Alako wa lomba le enyemba ndo le atshukanyi
Alako wa lomba le enyemba ndo le atshukanyi
“Dimi lambunyutela dikambo ne, . . . dia nyu mbeya mamema Khumadiondjo aha la ufutanu.”—1 KOR. 7:35.
1, 2. Lande na kahomba Akristo nyanga alako washa Bible enyemba ndo atshukanyi?
AWUI wa lo lɔsɛnɔ angana ato mbatosha ɔngɛnɔngɛnɔ ndo lonyangu ko mbɛdima la ɔngɛnɔngɛnɔ ndo la lonyangu latosha diɔtɔnganelo diasaso l’anto wele kema apami kana wamato oko sho. Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi watotshutshuya dia nyanga ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi ele nsaki kele la so ka ndɔshana la loyangu lɔsɔ, koko aha lâsɔ ato. Okristo wakombola ntshikala onyemba mbeyaka mbɔsa di’ase nkumbo kande kana angɛnyi ande wowotshutshuya dia nde ntshuka kana tshukama. Mbeyaka monga k’Okristo okina kombolaka ntshuka kana tshukama, koko atatane olonganyi wakoka la nde. Akristo amɔtshi wekɔ l’ohomba w’alako wakoka mbakimanyiya dia ndjalɔngɔsɔla di’akambo wayohomana la wɔ lo diwala. Ndo nto, Akristo w’enyemba ndo wambotshukana vɔ tshɛ pomanaka l’ehemba wâtshutshuya dia vɔ nshisha dionga di’ɔlɔlɔ l’akambo wa dieyanelo.
2 Lâdiko di’ɔngɛnɔngɛnɔ aso shoamɛ, awui asɔ mongaka la shɛngiya ndo lo diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa Nzambi. Lo tshapita 7 ya mukanda wakafundɛ Paulo ase Kɔrɛtɔ, nde akasha enyemba ndo atshukanyi alako dia vɔ “mbeya mamema Khumadiondjo aha la ufutanu.” (1 Kor. 7:35) Etena katatasɛdingola alako wakandasha enyemba ndo atshukanyi lo kɛnɛ kendana la diwala, kohembe dia mbɔsa woho weyɛ onyemba kana otshukanyi oko diɛsɛ dia ndeka kambɛ Jehowa.
Yɛdikɔ ya woke yahomba onto ndamɛ mbɔsa
3, 4. a) Naa ekakatanu ɛmɔtshi watotombaka naka angɛnyi kana ewotɔ w’ɔlɔngɔlɔngɔ kana w’osekaseka ɔmɔtshi wambôtshutshuya dia tshukana? b) Ngande wakoka dako diaki Paulo tokimanyiya dia monga la wɛdimo lo kɛnɛ kendana la diwala?
3 L’ɛnyɛlɔ k’ase Juda wa lo ntambe ka ntondo, anto wa lo wedja efula ɛlɔ kɛnɛ mbɔsaka diwala oko woshasha woleki tshɛ dimɛna. Naka ɔlɔngɔlɔngɔ kana osekaseka ɔmɔtshi aya l’ɛnɔnyi efula koko atatshuke kana atatshukama, angɛnyi ande kana ewotɔ ande mbeyaka mbotshutshuya dia nde ntshuka kana tshukama kana mbosha alako amɔtshi. Lo asawo awɔ, vɔ mbeyaka mbotɛ dia nde ndeka mbidja yimba dia nyanga olonganyi. Vɔ koka mbosha ɔtɛ lo dikambo dia pami kana womoto ɔmɔtshi lakokande ngɛnangɛna tshukana la nde. Vɔ mbeyaka ndjokoma polo lo nkamba la toho ta mayɛlɛ dia pomanya pami la womoto dia vɔ nsawola awui wa diwala. Mbala mɔtshi, awui wa ngasɔ mbidjaka enyemba l’okandokando, konyaka angɛnyi dia vɔ nkakitɔna ndo dia vɔ ntshikala la nyangu.
4 Paulo kotshutshuya Akristo wa la Kɔrɛtɔ dia tshukana kana ntshikala enyemba. (1 Kor. 7:7) Nde aketawɔ kambɛ Jehowa ele onyemba, koko nde akalɛmiyaka lotshungɔ la tshukana laki la Akristo akina. Akristo wa nshi nyɛ vɔ lawɔ wekɔ la lotshungɔ l’onto ndamɛ mbɔsa yɛdikɔ ya tshukana kana ntshikala onyemba. Akristo akina bu la lotshungɔ la mbatshutshuya dia vɔ tshukana kana ntshikala enyemba.
Yoho ya dimɛna ya nkamba la lonyemba
5, 6. Bonde kakalake Paulo Akristo wa la Kɔrɛtɔ dia ntshikala enyemba naka walanga?
5 Dui dimɔtshi di’ohomba diele lo ɛtɛkɛta wakatɛ Paulo ase Kɔrɛtɔ ele woho wakandɛnaka lonyemba la sso di’ɔlɔlɔ. (Adia 1 Koreto 7:8.) Kânga mbaki Paulo onyemba, nde kɔmbɔsa dia nde ndeka Akristo w’atshukanyi nɛmɔ oko wasala ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ w’enyemba wa lo Lokristokristo, koko nde akɛnya diɛsɛ dimɔtshi diele l’esambisha wa lokumu l’ɔlɔlɔ w’enyemba. Naa diɛsɛ diakɔ?
6 Mbala efula, Akristo w’enyemba kondjaka waɛsɛ wa l’olimu waki Jehowa wahakoke Akristo w’atshukanyi nkondja. Ɛnyɛlɔ, Paulo akakondja diɛsɛ dia lânde dia monga ‘ɔpɔstɔlɔ w’ase wedja.’ (Romo 11:13) Tadia Etsha tshapita 13 polo 20 ndo tonge oko anto watasambe la nde ndo la waa misiɔnɛrɛ w’asekande etena kakawatasambishaka lo bɛtshi dia nkɛtɛ diaki lokumu l’ɔlɔlɔ latakome ndo kakawatataka tshumanelo lo dihole la dihole. L’olimu ande, Paulo akakikɛ ekakatanu efula wahaleke Akristo wa nshi nyɛ mpomana la wɔ. (2 Kor. 11:23-27, 32, 33) Koko, ɔngɛnɔngɛnɔ wakandakondja lo nkimanyiya anto efula dia nkoma ambeki komonga dui di’anyanya kânga mbakinde l’ekakatanu. (1 Tes. 1:2-7, 9; 2:19) Onde nde otosala awui asɔ tshɛ otondonga nde aki la wadi kana akakenge nkumbo? Ondo bu.
7. Sha ɛnyɛlɔ ka woho wakakambe akadiyɛso ahende w’enyemba la lonyemba lawɔ dia ntɔla wahɔ wa Diolelo otsha la ntondo.
7 Akristo efula w’enyemba kambaka la lonyemba lawɔ dia ntɔla wahɔ wa Diolelo otsha la ntondo. Sara nde la Limbania wele ambatshi mboka w’enyemba lo wodja wa Bolivie wakonɔ otsha lo ngelo kele anto wa lɛkɔ kosambishama l’edja k’ɛnɔnyi efula. Onde vɔ wakatone ntshɔ lɛkɔ l’ɔtɛ w’ɔnɛ kura bu? Vɔ mbutaka ɔnɛ: “Lam’ele ndoko aradiyo kana televiziɔ lɛkɔ, ase ngelo kɛsɔ ndjashaka tshɛ lo wadielo.” Anto amɔtshi wa lo ngelo kɛsɔ wakɛnya ambatshi mboka asɔ ekanda w’Ɛmɛnyi wa Jehowa wakawatetemalaka mbadia kânga mbakiwɔ hawoyotondjama. Lam’ele suke l’anto wa lo luudu tshɛ waketawɔ esambishelo k’akadiyɛso asɔ, vɔ waki l’okakatanu dia ntshɔ tembola onto tshɛ lakawasambisha lo ngelo kɛsɔ. Womoto ɔmɔtshi l’osombe akawatɛ ate: “Lam’ele Ɛmɛnyi wa Jehowa wamboya ndjotosambisha ndo lendo, weho akɔ tshɛ ekomelo kaya suke.” Kombeta edja, anto amɔtshi wa lo ngelo kɛsɔ wakatatɛ mbɔtɔ lo nsanganya ya l’etshumanelo.
8, 9. a) Kakɔna kakeyaka Paulo etena kakandalake Akristo wa la Kɔrɛtɔ dia vɔ ntshikala enyemba naka walanga? b) Waɛsɛ akɔna wakondja Akristo w’enyemba?
8 Lo mɛtɛ, Akristo wambotshukana vɔ lawɔ kondjaka etombelo w’amɛna etena katowosambishaka lo bɛtshi dia nkɛtɛ diahaleke anto mɛnya nsaki. Koko mbeyaka monga ko Akristo wambotshukana kana wambota ana bu l’akoka wa mɛmba ɛkɛndɛ ɛmɔtshi wakoka ambatshi mboka w’enyemba mɛmba. Paulo akakane yimba lo kɛnɛ kendana la woho wakakoke mpama esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ lo tshumanelo diaki l’ɛtshi ka nkɛtɛ kakandasambishaka. Nde akakombolaka onto tshɛ ngɛnangɛna oko nde. L’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ ɔsɔ mbakandate ɔnɛ kambɛ Jehowa oko onyemba ekɔ dimɛna.
9 Kadiyɛso kɛmɔtshi k’onyemba kele lo États-Unis akate ɔnɛ: “Anto amɔtshi fɔnyaka ɔnɛ enyemba hawokoke monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Koko lambɛna dia wanɛ wɔtɔ ɔngɛnyi la Jehowa mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa pondjo. Koko kânga mbayahombia enyemba awui efula, lonyemba kokaka monga tshondo ya woshasha le wɔ naka vɔ nkamba la lɔ dimɛna.” Lo kɛnɛ kendana la woho wa nkondja ɔngɛnɔngɛnɔ, nde akate ate: “Lonyemba kimanyiyaka anto dia nkondja ɔngɛnɔngɛnɔ, koko aha dia mboshisha. Dimi mbeyaka dia Jehowa mbokaka anto tshɛ ngandji k’efula, oyadi enyemba kana atshukanyi mbewɔ.” Kakianɛ, kadiyɛso kɛsɔ ôkambɛ Jehowa l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo wodja wewɔ l’ohomba w’apandjudi wa Diolelo efula. Naka wɛ eke onyemba, shi wɛ kokaka nkamba la diɛsɛ sɔ dia ndeka ndjasha l’olimu wa mbetsha anto akina akambo wa mɛtɛ? Naka wɛ nsala ngasɔ, kete wɛ kokaka mbɔsa lonyemba oko woshasha w’oshinga wolo w’oma le Jehowa.
Enyemba wakombola ntshuka kana tshukama
10, 11. Ngande wasukɛ Jehowa wanɛ wakombola tshukana koko watatane olonganyi wakoka la wɔ?
10 L’ɔkɔngɔ w’ekambi wa kɔlamelo waki Jehowa efula ntshikala enyemba l’edja k’ɛnɔnyi ɛmɔtshi, vɔ ndjɔsaka yɛdikɔ ya nyanga olonganyi. Lam’ele vɔ mbeyaka di’ekɔ ohomba nyanga ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa, vɔ mbɔlɔmbaka dia nde mbakimanyiya dia ntana olonganyi wakoka la wɔ.
11 Naka wɛ kombolaka ntshukana l’onto lele la nsaki ka kambɛ Jehowa l’anima ande tshɛ oko wɛ, kete tetemala mbotɛ dui sɔ lo dɔmbɛlɔ. (Fil. 4:6, 7) Oyadi edja ka ngande kahombayɛ kongɛ dia ndjotshukana, tɔkɔmɔke. Onga l’eshikikelo k’ɔnɛ Nzambi kaso kôkana ngandji ayokokimanyiya ndo ayokosukɛ lo yoho yɔtɔnɛ l’ehomba wele la yɛ.—Heb. 13:6.
12. Lande na kahomba Okristo wakombola tshukana nkana yimba dimɛna la ntondo ka mbetawɔ kana ntona naka wambosawola la nde awui wa diwala?
12 Mbeyaka monga k’Okristo wele bu la lonyuma la dimɛna kana onto lele kema ombetawudi ambosawola awui wa diwala l’Okristo w’onyemba wakombola tshukana. Naka wɛ ekɔ la ntondo ka dui dui dia ngasɔ, tohɛke dia pâ katongaka l’onto l’ɔtɛ wamondɔsɔna olonganyi wa kɔlɔ ndeka pâ katongaka l’onyemba wahatatane olonganyi wakoka la nde. L’ɔkɔngɔ wa wɛ ntshuka kana tshukama, wɛ ambokelekama le olonganyi ayɛ lɔsɛnɔ layɛ l’otondo oyadi wɛ ekɔ lo ngɛnangɛna kana ekɔ lo nsowa. (1 Kor. 7:27) Tɔsake yɛdikɔ ya tshukana l’onto lahayangɛnangɛna l’ɔtɛ w’ɔnɛ wɛ ambokongɛ edja efula.—Adia 1 Koreto 7:39.
Yalɔngɔsɔla di’akambo wayohomana la yɛ lo diwala
13-15. Naa awui wakoka ndjêla ekakatanu lo diwala wahomba Akristo wembwana takɛtshanyisha la ntondo ka vɔ ndjotshukana?
13 Kânga mbakalake Paulo Akristo wa la Kɔrɛtɔ dia ntshikala enyemba naka walanga, nde kɔmɔnyɔla wanɛ wakɔshi yɛdikɔ ya tshukana. Koko alako ande kimanyiyaka atshukanyi dia vɔ ndɔshana l’ekakatanu wa lo diwala ndo mbidjasɛ kâmɛ lɔsɛnɔ lawɔ l’otondo.
14 Anto amɔtshi wembwana pombaka ntshikitanya ekanelo kawɔ lo kɛnɛ kendana la nshi yayaye. Etena kembwana pami la womoto, mbeyaka monga ko vɔ mbɔsaka ngandji kele lam’asawɔ oko dui dia lânde ndo diâshikikɛ dia vɔ wayoyonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula lo diwala diawɔ. Vɔ tshukanaka wele l’elongamelo k’ɔnɛ wayongaka paka l’ɔngɛnɔngɛnɔ oto lo diwala diawɔ. Ekanelo ka ngasɔ bu mɛtɛ. Ngandji katokanaka wadi l’omi mbashaka ɔngɛnɔngɛnɔ, koko aha tɔ keto mbakoka mbakimanyiya dia ntondoya asui wa lo diwala.—Adia 1 Koreto 7:28. *
15 Anto efula weke kaditshukanaka ndjokashimɔka kana ndjɔkɔmɔka etena kayowɛnaka di’elonganyi awɔ ntshikitana la wɔ lo woho wɔsawɔ awui amɔtshi w’ohomba. Vɔ koka mɛna dia wekɔ la tokanyi totshikitanyi lo woho wa munanda falanga ndo tɔkɛnyɔ takokawɔ nkɛnya, dihole diayowotodjasɛ ndo mbala yayowotendaka akilo awɔ. Ndo vɔ ahende wekɔ la waonga wakokawɔ momadiana. Lo nshi ya diembwanelo, ekɔ wɔdu diaha ndeka mbidja yimba l’awui wa ngasɔ, koko vɔ mbeyaka ndjêla atshukanyi ekakatanu wa wolo lo diwala diawɔ. Akristo wembwana pombaka takɛtshanyisha awui asɔ la ntondo ka vɔ ndjotshukana.
16. Lande na kahomba atshukanyi mbokana lo woho wahombawɔ nkandola ekakatanu wa lo diwala?
16 Di’atshukanyi mbidjasɛ dimɛna lo diwala ndo monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ, vɔ pombaka ndɔshana l’ekakatanu kâmɛ. Vɔ pombaka mbokana woho wahombawɔ mpokola anawɔ ndo woho wa nkotsha ehomba w’ambutshi awɔ waya esombe. Shɛngiya y’oma l’ekakatanu wahomana la wɔ lo diwala hayohombe mbatshutshuya dia ndjaka diwala. Naka vɔ nkamba l’alako wa lo Bible, kete wayokandola ekakatanu efula, wayokikɛ wɛnɛ wahawakoke nkandola ndo wayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ.—1 Kor. 7:10, 11.
17. Lande na kahomba atshukanyi nongamɛ dia ndjakiyanya dia “akambu wa la kete”?
17 Oma lâsɔ, Paulo akatɛkɛta dia dui dikina diendana la diwala lo 1 Koreto 7:32-34. (Adia.) Atshukanyi ndjakiyanyaka dia “akambu wa la kete” wele oko mbo ya ndɛ, ahɔndɔ wa ndɔta, esakelo ndo awui akina wa l’emunyi. Lande na? Mbeyaka monga ko ɔnangɛso ɔmɔtshi akayashaka tshɛ l’olimu w’esambishelo etena kakinde onyemba. L’ɔkɔngɔ wa nde ntshuka, ɛnama dia nde pombaka nkamba la wenya ɛmɔtshi wakandetshaka l’esambishelo dia nkotsha ehomba wa wadɛnde ndo mbetawɔma oma le nde. Ngasɔ mbediɔ ndo lo kɛnɛ kendana la wadi otsha le omɛnde. Jehowa lele la lomba mbeyaka di’atshukanyi wekɔ l’ehomba ɛsɔ. Nde mbeyaka ɔnɛ di’atshukanyi monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo diwala, vɔ akɔ ahende pombaka nkamba la wenya ɛmɔtshi wakawetshaka l’olimu ande etena kakiwɔ weke enyemba lo wahɔ w’elonganyi awɔ.
18. Naa etshikitanu wakoka atshukanyi amɔtshi nsala l’ɔkɔngɔ wa diwala lo kɛnɛ kendana la tɔkɛnyɔ?
18 Koko aha lâsɔ ato. Naka ekɔ mɛtɛ di’atshukanyi pombaka nkamba la wenya wakawetshaka l’olimu wa Nzambi lo wahɔ w’olonganyi awɔ, shi kete vɔ pombaka nsala woho akɔ wâmɛ la falanga yakawanandaka etena kakiwɔ weke enyemba dia nkɔkɔla demba? Ngande wayoyaoka wadi naka omɛnde tetemalaka ndjasha lo tɔkɛnyɔ tasutshasutsha demba kâmɛ l’angɛnyi ande l’ɔkɔngɔ wa vɔ tshukana? Ngande wayoyaoka omi naka wadɛnde tetemalaka ndjasha lo tɔkɛnyɔ kâmɛ l’angɛnyi ande woho wakandayashaka la ntondo ka nde mbotshuka? Olonganyi wahadjama yimba mbeyaka ndjaoka opoko, nshisha ɔngɛnɔngɛnɔ kana mbɔsa di’olonganyi ande hawoke ngandji. Atshukanyi kokaka mbewɔ dui sɔ naka vɔ nsala kɛnɛ tshɛ kakokawɔ nsala dia nkeketsha dimama diele lam’asawɔ.—Ef. 5:31.
Jehowa tɔlɔmbaka dia sho monga la lɔkɛwɔ la pudipudi
19, 20. a) Lande na kakokaso mbuta ɔnɛ Akristo wambotshukana kokaka ntala lo djonga ya loseka? b) Lo wâle akɔna wayadja Akristo wambotshukana wakakitɔna l’edja k’etena k’otale?
19 Ekambi waki Jehowa ndjashikikɛka dia nama lɔkɛwɔ la pudipudi. Amɔtshi mbɔsaka yɛdikɔ ya tshukana diaha vɔ ndjotala lo djonga ya loseka. Koko kɛnɛ kele mɛtɛ ele, aha diwala mbashimba onto dia nde ndjasha lo dieyanelo dia mindo. Lo nshi yakafundamaka Bible, anto waki l’etei k’osomba wakadingama la mpele wakakokamɛka edja tshɛ kakiwɔ l’etei. Naka onto ɔmɔtshi ntomba l’andja wa mpele sɔ etena katete dengalenga kana apɔtwanyi suke l’osomba, kete wakahombaka mbɔkɔsɔla diangɔ diande kana mbodiaka. Woho akɔ wâmɛ mbele, diaha atshukanyi ndjosala loseka, vɔ pombaka nkomiya dieyanelo paka lam’asawɔ vɔ ahende ato lo ndjela kɛnɛ kakalɔngɔsɔla Otungi wa diwala.
20 Paulo akatɛkɛta dia dieyanelo dia lam’asa wadi l’omi lo 1 Koreto 7:2-5. Wadi ekɔ la diɛsɛ dia mbeyana paka l’omɛnde ndo ngasɔ mbediɔ ndo lo dikambo di’omi. Ɔmɔmɔ la l’atei awɔ pombaka nkotsha nsaki ya dieyanelo y’osekande yende la lotshungɔ la nongola. Koko waomi ndo wadi amɔtshi kakitɔnaka l’edja k’etena k’otale, ɛnyɛlɔ lo mbɔsa vakashi kana lo ntshɔ tokamba olimu lo dihole dikina. Lo nsala ngasɔ, vɔ dimanaka lotshungɔ la nkotsha nsaki ya dieyanelo y’elonganyi awɔ. Ande lonyangu layonga la so naka omi kana wadi ambosala loseka l’ɔtɛ wa shɛngiya y’oma le Satana nɛ dia “wodu” wa demba diande lee! Jehowa tshɔkɔlaka ɛtɛ wa nkumbo wakotsha ehomba wa nkumbo yawɔ aha la mbidja diwala diawɔ lo wâle.—Osam. 37:25.
Ɛtshɔkɔ waya oma lo nkitanyiya alako wa lo Bible
21. a) Lande na kele yɛdikɔ ya ntshikala onyemba, ya ntshuka kana ya tshukama yekɔ l’atei wa tɛdikɔ toleki wolo? b) Lande na kele dako diele lo 1 Koreto tshapita 7 ohomba?
21 Yɛdikɔ ya ntshikala onyemba, ya ntshuka kana ya tshukama yekɔ l’atei wa tɛdikɔ toleki wolo takoka onto mbɔsa. Anto tshɛ kema kokele ndo dui sɔ diekɔ kiɔkɔ y’ekakatanu le wɔ vɔ tshɛ. Ɔnkɔnɛ, kânga wanɛ wetawɔma le Jehowa ndo watshɔkwama oma le nde hawokoke mpandɔ tshɛ lo tshɛ oma lo nyangu yatongaka l’enyemba kana atshukanyi. Naka wɛ nkamba l’alako wele lo 1 Koreto tshapita 7, kete wɛ ayokitshakitsha ekakatanu wa ngasɔ. Oyadi wɛ ntshikala onyemba kana tshukana, wɛ ayosala “ololo” lo washo wa Jehowa. (Adia 1 Koreto 7:37, 38.) Oyango woleki woke wahombayɛ nkotsha ele mbetawɔma le Nzambi. Naka wɛ mbetawɔma le nde, kete wɛ kokaka monga l’eshikikelo dia ndjokondja lɔsɛnɔ la pondjo l’andja w’oyoyo lɛnɛ ahatonga apami la wamato l’ekakatanu wele l’atshukanyi nshi nyɛ lo diɔtɔnganelo diawɔ.
[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]
^ od. 14 Enda Sheke y’ɔngɛnɔngɛnɔ wa lo nkumbo, tshapita 2, odingɔ 16-19.
Onde wɛ kokaka nkadimola?
• Lande na kahatahombe ntshutshuya Akristo w’enyemba dia ntshuka kana tshukama?
• Ngande wakokayɛ nkamba la lonyemba layɛ l’olimu wa Jehowa lo yoho yoleki dimɛna?
• Ngande wakoka Akristo wembwana ndjalɔngɔsɔla di’ekakatanu wayohomana la wɔ lo diwala?
• Lande na kele kânga Akristo wambotshukana koka ntala lo djonga ya loseka?
[Ambola wa wekelo]
[Esato wa lo lɛkɛ 14]
Akristo wakamba la lonyemba lawɔ dia ndeka ndjasha l’esambishelo wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ
[Osato wa lo lɛkɛ 16]
Naa etshikitanu wakoka atshukanyi amɔ nsala l’ɔkɔngɔ wa vɔ tshukana?
