbetawɔ kaki l’Abarahama, ngande wakawɔsaka Jehowa? b) Ngande wakakoke Jehowa mbɔsa Abarahama oko kanga losembwe?

¹⁷ Paulo akɔshi ɛnyɛlɔ kasɛna kaki Abarahama laki pami ka mbetawɔ kakasɛnɛ la ntondo ka Jehowa mbisha ase Isariyɛlɛ ɛlɛmbɛ ndo edja efula la ntondo ka Kristo mbisha anto diaaso dia vɔ monga l’elongamelo ka tɔsɛna l’olongo. (Heb. 10:19, 20) Bible mbutaka ɔnɛ: “Vo kundaka Abarahama la tukanula tandi ukito wa la kete uma l’elembe, keli uma l’ololo a mbetawo.” (Romo 4:13; Jak. 2:23, 24) Ɔnkɔnɛ, Nzambi akɔshi Abarahama pami ka kɔlamelo oko onto ɔlɔlɔ.—Adia Romo 4:20-22.

¹⁸ Kɛsɔ halembetshiya ɔnɛ Abarahama kosala ndoko pɛkato l’edja tshɛ kakandakambɛka Jehowa. Aha lo yoho shɔ mbakinde onto ɔlɔlɔ. (Romo 3:10, 23) Koko, lo lomba lande lahadjama anya, Jehowa akadje yimba lo mbetawɔ ka lânde k’Abarahama ndo etsha wakandɛnya oma lo mbetawɔ kakɔ. Lo yoho ya lânde, Abarahama akɛnya mbetawɔ lo ‘kanula’ yakalakema yakahombe mbotɔ l’ɔlɔndji ande. Mɛsiya kana Kristo mbaki Kanula  shɔ. (Etat. 15:6; 22:15-18) Ɔnkɔnɛ, “etshungwelu keli le Kristu Jesu,” mbuta ate Shushi yakasɔnama oma le Nzambi, kekɔ la wolo wa dimanyiya pɛkato yakasale anto lo nshi y’edjedja. Abarahama nde l’anto akina waki la mbetawɔ wakasɛnaka la ntondo ka Kristo wayolwama.—Adia Romo 3:24, 25; Osam. 32:1, 2.

Nzambi kokaka tɔsa oko anto w’ɛlɔlɔ oma ko kakianɛ

19. Lande na kakoka woho wakɔsaka Nzambi Abarahama nkeketsha anto efula ɛlɔ kɛnɛ?

¹⁹ Woho wakɔshi Nzambi ka ngandji Abarahama oko onto l’ɔlɔlɔ pombaka nkeketsha Akristo wa mɛtɛ ɛlɔ kɛnɛ. Jehowa kombɔ̂sa oko onto l’ɔlɔlɔ lo yoho yɔsande wanɛ wasɔnande dia tonga ‘ekitɔ kâmɛ la Kristo.’ Anto wakenga djui ya tshitshɛ shɔ mbelamɛka ɔnɛ “ekilami” ndo mbɔsamaka oko ‘ana wa Nzambi.’ (Romo 1:7; 8:14, 17, 33) Koko, Abarahama akelamɛ ‘ɔngɛnyi wa Jehowa’ la ntondo ka olambo wa tshungo kimɔma. (Jak. 2:23; Isa. 41:8) Ko kayotota lo dikambo di’Akristo wa mɛtɛ wele l’elongamelo ka ndjɔsɛna lo Paradiso ka la nkɛtɛ?

20. Kakɔna kalongamɛ Nzambi le wanɛ wɔsande oko anto w’ɛlɔlɔ l’ɛnyɛlɔ kaki Abarahama?

²⁰ Vɔ hawotolongola “ushasha wa diulelu di’akambu w’ololo” dia vɔ nkondja diɛsɛ dia tɔsɛna l’olongo “uma l’etshungwelu keli le Kristu Jesu.” (Romo 3:24; 5:15, 17) Koko, wekɔ la mbetawɔ ka nge le Nzambi ndo lo kɛnɛ kakandasale dia totshungola ndo vɔ mɛnyaka dikambo sɔ oma lo etsha w’ɛlɔlɔ. Dui dimɔtshi l’atei w’etsha ɛsɔ ele ‘nsambisha Diolelo diaki Nzambi ndo mbetsha akambo wendana la Nkumadiɔndjɔ Yeso Kristo.’ (Etsha 28:31) Ɔnkɔnɛ, Jehowa kokaka mbaɔsa oko anto w’ɛlɔlɔ lo woho wakandɔsɛ Abarahama. Woshasha walongola anto asɔ, mbuta ate lɔngɛnyi lasawɔ la Nzambi, ntshikitana la “ushasha” walongola Akristo w’akitami. Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ woshasha wetawɔwɔ la lowando l’efula.

21. Ɛtshɔkɔ akɔna wakondjaso l’ɔtɛ wa ngandji ndo losembwe la Jehowa?

²¹ Naka wɛ ekɔ l’elongamelo ka ndjɔsɛna pondjo pondjo lanɛ la nkɛtɛ, kete wɛ pombaka mbeya dia wɛ konongola diɛsɛ sɔ ofele oma le ɔnɔmbɔdi ɔmɔtshi w’ana w’anto. Koko, diɔ mɛnyaka sangwelo dia dimɛna diaki Nkum’Olongo. Jehowa akayɔsaka tɛdikɔ yema yema dia nkotsha sangwelo diande. Tɛdikɔ tɔsɔ mbɔtɔnɛka la losembwe lande. Lâdiko dia lâsɔ, tɔ mɛnyaka ngandji k’efula kaki Nzambi. Paulo aki la shadiya dia mbuta ate: “[Nzambi] akatenya ngandji kandi ne dia Kristu akatuvwela lam’akisu antu wa kolo.”—Romo 5:8.

[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]

Onde wɛ âkohɔ?

• Tokanula t’Adama takakondja sango diakɔna, ndo naa etombelo waki la diɔ?

• Ngande wakakimɔma tshungo kɛdimi, ndo woho akɔna wakasalema wɛdinyelo?

• Woshasha wa mbɔsama oko anto w’ɛlɔlɔ oma le Nzambi koshaka elongamelo kakɔna?

[Ambola wa wekelo]

[Osato wa lo lɛkɛ 13]

Adama laki onto la kokele akasale pɛkato. Yeso onto la kokele akakimɔ ‘tshungo kɛdimi’

[Osato wa lo lɛkɛ 15]

Ande lokumu l’ɔlɔlɔ—Sho kokaka mbɔsama oko anto w’ɛlɔlɔ lo tshimbo ya Yeso!