Momuya kaki Nzambi kɛdikɛdi na?
Momuya kaki Nzambi kɛdikɛdi na?
“Okone mumuya ka lushi l’ekila kambutshikala le antu wa [Nzambi].”—HEB. 4:9.
1, 2. Kakɔna kakokaso mbuta dikambo dia tshɛkɛta yofundami l’alɛta wa lolasha lo Etatelu 2:3, ndo ambola akɔna wambɔma lo dikambo sɔ?
OMA ko tshapita ya ntondo ya dibuku di’Etatelu Bible tɛnyaka dia Nzambi akalɔngɔswɛ anto nkɛtɛ l’edja ka nshi shamalo ya didjidji dia vɔ ndjodjasɛ lɔkɔ. Nzambi akakomiyaka lushi tshɛ l’etongelo l’ɛtɛkɛta ɛnɛ: “Dikolo diakayala, pindju kakayala.” (Etat. 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Koko Bible mbutaka lo kɛnɛ kendana la lushi l’esambele ɔnɛ: ‘Nzambi akatshɔkɔla lushi l’esambele ndo akalikidia nɛ dia oma ko lushi lɔsɔ mbâkandomuya oma lo diangɔ tshɛ diakatonge Nzambi.’—Etat. 2:3.
2 Etenyi kɛmɔtshi ka lo divɛsa diele la diko dingo mbutaka ɔnɛ: ‘Mbâkandomuya.’ Kɛsɔ mɛnyaka dia lushi l’esambele, mbuta ate “lushi” la momuya laki Nzambi lakashile ntatɛ lo 1513 N.T.D. etena kakafunde Mɔsɛ dibuku di’Etatelo. Onde lushi la momuya laki Nzambi lâkatatetemala? Naka ngasɔ mbediɔ, onde sho kokaka mbɔtɔ lɔkɔ? Ekadimwelo wa ambola asɔ wekɔ ohomba efula le so.
Onde Jehowa ekɔ lo ntetemala “mumuya”?
3. Ngande wɛnya ɛtɛkɛta wa lo Joani 5:16, 17 dia lushi l’esambele laki lâkatatetemala lo ntambe ka ntondo?
3 Tolembetelo tohende tokimanyiyaka dia sho mbuta l’eshikikelo tshɛ ɔnɛ lushi l’esambele laki lâkatatetemala lo ntambe ka ntondo T.D. Djembetelo ya ntondo tanemaka l’ɛtɛkɛta wakatɛ Yeso atunyi ande wakawɔnyɔlaka l’ɔtɛ wakandakɔnɔla onto ɔmɔtshi lushi la Sabato nɛ dia vɔ wakɔsaka dui sɔ oko olimu ɔmɔtshi. Yeso akakadimola ate: “Papa atukambaka edja ndu kakiane, ndu dimi latukambaka.” (Joa. 5:16, 17) Kakɔna kakalangaka Yeso mbuta? Atunyi waki Yeso wakɔsɔngwɛka l’ɔtɛ wakandakambaka olimu lushi la Sabato. Ɛtɛkɛta wakandate w’ɔnɛ “Papa atukambaka edja ndu kakiane” akâkimanyiya dia vɔ nkondja okadimwelo lo ɛsɔngwɛlɔ awɔ. Lo mɛtɛ, Yeso akatɛka amɔnyɔdi ande ɔnɛ: ‘Dimi la Papa tekɔ lo nkamba woho w’olimu wâmɛ. Lam’ele Papa ekɔ lo ntetemala nkamba olimu lo lushi lande la Sabato lamboviya nunu di’ɛnɔnyi, dimi lawɔ lekɔ la lotshungɔ la ntetemala nkamba olimu kânga lushi la Sabato.’ L’ɛtɛkɛta ɛsɔ, Yeso akalangaka mbuta dia lo kɛnɛ kendana la nkɛtɛ, lushi la woke laki Nzambi la momuya la Sabato, mbuta ate lushi l’esambele laki latakomɛ lo nshi yande. *
4. Naa djembelo kina yakatosha Paulo yɛnya dia lushi la Sabato laki lâkatatetemala lo nshi ya nde?
4 Ɔpɔstɔlɔ Paulo akatosha djembetelo ya hende. Etena kakandashile Etatelu 2:2 lo kɛnɛ kendana la momuya kaki Nzambi, Paulo lakasokoyama la nyuma akafunde ate: Sho “wane wakayetawo, mbamboto lu mumuya kako.” (Heb. 4:3, 4, 6, 9) Kɛsɔ mɛnyaka dia lushi l’esambele laki lâkatatetemala lo nshi ya Paulo. Polo ndo l’etena kakɔna kakahombe ntetemala lushi la momuya lɔsɔ?
5. Naa sangwelo diaki la lushi l’esambele, ndo etena kakɔna kayokotshama oyango ɔsɔ tshɛ lo tshɛ?
5 Dia nkadimola dimbola sɔ, sho pombaka mbohɔ oyango waki la sangwelo diendana la lushi l’esambele lɔsɔ. Etatelu 2:3 totɛka ɔnɛ: “[Nzambi] akatshokola lushi l’esambeli, akalukidia.” Jehowa ‘akakidia’ lushi lɔsɔ, mbuta ate akalikitsha lânde dia nde nkotsha sangwelo diande. Sangwelo sɔ ekɔ dia nkɛtɛ ndola l’apami la wamato wele l’okitanyiya wakoka ndjikokɛ ndo nkokɛ diangɔ tshɛ diele lɔkɔ. (Etat. 1:28) Jehowa Nzambi nde la Yeso Kristo lele “uwandji a lushi l’ekila” wekɔ lo ‘ntetemala nkamba edja ndo kakianɛ’ dia nkotsha sangwelo sɔ. (Mat. 12:8) Lushi la momuya laki Nzambi layotetemala edja ndo sangwelo diande diendana la lushi lakɔ diambokotshama tshɛ lo tshɛ l’ekomelo k’Ɛlɔmbwɛlɔ kaki Kristo k’ɛnɔnyi kinunu.
Tatokoyake ‘ɛnyɛlɔ kakɔ kâmɛ k’ohedia’
6. Bɛnyɛlɔ diakɔna diatɔhɛmɔla, ndo wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lɔkɔ?
6 Nzambi akalembetshiya Adama l’Eva sangwelo diande hwe hwe, koko vɔ kɔsɛna lo yoho yɔtɔnɛ la diɔ. Lo mɛtɛ, Adama l’Eva mbaki anto wa ntondo wakatatɛ monga l’ohedia. Oma lâsɔ ko miliyɔ y’anto akina ndjoyela lokolo lawɔ. Kânga wodja w’Isariyɛlɛ wakasɔnɛ Nzambi wakayonga l’ohedia. Paulo akahɛmɔla Akristo wa lo ntambe ka ntondo dia kânga amɔtshi wa l’atei awɔ wakakoke ndjela ɛnyɛlɔ kakɔ kâmɛ k’ase Isariyɛlɛ w’edjedja. Nde akafunde ate: ‘Ɔnkɔnɛ, tosale la wolo dia sho mbɔtɔ lo momuya kɛsɔ diaha ɔmɔtshi la l’atei aso ndjokoya ɛnyɛlɔ kakɔ kâmɛ k’ohedia.’ (Heb. 4:11) Lo divɛsa nɛ, Paulo ekɔ lo mɛnya dia wanɛ wele l’ohedia hawotɔtɔ lo momuya kaki Nzambi. Kakɔna kalembetshiya dui sɔ le so? Naka sho ntona nsala akambo lo yoho yɔtɔnɛ la sangwelo diaki Nzambi, shi kete tayonga lo wâle waha mbɔtɔ lo momuya kande? Lo mɛtɛ, okadimwelo wa dimbola sɔ wekɔ ohomba efula le so ndo tayanga nyomɔsɛdingola. Koko, nyɛsɔ totendji kɛnɛ kahombaso mbeya nto dia sho mbɔtɔ lo momuya kaki Nzambi lo nsɛdingola ɛnyɛlɔ ka kɔlɔ k’ase Isariyɛlɛ.
“Vo hawotoki lu mumuya kami”
7. Lande na kakatshungola Jehowa ase Isariyɛlɛ oma lo lɔhɔmbɔ l’Edjibito, ndo kakɔna kakandalongamɛka oma le wɔ?
7 Lo 1513 N.T.D., Jehowa akasholɛ okambi ande Mɔsɛ sangwelo diande diendana l’ase Isariyɛlɛ. Nde akate ate: “Okone lambuhulo dia ndjâtshungula uma l’anya w’asi Edjibitu, la mbatundja uma lu kete [y’Edjibito] ku, utsha lu kete y’ololo ya wuki, lu kete yuludi too l’awele la usanga.” (Etum. 3:8) Oko wakalake Jehowa tshɛwɔ Abarahama, sangwelo diande dia ntshungola ase Isariyɛlɛ “uma l’anya w’asi Edjibitu” diaki dia mbaetɛ wodja ande wa lânde. (Etat. 22:17) Nzambi akasha ase Isariyɛlɛ ɛlɛmbɛ wakawahombe nkitanyiya dia vɔ monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la nde. (Is. 48:17, 18) Nde akatɛ ase Isariyɛlɛ ate: “Naka nyayulunga diui diami, ndu nyayulama daka diami [oko wɛnyishamidiɔ l’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ], nyu nyayuyala wudja ami l’atei a wedja tshe, ne dia kete tshe yeli yami.” (Etum. 19:5, 6) Ɔnkɔnɛ, diɛsɛ diaki l’ase Isariyɛlɛ dia monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Nzambi diakalemanɛka la woho wakawakitanyiyaka ɛlɛmbɛ ande.
8. Otondonga ase Isariyɛlɛ wakakitanyiya Nzambi, naa yoho ya lɔsɛnɔ yotonga la wɔ?
8 Ande woho wotonga lɔsɛnɔ dimɛna otondonga ase Isariyɛlɛ wakakitanyiya ɛlɛmbɛ waki Nzambi lee! Jehowa otɔtshɔkɔla dikambɔ diawɔ dia vinyɔ, ɛkɔkɔ awɔ ndo dongalonga diawɔ dikina. Atunyi awɔ totowokoka mbasalɛ kânga dikambo ɔtɔi. (Adia 1 Khumi ya Dikanga 10:23-27.) Etena kakɛnama Mɛsiya, ondo weho akɔ tshɛ nde akahombe ntana ase Isariyɛlɛ oko wodja wele la lotshungɔ, koko aha oko wanɛ wadiɛnɛ l’asui l’ɛlɔmbwɛlɔ k’ase Rɔma. Ase Isariyɛlɛ wakahombe monga diolelo diasha ɛnyɛlɔ le wedja ekina wakadinge ndo dui sɔ diotonga djembelo ya shikaa yɛnya dia nkitanyiya Nzambi ka mɛtɛ mbelaka ɛtshɔkɔ wa lo nyuma ndo wa lo demba.
9, 10. a) Lande na kele nsaki kaki l’ase Isariyɛlɛ ka nkalola otsha l’Edjibito aki dikambo dia wâle? b) Shɛngiya yakɔna yakakoke monga la okalwelo w’ase Isariyɛlɛ otsha l’Edjibito l’ɔtɛmwɛlɔ awɔ?
9 Woho wakadjaka ase Isariyɛlɛ welo dia sangwelo diaki Jehowa kotshama dia vɔ ndo wedja wa la nkɛtɛ tshɛ tshɔkwama aki tshondo ya diɛsɛ le wɔ. (Etat. 22:18) Koko lo tshɛ kalɔ, lɔlɔnga l’atɔmbɔki lɔsɔ lakɛnya dia lɔ kokombolaka nkenga diolelo di’ɛnyɛlɔ l’ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi. Diakɔ diakawakombola nkalola otsha l’Edjibito. (Adia Walelu 14:2-4.) Ngande wotokotshama sangwelo diaki Nzambi dia mbetɛ ase Isariyɛlɛ diolelo di’ɛnyɛlɔ otondonga vɔ wakakalola otsha l’Edjibito? Dui sɔ diotonga wolo salema. Lo mɛtɛ, otondonga ase Isariyɛlɛ wakakalola otsha lo lɔhɔmbɔ l’Edjibito totowonga pondjo l’akoka wa nkitanyiya Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ ndo totowokondja wahɔ oma lo yɛdikɔ yakɔshi Jehowa ya mbadimanyiya pɛkato yawɔ. Tokanyi taki la wɔ tɔsɔ takɛnya dia wakasale akambo lo ndjela nsaki yawɔ y’alemba ndo oko anto waki kɔmɛnaka etale. Aha la tâmu, Jehowa akatɛ atɔmbɔki asɔ ate: “Uma lu dikambu so, mbakambutsha wa lolonga lako kele; mbakamati nti: Vo watunganelaka nshi tshe l’etema awo; Vo haweyi mbuka yami. Okone mbakamatshibi la kele nti: Vo hawotoki lu mumuya kami.”—Heb. 3:10, 11; Osam. 95:10, 11.
10 Lo nyanga dia nkalola l’Edjibito, wodja w’atɔmbɔki ɔsɔ wakɛnya dia vɔ kɔmbɔsaka ɛtshɔkɔ wa lo nyuma wakawalongolaka la nɛmɔ ndo wakakombola vɔlɛ, atungulu ndo shɔngɔ ya mbudi yakawalɛka l’Edjibito. (Wal. 11:5) L’ɛnyɛlɔ ka Esau laki komonga la lowando, atɔmbɔki asɔ waki suke dia mengɔnya okitɔ wa lo nyuma w’oshinga wolo la mbo ya ndɛ y’amɛna.—Etat. 25:30-32; Heb. 12:16.
11. Shɛngiya yakɔna yakonge l’ɔtɔmbɔkwɛlɔ w’ase Isariyɛlɛ lo nshi ya Mɔsɛ lo sangwelo diaki Nzambi?
11 Kânga mbele lɔlɔnga l’ase Isariyɛlɛ lakatombe oma l’Edjibito komonga la kɔlamelo, Jehowa ‘akatetemala nsala akambo’ la lotutsha tshɛ dia nkotsha sangwelo diande lo nkotola yambalo yande lo lɔlɔnga lakayotɔka. Ana wa lo lɔlɔnga lɔsɔ wakaleke ambutshi awɔ okitanyiya. Lo ndjela didjango diaki Jehowa, vɔ wakɔtɔ lo Nkɛtɛ ya daka ndo wakatatɛ mbidja ase Kanana etshumba l’ata dia mbahɔtɔla bɛtshi dia nkɛtɛ. Lo Jashua 24:31, sho mbadiaka ɔnɛ: “Asi Isariyele wakatemolaka [Jehowa] nshi ya lumu tshe ya dihangamendi diakatshikala l’okongo wa Jashua ndu diakeyi akambu tshe wakatshi [Jehowa] dikambu dia Isariyele.”
12. Kakɔna kɛnya dia Akristo wâkakoke mbɔtɔ lo lushi la momuya laki Nzambi?
12 Koko, lɔlɔnga laki l’okitanyiya lakatavɔka yema yema ndo lakahɛnama oma le lɔlɔnga “laki kumbeya [Jehowa], kuyanga akambu wakandatshela Isariyele.” L’ɔtɛ wa dikambo sɔ, “asi Isariyele wakatshi kolo lu ashu wa [Jehowa], wakatendela WaBala.” (Emb. 2:10, 11) Nkɛtɛ ya daka komonga nto dihole dia mɛtɛ mɛtɛ dia “mumuya” le wɔ. L’ɔtɛ w’ohedia ɔsɔ, vɔ komonga la wɔladi wa pondjo lam’asawɔ la Nzambi. Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ, Paulo akafunde ate: “Utunduyala Jashua akawasha [ase Isariyɛlɛ] mumuya, tshiki [Nzambi] kumbatela dia lushi lukina l’okongo diku. Okone mumuya ka lushi l’ekila kambutshikala le antu wa [Nzambi].” (Heb. 4:8, 9) Akristo mbele “antu wa Nzambi” wakatɛkɛtaka Paulo lo divɛsa nɛ. Onde dui sɔ nangaka mbuta dia Akristo wakakoke mbɔtɔ lo momuya ka Nzambi? Eelo, Akristo w’ase Juda ndo w’ase Wedja wakakoke mbɔtɔ!
Anto amɔtshi kɔmbɔtɔ lo momuya kaki Nzambi
13, 14. Diɔtɔnganelo diakɔna diaki lam’asa nkitanyiya Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ la mbɔtɔ lo momuya kaki Nzambi a) lo nshi ya Mɔsɛ? b) lo ntambe ka ntondo?
13 Lo mukanda wakandafundɛ Akristo w’ase Hɛbɛru, Paulo akayakiyanyaka dikambo di’amɔtshi wa l’atei awɔ waki kosalaka akambo lo yoho yɔtɔnɛ la sangwelo diaki Nzambi diatatshu otsha la ntondo. (Adia Heberu 4:1.) Lo woho akɔna? Amɔtshi wa l’atei awɔ wakatetemalaka nkitanyiya Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. L’edja k’ɛnyɔnyi 1500, ase Isariyɛlɛ waki la diaaso dia nsala akambo lo yoho yɔtɔnɛ la sangwelo diaki Nzambi lo nkitanyiya Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. Koko, etena kakavu Yeso, Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ wakete loowe. Akristo amɔtshi kombetawɔ dikambo sɔ ndo wakatetemala nkitanyiya akambo amɔtshi wa l’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. *
14 Paulo akalembetshiya Akristo wakatetemalaka nkitanyiya Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ ɔnɛ olimu w’Ɔlɔmbɛdi wa lâdiko waki Yeso, sheke y’oyoyo ndo tɛmpɛlɔ ka lo nyuma kakaleke la fwa olimu w’Ɔlɔmbɛdi wa lâdiko, sheke y’Ɛlɛmbɛ ndo tɛmpɛlɔ ka l’Isariyɛlɛ w’edjedja. (Heb. 7:26-28; 8:7-10; 9:11, 12) Ɔnkɔnɛ, ondo Paulo akakanyiyaka dia ɔsɛdingwelo wa lomingu la lomingu wa lushi la Sabato lo nshi y’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ etena kakandafunde lo kɛnɛ kendana la diɛsɛ dia mbɔtɔ lo lushi la momuya laki Jehowa ate: “Mumuya ka lushi l’ekila kambutshikala le antu wa [Nzambi]. Ne dia one lotwe lu mumuya kandi, ambumuya uma lu elimu andi, uku akumuya [Nzambi] uma lu elimu andi.” (Heb. 4:8-10) Akristo w’ase Hɛbɛru asɔ wakahombe ntshika nkanyiya ɔnɛ wakakoke mbetawɔma oma le Jehowa l’ɔkɔkɔ wakawayashaka l’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. Oma ko Pɛntɛkɔsta 33 T.D. Nzambi mɛnyaka wanɛ wele la mbetawɔ le Yeso Kristo ngandji kande ka mamba.
15. Lande na kele okitanyiya ekɔ ohomba naka sho nangaka mbɔtɔ lo momuya kaki Nzambi?
15 Kakɔna kakashimbe ase Isariyɛlɛ wakasɛnaka lo nshi ya Mɔsɛ dia vɔ mbɔtɔ lo Nkɛtɛ ya daka? Ohedia. Kakɔna kakashimbe Akristo amɔtshi wakasɛnaka lo nshi ya Paulo dia vɔ mbɔtɔ lo momuya kaki Nzambi? Dui diakɔ diamɛ, mbuta ate, ohedia. Vɔ komonga l’akoka wa nshihodia ɔnɛ Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ wakashile nkotsha oyango awɔ ndo ɔnɛ Jehowa akatatɛ nɔmbɔla ekambi ande lo yoho kina.
Kɛnɛ kalɔmbama dia mbɔtɔ lo momuya kaki Nzambi ɛlɔ kɛnɛ
16, 17. a) Kakɔna kalembetshiya mbɔtɔ lo momuya kaki Nzambi ɛlɔ kɛnɛ? b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo diayela?
16 Ɛlɔ kɛnɛ, Akristo angana ato mbakoka mbuta dia eke ohomba nkitanyiya awui amɔtshi wa l’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ dia vɔ nkondja panda. Ɛtɛkɛta wakasambiyama waki Paulo wakandatɛ ase Ɛfɛsɔ mbokɛmaka hwe: “Ne dia nyakashimbamela uma lu ngandji ka mamba dia mbetawo, aha uma le nyu nyame, keli ushasha uma le [Nzambi] — aha uma lu etsha dia untu tayatumbulaki.” (Ef. 2:8, 9) Ko lâsɔ, mbɔtɔ lo momuya kaki Nzambi le Akristo kɛdikɛdi na? Jehowa akakitsha lushi l’esambele, mbuta ate lushi lande la momuya lânde dia nde nkotsha sangwelo diande dia lotombo diendana la nkɛtɛ. Sho koka mbɔtɔ lo momuya kaki Jehowa lo nsala akambo l’okitanyiya tshɛ lo yoho yɔtɔnɛ la sangwelo diande diatatshu otsha la ntondo oko woho watɛnya okongamelo ande.
17 Lo wedi okina, naka hatɔshi alako wa lo Bible walongolaso lo tshimbo y’olui w’ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ la nɛmɔ ndo tekɔ lo nsɔna dia ndjalɔmbɔla shoamɛ, kete tayonga oko anto walɔshana la sangwelo diaki Nzambi diatakotshama. Dui sɔ kokaka toshishɛ diɔtɔnganelo dia dimɛna diasaso la Jehowa. Lo sawo diayela, tayɔsɛdingola akambo amɔtshi angana wakoka monga la shɛngiya le ekambi waki Nzambi ndo tayɔsɛdingola woho wakoka tɛdikɔ tɔsaso lo lɔsɛnɔ dia nkitanyiya Nzambi kana mbɔtɔmbɔkwɛ, mɛnya dia tamboshila mbɔtɔ mɛtɛ lo momuya kaki Nzambi.
[Nɔte ya l’ɛse ka dikatshi]
^ od. 3 Ɛlɔmbɛdi ndo ase Lɛwi wakakambaka olimu lushi la Sabato lo tɛmpɛlɔ ‘komongaka l’onongo.’ Oko wende Ɔlɔmbɛdi wa lâdiko wa lo tɛmpɛlɔ ka woke kaki Nzambi ka lo nyuma, Yeso nde lawɔ akakokaka nkamba olimu ande wa lo nyuma aha la mboka wɔma wa nsekola ɔlɛmbɛ wendana la lushi la Sabato.—Mat. 12:5, 6.
^ od. 13 Hateye kana Akristo w’ase Juda amɔtshi wakatetemala nsukɛ akambo amɔtshi wendana la lushi l’Elekanelo l’ɔkɔngɔ wa Pɛntɛkɔsta 33 T.D. Naka wakasalaka ngasɔ, kete dui sɔ diotɛnya hwe dia vɔ kɔmbɔsaka olambo wakakimɔ Yeso la nɛmɔ. Koko, Akristo amɔtshi w’ase Juda wakatetemala ndjasha lo mbekelo nkina ya l’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ.—Ngal. 4:9-11.
Ambola wa nkana la wɔ yimba
• Kakɔna kakasangoya Nzambi lo kɛnɛ kendana la lushi lande l’esambele la momuya?
• Kakɔna kɛnya dia lushi l’esambele lâkatatetemala edja ndo ɛlɔ kɛnɛ?
• Kakɔna kakashimbe ase Isariyɛlɛ wa lo nshi ya Mɔsɛ ndo Akristo wa lo ntambe ka ntondo dia mbɔtɔ lo momuya kaki Nzambi?
• Kakɔna kalembetshiya mbɔtɔ lo momuya kaki Nzambi ɛlɔ kɛnɛ?
[Ambola wa wekelo]
[Efundelo wa l’etei w’odingɔ wa lo lɛkɛ 27]
Sho koka mbɔtɔ lo momuya kaki Jehowa lo nsala akambo l’okitanyiya tshɛ lo yoho yɔtɔnɛ la sangwelo diande diatatshu otsha la ntondo oko woho watɛnya okongamelo ande
[Esato wa lo lɛkɛ 26, 27]
Kakɔna kele ohomba le ekambi waki Nzambi dia vɔ mbɔtɔ lo momuya kande?
