Tosake esakelo kaso ka lowango l’etete
Tosake esakelo kaso ka lowango l’etete
“Tusaki esakelu kasu ka luwangu keli la ntundu l’eteti.”—HEB. 12:1.
1, 2. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akɛdika lɔsɛnɔ l’Okristo l’ɛngɔ kakɔna?
L’AHOLE efula, andawi wa lowango sɛmanɛka ɔnɔnyi tshɛ. Andawi wa tomanamana sɛmanɛka l’oyango wa mbidja otshumba, koko andawi akina sɛmanɛka aha paka l’oyango wa mbidja otshumba. Vɔ mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula dia nshidiya tsho esakelo ka lowango.
2 Bible mbɛdikaka lɔsɛnɔ l’Okristo l’esakelo ka lowango. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akakotola yambalo y’asekande Akristo wa la Kɔrɛtɔ lo mukanda wa ntondo wakandâfundɛ. Nde akate ate: “Nyu hanyeyi nyati: Wane wasaka luwangu, watusakaka tshe, keli otoi omotshi utu kayulungula difutu? Nyusaki luwangu osoku, dia nyu nungula difutu.”—1 Kor. 9:24.
3. Lande na kakate Paulo dia paka ondawi ɔtɔi oto mbayokondja difuto?
3 Onde Paulo akalange mbuta dia paka Okristo ɔtɔi oto mbayokondja difuto dia lɔsɛnɔ la pondjo ndo akina tshɛ wayolawɔ olawɔlawɔ? Atonga na! Andawi wakasɛmanɛka wakayaekesanyiyaka ndo wakasalaka la wolo dia nkotsha oyango awɔ wa mbidja otshumba. Paulo akalangaka di’asekande Akristo nsala la wolo woho akɔ wâmɛ dia ndjokondja lɔsɛnɔ la pondjo. Lo nsala ngasɔ, vɔ wakakoke monga l’elongamelo ka nkondja difuto dia lɔsɛnɔ la pondjo. Lo mɛtɛ, wanɛ tshɛ walawɔ polo l’ekomelo lo esakelo ka lowango k’Okristo mbayokondja difuto.
4. Ambola akɔna wakokaso ndjaoka lo kɛnɛ kendana l’esakelo ka lowango k’otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo kele la ntondo kaso?
4 Ɛtɛkɛta wa Paulo ɛsɔ keketshaka Akristo tshɛ ndo mbatshutshuyaka dia nkana yimba. Lande na? Nɛ dia difuto dia nkondja lɔsɛnɔ la pondjo, oyadi l’olongo kana lo Paradiso ka la nkɛtɛ, ekɔ difuto dia lânde. Lo mɛtɛ, esakelo ka lowango k’Okristo ekɔ dui dia wolo ndo dialɔmba dia mbidja welo nɛ dia wekamu ndo awui wekola yimba efula wekɔ lo mboka. (Mat. 7:13, 14) Lonyangu ko, amɔtshi l’atei aso nɛmbaka, pekɔka kana takɔka mboka. Naa tolonga ndo wâle wakoka mpomana la so l’esakelo kaso ka lowango k’otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo? Ngande wakokaso mbaewɔ? Kakɔna kakokayɛ nsala dia nsaka lowango polo l’ekomelo ndo nkondja difuto?
Sho pombaka monga l’etete dia mbidja otshumba
5. Lo ndjela Hɛbɛru 12:1, Paulo akɛdika esakelo ka lowango k’otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo l’ɛngɔ kakɔna?
5 Lo mukanda wakandafundɛ Akristo w’ase Hɛbɛru waki la Jerusalɛma ndo la Judeya, mbala kɛsɔ nto Paulo akatɛkɛta di’awui amɔtshi wendana l’andawi wa lowango. (Adia Heberu 12:1.) Nde kokotola tsho yambalo y’Akristo asɔ l’ɛkɔkɔ wakawahombe nsaka esakelo ka lowango, koko nde akawalembetshiya ndo kɛnɛ kakawahombe nsala dia mbidja otshumba. La ntondo ka sho nsɛdingola alako wakasambiyama wakasha Paulo Akristo w’ase Hɛbɛru ndo mɛna wetshelo wakondjaso oma lɔkɔ, nyɛsɔ totasɛdingodi kɛnɛ kakatshutshuya Paulo dia mfunda mukanda ɔsɔ ndo kɛnɛ kakandakeketsha ambadi ande dia nsala.
6. Ngande wakasoyamaka Akristo oma le ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ?
6 Akristo wa lo ntambe ka ntondo, djekoleko wanɛ wakadjasɛka la Jerusalɛma ndo la Judeya, wakahomanaka l’ehemba ndo l’ekakatanu efula nɛ dia ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ w’ase Juda waki la shɛngiya ya wolo le anto ndo wakâhɛnyahɛnyaka. Ɛnɔnyi ɛmɔtshi la ntondo, paka ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ ɛsɔ mbakânya Yeso Kristo oko kanga akadikadi ndo mbakôdiake oko otshi wa kɔlɔ. Vɔ kokomɛ paka lâsɔ ato. Dibuku di’Etsha ndolanɛ la lokema l’ɛkɔndɔ wɛnya woho wakawalɔshaka Akristo yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ w’ahindo wakasalema lo Pɛntɛkɔsta 33 T.D. Vɔ wakasoyaka Akristo wa kɔlamelo wa lo nshi shɔ.—Etsha 4:1-3; 5:17, 18; 6:8-12; 7:59; 8:1, 3.
7. Naa tena dia wolo diakakomɛ Akristo wakafundɛ Paulo mukanda ɔsɔ?
7 Ndo nto, Akristo w’ase Hɛbɛru asɔ wakasɛnaka yema tshitshɛ la ntondo k’ekomelo ka dikongɛ di’akambo di’ase Juda. Yeso akawatɛ dia wodja waha la kɔlamelo w’ase Juda wayolanyema. Nde akatɛ ambeki ande nto akambo wakahombe salema la ntondo k’ekomelo ndja lo mbasha alako wa shikaa lo kɛnɛ kakawahombe nsala dia ndjoshimbamɛ. (Adia Luka 21:20-22.) Lâsɔ, kakɔna kakawahombe nsala? Yeso akawahɛmɔla ɔnɛ: “Nyuyalamaki, ne dia etema anyu watukuyala wutshu la dishi, la edjwelu ka wanu la edinganu wa lumu lone. Lushi loso, latukuya lenyu shashimuya.”—Luka 21:34.
8. Kakɔna kakakonya Akristo amɔtshi dia nɛmba ndo mpekɔ?
8 Etena kakafundɛka Paulo Akristo w’ase Hɛbɛru, lâsɔ ko ambeta suke l’ɛnɔnyi 30 oma ko etena kakasha Yeso ɔhɛmwɛlɔ ɔsɔ. Shɛngiya yakɔna yakonge la dako sɔ le Akristo w’ase Hɛbɛru l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi ɛsɔ mbeta na? Amɔtshi wakakɔ lo tɔsɛngiya ndo l’awui wekola yimba wa lo lɔsɛnɔ ndo kosala ehamelo wa lo nyuma wakakoke mbakeketsha. (Heb. 5:11-14) Mɛnamaka diele oko akina wakafɔnya dia lɔsɛnɔ layoleka wɔdu naka vɔ ndjela efula k’ase Juda kakawadinge. Ase Juda asɔ kɔsɛka Nzambi tshɛ lo tshɛ nɛ dia vɔ wakatetemala nkitanyiya Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ lo yɛdikɔ mɔtshi. Akristo akina wakahɛnyahɛnyamaka oma le ase etshumanelo wakanyangaka l’ɔtɛ wakawakitanyiyaka Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ ndo ditshelo di’ashidi. Kakɔna kakakoke Paulo mbuta dia nkimanyiya asekande Akristo dia ntetemala nsungukala lo nyuma ndo nsaka esakelo kawɔ ka lowango k’otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo?
9, 10. a) Ekeketshelo kakɔna kakasha Paulo ase Hɛbɛru otsha l’ekomelo ka Heberu tshapita 10? b) Lande na kakafunde Paulo woho wakɛnya ɛmɛnyi wa lo nshi y’edjedja mbetawɔ kawɔ?
9 Ekɔ dui dia diambo dia mɛna woho wakakeketsha Paulo Akristo w’ase Hɛbɛru l’ekimanyielo ka nyuma k’ekila. Lo tshapita 10 ya mukanda wa Heberu, Paulo akate dia Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ waki “didjidji tu dia akambu w’ololo wayayi” ndo nde akɛnya nɛmɔ di’olambo wa tshungo waki Kristo. Otsha l’ekomelo ka tshapita shɔ, Paulo akahɛmɔla ampokami ande ate: “Dieli la nyu dia ntetemala, dia nyu ntsha lulangu la [Nzambi], ku nyu nyayulungula daka diakandanyulaki. Ne dia lam’ayeta etenyi ka tshitshe, One laya ka ndja ayuya, hutshimbatshimba.”—Heb. 10:1, 36, 37.
10 Lo Heberu tshapita 11, Paulo akalembetshiya la diewo tshɛ kɛnɛ kalembetshiya monga la mbetawɔ ka mɛtɛ le Nzambi. Ndo nde akalembetshiya dikambo sɔ lo mbisha ɛnyɛlɔ k’apami ndo wamato waki la mbetawɔ. Onde nde akatshikitanya ɔtɛ a dui otshikitanyatshikitanya? Bu! Ɔpɔstɔlɔ Paulo akeyaka di’asekande ambetawudi wakahombe mbeya ɔnɛ dia monga la mbetawɔ, vɔ wakahombe ndjala la dihonga ndo mbikikɛ. Ɛnyɛlɔ ka dimɛna kakatotshikɛ ekambi waki Jehowa wa kɔlamelo wa lo nshi ya ntondo kakakeketsha Akristo w’ase Hɛbɛru dia mbikikɛ ehemba ndo ekakatanu wakahomana la wɔ. Ɔnkɔnɛ, l’ɔkɔngɔ wa nde ntɛkɛta woho wakɛnya akanga wa kɔlamelo wa lo nshi y’edjedja asɔ mbetawɔ kawɔ, Paulo akate ate: “Ne dia shu tambudingama la ului a wuki w’emenyi, osoku ndu shu tunya wetshu tshe, la akambu wa kolo watutudingamaka lam’esu weodu, tusaki esakelu kasu ka luwangu keli la ntundu l’eteti.”—Heb. 12:1.
“Ului a wuki w’emenyi”
11. Nkana yimba dikambo dia “ului a wuki w’emenyi” kokaka monga la shɛngiya yakɔna le so?
11 “Ului a wuki w’emenyi” ɔsɔ komonga oko anto wemadi tsho dia menda woho wasɛmanɛ andawi wa lowango dia vɔ mbeya ɔnɛ layodja otshumba. Koko ndo vɔ mbaki oko andawi wa lowango. L’ekomelo a shimu, vɔ wakadje otshumba l’esakelo kawɔ ka lowango. Kânga mbele wambovɔka, vɔ kokaka mbɔsama oko andawi wambotshika olimu wakeketsha andawi w’eyoyo dia vɔ ntetemala ndawɔ. Oko le yɛ, ngande wayoyaoka andawi w’eyoyo naka vɔ mbeyaka dia andawi wa tomanamana wekɔ lo mbaenda kana wekɔ suke la wɔ? Shi vɔ wayotshutshuyama dia nsala kɛnɛ tshɛ kakokawɔ nsala? Ɛmɛnyi wa lo nshi y’edjedja ɛsɔ wakakokaka nshikikɛ ɔnɛ kânga mbele esakelo ka lowango ka didjidji kɛsɔ wolo, Akristo kokaka mbidja otshumba. Ɔnkɔnɛ, lo ntetemala nama lo yimba bɛnyɛlɔ dia “ului a wuki w’emenyi,” Akristo w’ase Hɛbɛru wa lo ntambe ka ntondo wakakoke keketshama ndo ‘nsaka esakelo kawɔ ka lowango l’etete.’ Ndo sho lawɔ kokaka nsala ngasɔ ɛlɔ kɛnɛ.
12. Ngande wendanaso la bɛnyɛlɔ diakashile Paulo?
12 Efula k’Akristo wa kɔlamelo wakatɛkɛta Paulo dikambo diawɔ waki l’akambo wele oko wanɛ wele la so ɛlɔ kɛnɛ. Ɛnyɛlɔ, Nɔa akasɛnaka la ntondo ka Mvula k’elola ndɔ. Taya suke l’ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo. Abarahama nde la Sara wakahombe monɔ oma lo ngelo kawɔ l’ɔtɛ w’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ ndo dia tokongɛ okotshamelo wa sangwelo diaki Jehowa. Sho nɔmbamaka dia ndjasɛka, mbetawɔma le Jehowa ndo nongola ɛtshɔkɔ watombɛnde. Mɔsɛ akande lɔkɛndɔ l’atei w’oswe wa shɛnga wa wɔma otsha lo Nkɛtɛ ya daka. Tekɔ lo tande lɔkɛndɔ l’atei wa dikongɛ nɛ di’omusu otsha lo andja w’oyoyo watolakiya Nzambi. Ekɔ dimɛna sho nkana yimba l’ekakatanu wakahomana l’anto asɔ, woho wakawâtondoya ndo munga yakawasale, waonga awɔ ndo wɛɔdu awɔ.—Romo 15:4; 1 Kor. 10:11.
Kakɔna kakâkimanyiya dia mbidja otshumba?
13. Naa ekakatanu wakahomana la Nɔa, ndo kakɔna kakôkimanyiya dia nde mbâtondoya?
13 Kakɔna kakakimanyiya ekambi waki Jehowa ɛsɔ dia vɔ nsaka esakelo kawɔ ka lowango edja ndo l’ekomelo? Tende kɛnɛ kakafunde Paulo lo dikambo dia Nɔa. (Adia Heberu 11:7.) Nɔa aki atɛnyi “elula k’ashi la kete [kakahombe ndɔ] dia nanya engo tshe keli la lumu.” (Etat. 6:17) Mvula k’elola kɛsɔ aki dikambo diaki diatasalemaka ndoko lushi. Koko Nɔa kombuta ɔnɛ tɔ hatɔlɔ. Lande na? Nɛ dia nde aki la mbetawɔ dia Jehowa ayokotsha kɛnɛ tshɛ kakandate. Nɔa kɔfɔnya di’ɔkɛndɛ wakandalongola waki wolo nkotsha. Koko nde “akatshi osoku.” (Etat. 6:22) Lo nsɛdingola kɛnɛ kakahombe Nɔa nsala, mbuta ate nsɛla waato, ntshumanya waa nyama, mbo yakahombe anto la waa nyama ndɛ lo waato, nsambisha losango la mpɛmɔla anto ndo nkimanyiya nkumbo kande dia vɔ ntshikala nge lo nyuma komonga dikambo dia tshitshɛ dia nsala akambo asɔ tshɛ. Koko mbetawɔ ndo ekikelo kaki la Nɔa kakôkimanyiya dia nde nkondja ɛtshɔkɔ ndo shimbɛ lɔsɛnɔ lande ndo l’ase nkumbo kande.
14. Naa ehemba wakakikɛ Abarahama nde la Sara, ndo wetshelo akɔna wakondjaso oma l’ɛnyɛlɔ kawɔ?
14 L’ɔkɔngɔ wa Nɔa, Paulo akashile lokombo laki Abarahama nde la Sara l’ɔnɔngɔ wa “ului a wuki w’emenyi” wotodingi. Vɔ wakonɔ oma la Ura lɛnɛ akawasɛnaka lɔsɛnɔ la dimɛna ndo vɔ komonga la nshi yayaye y’amɛna. Vɔ waki bɛnyɛlɔ di’anto waki la mbetawɔ ndo l’okitanyiya l’etena kɛsɔ. Abarahama akelamɛ “lotshetshe l’akanga a mbetawo tshe” l’ɔtɛ w’elambo wakandetawɔ nkimɔ dikambo di’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. (Romo 4:11) Paulo akashile paka dikambo ɔtɔi diakeyaka ampokami ande lo kɛnɛ kendana la lɔsɛnɔ l’Abarahama. Koko wetshelo wakasha Paulo ampokami ande wekɔ la shɛngiya ya wolo: “Wane tshe wakavu lu mbetawo la ntundu watalungula alaka, keli vo wakawaenyi uma l’etali, wakâlemia; waketawo vati: Antu wa kana la angendangenda mbesu la kete nye.” (Heb. 11:13) Mbokɛmaka hwe dia mbetawɔ kaki la wɔ ndo diɔtɔnganelo diaki lam’asawɔ la Nzambi mbakâkimanyiya dia nsaka esakelo ka lowango l’ekikelo.
15. Kakɔna kakatshutshuya Mɔsɛ dia nde tɔsɛna lɔsɛnɔ lakandasɛnaka?
15 Mɔsɛ lawɔ ekɔ okambi waki Jehowa wakashaka ɛnyɛlɔ ka dimɛna l’atei wa “ului a wuki w’emenyi.” Nde akatshike ɔngɔnyi, lɔsɛnɔ la lâdiko laki la nde ndo “akaleki nanga nsuwa la antu wa [Nzambi.]” Kakɔna kakôtshutshuya dia nde nsala ngasɔ? Paulo mbishaka okadimwelo ate: “Ndi akalungamelaka difutu diayayi. . . . Ndi akatetemala, uku untu lena one lahenamaka.” (Adia Heberu 11:24-27.) Nde kombekola yimba yande lo “akambu wa kolo tshenyitenyi.” Alaka waki Nzambi wakɛnama mɛtɛ lo washo waki Mɔsɛ ndo nde akasha ɛnyɛlɔ ka diambo k’onto lele la dihonga dia lânde ndo l’ekikelo. Nde aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa nɔmbɔla ase Isariyɛlɛ oma l’Edjibito otsha lo Nkɛtɛ ya daka.
16. Lande na kele Mɔsɛ kɔkɔmɔ etena kakatone Jehowa dia nde mbɔtɔ lo Nkɛtɛ ya daka?
16 Oko waki Abarahama kɔmɛna ekotshamelo ka daka diaki Nzambi lo nshi yande mbaki ndo Mɔsɛ. Etena kaki ase Isariyɛlɛ waya suke la mbɔtɔ lo Nkɛtɛ ya daka, Jehowa akatɛ Mɔsɛ ate: “We ayutena kete la ntundu kaye, keli we hukuma leko, lu kete yambumusha asi Isariyele.” Jehowa akawotɛ ngasɔ nde l’Arɔna nɛ dia yema la ntondo vɔ “wakashisha mbetawo le [Nzambi] l’atei w’asi Isariyele lu ashi wa Meriba” lo mbetawɔ kɛnɛ kakawatɛ wodja w’atɔmbɔki. (Euh. 32:51, 52) Onde Mɔsɛ akakɔmɔ kana akâlamɛ kumbɛkumbɛ? Kema! Nde akatshɔkɔla anto ndo akadihiya l’ɛtɛkɛta wata ɔnɛ: “Isariyele li, ndi diese dieli la nyu li! Nduku wudja wedimi la nyu, nyu wudja wakashimbamela uma le [Jehowa], engawu k’ekimanyelu kanyu, la yombo y’elembielo kanyu!”—Euh. 33:29.
Wetshelo le so
17, 18. a) Lo kɛnɛ kendana l’esakelo kaso ka lowango k’otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo, wetshelo akɔna wakondjaso oma le “ului a wuki w’emenyi”? b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo diayela?
17 Ovuswelo aso wa nsɛnɔ y’anto amɔtshi wakenga “ului a wuki w’emenyi” wotodingi mɛnyaka ɔnɛ dia sho ntetemala ndawɔ polo l’ekomelo, sho pombaka monga la mbetawɔ ka shikaa otsha le Nzambi ndo l’alaka ande. (Heb. 11:6) Hatohombe mbetsha mbetawɔ lo dihole dia hende lo lɔsɛnɔ laso, koko sho pombaka kietsha lo dihole dia ntondo. Otshikitanyi la wanɛ wele kema la mbetawɔ, ekambi waki Jehowa wekɔ lo mɛna ɛtshɔkɔ wawakongɛ lo nshi yayaye. Tekɔ l’akoka wa mɛna “one lahenamaka” ndo ntetemala ndawɔ l’ekikelo.—2 Kor. 5:7.
18 Esakelo ka lowango k’Okristo kema wɔdu. Koko, sho kokaka mbidja otshumba l’esakelo kaso ka lowango. Lo sawo diayela, tayɔsɛdingola ekimanyielo kekina kakondjaso.
Onde wɛ kokaka nembetshiya?
• Lande na kakafunde Paulo akambo wendana l’ɛmɛnyi wa kɔlamelo wa lo nshi y’edjedja?
• Ngande wele monga oko anto wɛna “ului a wuki w’emenyi” wotodingi tokeketshaka dia nsaka esakelo kaso ka lowango l’etete?
• Wetshelo akɔna wamboyokondja oma l’ɔsɛdingwelo wa bɛnyɛlɔ di’ɛmɛnyi wa kɔlamelo wele oko Nɔa, Abarahama, Sara ndo Mɔsɛ?
[Ambola wa wekelo]
[Osato wa lo lɛkɛ 19]
Abarahama nde la Sara waketawɔ ntshika lɔsɛnɔ la dimɛna laki la wɔ la Ura
