‘Wɛ kokaka mpomɔ lokolo l’ɔlɔ’ lo woho akɔna?

ETELO k’ɔnɛ “lokolo l’ɔlɔ” kotolaka yambalo y’anto efula. Anto amɔtshi wakahomɔ lokolo l’ɔlɔ lo yɛdikɔ y’efula lo nkoma akanga w’ɛngɔnyi ndo lo nkondja lokumu la ntondo k’anto. Anto akina wakalongamɛka ɔnɛ wayohomɔ lokolo l’ɔlɔ, koko wakadama mbɔkɔ.

Mbala efula, di’onto mpomɔ lokolo l’ɔlɔ kana bu, dui sɔ nemanɛka l’awi walekande ndjasha lo lɔsɛnɔ lande. Awui akina ahende w’ohomba ele woho wakambande la wenya ndo la wolo ande ndo woho wɔsande tɛdikɔ.

Akristo efula wakɛnyi dia ndjasha efula l’olimu w’esambishelo mbashaka ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula. Akɛnda ndo epalanga efula wakahomɔ lokolo l’ɔlɔ nɛ dia wakayasha l’olimu wa lo tena tshɛ lɔsɛnɔ lawɔ l’otondo. Koko anto amɔtshi kokaka mfɔnya dia olimu w’esambishelo wekɔ eshi lo yɛdikɔ mɔtshi ndo vɔ mbodjaka lo dihole dia hende l’eyango wawesawɔ lo nsɛnɔ yawɔ. Lande na kakoka dui sɔ monga ngasɔ? Kakɔna kakokayɛ nsala diaha wɛ minya washo l’akambo wele mɛtɛ ohomba? Ndo ngande wakokayɛ ‘mpomɔ lokolo l’ɔlɔ’?—Jas. 1:8.

Awui wa tɔkɛnyɔ ta la kalasa

Ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka w’Akristo pombaka monga la wɛdimo lam’asa olimu wakambɛwɔ Nzambi ka mɛtɛ ndo woho wayashawɔ l’elimu ekina. Wanɛ wasala ngasɔ pomɔka lokolo l’ɔlɔ lo nsɛnɔ yawɔ ndo vɔ sunganaka mandɔma la wangasanu tshɛ.

Koko Ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka w’Akristo ɛmɔtshi ndjatambiyaka tshavu l’awui wa tɔkɛnyɔ ta la kalasa. Mbeyaka monga ko awui wa ngasɔ bu kɔlɔ. Koko ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka w’Akristo pombaka ndjambola ɔnɛ: ‘Wenya engana wambɔsɛ awui asɔ? Waa na wele angɛnyi ami? Shɛngiya yakɔna yele l’awui asɔ le mi? L’awui akɔna wakokami ndeka ndjasha lo lɔsɛnɔ lami?’ Ondo wɛ shihodiaka dia naka onto ndjasha tshavu l’awui wa ngasɔ, kete nde mbeyaka ndjonga paka la wenya yema tshitshɛ tsho dia ndjasha lo diɔtɔnganelo diasande la Nzambi. Ɔnkɔnɛ, mɛnamaka dia ekɔ ohomba nyu mbetsha akambo woleki ohomba lo dihole dia ntondo.—Ef. 5:15-17.

Tɔshi ɛnyɛlɔ kaki Wiktor. * Nde mbutaka ate: “Etena kakamakotsha ɛnɔnyi 12, lakɔtɔ l’olui wakɛnyawɔ ponde ka l’anya. L’edjedja ka wonya, wakambisha diangɔ efula l’ɔtɛ w’etshumba wakamandjaka. Laki la diaaso dia nkoma ɔkɛnyi wa lokumu.” L’edjedja ka wonya, Wiktor akatatɛ ndjakiyanya nɛ dia woho wakandayashaka lo tɔkɛnyɔ aki la shɛngiya ya kɔlɔ lo lonyuma lande. Lushi lɔmɔtshi, nde akandama la djɔ etena kakandasalaka wadielo wa Bible. Ndo nto, nde akashihodia dia nde kondjashaka l’olimu w’esambishelo l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Nde mbutaka ate: “Kɛnyɔ shɔ yakambɔsɛka wolo ami ndo lakayosholaka esadi eto dia yɔ yakakitshakitshaka ohetoheto ami l’akambo wa lo nyuma. Lakeyaka dia dimi kosalaka kɛnɛ tshɛ kakamakokaka nsala.”

Kalasa ya lâdiko

Lo ndjela Afundelo, Okristo tshɛ ekɔ l’ɔkɛndɛ wa nkotsha ehomba w’ase nkumbo kande mbidja ndo ehomba awɔ wa l’emunyi. (1 Tim. 5:8) Ko onde dia nkotsha ehomba ɛsɔ tshɛ nɔmbamaka dia paka onto mbɔtɔ kalasa y’adidi?

Ayonga dimɛna nsɛdingola shɛngiya yakoka monga la wɔtwɛlɔ wa kalasa y’adidi lo diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa. Dia sho nshihodia dikambo sɔ dimɛna, nyɛsɔ tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi ka l’Afundelo.

 Baruka aki sekeletɛlɛ k’ɔprɔfɛta Jeremiya. L’etena kɛmɔtshi, l’ɔtɛ wa nde ndjasha lo waɛsɛ waki lande l’olimu wakandakambɛka Jehowa, Baruka akayondamaka la mposa ka lomombo. Jehowa akɛnyi dui sɔ ndo akɔhɛmɔla lo tshimbo ya Jeremiya ɔnɛ: “We atuyayangelaka akambu a waki? Tâyangaki!”—Jer. 45:5.

Naa “akambu a waki” wakayangaka Baruka? Ondo nde akakombolaka monga onto la lokumu lo nkɛtɛ y’ase Juda. Kana akambo a weke asɔ wakakoke monga lomombo la l’emunyi. Oyadi ngasɔ mbakidiɔ kana bu, nde akanya washo oma l’akambo woleki ohomba, mbuta ate akambo wa lo nyuma. (Fil. 1:10) Koko, Baruka akahokamɛ ɔhɛmwɛlɔ wakawosha Jehowa lo tshimbo ya Jeremiya ndo akakondja lɔsɛnɔ lande oko ɛngɔ ka dimbo.—Jer. 43:6.

Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’ɔkɔndɔ ɔsɔ? Dako diakalongola Baruka mɛnyaka dia nde akahombaka dikambo dimɔtshi. Nde akayayangɛka akambo a wake. Naka wɛ ekɔ l’akoka wa ndjasɛnya, onde ekɔ mɛtɛ ohomba dia wɛ nshisha wenya, falanga ndo wolo ayɛ dia mbɔtɔ kalasa ya lâdiko paka dia ndjangɛnyangɛnya kana dia ngɛnyangɛnya ambutshi ayɛ kana ewotɔ ayɛ?

Tɔshi ɛnyɛlɔ ka Grzegorz laki osadi wa dikongelo dia l’ɔrdinatɛrɛ. Lam’ele nde akasɛngiyama oma le asekande, nde akayoyashaka lo wekelo w’efula dia nyomokotsha akambo amɔtshi lâdiko dia wanɛ wakandeyaka. Kombeta edja nde kondjonga nto l’etena ka ndjasha l’awui wa lo nyuma. Nde mbohɔka ate: “Mbala la mbala lakatakɔka mboka. Nkum’otema kami kakafukutanyaka nɛ dia lakayonga ko handjokoka nkotsha eyango wa lo nyuma wakamayadjɛ.”

Tetawɔke di’elimu ayɛ kɔsɛ wenya tshɛ

Ɔtɛkɛta waki Nzambi keketshaka Akristo wa mɛtɛ dia vɔ kambaka olimu efula ndo monga ase olimu kana ewandji w’elimu weya mɛmba ɛkɛndɛ awɔ. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Akambu tshe watshanyu, nyâtshi l’utema otoi, uku le [Nzambi], aha le antu.” (Kol. 3:22, 23) Kânga mbele nkamba olimu efula ekɔ dimɛna, koko, ekɔ dikambo dimɔtshi diahatahombe mbohɛ, mbuta ate monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna l’Otungi aso. (Und. 12:13) Naka Okristo mbetawɔ dia olimu wa l’emunyi wakambande mbɔsɛ wenya ande tshɛ, kete nde mbeyaka mbetsha esadi eto awui wa lo nyuma lo dihole dia hende.

Ndjasha tshavu l’olimu wa l’emunyi kokaka nshishɛ Okristo wolo wahomba mbokimanyiya dia monga la wɛdimo wa lo nyuma ndo nkimanyiya nkumbo kande. Nkumekanga Sɔlɔmɔna akɛnya dia mbala efula onto lalodja ‘anya ande ahende tɔɔ l’olimu wa wolo’ ekɔ oko “utu latatshanya lopepe.” Naka Okristo ndjasha tshɛ l’olimu ande wa l’emunyi, nde kokaka ndjonga l’ɔkɔmwɛlɔ wa wolo. Onto la ngasɔ kokaka ndjokoma fumbe k’olimu ande ndo ndjoleka nkɔmɔ demba. Naka ngasɔ, onde  nde kokaka “ngenangena l’ulimu andi”? (Und. 3:12, 13; 4:6) Kɛnɛ koleki ohomba ele, onde nde ayonga l’akoka wa nkotsha ɛkɛndɛ ande wa lo nkumbo ndo ndjasha l’elimu wa lo nyuma?

Janusz lodjashi l’Erɔpɛ wa lo lɛkɛ l’ehotwelo ka wonya akayasha tshɛ l’olimu ande w’okambi wa dikambɔ. Nde mbohɔka ate: “Anto wa l’andja ɔnɛ wakakɔmiyaka lo woho wakimi la tokanyi t’amɛna ndo l’akoka wa nkotsha ɔkɛndɛ tshɛ wakamalongolaka. Koko lakɔlɛ lo nyuma ndo lakayotshika nsambisha. Kombeta edja, lakayotshika mbɔtɔ lo nsanganya. Lam’ele lakayaɔsaka oko djonga ewo, lakatonaka alako w’oma le dikumanyi ndo lakahembola diɔtɔnganelo l’ase etshumanelo.”

Wɛ koka mpomɔ lokolo l’ɔlɔ lo lɔsɛnɔ layɛ

Tambɔsɛdingola awui asato wakoka Okristo ndjasha tshavu lɔkɔ ko mbɔla lo nyuma. Onde  wɛ ekɔ lo ndjasha lo dui dimɔtshi l’atei w’awui wɔsɛdingodiso? Naka ngasɔ, kete ambola, avɛsa ndo alako wele lanɛ l’ɛse koka kokimanyiya dia wɛ menda dia kana kɛnɛ kasalayɛ kokaka kohomoya lokolo l’ɔlɔ.

Awui wa tɔkɛnyɔ ta la kalasa: Lo yɛdikɔ yakɔna yayashayɛ l’awui asɔ? Onde vɔ kɔsɛka wenya wamboyoyashaka l’oweso w’akambo wa lo nyuma? Onde wɛ haleke monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena keyɛ kâmɛ l’asekayɛ ambetawudi? Naka ngasɔ mbediɔ, shi wɛ kokaka mbokoya nkumekanga Davidi lakasɛngasɛnga Jehowa ɔnɛ: “Unimbitshiya mbuka ka dimi nkendakenda”?—Osam. 143:8.

Omendji weteta ɔmɔtshi akakimanyiya Wiktor lakatatɛkɛtshi dikambo diande la diko. Nde akawotɛ ate: “Wɛ tɛkɛtaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ dikambo dia kɛnyɔ yayɛ ya ponde ka l’anya.” Wiktor mbutaka ate: “Ɛtɛkɛta ɛsɔ wakambisha pâ l’asolo. Lakashihodia ɔnɛ lakatshu etale la kɛnyɔ shɔ. Kombeta edja, lakahembola losambi l’akɛnyi w’asekami ko lakayange angɛnyi l’etshumanelo.” Ɛlɔ kɛnɛ, Wiktor ekɔ lo kambɛ Jehowa olimu l’ohetoheto l’etshumanelo. Nde ekɔ lo mbisha dako nɛ: “Ohombola angɛnyi ayɛ, ambutshi ayɛ kana dikumanyi dia l’etshumanelo dia kana vɔ mɛnaka dia wɔtwɛlɔ ayɛ wa kalasa kokimanyiyaka dia ndeka ndjasukanya la Jehowa kana kânganyaka la nde.”

Shi wɛ kokaka mbutɛ dikumanyi dia l’etshumanelo kanyu dia wɛ kombolaka nkotsha kɛnɛ kalɔmbama dia mɛmba ɛkɛndɛ l’okongamelo wa Nzambi? Shi wɛ kokaka nkimanyiya osombe wele l’ohomba w’onto lotshindɛ kana lokimanyiya, ɛnyɛlɔ oko tosombɛ diangɔ lo lobingu kana mbokimanyiya la totumutumu ta la ngelo? Oyadi ɛnɔnyi akɔna wele la yɛ, wɛ kokaka nkamba olimu wa lo tena tshɛ, dia ntshɔ totɛ anto akina akambo weyayɛ wakosha ɔngɛnɔngɛnɔ.

Kalasa y’adidi: Yeso akahɛmɔla ampokami ande ɔnɛ bu dimɛna ‘ndjayangɛ lokumu.’ (Joa. 7:18) Oyadi woho akɔna wa kalasa kayoyɔsa yɛdikɔ dia mbɔtɔ, onde wɛ ‘amboshikikɛ akambo woleki ohomba’?—Fil. 1:9, 10.

Grzegorz osadi wa dikongelo dia l’ɔrdinatɛrɛ akasale etshikitanu ɛmɔtshi lo lɔsɛnɔ lande. Nde mbutaka ate: “Woho wakamɔshi dako diakambisha dikumanyi la nɛmɔ, mbakakimanyiya dia dimi mbetɛ lɔsɛnɔ lami ɔsɛlɛngɛ. Lakashihodia dia kema ohomba nyomɔtɔ kalasa nkina ya lâdiko nɛ dia dui sɔ diotoshishɛ wenya ndo wolo ami.” Grzegorz akayoleka ndjasha l’elimu wa l’etshumanelo. L’edjedja ka wonya, nde akayolongolaka dipɔlɔmɛ lo Kalasa k’olowanyelo w’ekambi kowelɛ ɛlɔ kɛnɛ ɔnɛ: Kalasa ka Bible k’anangɛso w’enyemba. Lo mɛtɛ, nde ‘akasombe etena’ ka ndeka ndjasha lo wetshelo wa Nzambi.—Ef. 5:16.

Olimu wa l’emunyi: Onde wɛ ndjashaka tshavu l’olimu ayɛ wa l’emunyi lo yoho nyɛ yele elemu ayɛ wa lo nyuma waya lo dihole dia hende? Onde wɛ mbɔsaka wenya kambe dia nsawola l’ase nkumbo kayɛ? Ndo onde wɛ ndowanyaka woshelo ayɛ w’asawo l’etshumanelo? Onde wɛ sawolaka l’anto akina asawo wakeketsha? “Uki [Nzambi] woma, ulamaki elembe andi,” ko wɛ ayɔtshɔkwama efula oma le Jehowa ndo ‘ayɔngɛnyangɛnya otema ayɛ oma l’olimu ayɛ.’—Und. 2:24; 12:13.

Janusz lakatatɛkɛtshi dikambo diande la diko kopomɔ lokolo l’ɔlɔ l’olimu ande w’okambi wa dikambɔ, koko nde akadama mbɔkɔ. Lam’ele nde kokondja kânga mpata oma l’olimu ande, nde akayokalolɛka Jehowa ele l’abasa ka mpo. Janusz akayodjaka akambo tshɛ l’ɔnɔngɔ ndo aya ombatshi mboka wa pondjo ndo ekumanyi l’etshumanelo. Nde mbutaka ate: “Etena katomongaka la diangɔ dia ndjasɛnya ndo katomokambaka l’akoka wele la mi dia nkimanyiya anto lo nyuma, dimi tongaka la wɔladi wa lo yimba ndo wa l’etei k’otema.”—Fil. 4:6, 7.

Ɔsa etena ka wɛ ndjasɛdingola l’otema ɔtɔi dia wɛ mbeya eyango kana akambo wadjayɛ lo dihole dia ntondo. Dia wɛ mpomɔ lokolo l’ɔlɔ lɔsɛnɔ layɛ l’otondo, wɛ pombaka kambɛ Jehowa. Leka ndjasha l’olimu ande lo lɔsɛnɔ layɛ.

Mbeyaka monga ohomba wɛ nsala etshikitanu ɛmɔtshi wele oko minya akambo wele bu ohomba dia wɛ mbeya “lulangu la [Nzambi] l’ololo latôngenyangenyaka, ndu l’uluwanyi.” (Romo 12:2) Wɛ kokaka ‘mpomɔ lokolo l’ɔlɔ’ lo mbôkambɛ olimu l’anima ayɛ tshɛ.

[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]

[Kiombo/Osato wa lo lɛkɛ 31]

Ngande wakokayɛ mpomɔ lokolo l’ɔlɔ?

Lam’ele diangɔ efula kokaka mbekola yimba yayɛ, akokayɛ nsala diaha minya washo oma lo diangɔ diele mɛtɛ la nɛmɔ? Ɔsa wenya ɛmɔtshi dia nsɛdingola ɛkɔkɔ ayɛ ndo akambo wetshayɛ lo dihole dia ntondo lo kana yimba l’ambola wayela anɛ:

AWUI WA TƆKƐNYƆ TA LA KALASA

▪ Shɛngiya yakɔna yele l’awui asɔ le yɛ?

▪ Wenya engana wakɔsɛ awui asɔ?

▪ Onde wɛ kokaka ndjoleka ndjasha lɔkɔ lo lɔsɛnɔ layɛ?

▪ Onde vɔ kɔsɛka wenya wamboyoyashaka l’oweso w’akambo wa lo nyuma?

▪ Waa na wele angɛnyi ayɛ?

▪ Onde wɛ mbɔsaka dia lɔngɛnyi la l’anto wa l’andja ɔnɛ ndeka lɔnɛ lasayɛ l’asekayɛ ambetawudi?

KALASA Y’ADIDI

▪ Naka wɛ ekɔ l’akoka wa ndjasɛnya, onde ekɔ mɛtɛ ohomba dia wɛ nshisha wenya, falanga ndo wolo ayɛ dia mbɔtɔ kalasa ya lâdiko?

▪ Dia wɛ ndjasɛnya, onde ekɔ mɛtɛ ohomba dia paka wɛ mbɔtɔ kalasa y’adidi?

▪ Shɛngiya yakɔna yayonga la dui sɔ lo wɔtwɛlɔ ayɛ wa nsanganya?

▪ Onde wɛ ‘amboshikikɛ akambo woleki ohomba’?

▪ Onde wɛ ekɔ l’ohomba wa nkeketsha wɛkamu ayɛ lo dikoka diele la Jehowa dia nkotsha ehomba ayɛ?

OLIMU

▪ Onde ɔsɔnwɛlɔ ayɛ koshaka diaaso dia wɛ “ngenangena l’ulimu a[yɛ]”?

▪ Onde wɛ ekɔ l’akoka wa nkotsha ɛkɛndɛ ayɛ wa lo nkumbo ndo ndjasha l’elimu wa lo nyuma?

▪ Onde wɛ mbɔsaka wenya kambe dia nsawola l’ase nkumbo kayɛ?

▪ Onde wɛ ndjashaka tshavu l’olimu ayɛ wa l’emunyi lo yoho nyɛ yele elemu ayɛ wa lo nyuma waya lo dihole dia hende?

▪ Onde dui sɔ diekɔ la shɛngiya l’asawo washayɛ l’etshumanelo?

[Osato wa lo lɛkɛ 30]

Jehowa akahɛmɔla Baruka diaha nde ndjayangɛ akambo a wake