Vɔ wakɛnyi Mɛsiya!
Vɔ wakɛnyi Mɛsiya!
“Tambena Mesiya.”—JOA. 1:41.
1. Kakɔna kakakonya ambeki waki Yeso dia vɔ mbuta ɔnɛ: “Tambena Mesiya”?
ETENA kakemadi Joani Obatizanyi nde l’ambeki ande ahende, Yeso akatshu otsha le wɔ. Ko Joani akate la dui dia wolo ate: “Nyende On’a Okoko a [Nzambi]!” Andɛlɛ nde l’ombeki ɔmɔtshi wakayele Yeso mbala kakɔ ɔtɔi ndo waketsha lushi kâmɛ la nde. L’ɔkɔngɔ diko, Andɛlɛ akatokola Simɔna Petero k’ɔnango dia vɔ ntshɔ otsha le Yeso ndo akawotɛ ate: “Tambena Mesiya.”—Joa. 1:35-41.
2. Wahɔ akɔna wayotokondja oma l’ɔsɛdingwelo wa prɔfɛsiya nkina yendana la Mɛsiya?
2 Oko wakatetaka nshi, Andɛlɛ nde la Petero ndo ambeki akina waki la diaaso dia nyangiayangia l’Afundelo ndo ndjota l’eshikikelo tshɛ ɔnɛ Yeso y’ose Nazarɛta mbele Mɛsiya wakalakema. Mbetawɔ kele la so l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo le Okitami ande kayokeketshama etena kayangaso ntetemala nsɛdingola prɔfɛsiya yendana la Mɛsiya.
“Enda, khum’ekanga kaye kayayi”
3. Naa prɔfɛsiya kakakotshama etena kakɔtɔ Yeso la lotombo la Jerusalɛma?
3 Mɛsiya akahombe mbɔtɔ la lotombo la Jerusalɛma. Prɔfɛsiya ka Zɛkariya mbutaka ɔnɛ: “We ona umuntu a Siona, ongenengene utamanya! Ona umuntu a Jerusalema li, udi tukuku t’ongenongeno! Enda khum’ekanga kanyu ambuya uya le nyu. Ndi eko ololo ndu eko la panda. Ndi eko la ndjakitshakitsha, ayahemi ladiku dia punda, ladiku di’ona osongo wa punda.” (Zek. 9:9) Omembi w’esambu ɔmɔtshi akafunde ate: “One luyi lu lukumbu la [Jehowa], atshokwami!” (Osam. 118:26) Aha Yeso mbakakongɛ akambo wakasale olui w’anto ɔsɔ. Koko dia nkotsha prɔfɛsiya kɛsɔ, olui w’anto ɔsɔ wakade tokoko t’ɔngɛnɔngɛnɔ bandjikwi. Etena kadiayɛ ɔkɔndɔ ɔsɔ, onga oko onto lɛna woho waketaka akambo ndo loka tokoko t’ɔngɛnɔngɛnɔ.—Adia Mateu 21:4-9.
4. Lembetshiya kɛnɛ kakasalema dia nkotsha Osambu 118:22, 23.
4 Kânga mbakatone anto efula dia mbetawɔ ɔnɛ Yeso mbele Mɛsiya, Nzambi mbɔ̂saka la nɛmɔ. Oko wakadiatatami, Yeso ‘akɔnywama ndo kɔmbɔsama la nɛmɔ’ oma le anto wakatone dia mbetawɔ ɔnɛ nde mbele Mɛsiya. (Is. 53:3; Mako 9:12) Koko, Nzambi akasambiya omembi w’esambu akɔ wâmɛ dia mbuta ate: “Dive diakatuni ambiki a luudu, diakayala dive dia wuki dia lu tshuku. Dikambu ne diambutshama uma le [Jehowa].” (Osam. 118:22, 23) Yeso akakotola yambalo y’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wakɔlɔshaka lo divɛsa nɛ ndo Petero akate dia divɛsa diakɔ diakakotshama le Kristo. (Mako 12:10, 11; Etsha 4:8-11) Yeso akakome “Dive dia tshuku” di’etshumanelo k’Akristo. Kânga mbakandasɛkama oma le anto wahoke Nzambi wɔma, nde ekɔ ‘ɔsɔnami wɔsama la nɛmɔ oma le Nzambi.’—1 Pet. 2:4-6.
Wakôfunge ndo wakôtshike
5, 6. Kakɔna kakatatami ndo kakakotshama lo kɛnɛ kendana l’ofungelo wa Mɛsiya?
5 Akatatami dia Mɛsiya ayofungama oma le ɔngɛnyi ande wa dungi pende. Davidi akafunde ate: “Ongenyi ami lakamekamaka, lakalekaka la mi ma, ambompota ina.” (Osam. 41:9) Lo nshi yakafundamaka Bible, anto wakasangaka lonya lo lokenga wakɔsanaka oko angɛnyi. (Etat. 31:54) Ɔnkɔnɛ, yoho yakafunge Judasɛ Isakariyɔtɛ Yeso la lokeso tshɛ aki dikambo dia kɔlɔ efula. Yeso akakotola yambalo y’ampokami ande l’okotshamelo w’ɛtɛkɛta wa prɔfɛsiya waki Davidi etena kakandatɛkɛtaka di’ofungi ande ndo kakandatɛ apɔstɔlɔ ande ate: “Aha nyu tshe mbatami: dimi mbeyaka wane wakamasonola. Keli dieli la afundelu nshidiyama ati: One latolekaka ma diami, kambompota ina.”—Joa. 13:18.
6 Ofungi wa Mɛsiya akahombe nongola falanga 30 y’ekenga, mbuta ate oshinga wakawasombaka mfumbe! Lo nkamba l’ɛtɛkɛta wofundami lo Zekariya 11:12, 13, Mateo akɛnya dia Yeso akafungama l’ɔtɛ wa lofulo la falanga lɔsɔ. Ko lande na kakate Mateo dia dui sɔ diakatatami lo tshimbo ya “umvutshi Jeremiya”? Lo nshi ya Mateo, ondo Jeremiya mbaki dibuku dia ntondo l’ɔnɔngɔ w’abuku waki ndo la dibuku dia Zekariya. (Ɛdika la Luka 24:44.) Judasɛ kokamba la falanga yakandakondja lo yoho ya kɔlɔ shɔ nɛ dia nde akayokɛ lo tɛmpɛlɔ ko akatshu toyadiaka.—Mat. 26:14-16; 27:3-10.
7. Ngande wakakotshama Zekariya 13:7?
7 Kânga ambeki waki Mɛsiya wakahombe mbohandjɔ. Zɛkariya akafunde ate: “Udiaki ulami w’ekoko dia ekoko mpandjwama.” (Zek. 13:7) Lo Ngɔndɔ ka Nisana 14, 33 T.D., Yeso akatɛ ambeki ande ate: “Nyu tshe nyayutakana lu dikambu diami l’utshu one, ne dia akafundama ati: Dimi layudiaka ulami w’ekoko, ku ului w’ekoko wayudiangana.” Ndo kɛsɔ mɛtɛ mbakasalema nɛ dia Mateo akate dia “ambeki tshe wakûtshiki, wakalawo.”—Mat. 26:31, 56.
Wakɔ̂sɔngwɛ ndo wakɔ̂kɔmɔla
8. Lo waaso akɔna wakakotshama Isaya 53:8?
8 Mɛsiya akahombe nomboshama ndo manyema. (Adia Isaya 53:8.) La yosose lo Ngɔndɔ ka Nisana 14, ase Sheke tshɛ wakasangana, wakakeleka Yeso ndo wakatolambola le nguvɛrnɛrɛ Pɔnsɔ Pilato. Nde akoke Yeso ambola ndo akashihodia ɔnɛ nde komonga ndoko l’onongo. Koko etena kakone Pilato dia ntshungola Yeso, olui w’anto wakahangɔhangɔ vɔate: “Ûdiaki l’utamba [w’asui]” kele otshungole ondjakanyi Barabasɛ. Lam’ele nde akalange ngɛnyangɛnya anto, Pilato akatshungola Barabasɛ, akakɔmɔla Yeso eshingɔ ndo akasha lotshungɔ dia nde panema l’otamba.—Mako 15:1-15.
9. Kakɔna kakasalema lo nshi ya Yeso oko wakadiatatami l’Osambu 35:11?
9 Ɛmɛnyi wa kashi wakahombe nsɔngwɛ Mɛsiya. Omembi w’esambu Davidi akate ate: “Emenyi wa kashi watunelaka, watumumbulaka akambu wahameyi.” (Osam. 35:11) Dia nkotsha prɔfɛsiya kɛsɔ, “elombedi a waki la ului w’embadi tshe wakayangi dikambu dia mamanyiya Jesu, ne dia mbeya mbudiaka.” (Mat. 26:59) Lo mɛtɛ, “antu efula wakôsongwela, keli aui awo kombedima.” (Mako 14:56) Atunyi waki Yeso wa ngala wakalangaka mbodiaka kɔmbɔsaka awui wa kashi wakawɔsɔngwɛka oko dikambo dia woke.
10. Lembetshiya woho wakakotshama Isaya 53:7.
10 Mɛsiya akahombe mbɔlama ki la ntondo ka wanɛ wakɔ̂sɔngwɛ. Prɔfɛsiya k’Isaya mbutaka ɔnɛ: “Ndi akahenyahenyama, akasuyama, keli ndi kumvuta diui. Uku atolombwamaka on’okoko utsha l’ediakelu, uku atolembohalaka okoko la ntundu k’ahimbudi wa diosa. Osuku mbakindi kundjihula unyo.” (Is. 53:7) Ndo nto, “lam’akosongwela elombedi a waki la dikumanyi, ndi kunkaluya nduku diui.” Pilato akambola Yeso ɔnɛ: “We huki efula k’akambu wakosongwelawo keso?” Koko Yeso “kumbukaluya nduku diui, kuyanga lu aui wakawûfundi. Okone umbuledi akambi efula.” (Mat. 27:12-14) Yeso kɔtɛnga wanɛ wakɔsɔngwɛka.—Romo 12:17-21; 1 Pet. 2:23.
11. Kakɔna kakasalema dia Isaya 50:6 ndo Mika 5:1 kotshama?
11 Isaya akatatshi dia Mɛsiya akahombe kɔmama. Ɔprɔfɛta Isaya akafunde ate: “Dimi lakalungi okongo le wane wakankomolaka, la luwanga le wane wakambikulaka ndedu. Dimi kuminya elundji kami uma lu sonyi, la uma lu soi yakawampongwelaka.” (Is. 50:6) Mika akatatshi ate: “Vo wambokomola umbuledi wa Isariyele ohehela lu tama.” (Mika 5:1) Etena kakandashikikɛ ɔnɛ prɔfɛsiya shɔ yakakotshama, ofundji w’Evanjiliɔ wa Mako akate ate: “Akina wakatatela mbohongwela soi, mbukumba elundji, la mbokomola, wata vati: uta diui! Ku elami wakulungula, wakûhakula tombo.” Mako akate dia asɔlayi “wakôhongwela soi, wakakhuse adui dia mbolemia.” (Mako 14:65; 15:19) Lo mɛtɛ, Yeso kosala ndoko dikambo diakawahombe mbɔhɛnyahɛnya ngasɔ.
Akatshikala la kɔlamelo polo lo nyɔi
12. Ngande wakakotshama Osambu 22:16 ndo Isaya 53:12 le Yeso?
12 Awui amɔtshi wendana l’ohanemelo wa Mɛsiya l’otamba wakatatami. Omembi w’esambu Davidi akate ate: “Ului w’antu wa kolo weko l’utshimba ami. Vo wakatundula tambi diami l’akaka ami.” (Osam. 22:16) Etena kakandatɛkɛtaka akambo amɔtshi wakeyaka ambadi wa Bible dimɛna, ofundji w’Evanjiliɔ wa Mako akate ate: “Lam’akakumi unya l’eshidi divwa la pindju, vo wakûhane l’utamba [w’asui].” (Mako 15:25) Akatatami nto dia Mɛsiya akahombe mbadiema l’atshi wa kɔlɔ. Isaya akafunde ate: “Ndi akakimo lumu landi lu nyoi, akalema kame l’antu wa kolo.” (Is. 53:12) Ɔnkɔnɛ, wakôhanɛ la “apotodi ahendi lu etamba [w’asui]: omotshi lu lunya la pami, ukina lu lunya la lomoso.”—Mat. 27:38.
13. Lo woho akɔna wakakotshama Osambu 22:7, 8 le Yeso?
13 Davidi akatatshi dia Mɛsiya ayɔtɛngama. (Adia Osambu 22:7, 8.) Yeso akatɛngama etena kakandasunyasunyaka otsha lo nyɔi nɛ dia Mateo akafunde ate: “Ambetshi a mbuka wakotenge, wasutsha ete awo, wata vati: We lukuki mpandjula etemwelo, la nkihika lu nshi shatu, uyashimbeli! Naka On’a [Nzambi] keye, ukiti uma l’utamba [w’asui]!” Ɛlɔmbɛdi wa lâdiko, afundji la dikumanyi vɔ lawɔ wakɔsɔkɛ wata vɔate: “Ndi akashimbela akina, ndi heyi ndjashimbela! Khum’ekanga ka Isariyele kendi; akiti kakiane uma l’utamba [w’asui], ku shu tayuwetawo. Ndi atekamaka [Nzambi]. [Nzambi] aya mbushimbela kakiane, naka ndi mbulangaka; ne dia ndi akati ati: On’a [Nzambi] kemi.” (Mat. 27:39-43) Koko Yeso akakikɛ akambo asɔ tshɛ la kɔlamelo. Ande ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ kakandatotshikɛ lee!
14, 15. Ɛnya woho wakakotshama prɔfɛsiya mɔtshi shikaa lo kɛnɛ kendana l’ahɔndɔ wa Mɛsiya ndo woho wakawawosha wanu w’okai.
14 Wakahombe ntɔ owale dia kahana ahɔndɔ waki Mɛsiya. Omembi w’esambu Davidi akafunde ate: “Wakakahana ahondo ami, wakuki kishiwawu kami uwali.” (Osam. 22:18) Kɛsɔ mbakasalema ‘etena kakahanɛ asɔlayi w’ase Rɔma Yeso l’otamba w’asui, vɔ wakakahana ahɔndɔ ande lo wokelo w’owale.’—Mat. 27:35; adia Joani 19:23, 24.
15 Wakahombe nɔsha Mɛsiya wanu w’okai ndo kondjo. Omembi w’esambu Davidi akate ate: “Watumbishaka lolengo uku ma; lam’atumukaka pusa, [watombishaka wanu] w’ukai.” (Osam. 69:21) Mateo totɛka ate: “Vo wakawusha wanu a no, wusanganyimi la kundju. Keli lam’akandalete, ndi akaseke no.” L’ɔkɔngɔ diko, “omotshi akalawo, akatambia dimbu lu wanu w’ukayi, akadidji lu danga, ku ndi akawusha dia ndi no.”—Mat. 27:34, 48.
16. Lembetshiya woho wakakotshama ɛtɛkɛta wa prɔfɛsiya wele l’Osambu 22:1.
16 Mɛsiya akahombe mɛnama oko onto lambɔsɛkama oma le Nzambi. (Adia Osambu 22:1.) Lo ndjela prɔfɛsiya, “lam’akakuki unya l’eshidi esatu, Jesu akawelela diui wulu ati: Eloi, Eloi, lama sabakatani? Nkadimula ati: [Nzambi kami, Nzambi kami], ukundi ansekaye na?” (Mako 15:34) Ɛtɛkɛta ɛsɔ kɔmɛnya dia Yeso aya bu la mbetawɔ le She lele l’olongo. Nzambi akatshike Yeso l’anya w’atunyi ande etena kakandanya ekokelo kande dia olowanyi waki Yeso pembama tshɛ lo tshɛ. Ndo nto, Yeso akakotsha Osambu 22:1 etena kakandade kioko.
17. Ngande wakakotshama Zekariya 12:10 ndo Osambu 34:20?
17 Mɛsiya akahombe mongɔma dikɔnga, koko weka ande takawahombe mbɔkɔ. Ase Jerusalɛma “wayenda one lakawungula dikonga.” (Zek. 12:10) Ndo Osambu 34:20 mbutaka ɔnɛ: “[Nzambi] atulamaka weka andi tshe, nduku otoi ambowele.” Dia nshikikɛ akambo asɔ, ɔpɔstɔlɔ Joani akafunde ate: “Dimbi dimotshi akuhiki dikonga lu luhandju, kema edja dikila la ashi wakatumbi. One lakenyi dikambu so, akaditi; diui diandi dieko mete. . . . Akambu aso wakayala ne dia diui di’afundelu nshidiyama ati: Nduku weka andi wayoko. Ntu afundelu [akina] ambuta ati: Vo wayenda one lakawahiki dikonga.”—Joa. 19:33-37.
18. Ngande wakakundama Yeso la kanga ɔngɔnyi?
18 Mɛsiya akahombe kundɛma la kanga ɔngɔnyi. (Adia Isaya 53:5, 8, 9.) L’ɔkɔngɔ diko la dikɔlɔ dia Nisana 14, “kanga ongonyi uma l’Arimatayo, lukumbu landi Josefu” akalɔmbɛ dia Pilato mbosha odo waki Yeso ko nde aketawɔ. Ɔkɔndɔ wa lo Mateo kotshaka ɔnɛ: “Josefu akose udu, akawombe dihondo dia linene dia pudipudi. Ndi akatuwetamia lu diumbu diandi di’uyuyu, diakandatshimi lu dive. Ndi akangitula dive dia wuki utsha lu suku dia diumbu, ku ndi akatshu.”—Mat. 27:57-60.
Totombole Mɛsiya Nkumekanga!
19. Kakɔna kakasalema kɔtɔnganɛ l’ɛtɛkɛta wa prɔfɛsiya wele l’Osambu 16:10?
19 Mɛsiya akahombe mbolɔ. Davidi akafunde ate: “We [Jehowa] hutshika [anima] ami lu dihuli di’edu.” (Osam. 16:10) Ohokanyiya woho wakahombe kashimɔ wamato wakaye lo diombo diakawatokitsha odo wa Yeso. Lɛkɔ vɔ wakatotana ondjelo wakalɔtɛ demba di’onto lakawatɛ ate: “Tanyambaki. Jesu y’usi Nazareta, lakawadiaki l’utamba [w’asui], kayanganyu. Ndi ambulo, ndi kema lane; nyendi dihuli diakawawetamia!” (Mako 16:6) Ɔpɔstɔlɔ Petero akatɛ olui w’anto waki lo Pɛntɛkɔsta 33 T.D., la Jerusalɛma ɔnɛ: “[Davidi] akenyi dikambu ne ntundu, akati dia eulwelu ka Kristu, ndi kuntshikama l’Udimu a Pengandu, dimba diandi komponda.” (Etsha 2:29-31) Nzambi kotshika di’odo waki Ɔnande la ngandji tɛngɔtɛngɔ. Lâdiko dia lâsɔ, Yeso akolwama lo yoho ya dihindo dia monga la lɔsɛnɔ la lo nyuma!—1 Pet. 3:18.
20. Ngande wakakotshama ɛtɛkɛta wakatatami lo kɛnɛ kendana la lowandji laki Mɛsiya?
20 Oko wakadiatatami, Nzambi akate dia Yeso ekɔ Ɔnande. (Adia Osambu 2:7; Mateu 3:17.) Ndo nto, elui w’anto wakadɛ Yeso ndo Diolelo diande diayaye tokoko. Diakɔ diele tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mbutɛ anto akina akambo wendana la nde ndo ɛtshɔkɔ wayotokondja etena kayondotatɛ mbolɛ. (Mako 11:7-10) Kem’edja, Kristo ayanga ndanya atunyi ande dia ‘mamɛ akambo wa mɛtɛ, okitanyiya ndo losembwe.’ (Osam. 2:8, 9; 45:1-6) Lowandji lande layela nkɛtɛ k’otondo wɔladi ndo ɔngɔnyi. (Osam. 72:1, 3, 12, 16; Is. 9:6, 7) Ande diɛsɛ diele la so dia nsambisha akambo wa mɛtɛ oko Ɛmɛnyi wa Jehowa lele Ɔnande la ngandji ambotatɛka mbolɛ l’olongo oko Mɛsiya Nkumekanga lee!
Ngande wayoyokadimola?
• Ngande wakafungama Yeso ndo wakawôtshike?
• Akambo akɔna amɔtshi wakatatami lo dikambo di’ohanemelo wa l’otamba waki Yeso Kristo?
• Lande na ketawɔyɛ dia Yeso mbele Mɛsiya wakalakema?
[Ambola wa wekelo]
[Osato wa lo lɛkɛ 13]
Wɔtwɛlɔ wa Yeso la lotombo la Jerusalɛma wakakotsha prɔfɛsiya yakɔna?
[Esato wa lo lɛkɛ 15]
Yeso akavu dikambo dia pɛkato yaso, koko kakianɛ nde ekɔ lo mbolɛ oko Mɛsiya Nkumekanga
