Onde tɔkɛnyɔ takɛnyayɛ tekɔ amɛna?
Onde tɔkɛnyɔ takɛnyayɛ tekɔ amɛna?
“Nyotetemale dya mbewa kɛnɛ kangɛnyangɛnya [Nzambi].”—EF. 5:10, Dyookaneelo Dy’oyooyo.
1, 2. a) Ngande wɛnya Ɔtɛkɛta wa Nzambi dia Jehowa kombolaka dia sho ngɛnangɛna la lɔsɛnɔ? b) Naka sho mbɔsa etena kakɔkɔlaso demba oko “ushasha wa [Nzambi,]” dui sɔ diayototshutshuya dia sho nsala na?
AVƐSA efula wa lo Bible mɛnyaka dia Jehowa nangaka dia sho monga la lɔsɛnɔ ndo ngɛnangɛna la lɔ. Ɛnyɛlɔ, Osambu 104:14, 15 mbutaka dia Jehowa tondjaka “tumbatumba ne dia ehumba w’antu, dia vo ngonya mbu ya nde la kete; la wanu watongenyangenyaka etema awo, ndu iso ka ningialingia dundji diawo, la dia nde dia mbisha nyumu yawo wulu.” Lo mɛtɛ, Jehowa tondjaka etamba dia vɔ ntɔ elowa, tondja esɔ ndo wanu wa sho nnɔ. Koko wanu nto ‘ngɛnyangɛnyaka otema.’ Kânga mbele aha paka onto mbɔnwɛ wanu ko nde nsɛna, vɔ kokaka mbɔngɛnyangɛnya. (Und. 9:7; 10:19) Lo mɛtɛ, Jehowa kombolaka dia sho ngɛnangɛna ndo di’etema aso ndola la “ongenongeno.”—Etsha 14:16, 17.
2 Koko sho kema l’ɔkɔkɔ wa ndjaɛndja onongo l’ɔtɛ wakatɔshi etena lo diaaso dimɔtshi dia menda “okone weli fudu ya l’ulungu” ndo “alembo wa l’usui” kana ndjasha l’awui amɔtshi watokeketsha ndo watosha ɔngɛnɔngɛnɔ. (Mat. 6:26, 28; Osam. 8:3, 4) Lɔsɛnɔ la dimɛna lekɔ “ushasha wa [Nzambi].” (Und. 3:12, 13) Naka sho mbɔsa etena kakɔkɔlaso demba oko etenyi ka woshasha ɔsɔ, kete dui sɔ diayototshutshuya dia nkamba la tɔ lo yoho yangɛnyangɛnya Ombishi awɔ.
Tonge la wɛdimo l’ɔsɔnwɛlɔ aso wa tɔkɛnyɔ
3. Lande na kahombaso mbeya dia kɛnɛ kalangaso, ondo anto akina hawokilange?
3 Wanɛ wele la wɛdimo mbeyaka dia vɔ kokaka nsɔna tɔkɛnyɔ totshikitanyi, koko aha tɔkɛnyɔ tshɛ mbahombawɔ mbetawɔ. Lande na? Dia sho nkadimola lo dimbola sɔ, nyɛsɔ tɛdike tɔkɛnyɔ la mbo ya ndɛ. Mbo ya ndɛ yaleka anto nanga ntshikitana lo dihole la dihole. Lo mɛtɛ, mbeyaka monga ko anto wa lo dihole dimɔtshi hawole diangɔ dialeka anto wa lo dihole dikina nanga. Woho akɔ wâmɛ mbele, tɔkɛnyɔ tangɛnyangɛnya Akristo wa l’ɛtshi kɛmɔtshi ka nkɛtɛ hatɔngɛnyangɛnya Akristo wa l’ɛtshi kekina ka nkɛtɛ. Kânga Akristo wodjashi lo dihole diâmɛ, mbeyaka monga ko ɔmɔtshi ekɔ lo ngɛnangɛna dui dimɔtshi (ɛnyɛlɔ oko mbadia dibuku), koko okina hangɛnangɛna nsala dui sɔ, etena kele kɛnɛ kalangande (ɛnyɛlɔ oko mbahema dikalo), okina hakingɛnangɛna. Koko sho mbeyaka di’anto wekɔ la mbo ya ndɛ ndo la tɔkɛnyɔ talangawɔ totshikitanyi l’anto akina.—Romo 14:2-4.
4. Lande na kahombaso monga la wɛdimo lo weho wa tɔkɛnyɔ tasɔnaso? Lembetshiya.
4 Koko kanyi y’ɔnɛ sho kokaka ndjasha lo weho wotshikitanyi wa tɔkɛnyɔ hɛnya dia sho kokaka ndjasha lo weho tshɛ wa tɔkɛnyɔ. Dia nembetshiya dui sɔ, tonyomɔsɛdingola ɛnyɛlɔ ka mbo ya ndɛ. Sho mbeyaka nanga ndɛ diangɔ diotshikitanyi, koko kɛsɔ halembetshiya dia sho pombaka ndɛ diangɔ tshɛ oyadi kânga nɛ diambɔhɔnda. Naka sho ndɛ diangɔ dia ngasɔ, kete diɔ kokaka ndanya yônge yaso. Woho akɔ wâmɛ mbele, kânga mbakokaso monga la ntondo ka tɔkɛnyɔ t’amɛna efula, hatotoyasha lo tɔkɛnyɔ tele la wâle, tele l’awui wa ngala kana takoka ndanya lɔkɛwɔ laso. Nsala akambo wa ngasɔ hɔtɔnɛ l’atɔndɔ wa lo Bible ndo vɔ kokaka ndanya yônge yaso kana lonyuma laso. Dia mbeya kana tekɔ la wɛdimo, sho pombaka tashikike dia tɔkɛnyɔ tangɛnangɛnaso tekɔ amɛna kana bu. (Ef. 5:10) Ngande wakokaso nsala dui sɔ?
5. Ngande wakokaso nshikikɛ dia yoho mɔtshi ya kɛnyɔ mbɔtɔnɛka l’atɔndɔ waki Nzambi?
5 Dia tɔkɛnyɔ monga la wahɔ le so ndo mbetawɔma lo washo waki Jehowa, tɔ pombaka mbɔtɔnɛ l’atɔndɔ wele l’Ɔtɛkɛta ande. (Osam. 86:11) Dia nshikikɛ kana ngasɔ mbediɔ lo kɛnɛ kendana la woho ɔmɔtshi wa kɛnyɔ yalangaso, sho kokaka ndjaoka ambola asato wele la tɔtɛkɛta tɔnɛ: Kakɔna?, etena kakɔna? ndo waa na? Nyɛsɔ tosɛdingole ambola asɔ l’ɔmɔmɔ.
Kakɔna kele lɔkɔ?
6. Naa tɔkɛnyɔ tahombaso mbewɔ, ndo lande na?
6 La ntondo ka wɛ ndjasha lo kɛnyɔ mɔtshi, dimbola dia ntondo diahombayɛ ndjambola ele: Kakɔna? Mbuta ate ‘awui akɔna wele lo kɛnyɔ yakɔ?’ Etena katatayange okadimwelo wa dimbola sɔ, ayonga ohomba wɛ nama lo yimba ɔnɛ tekɔ la weho ehende wa tɔkɛnyɔ. Hatohombe mbetawɔ woho wa ntondo wa tɔkɛnyɔ, koko woho wa hende sho kokaka mbetawɔ. Naa woho wa ntondo? L’andja ɔnɛ wa kɔlɔ, tɔkɛnyɔ efula tekɔ l’awui wasekola atɔndɔ wa lo Bible kana wɔnyɔla ɛlɛmbɛ waki Nzambi. (1 Joa. 5:19) Akristo wa mɛtɛ tonaka tɔkɛnyɔ ta ngasɔ tshɛ la wolo tshɛ. L’atei wa tɔkɛnyɔ tɔsɔ mbele ndo tɔkɛnyɔ tɛnya awui wa ngala, w’ɛdiɛngɛ, dieyanelo dia lam’asa pami la pami kana womoto la womoto ndo esato wɛnyawɔ anto etakataka watshutshuya anto dia ndjasha l’awui wa mindo. (1 Kor. 6:9, 10; adia Enyelo 21:8.) Lo ntona dia ndjasha lo weho wa tɔkɛnyɔ ta ngasɔ oyadi dihole diakɔna dieso, sho mɛnyaka Jehowa dia sho ‘petshaka kɛnɛ kele kɔlɔ.’—Romo 12:9; 1 Joa. 1:5, 6.
7, 8. Ngande wakokaso mbeya dia kana kɛnyɔ mɔtshi yekɔ dimɛna kana bu? Sha ɛnyɛlɔ.
7 Woho wa hende wa tɔkɛnyɔ ele tɔkɛnyɔ tahatɛkɛta Ɔtɛkɛta waki Nzambi dikambo diatɔ. La ntondo ka sho nsɔna kɛnyɔ mɔtshi l’atei wa tɔkɛnyɔ ta ngasɔ, sho pombaka nsɛdingola la yewo tshɛ dia kana kɛnyɔ yakɔ mbɔtɔnɛka la tokanyi taki Jehowa tatanema l’atɔndɔ wa lo Bible. (Tuk. 4:10, 11) Oma lâsɔ, sho pombaka mbɔsa yɛdikɔ shoamɛ lo mbetawɔ nɔmbwama la nkum’otema kaso k’ɔlɔlɔ. (Ngal. 6:5; 1 Tim. 1:19) Ngande wakokaso nsala dui sɔ? Tɔshi dia wambotosha ɛngɔ kɛmɔtshi kahatatalɛka. La ntondo ka sho kilɛ, ayonga dimɛna teyi diangɔ diakawadje lɔkɔ. Woho akɔ wâmɛ mbele, la ntondo ka sho ndjasha lo kɛnyɔ mɔtshi, sho pombaka teyi awui woleki ohomba wele lɔkɔ.—Ef. 5:17.
8 Ɛnyɛlɔ, anto efula mbeyaka ngɛnangɛna tɔkɛnyɔ ndo dui sɔ mbokɛmaka esadi eto. Kɛnyɔ mɔtshi kokaka tɔngɛnyangɛnya ndo tosha ɔlɔ. Ko kakɔna kahombayɛ nsala naka wɛ ngɛnangɛnaka tɔkɛnyɔ paka l’ɔtɛ wetɔ la yimba ya shɛmanedi, wayadja akɛnyi lo wâle wa tshambandeko, wasalawɔ fɛtɛ yadawɔ tosalemba, wɛnyawɔ ngandji ka wodja kana awui akina wa ngasɔ? L’ɔkɔngɔ wa sho nsɛdingola awui wele lo kɛnyɔ yakɔ, sho kokaka mbɔsa yɛdikɔ yayɛnya dia sho mɛnaka akambo oko awaɛna Jehowa ndo yɔtɔnɛ la losango la wɔladi ndo la ngandji lasambishaso anto akina. (Is. 61:1; Ngal. 5:19-21) Lo wedi okina, naka kɛnyɔ mɔtshi yekɔ l’awui wangɛnyangɛnya Jehowa, kete yɔ kokaka tokondjɛ wahɔ ndo tokeketsha.—Ngal. 5:22, 23; adia Filipi 4:8.
Etena kakɔna kayashami lo tɔkɛnyɔ?
9. Kakɔna kayɛnya okadimwelo wayotosha lo dimbola di’ɔnɛ ‘Etena kakɔna kayashami lo tɔkɛnyɔ?’
9 Dimbola dia hende diahombayɛ ndjaoka ele: Etena kakɔna? Mbuta ate: ‘Etena kakɔna kayashami lo tɔkɛnyɔ? Wenya engana wetshami lɔkɔ?’ Okadimwelo wayotosha lo dimbola di’ɔnɛ kakɔna? mɛnyaka awui walekaso ndjasha, mbuta ate kɛnɛ kangɛnangɛnaso ndo kahatangɛnangɛna. Koko, okadimwelo wayotosha lo dimbola di’ɔnɛ etena kakɔna? ayɛnya kɛnɛ ketshaso lo dihole dia ntondo, mbuta ate kɛnɛ kele ohomba ndo kɛnɛ kele bu ohomba. Lâsɔ, ngande wakokaso nshikikɛ polo lo yɛdikɔ yakɔna yɔsaso tɔkɛnyɔ la nɛmɔ?
10, 11. Ngande watokimanyiya ɛtɛkɛta wa Yeso watanema lo Mateu 6:33 dia sho nshikikɛ wenya engana wahombaso mbetsha lo tɔkɛnyɔ?
10 Yeso Kristo akatɛ ambeki ande ate: “Ulangi Khumadiondjo [Nzambi k]aye l’utema aye tshe, la lumu laye tshe, la yimba yaye tshe, ndu la wulu aye tshe.” (Mako 12:30) Ɔnkɔnɛ, ngandji kokaso Jehowa mbele dui diahombaso mbetsha lo dihole dia ntondo lo nsɛnɔ yaso. Sho mɛnyaka dia dui sɔ diekɔ ngasɔ lo ndjela ɔhɛmwɛlɔ waki Yeso wata ɔnɛ: “Keli ntundu nyutayangi diulelu la ololo wa [Nzambi], ku diango so tshe diayuyala dianyu.” (Mat. 6:33) Ngande wakoka dui sɔ tokimanyiya dia sho mbeya wenya engana wetshaso lo tɔkɛnyɔ ndo woho watiɔsaso?
11 Tolembete dia Yeso akatolake dia sho ‘ntetemala nyanga ntondo Diolelo.’ Nde kototɛ dia ‘ntetemala nyanga paka Diolelo to.’ Mɛnamaka dia Yeso akeyaka dia tayoyanga diangɔ efula lâdiko dia nyanga Diolelo. Tekɔ l’ohomba wa mvudu, mbo ya ndɛ, ahɔndɔ wa ndɔta, mbɔtɔ kalasa, olimu, tɔkɛnyɔ ndo awui akina. Koko, l’atei w’akambo asɔ tshɛ wayangaso, paka wahɔ wa Diolelo mbeta lo dihole dia ntondo. (1 Kor. 7:29-31) Dui sɔ diayotshutshuya dia ndjasha l’awui aso wa l’emunyi wele oko tɔkɛnyɔ la wɛdimo dia sho monga la diaaso dia ndjasha l’awui woleki ohomba le so, mbuta ate wahɔ wa Diolelo. Naka sho nsala ngasɔ, kete tɔkɛnyɔ tele la wɛdimo tayotosha ɔngɛnɔngɛnɔ.
12. Ngande wakokaso nkamba la tɔndɔ diatanaso lo Luka 14:28 l’ɔsɔnwɛlɔ aso wa tɔkɛnyɔ?
12 Ɔnkɔnɛ, sho pombaka tɛdiki oshinga lo kɛnɛ kendana la lofulo la wenya wetshaso lo tɔkɛnyɔ. (Luka 14:28) Sho pombaka teyi wenya engana wayotɔsɛ tɔkɛnyɔ tambotɔsɔna. Ndo nto, sho pombaka nshikikɛ wenya engana wahombaso mbetsha lɔkɔ. Naka sho mɛnaka dia ndjasha lo yoho mɔtshi ya kɛnyɔ kokaka tokonya dia sho minya yimba oma l’akambo w’ohomba wele oko wekelo wa Bible w’onto ndamɛ, Ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo, wɔtwɛlɔ wa lo nsanganya y’Akristo kana esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ, kete kɛnyɔ shɔ bu dimɛna. (Mako 8:36) Koko naka kɛnyɔ yakɛnyaso lo pai toshaka wolo wa ntetemala ndjasha l’awui wa lo nyuma, kete sho kokaka ntetemala ndjikɛnya.
Waa na watɔkɛnyaka la mi?
13. Lande na kahombaso mbeya wanɛ watɔkɛnyaka la so dimɛna?
13 Dimbola dia sato diahombayɛ ndjaoka ele: ‘Waa na?’ Mbuta ate: ‘Waa na watɔkɛnyaka la mi?’ Ekɔ ohomba nshikikɛ dui sɔ lo kɛnɛ kendana la tɔkɛnyɔ. Lande na? Nɛ dia sho sɛngiyamaka lo yɛdikɔ y’efula oma le angɛnyi lo tɔkɛnyɔ tasɔnaso. Oko watotongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena katotɔlɛka mbo ya ndɛ y’amɛna kâmɛ l’angɛnyi aso, mbakokaso monga ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula naka sho ndjasha lo tɔkɛnyɔ kâmɛ l’angɛnyi aso. Mbokɛmaka hwe di’efula ka l’atei aso, djekoleko ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka kombolaka ndjasha lo tɔkɛnyɔ kâmɛ l’anto akina. Koko, dia sho ndjashikikɛ dia kana kɛnyɔ mɔtshi kokaka tosha ɔngɛnɔngɛnɔ, ayonga dui dia lomba dia teyi la ntondo weho w’anto wasɔnaso oko angɛnyi aso ndo wanɛ wahombaso mbewɔ.—2 Ek. 19:2; adia Tukedi 13:20; Jak. 4:4.
14, 15. a) Ɛnyɛlɔ kakɔna kakatotshikɛ Yeso lo kɛnɛ kendana l’ɔsɔnwɛlɔ w’angɛnyi w’amɛna? b) Ambola akɔna wahombaso ndjaoka lo kɛnɛ kendana l’angɛnyi wahombaso nsɔna?
14 Naka sho mbokoya Yeso l’ɔsɔnwɛlɔ w’angɛnyi, kete dui sɔ diayotokimanyiya lo yɛdikɔ y’efula. Oma k’etongelo, Yeso ôkokaka anto ngandji. (Tuk. 8:31) Etena kakinde la nkɛtɛ, nde akokaka weho w’anto tshɛ ngandji ndo akawaɔsaka la nɛmɔ. (Mat. 15:29-37) Koko aha anto tshɛ mbaki angɛnyi waki Yeso. Kânga mbakandokanaka l’anto tshɛ, nde akalekaka mbokana paka la wanɛ wakalɛmiyaka ɛlɛmbɛ waki Nzambi. Yeso akatɛ apɔstɔlɔ ande 11 wa kɔlamelo ate: “Naka nyu nyambutsha uku anyutelami, keti engenyi ami mbenyu.” (Joa. 15:14; enda ndo lo Joa. 13:27, 30.) Paka wanɛ wakôyelaka ndo wakakambɛka Jehowa mbakɔtɔ la Yeso ɔngɛnyi.
15 Ɔnkɔnɛ, etena kasɛdingolayɛ dia kana onto kapanda kokaka monga ɔngɛnyi ayɛ kana bu, ayonga dimɛna nama dako dia Yeso lo yimba. Yaoka ambola wele oko: ‘Onde onto akɔ mɛnyaka oma l’ɛtɛkɛta ndo oma l’etsha ande dia nde nɛmiyaka ɛlɛmbɛ wa Jehowa ndo wa Yeso? Onde nde nɛmiyaka atɔndɔ wa lo Bible ndo ekɔ la lɔkɛwɔ la dimɛna oko dimi? Naka dimi mbɔtɔ la nde ɔngɛnyi, onde nde ayokeketsha dia mbetsha Diolelo lo dihole dia ntondo lo lɔsɛnɔ lami ndo ndjala okambi waki Jehowa wele la kɔlamelo?’ Naka wɛ ambokadimola ɔnɛ eelo lo ambola anɛ, kete wɛ ambokondja ɔngɛnyi w’ɔlɔlɔ wakoka ngɛnangɛna kâmɛ la yɛ.—Adia Osambu 119:63; 2 Kor. 6:14; 2 Tim. 2:22.
Onde sho sɛdingolaka tɔkɛnyɔ tasɔnaso?
16. Kakɔna kahombaso nshikikɛ lo kɛnɛ kendana la tɔkɛnyɔ takɛnyaso?
16 Tambɔsɛdingola lo tshena pe ambola asato wendana la tɔkɛnyɔ, mbuta ate kakɔna?, etena kakɔna? ndo waa na? Dia tɔkɛnyɔ taso tɔngɛnyangɛnya, tɔ pombaka mbɔtɔnɛ l’atɔndɔ wa lo Bible wendana l’ambola wele la diko ango. Diakɔ diele, la ntondo ka sho ndjasha lo kɛnyɔ mɔtshi, sho pombaka tayisɛdingodi. Lo kɛnɛ kendana la dimbola di’ɔnɛ kakɔna?, sho pombaka ndjambola ɔnɛ: ‘Kakɔna kele lɔkɔ? Onde tɔ kekɔ dimɛna kana kɔlɔ?’ (Tuk. 4:20-27) Lo kɛnɛ kendana la dimbola di’ɔnɛ etena kakɔna?, sho pombaka ndjambola ɔnɛ: ‘Wenya engana wetshami lɔkɔ? Onde wenya wayashami lo tɔkɛnyɔ kokaka kana bu?’ (1 Tim. 4:8) Ndo lo kɛnɛ kendana la dimbola di’ɔnɛ waa na?, sho pombaka ndjambola ɔnɛ: ‘Waa na watɔkɛnyaka la mi? Onde vɔ wekɔ angɛnyi w’amɛna kana wa kɔlɔ?’—Und. 9:18; 1 Kor. 15:33.
17, 18. a) Kakɔna kakokaso nsala dia nshikikɛ kana tɔkɛnyɔ taso sukɛka atɔndɔ wa lo Bible? b) Kakɔna kamboyoyashikikɛ dia nsala lo kɛnɛ kendana l’ɔsɔnwɛlɔ ayɛ wa tɔkɛnyɔ?
17 Naka kɛnyɔ mɔtshi hayɔtɔnɛ l’atɔndɔ wa lo Bible wendana la dimbola dimɔtshi l’atei wa ambola asato ango, kete yɔ kema dimɛna. Ndo nto, naka sho nsala la wolo dia tɔkɛnyɔ takɛnyaso nsukɛ atɔndɔ wa lo Bible wendana la ambola asato wambotɔsɛdingola ango, kete tɔ tayosha Jehowa kɛnɛmɔ ndo tayotɔngɛnyangɛnya.—Osam. 119:33-35.
18 Ɔnkɔnɛ, lo kɛnɛ kendana la tɔkɛnyɔ, nyɛsɔ tosale la wolo dia nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ l’etena kahombama kâmɛ l’anto w’ɛlɔlɔ. Tambokombola dia ɔmɔmɔ la l’atei aso nkamba la dako dia lo Bible nɛ: “Kana nyayole, kana nyayono, kana dikambu tshe diayunyutsha, nyutshi dia lutumbu la [Nzambi].”—1 Kor. 10:31.
Onde wɛ kokaka nembetshiya?
Lo kɛnɛ kendana la tɔkɛnyɔ, ngande wakokayɛ nkamba la tɔndɔ diele lo . . .
• Filipi 4:8?
• Mateu 6:33?
• Tukedi 13:20?
[Ambola wa wekelo]
[Diagramɛ dia lo lɛkɛ 9]
(Dia mbeya awui tshɛ enda l’okanda)
✔Kakɔna?
[Diagramɛ dia lo lɛkɛ 10]
(Dia mbeya awui tshɛ enda l’okanda)
✔Etena kakɔna?
[Diagramɛ dia lo lɛkɛ 12]
(Dia mbeya awui tshɛ enda l’okanda)
✔Waa na?
[Osato wa lo lɛkɛ 10]
Ngande wakokaso mbokoya Yeso l’ɔsɔnwɛlɔ aso w’angɛnyi ndo wa tɔkɛnyɔ?
